قدرت تفکیک زمانی عبارت است از مدت زمانی که یک سنجنده بتواند دقیقا منطقه ی مشخصی را با یک زاویه ی دید مشخص دوباره در دید خود داشته باشد (رضایی ، ۱۳۸۹).
۳-۳ انواع سنجنده
۳-۳-۱ اسکن کننده چند طیفی[۲۳]
اسکن کننده های چند طیفی ، تجهیزاتی نسبتا ناشناخته برای تصویر برداری از سطح زمین هستند (فیتزجرالذ ، ۱۹۷۲). این مطلب هنگامی که سه مزیت داده های اسکن کننده چند طیفی در مقابل عکسبرداری هوایی در نظر گرفته می شوند ، ممکن است شگفت انگیز باشد. اول اینکه ، اسکن کننده های چند طیفی توان تابش سنجی بسیار بالایی در باند موج های باریک و همزمان ثبت شده دارند، دوم اینکه این باند موج ها بخش نسبتا وسیعی از طیف الکترو مغناطیسی از طول موج های فرابنفش(۳/۰ میکرومتر) تا طول موج های فروسرخ گرمایی (۱۴ میکرومتر) راشامل میشود ، و سوم اینکه این داده ها را می توان به صورت رقومی برای تصحیح و تحلیل کمی ذخیره کرد. اما، این مزیت ها اغلب تحت شعاع دو نقطه ضعف بزرگ آنها قرار می گیرد ، که عبارتند از : محدودیت دسترسی به سنجنده و هزینه ی بالای آن (مالمیریان ،۱۳۸۰).
۳-۳-۲ سنجنده های فراطیفی[۲۴] (هایپر اسپکترال)
سنجش از دور فراطیفی (Hyperspectral Remote sensing) یاتصویر برداری طیف نگار Spectrometery (Imaging) جمع آوری ، به کارگیری و تحلیل داده های سنجنده هایی است که از میان قدرت تفکیک های مکانی (به تعبیری کوچکترین شئ قابل تفکیک بر روی زمین) ، طیفی(توانایی ثبت پرتو های دریافت شده در یک گستره ی بزرگ عددی) و زمانی (مدت زمان بین دو تصویر برداری متوالی از یک منطقه) ، تاکید بیشتری روی قدرت تفکیک طیفی دارند. معمولا سنجنده هایی که از ۳ تا ۱۰ باند طیفی داشته باشند، جزء سنجنده های چند طیفی (Multi-Spectral)، از ۱۰ تا ۲۵۰ باند را جزء سنجنده های فراطیفی (Hyper-Spectral)و بیشتر از آن تا مرز ۱۰۰۰ باند را جزء سنجنده های ابر طیفی (Ultra-Spectral) طبقه بندی می کنند.
گستره طیفی که این سنجنده ها ثبت می کنند ، از ناحیه مرئی طیف الکترو مغناطیس ، حدود۴/۰ تا ۷/۰ میکرومتر شروع و تا ناحیه مادون قرمز نزدیک ، حدود ۵/۲ میکرومتر ادامه می یابد .
۳-۴ کاربردهای سنجش از دور فراطیفی
تصویر برداری فراطیفی برای آشکارسازی موادی با تنوع زیاد ، که دارای طیف های مشخصی می باشند مورد استفاده قرار می گیرد.
زمین شناسان برای نقشه برداری معادن و برای آشکارسازی ویژگی های خاک مانند رطوبت ، مواد آلی و ترکیبات نمکی استفاده می کنند. کابردهایی چون کشاورزی و برآورد دقیق محصولات ،جنگلداری و مطالعه پوشش گیاهی ، مطالعات آب و شناسایی آلودگی ها ، اکتشافات منابع طبیعی ، معدنی، زمین شناسی و نفتی ، کاربردهای صلح آمیز از قبیل شناسایی و پاک سازی مناطق جنگی آلوده ، کاربردهای نظامی و شناسایی ادوات استتار شده می باشد. در بررسی پارامتر های مربوط به پوشش گیاهی و مخصوصا محصولات کشاورزی به صورت جامع تر می توان به برآورد دقیق سطح زیر کشت ، بررسی استرس آبی محصولات سالم و غیر سالم ، تفکیک گونه های مختلف یک نوع محصولات کشاورزی و حتی بررسی و کشف بیماری های خاص پوشش گیاهی اشاره نمود .
۳-۵ مشخصات ماهواره ئی او-۱[۲۵] (EO-1)
ماهواره EO-1 در تاریخ ۲۱ نوامبر سال ۲۰۰۰ میلادی توسط ناسا از پایگاه هوایی Vandenberg به فضا پرتاب شد. (علوی پناه و لدنی ، ۱۳۸۹). این پروژه بخشی از برنامه هزاره جدید ناسا است که دو هدف عمده را دنبال می کرد . یکی تصمیم گیری در مورد نسل آینده ماهواره های سری لندست با هزینه ی کمتر و کارایی بیشتر و دیگر اخذ اطلاعات مفید علمی برای کاربران بود . این ماهواره با ۶۰ ثانیه اختلاف زمانی باماهواره لندست ۷ و در همان مدار به صورت خورشید آهنگ در فاصله ۷۰۵ کیلومتری از سطح زمین با زاویه میل مداری ۲/۹۸ درجه حرکت می کند. دوره ی مداری آن نیز ۹/۹۸ دقیقه بوده که بیش از ۱۴ مدار را در طول یک روز پوشش می دهد. دوره ی گردش کامل این ماهواره ۱۶ روز است و در حالت نزولی در ساعت ۱۰:۰۱ صبح از استوا عبور می کند. سرعت حرکت این ماهواره در نقطه حضیض ، ۷۴/۶ کیلومتر بر ثانیه است و امکان تصویر برداری از کنار با حد اکثر زاویه ۲۲ درجه را نیز فراهم می کند. به این ترتیب می توان از یک ناحیه خاص برروی زمین در طول ۱۶ روز ، سه بار تصویر برداری نمود . در شکل (۳-۲) مدار حرکت این ماهواره وسطح پوشش تصویر برداری ان در مقایسه با لندست ۷ نمایش داده شده است. برروی این ماهواره سه سنجنده شامل اولین سنجنده فراطیفی فضایی به نام هایپریون ، سنجنده چند طیفی ALI[26] و سنجنده فراطیفی LAC با مشخصاتی که در جدول ( ۳-۱) مشاهده می کنید ، نصب شده است (بک [۲۷]، ۲۰۰۳)
شکل (۳-۲) مقایسه مدار حرکت ماهواره های لندست ۷ و EO1 (دیگنیس[۲۸]،۲۰۰۵)
جدول ( ۳-۱ ) مشخصات سنجنده های مستقر بر ماهواره EO1 (علوی پناه و لدنی،۱۳۸۹)
پارامتر | EO1 | ||
ALI | Hyperion | LAC | |
محدوده طیفی | ۴۰۰ الی ۲۲۰۰ نانومتر | ۴۰۰ الی ۲۵۰۰ نانومتر | ۹۰۰ الی ۱۶۰۰ نانومتر |
توان تفکیک مکانی | ۳۰ متر | ۳۰ متر | ۲۵۰ متر |
عرض تصویربرداری | ۳۷ کیلومتر | ۶/۷ کیلومتر | ۱۸۵ کیلومتر |
توان تفکیک طیفی | متغیر | ۱۰ نانومتر | ۶ نانومتر |
توان تفکیک باند PAN | ۱۰ متر |