۲-۶ جهانگردی مجازی E-Tourism
از جمله مباحثی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته، “جهانگردی مجازی” e- tourism است. این نوع به‌ خصوص جهانگردی به افراد امکان می‌دهد پیش از آنکه به‌صورت فیزیکی سفر خود را آغاز کنند، به‌صورت مجازی و از طریق ابزارهای اینترنتی وارد محل مورد نظرشان شوند و با در اختیار گرفتن برنامه‌های تلویزیونی، مقاله‌ها، گزارش‌های منتشر شده در نشریات، کتاب‌ها و… درباره آن مکان، مزایا و معایب این سفر را دریابند و به‌راحتی در مورد انجام این سفر تصمیم‌گیری کنند.
“جهانگردی مجازی” در اصل یک اقدام اقتصادی است که امروزه توسط بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه عرضه می‌شود.
۲-۷ حمل و نقل هوشمند ITS
سیستم‌های حمل و نقل هوشمند (ITS) مجموعه‌ای از به کارگیری فناوری‌های روز نظیر دوربین دیجیتال، سیستم‌های موقعیت‌یاب ماهواره‌ای (GPS) و الگوریتم‌های هوشمند مورد استفاده در کامپیوتر است که امروزه جایگزین سیستم‌های سنتی و دستی گذشته شده و راهکاری برای بهبود وضعیت ترافیک، افزایش ایمنی، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هواست.

۲-۷-۱ نمونه ای برای ITS (GPS)
این سیستم در حمل ونقل شهر دیجیتالی، نقش اساسی ایفا می‌کند. نحوه کار سیستم مذکور این‌گونه است که هر جایی که بیشتر از ۴ ماهواره وجود داشته باشد،موقعیت قابل تشخیص است. در حال حاضر، در ایران از تمام ماهواره‌های جهان استفاده می‌شود.
به بیان دیگر سیستم GPS از خدمات و اطلاعات ۲۴ ماهواره که به طور مداوم در حال چرخش در مدار زمین هستند استفاده می‌کند. این ماهواره‌ها تنها برای ایران نمی‌چرخند بلکه تمام کشورهای جهان می‌توانند از خدمات آنها استفاده کنند و گیرنده GPS براحتی می‌تواند تمام اطلاعات را دریافت کند. GPS در واقع دستگاهی است که از طریق ماهواره قادر به موقعیت‌یابی است و هر چه تعداد ماهواره‌ها بیشتر باشد، دقت هندسی نقطه موردنظر، بیشتر خواهد بود. پس از انجام عملیات موقعیتیابی، اطلاعات دریافت شده روی نقشه‌های دیجیتالی ثبت می‌شود.
به این ترتیب، شخص و خودروی وی، صاحب شخصیت مکانی می‌شوند .
۳-شهر الکترونیک و تجارب سایر کشورها
تاریخ دقیقی برای آغاز فعالیت‌های ایجاد شهر الکترونیکی در دست نیست، اما به اعتقاد برخی از کارشناسان طرح ایجاد این شهرها به آغاز تلاش‌ها برای توسعه دولت الکترونیکی برمی‌گردد. شاید بتوان از برنامه سال ۱۹۹۲ سنگاپور درباره توسعه IT به‌عنوان نخستین اقدام اساسی برای این منظور در جهان یاد کرد و بعد از آن در سال ۱۹۹۳ بود که پروژه توسعه زیرساختار ملی آمریکا تدوین و راه‌اندازی شد. در همین سال کشور کره نیز زیرساختار ملی ICT خود را ارائه و آماده اجرا کرد و کشورهای ژاپن، تایوان و انگلستان نیز در سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ برنامه‌های وسیعی را به مرحله اجرا گذاشتند.
البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در حال حاضر از شهر الکترونیکی ” نیو سونگدو” در کره جنوبی به‌عنوان تنها شهر تمام الکترونیکی دنیا یاد می‌شود و بر اساس اطلاعات موجود پروژه ساخت آن در سال ۲۰۱۴ به پایان خواهد رسید.
۳-۱ شهر الکترونیکی تایپه
مسؤولان شهر تایپه در سال ۲۰۰۰ تصمیم گرفتند به‌منظور “افزایش استفاده از اینترنت برای کاهش حضور در خیابان‌ها” و “ایجاد یک شبکه گسترده از خدمات دولتی” شهر الکترونیکی تایپه را ایجاد کنند.
برای رسیدن به این اهداف اقدام به مجتمع‌سازی شبکه‌های گسترده سازمان‌های خصوصی و ایجاد یک شبکه خدمت‌دهی با سرعت بالا کرده تا از این طریق تمام بنگاه‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌ها را به‌هم وصل کرده و شهر را برای تبدیل شدن به یک محیط زندگی کاملا شبکه‌ای پیش ببرد.
راه‌اندازی مکانیزم “امضای الکترونیکی” را به‌منظور فراهم آوردن خدمات تعیین هویت الکترونیکی در دست اجرا دارد.
ظرف مدت سه سال در همه کلاس‌های دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه یک کامپیوتر قرار داده و ایجاد یک کتابخانه الکترونیکی را برای عموم مردم که امکان انجام تحقیقات را داشته باشند، در دست اجرا دارد.
بر اساس برخی از آمارهای موجود، ظرف مدت یک سال ۴۳۵ بنگاه و مدرسه به‌طور مستقیم تحت نظارت شهرداری تایپه، “سیستم تبادل داده‌های الکترونیکی” را ایجاد کرده‌اند و بر همین اساس نرخ درصد کارهایی که کاملا توسط این سیستم انجام می‌شود به ۵۲ درصد رسیده است.
در این شهر برای تمامی کارکنان صندوق پست الکترونیکی فراهم شده و تاکنون بیش از ۸۰۰ کیوسک اطلاع‌رسانی در سطح شهر نصب شده است.
با بهره گرفتن از این کیوسک‌ها آن دسته از مردم که در منزل به اینترنت دسترسی ندارند، در سفر هستند و یا عموم مردم عادی می‌توانند در هر جا و زمان به شبکه متصل شوند.
“اختصاص شماره شناسایی الکترونیکی به شهروندان"، “ایجاد کتابخانه الکترونیکی"، “صندوق الکترونیکی رایگان” و “مقرر ساختن خدمات ۲۴ ساعته” از جمله طرح‌هایی است که در شهر الکترونیکی تایپه اجرا می‌شود.
۳-۲ شهر الکترونیکی بوستون
شهروندان این شهر می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت این شهر به دامنه وسیعی از اطلاعات که شامل رویه‌های کاری، مرور گزارش‌های رستوران‌ها و اطلاعات گردشگری است، دست پیدا کنند.
اولین صفحه سایت این شهر کاربران را به قسمت‌های مختلف سایت بر مبنای اینکه از ساکنان شهر، تاجر یا توریست هستند، هدایت می‌کند. گردشگران می‌توانند در این سایت راجع به اطلاعات تاریخی شهر، محل و ساعت کاری مکان‌های دیدنی و مورد علاقه، اطلاعات لازم را کسب کرده و بهترین مکان‌ها را برای عکس‌برداری و فیلم‌برداری یادگاری پیدا کنند.
“دادگاه غذایی شهردار” یکی از مهم‌ترین بخش‌های این سایت است که در اختیار کاربران قرار گرفته و حاوی گزارش بازرسی‌های صورت گرفته از رستوران‌ها در سطح شهر بوستون و همچنین توضیحاتی درباره تخلفات آن‌ها و امتیاز نهایی تعلق گرفته به هر یک است.
این رویه باعث شده رستوران‌ها کمتر تخلف کرده و مشتریان نیز رستورانی را که امتیاز بیشتری دارد، انتخاب کنند.
از سوی دیگر این سایت امکان پرداخت قبوض، مالیات و جریمه وسایل نقلیه را از طریق اینترنت و به کمک کارت اعتباری فراهم می‌کند.
این وب‌سایت قابلیت سرویس‌دهی بالاتر از یک میلیون نفر در روز را داراست. بر اساس آخرین اطلاعات موجود میزان پرداخت مالیات وسایل نقلیه موتوری نزدیک به ۳۰۰ درصد افزایش داشته و ماهانه به‌طور متوسط سه هزار جریمه از طریق اینترنت پرداخت شده و در طول یک سال شش هزار پرداخت در این شهر به‌صورت برخط (online) صورت گرفته است.
۳-۳ شهر الکترونیکی ایندیا ناپلیس
شهروندان این شهر در بخش مجازی می‌توانند اطلاعات محل سکونت، سازمان‌های شهری و امنیت عمومی را به‌دست آورند و همچنین با وارد کردن نام محل موردنظر خود، تمام اطلاعات لازم را جهت برقراری با آن دریافت کنند.
پارک تفریحی اینترنتی و آگاهی از خطرات آتش، مواردی است که در بخش کودکان این سایت قرار داده شده و کارشناسان از این قسمت به‌عنوان ویژگی منحصر به‌فرد سایت نام می‌برند.
۴- حمل و نقل و مدیریت ترافیکی هوشمند و ضرورت آن در شهر الکترونیک
با توجه به جدید بودن ظهور سیستم های هوشمند حمل ونقل در دنیا تعاریف مختلفی برای آن ذکر شده‌است.در ادامه به چند نمونه از متداولترین تعاریف اشاره خواهدشد:
« ITS بکارگیری فن‌آوری اطلاعات برای بهبود عملکرد سیستم حمل و نقل است.»
«کلمه ITS به مجموعه ای از ابزارها و امکانات و تخصص ها از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژی های نرم افزاری، سخت افزاری و مخابراتی اطلاق می شود که به صورت هماهنگ و مجتمع به منظور بهبود کارایی و ایمنی در سیستم حمل و نقل به کار گرفته می شود.( Chowdhurry، ۲۰۰۳)
ITS عبارت است از سیستم های حمل و نقلی که تکنولوژی های اطلاعات ارتباطات و کنترل را برای بهبود عملکرد شبکه های حمل و نقلی به کار می گیرند. ابزار های حمل و نقل بر مبنای سه مشخصه اطلاعات ارتباطات و تجمیع استوار هستند که به‌مدیران شبکه های حمل و نقل و مسافران کمک می کند تا تصمیمات بهتر و متناسب تری با شرایط موجود بگیرند. ابزار های ITS از طریق بهبود عملکرد سیستم ها باعث صرفه جویی در وقت، حفظ جان انسانها، و بهبود کیفیت زندگی و محیط‌زیست انسانها و افزایش کارایی فعالیت های اقتصادی می شود.( Miles-John C، ۲۰۰۴)
سیستم هوشمند حمل ونقل به معنای بکارگیری تکنولوژی های نوین از قبیل پردازش اطلاعات ، الکترونیک ، ارتباطات و دستگاه‌های کنترل و دیگر فن آوریهای ارتباطی و استراتژیهای مدیریت به‌گونه‌ای هماهنگ و یکپارچه جهت ارتقاء سطح ایمنی و کارایی و ارزانی در حمل ونقل است.
در واقع سیستم حمل و نقل هوشمند به معنی استفاده و به کارگیری فناوری های نوین از قبیل الکترونیک ، ارتباطات ، سیستم های کنترل و سایر تکنولوژی های پیشرفته می باشد که جابجائی ، ایمنی ، امنیت و کارآئی را در بخش حمل و نقل اصلاح می کند و در رابطه با سایر اقدامات با کاهش مصرف انرژی ، شاخص های زیست محیطی از جمله کیفیت هوا را بهبود بخشیده و بر میزان دسترسی به وسائل حمل و نقل می افزاید.
سیستم حمل و نقل هوشمند برای شیوه های مختلف حمل و نقل قابل تعمیم است که با بهره گرفتن از ابزارهای خودکار و برنامه ریزی های مربوطه ، انواع مختلفی از عملیات دریافت و پردازش اطلاعات و نیز مدیریت . کنترل ترافیک و حمل و نقل انجام می پذیرد . در این سیستم با محدود شدن عوامل انسانی در پردازش اطلاعات یا فرایند های کنترل و مدیریت باعث بهبود کیفیت در فرایند تصمیم گیری و مدیریت می شود.
در ارتباط با ضرورت گرایش به این فن آوری در شهر الکترونیک می بایست خاطر نشان کرد که رشد روزافزون جمعیت سبب افزایش تقاضای سفرشده و متعاقب آن استفاده از وسایل نقلیه شخصی بطور چشمگیری افزایش یافته است. این امرفشارحاصل برشبکه های موجود حمل ونقل به خصوص درنواحی شهری راچندین برابرنموده است. مسائل و مشکلات مربوط به حمل ونقل از قبیل تراکم، افزایش زمان های تلف شده ،تصادفات ،تخلفات، آلودگی های زیست محیطی ،کاهش منابع انرژی و روند رشد سریع تقاضای حمل ونقل باعث شده تا تامین حمل ونقل ایمن و کارا یکی از مهمترین مسائل پیش روی اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه محسوب شود.
یکی از راهکارهای حل این مشکلات توسعه شبکه های حمل ونقل است. اما ازآنجایی که توسعه شبکه های حمل ونقل به دلیل محدودیت ظرفیت عمرانی، محدودیت بودجه و صدمه به محیط زیست متناسب با رشد روزافزون تولیدوسایل نقلیه نمی باشد و از طرف دیگر باتوجه به اینکه ایجادشبکه های جدید حمل ونقل باعث ایجاد انگیزه بیشتری برای تولید سفر درکاربران خواهدشد،لذا روش های مذکور باوجو نیاز به سرمایه گذاری کلان و زمان زیاد جهت اجرا به تنهایی نمی تواند بعنوان راه حل قطعی و مناسب در جهت حل معضل ترافیک کلان شهرها محسوب شود.همچنین تأمین نیازهای جدید کاربران ناشی ازافزایش سطح زندگی مردم و افزایش ارزش زمان مانند دستگاه‌های اطلاع رسانی ترافیک با تکیه برروشهای سنتی امکان پذیرنیست.
لذا دیدگاه حاکم بر فعالیت مدیران ترافیک کلان شهرهابه استفاده ازمکانیزمهایی جهت به نتیجه رساندن سرمایه گذاریهای کلان مربوط به توسعه معابروراهسازی، استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود و ارتقاء سطح ایمنی ، کارایی و بهره وری شبکه حمل ونقل شهری با بهره گیری از پیشرفتهای حاصل از تکنولوژی های نوین ، داشتن نوآوری و ابتکار عمل در برنامه‌های توسعه ومباحث مرتبط بامدیریت ترافیک شهری گرایش پیدا کرده است.
یکی ازجدیدترین ومؤثرترین راهکارهای مدیریت ترافیک که از فن آوری اطلاعات نشأت می گیرد ایده بکارگیری سیستم های هوشمند حمل ونقل است که می تواند در راستای تحقق شهرداری الکترونیکی افق تازه ای برای دستیابی به تحرک پویا و روان درجامعه ارتباطی واطلاعات وارائه خدمات بهتر به شهروندان ایجاد نماید.
لازم به توضیح است بکارگیری ITS بعنوان تنها ابزار حل مشکلات حمل ونقل محسوب نمی شود ، بلکه زیر بنای مناسبی جهت کاهش پیامدهای منفی قرن بیستم در عرصه حمل ونقل و ایجاد راه و رسمی جدیدتر و مؤثرتر به‌منظور پاسخگویی به نیازهای حمل ونقل در زندگی قرن بیست ویکم است. (شهیدزاده- عسکری نژاد امیری، ۱۳۸۶)
۵-ساختار و نحوه عملکرد حمل و نقل هوشمند و زیرساخت های ITS در شهر الکترونیک
سیستم های هوشمند حمل و نقل براساس فن آوری های کنترل واطلاعات کار می کنند که درواقع هسته اصلی وظایف و عملکرد چنین سیستم هایی می باشد. از یک دیدگاه کلی می توان گفت ITS از سه جزء اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: راه‌هوشمند ، وسائل نقلیه هوشمند و زیرساختهای ارتباطی (ITS Handbook of Japan، ۲۰۰۴)
زیرساختهای ارتباطی