به بین (= ببین)
۱۴- گاهی پیوسته آمدن «را» نشانهی مفعولی:
همگنانرا (= همگنان را)، آسمانرا (= آسمان را)، بسیاریرا (= بسیاری را)، عمانرا (= عمان را)
۱۵- گاهی پیوسته آمدن پیشوند «بی» در کلماتی مانند: بیقرینگی (= بیقرینگی)، بیقدر (= بیقدر)
۱۶- پیوسته آمدن «می» استمرار بر سر افعال:
میچکاند (= میچکاند)، میبرند (= میبرند)، میداند (= میداند)، مینازم (= مینازم)
۱۷- جدانویسی برخی از کلمات مرکب و مشتق که باید پیوسته نوشته شوند:
اردیبهشت (= اردیبهشت)، پشتیبانی (= پشتیبانی)، آب یاری (= آبیاری)، دست برد (= دستبرد)، هم سایگی (= همسایگی) و …
۱۸- پیوسته آمدن «ها»ی جمع:
قرنها (= قرنها)، نفسها (= نفسها)، برگها (= برگها) و …
۱۹- کتابت بعضی از واژهها مانند دکان، دچار، خرمی، خرداد بهصورت دوکان، دوچار، خورمی، خورداد.
۲۰- آمدن واژهی «اسب» بهصورت «اسپ»
۲۱- آمدن «ئی» به جای «یی» در کلماتی مانند: تماشائی (= تماشایی)، مدارائی (= مدارایی)
۲۲- نوشته شدن کلمات بیت، رباعی، فرد، نظم و مصراع با رنگ قرمز قبل از هر بیت، رباعی، نظم و …
۲۳- آمدن «خوش» در معنای بسیار، سخت:
بار تنهایی بر سبکروحان خوش گران است.
۲۴- در مواردی هم املای نادرست در متن دیده شده است مانند: نسره (= نثره)، طوطیا (= توتیا)، شکرگذاری (= شکرگزاری)، تعویز (= تعویذ)
روش تصحیح
همانطور که پیشتر در معرفی نسخهها اشاره شد نگارنده در کار خود چهار نسخهی خطی در اختیار داشته است. شایان ذکر است در کتابخانه ملی نسخهای اقدم از آثار ظهوری متعلق به سال ۱۰۶۱ هجری یافتم این نسخه به خط نستعلیق خوانا دارای شرح و حاشیه و به همراه تصاویری که نشاندهندهی دربار و کارهای ابراهیم عادل شاه، پادشاه بیجاپور، بوده است. در صدد بودهام این نسخه را به دلیل قدمت و اصالت آن، نسخهی اساس کار خود قرار دهم. متأسفانه به دلیل مرجع بودن این نسخه مدیریت محترم کتابخانه ملی با درخواست بنده موافقت نکرد. لذا بنده از بهرهمندیهای وافر از این نسخه در کار خود محروم ماندم.
پس از ارزیابی نسخهها، نسخهی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به تاریخ کتابت ۱۲۵۷ هجری، از سویی به لحاظ شرح و حاشیه و همچنین رسمالخط بسیار شبیه و نزدیک به نسخهی اقدم کتابخانهی ملی بوده و از سوی دیگر نسبت به نسخ دیگر تاریخ کتابت آن قدیمیتر بود. بر این مبنا این نسخه به عنوان نسخهی اساس کار ما قرار گرفت- البته نه اساس مطلق- و از سه نسخهی دیگر کتابخانه ملی، مجلس و دانشگاه تهران به عنوان نسخه بدل استفاده شد.
کار نگارنده برمبنای تصحیح بینابین (تصحیح بر مبنای نسخهی اساس و تصحیح التقاطی) است. یعنی نسخهی اساس را تمام و کمال در متن بیاورد. چشمپوشی از نسخهی اساس زمانی صورت گرفت که غلط واضح دیده شد و در مواردی که ضبط آن با نسخ دیگر متفاوت بوده با مقابله با نسخ دیگر، در صورت ارجح بودن نسخه بدل، گونهی صحیح در متن درج شد و در پانوشت، غلطهای نسخهی اساس و همچنین گونههای متفاوت در دیگر نسخ نشان داده شد.
در رسمالخط نیز برای روانی و سهولت در خواندن، شیوهی نگارش امروز و تا حد امکان رسمالخط مصوب فرهنگستان رعایت و اعمال شده است.
علائم و نشانههای اختصاری بهکار گرفته شده در متن عبارتند از:
اس: نسخهی اساس
م.ج: نسخهی مجلس شورای اسلامی
م.ل: نسخهی کتابخانه ملی
د: نسخهی دانشگاه تهران
دیگر نسخ: ضبط مشترک در سه نسخهی معرفی شده غیر از نسخهی اساس.
(!): از نظر نگارنده نادرست است.
: اگر به همراه شمارهی تُک (عدد ارجاع) باشد یعنی در نسخهی اساس بوده و در دیگر نسخ نیامده است. اگر بدون شمارهی تُک باشد یعنی نگارنده افزوده است.
بِمَنِّه و توفیقِه، إِنَّهُ وَلِیُّ التُّوفیقِ
تصـاویر نسخـهها
تصویر صفحه نخست نسخهی اساس ـ اس
تصویر صفحه نخست نسخهی دانشگاه تهران ـ د
تصویر صفحه نخست نسخهی کتابخانه ملی ـ م.ل
تصویر صفحه نخست نسخهی کتابخانهی مجلس شورای اسلامی ـ م.ج
دیباچـه کتـاب نـورس
سرودسرایان عشرتکدهی قال، که به نورس سرابستان حال، کار کام و زبان ساختهاند. به شهد ثنای صانعی، عذبالبیاناند که چاشنی نغمههای شکرین در رگ و پی نی دوانیده و خوشنشینان چمن نشاط که به بسط بساط انبساط پرداخته[۸] به زلال حمد خالقی رطباللسانند که گل ترانههای تر از شاخسار صوت و صدا دمانیده. محمل شوق حجازیانش به صدای تال هندیان زنگلهبند[۹] و زخم جگر عراقیانش به نمک تار طنبور ترکان در شکرخند. جلاجل اوراق درختان به هوای او ترانهریز، بَلَبان منقار بلبلان به نوای او نغمهخیز. نظم:
درین بستان سرا افکنده غلغل | سخن گردیده[۱۰] گلبن نغمه بلبل |
زبان را مطرب بزم دهن کرد |