- پروردگارا حسن عاقبت، سلامت و سعادت را برای آنان مقدرنما.
- خدایا توفیق خدمتی سرشار از شور و نشاط و همراه و همسو با علم و دانش و پژوهش جهت رشد و شکوفایی ایران کهنسال عنایت بفرما.
نام: احسان نام خانوادگ‍ی: حسینیان
مقطع تحص‍یلی: کارشناس‍ی ارشد رشته و گرایش: جنگلداری
استاد راهنما: سهراب الوانینژاد تاریخ دفاع: ۳۰/۰۲/۱۳۹۲
| بررسی ساختار جنگل و خاک در دو تودهی تخریب شده و کمتر تخریب شده بلوط ایرانی در جنگلهای زاگرس جنوبی، (جنگلهای حوزه یاسوج) چک‍یده مطالعه حاضر با هدف بررسی ساختار جنگلشناسی و خاک در دو تودهی طبیعی بلوط ایرانی با شدت دستخوردگی و تخریب متفاوت صورت گرفته است. برای رسیدن به این هدف ابتدا پس از جنگلگردشی در جنگلهای حوزه شهرستان بویراحمد، دو تودهی جنگلی با وضعیت تخریبیافتگی متفاوت، تودهی با درجه تخریب بیشتر (رویشگاه مختار) و تودهی کمترتخریبشده (رویشگاه سرآبتاوه) در مجاورت هم به فاصلهی تقریبی ۱۰ کیلومتر انتخاب شدند. نمونهبرداری در دو تودهی مورد بررسی به روش تصادفیسیستماتیک با بهره گرفتن از شبکه آماربرداری ۲۵۰×۱۵۰ متر صورت گرفت. تعداد ۴۷ قطعهنمونه با مساحت ۱۰۰۰ مترمربع در رویشگاه مختار، و در رویشگاه سرآبتاوه ۵۲ قطعه نمونه برداشت شد. در قطعه نمونههای اصلی پارامترهای جنگلشناسی شامل نام و تعداد گونه های درختی و درختچهای، ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع ۵۰ سانتیمتری از سطح زمین، قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه گیری شد. جهت بررسی زادآوری گونه های درختی و درختچهای در مرکز هر قطعه نمونه اصلی از یک میکروپلات ۲۰۰ مترمربعی (به شعاع ۸ متر) استفاده شد. به منظور مقایسه خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در دو تودهی مورد مطالعه، در هر یک از آنها بطور تصادفی تعداد ۱۰ نمونه خاک از عمق ۰ تا ۲۰ سانتیمتری برداشت گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد از لحاظ خصوصیات جنگلشناسی تعداد پایه، تعداد جستگروه، تعداد کل جست، ارتفاعکل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، آشکوببندی، مساحت تاج و درصد تاجپوشش بین دو منطقه مورد مطالعه تفاوت معنیداری وجود دارد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که میانگین ارتفاع کل، ارتفاع تاج و آشکوب بندی در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر از رویشگاه مختار بود، اما میانگین پارامترهای تعداد پایه، تعداد جست گروه، تعداد جست، ارتفاع تنه، مساحت تاج و درصد تاج در رویشگاه مختار بیشتر بود. نتایج آنالیز همبستگیها نشان داد در رویشگاه سرآبتاوه بین ارتفاع از سطح دریا و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین ارتفاع از سطح دریا با پارامترهای درصد پوشش علفی، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع ۵/۰ متر، سطح مقطع برابر سینه، مساحت تاج و درصد تاج پوشش همبستگی مثبت و معنی دار و با تعداد پایه و تعداد جست گروه و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین شیب با درصد پوشش علفی، ارتفاع کل، ارتفاع تنه و ارتفاع تاج درخت همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. نمودار توزیع تعداد درختان بلوط ایرانی در طبقات قطری در هر دو توده به صورت چوله به راست و حالت کمشونده دارد که نشان دهنده تودههای ناهمسال و نامنظم است. نتایج آنالیز واریانس فاکتورهای خاکی در دو رویشگاه نشان داد از لحاظ فاکتورهای pH، ماسه، مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز بین دو رویشگاه اختلاف معنیداری وجود دارد به طوری که مقدار pHو ماسه در رویشگاه مختار و مقدار مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر بود. نتایج بررسی تنوع زیستی نشان داد از لحاظ کلیه شاخص های غنا، تنوع و یکنواختی بین دو توده اختلاف معنیداری وجود دارد که به استثناء شاخص سیمپسون، سایر شاخص ها در رویشگاه سرآبتاوه بالاتر بود. نتایج زادآوری نیز نشان داد که در رویشگاه سرآبتاوه برای ۱۱ گونه درختی و درختچهای و در رویشگاه مختار برای ۷ گونه درختی و درختچهای زادآوری در میکروپلاتها مشاهده گردید. طبق نتایج بدست آمده در سرآبتاوه، ۷۲/۳۵ درصد نهالها دانهزاد و ۲۸/۶۴ درصد آنها شاخهزاد بودند، اما در رویشگاه مختار ۵۸/۵ درصد نهال به صورت دانهزاد و ۴۲/۹۲ درصد نهالها شاخهزاد بودند. در منطقه کمترتخریبشده سرآبتاوه، صفات رویشی مساحت تاج، تعداد جست، تعداد جستگروه و تعداد پایه همبستگی مثبت و معنیداری با تعداد زادآوری بلوط داشتند. اما در منطقه مختار، سطح مقطع برابر سینه و مساحت تاج همبستگی منفی با تعداد زادآوری داشتند. به طور کلی نتایج زادآوری نشان داد که در هر دو رویشگاه مورد بررسی وضعیت زادآوری بسیار ضعیف و نگران کننده است. نتایج آنالیز واریانس و مقایسه میانگین عوامل غیر زنده در دو تودهی مورد مطالعه نشان داد که از لحاظ عوامل تخریب چرای دام، شاخهزنی و بهره برداری غیرمجاز تفاوت معنیداری بین دو رویشگاه وجود دارد به طوری که میانگین حضور این عوامل در رویشگاه مختار بیشتر از رویشگاه سرآبتاوه بود. همچنین نتایج آنالیز تجزیه به مولفههای اصلی نشان داد که بر اساس پارامترهای رویشی گونه های موجود دو رویشگاه مورد مطالعه قابل تفکیک نبوده و درصد ضریب کاپا پایین بدست آمد. نتایج کلی این تحقیق نشان میدهد که در رویشگاه سرآبتاوه که از سال ۱۳۸۲ تحت طرح صیانت جنگلها به صورت قرق درآمده است، از لحاظ اکثرشاخصهای تنوع زیستی و زادآوری وضعیت بهتری را نسبت به رویشگاه مختار نشان میدهد. با توجه به تفاوت ساختار افقی و عمودی در دو توده مورد بررسی میتوان نتیجه گیری کرد که مسلما ساختار افقی و عمودی جنگل طی ۱۰ سال قرق جنگل تغییر محسوسی نمیکند و این تفاوت در ساختار افقی و عمودی دو توده مورد بررسی به تفاوتهای طولانی مدت در دو توده برمیگردد، که این تفاوتها ممکن است تفاوتهای رویشگاهی و یا دخالتهای انسانی باشند. واژه های کلیدی: ساختار جنگل، خاک، تودهی تخریبشده، تودهی کمترتخریبشده، بلوط ایرانی، یاسوج |
د
فهرست مطالب
عنوان . صفحه
۱
۱-۱- مقدمه ۱
۱-۲- کلیات ۶
۱-۲-۱- ساختار ۶
۱-۲-۲- ویژگیهای ساختاری ۷
۱-۲-۳- ویژگیهای عمومی بلوط ایرانی ۸
۱-۲-۳-۱- گسترشگاه گونه بلوط ایرانی ۸
۱-۲-۳-۲- ویژگیهای اکولوژیک بلوط ایرانی ۹
۱-۲-۳-۳- ویژگیهای جنگلشناسی بلوط ایرانی ۹
۱-۲-۴- مصارف و کاربردهای بلوط ایرانی: ۱۱
۱-۲-۵- عوامل تخریب در جنگلهای زاگرس ۱۲
۱-۲-۶- خاک ۱۲
۱-۲-۶-۱- خصوصیات فیزیکی خاک ۱۳
۱-۲-۶-۲- خصوصیات شیمیایی خاک ۱۴
۱-۲-۶-۲-۱- pH 14
۱-۲-۶-۲-۲- پتاسیم ۱۵
۱۵
۱-۲-۶-۲-۴-EC 15
۱-۲-۶-۲-۵- آهک ۱۶
۱-۲-۶-۲-۶- ماده آلی ۱۶
۱-۲-۶-۲-۶- فسفر ۱۶
۱-۲-۷- تنوع زیستی ۱۷
۱-۲-۷-۱- شاخص های تنوع زیستی ۱۸
۱-۲-۷-۲- شاخص‌ها و نمایه‌های ریاضی برای اندازه‌گیری تنوع ۱۸
۱-۲-۷-۲-۱- شاخص‌های تنوع گونه‌ای ۱۸
۱-۲-۷-۲-۲- شاخص‌های غنای گونه‌ای ۱۹
۱-۲-۷-۲-۳- شاخص یکنواختی ۱۹
۲۱
۲-۱- مطالعات انجام شده در زمینه ساختار جنگل ۲۱
۲-۲- مطالعات انجام شده در زمینه خاک جنگل ۲۶
۲-۳- مطالعات انجام شده در زمینه تنوع زیستی و زادآوری ۲۹
I
۳۳
۳- ۱- منطقه مورد مطالعه ۳۳
۳-۱-۱- اطلاعات هواشناسی ۳۴
