در این گفتار به اختصار مطالبی در ارتباط با مصادیق جرایم رایانه ای علیه عفت واخلاق بیان می شود.
الف ) هرزه نگاری
اصطلاح هرزه نگاری ترجــمه واژه [۹۲] است . واژه هــرزه نگاری در سال هــای اخیر از طریـق ترجمه متون
انگلیسـی وارد ادبـیات فارسی گردیده است و سابقه ای درکتـاب های لغـت فارسی ندارد . درفرهنگ های
عمومی انگلیسی به معنای مواد و موضوعات شامل توصیف صریح فعالیت های جنسی یا نمایش اعضای جنسی به منظور تحریک جنسی غیر از احساسات زیبا شناختی یا عواطف و همچنین به معنی هر نوع نوشته ، نقاشی یا عکس مستهجن و خلاف اخلاق است که احساسات جنسی را تحریک کند .
در فرهنگ های حقوقی انگلیسی به معنی ” هر نوع نوشته ، تصویر فیلم و سایر مطالب و مواد مربوط به امور جنسی است که فاقد هر گونه ارزش ادبی هنری ، سیاسی و علمی باشد .”
در فرهنـگ های فارسی اصطلاحـات هرزه دست ، هرزه پا ، هرزه زبان ، هرزه چشم و … به کار رفته است.
هرزه به معنای بیهوده و یاوه است . هرزه بیان یعنی کسی که سخنان ناپسند به زبان راند و هرزه چشم یعنی
آن که چشم به زن نامحرم دارد.
به نظر می رسد که نوشته ها و تصاویر و فیلم های مـستهجن و خلاف اخلاق از این جهت از نظر حـقوقی
هرزه نگاری نام گرفته اند که فاقد هرگونه ارزشـی هستند بنابر ابن اگر تصویر یا نوشته ای هر چند که شهوت انگیز باشد به منظور استفاده علمی و یا ادبی تهیه و یا توزیع شده باشد، چون دارای ارزش علمی است و هرزه و بیهوده نیست ، هرزه نگاری محسوب نمی شود.
اصطلاح پورنوگرافی معادل بسیار مناسبی برای واژه هرزه نگاری است . چه این که هم شامل همه مصادیق و موضوعات مستهجن مانند متن ،صوت ،نقاشی ،عکس و فیلم مستهجن می شود و هم به بیهوده و فاقد ارزش بودن آنها اشاره داشته و مانع شمول این اصطلاح نسبت به مطالب و تصاویر مشابهی است که بدوا برای اهداف علمی و ادبی مورد استفاده قرارمی گیرند.[۹۳]
جرایم مربوط به هرزه نگاری جزء جرایم رایانه ای محض نیستند چه اینکه قبل از پیدایش رایانـه و شبکه های رایانه ای ایـن جرایم به وسیله ابزارهای کلاسـیک ارتکاب می یافته انـد و در حال حاضر این جـرایم بـه شیوه کلاسیک نیز ارتـکـاب می یابند و نظام حقوقی کشورها سال ها قبل از پیدایش هرزه نگاری رایانه در مقابل نوع کلاسیک چنین جرایمی مخصوصا هرزه نگاری کودکان ،عکس العمل نشان داده و با ابزارهای کیفری (جرم انگاری) به مقابله با آن ها پرداختـه اند. در برخی کشورها هـمه اشکال هرزه نگاری اعم از هرزه نگاری مربوط به بزرگسالان و کودکان غیر قانونی است .در بعضی از کشورها هم که هرزه نگاری بزرگسالان غیر قانونی نیست ،حداقل هرزه نگاری مربوط به کودکان غیر قانونی است و جرم محسوب می شود چه این که هرزه نگاری موجب سوء استفاده جنسی می شود و صدمه ای که سوء استفاده جنسی به کودک وارد می کند ،بی نهایت شدید است با توجه به این که شخصیت کودک در حال شکل گیری است ، صدمه ای که از این ناحیه به وی وارد می شود بسیار شدید است.
در قوانین موجوددرایران واژهای به نام هرزه نگاری رایانهای یا سایبری وجود نداردتنها باتوجه به مواد ۱۴ و ۱۵ از فصل چهارم قانون جرایم رایانه ای که به جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی اختصاص دارد مشخص می شود که براساس آنها هرزه نگاری در ایران جرم است .در بخش بعدی این پژوهش به تفصیل به بررسی این جرم از دیدگاه فقه و حقوق ایران خواهد پرداخت .
ب ) توریسم جنسی
گسترش سریع و روزافزون شبکه اینترنت، به تبلیغات صنعت گردشگری جنسی به ویژه جهت ساکـنان اروپای غربی و آمریکا، رونقی دوچندان بخشیده است. در این تبلیغات خدماتی نظیر تورهای جنسی، فاحشهخانهها و سفارشات اینترنتی زنان روسپی در کشورها ارائهمیشود.مثلاً: اتاقهای گفتوگوی اینترنتی ، امروزه به مکانی جهت تبادل اطلاعات در توصیهها برای گردشگریهای جنسی و یافتن زنان روسپی در کشورهای مختلف تبدیل شده است. اطلاعاتی نظیر چگونگی سفر، قیمت هتلها، شماره تلفنها، کرایه تاکسیها، قیمت مشروبات الکلی، قمیت خدمات جنسی ارائه شده و انواع آن را به راحتی میتوانید در این اتاقها بیابید.
بیشک در این وضعیت، علاوه بر گسترش قاچاق زنان و کودکان، ضربات سنگینی بر حقوق انسانی زنان و کودکان وارد شده و آنها را به یک کالای جنسی جهت مردان هوسران گردشگر، تبدیل نموده است.مبلغان تورهای جنسی، اندامها و جنسیت زنان رادرکلکره خاکی و از طریق شبکه اینترنت به حراج میگذارند. این شبکه، ارتباط بینالمللی جهت فروش زنان در یک بازار جهانی و به ویژه جهت مردان کشورهای صنعتی به وجود آورده است، با وجود امکانات چندرسانهای (صوت و تصویر) در شبکه اینترنت، تغییرات رنگ، گرافیک، عکس، انیمیشن، صدا و تصاویر متحرک درآن بسیارآسان شده است .این ویژگیهای پرشور و نوین اینترنت، به رشد سریع منافع تجاری دربخشهای گوناگون شبکه منجرگردیده است که در این میان «صنعت تبلیغات جنسی» یکی از پیشگاماندر استفاده از این ویژگیهاست. تبلیغات ویژه تورهای جنسی، فاحشهخانهها و استریپبارها[۹۴] به سهولت و بدون کمترین محدودیتی در شبکه اینترنت ارائه میگردد.[۹۵]
ج ) قوادی
قیادت یا واسطـهگری عبارت است از به هم رساندن دونفر برای انجام اعمال منافی عفت. قیادت از مصادیق
بارز وآشکار کمک ویاری در گناه ومعصیت است.[۹۶]
با گسترشفناوری اینترنت ورایانه این بزه به جرمی سازمان یافته و بحران بزرگ اجتـماعی تبدیل شده است
که قاچاق زنان و دختران وکودکان تشکیل باندهای فساد و مراکز فحشا را به همراه دارد.همچنین در سالهای اخیر، نوع جدیدی از فریب و قاچاق دختران و زنان از طریق اینترنت مشاهده میشود که حاصل مدرنیزه شدن جوامع میباشد. اتاق گفتگو یکی از راه هایی است که دلالان برای اغفال دختران و زنان استفاده میکنند. آنها از طریق گفتگوی تایپی یا شنیداری و دادن تصویر خود، با دختران طرح دوستی ریخته و سپس با وعده ازدواج، شغل خوب، درآمد بالا و حتی با فرستادن بلیط و ویزای ورود به کشور مورد نظر، آنها را تحویل قاچاقچیان میدهند.[۹۷]
یکی دیگر از روش های تحقق قوادی دراینترنت را می توان سایت های دوست یابی جنسی وهمچنین سایت های که مشخصات افراد منحرف شده اخلاقی زنان ومردان وکودکان را در خود جمع کـردهاند دانست که افراد دیگر وعلاقمندان به رابطه جنسی میتوانند در این سایت ها وارد شده وشخص مورد نظر خود را پیدا کنند.گاهیهم پست الکترونیکی[۹۸] افرادمیتواند دربرگیرنده پیام ها وعکس هایی باشد که با برنامه ریزی برای آنها ارسال شده وخواهان ارتباط جنسی است وتوسط صاحبان آنها از طریق این پست الکترونیک به پست الترونیک افراد دیگری ارسال شود واین نیز قوادی است.
به نظرمیرسد عواملی فرهنگی واقتصادی زیادی نظیر، تغییر ارزشها، گسترش خرده فرهنگهای منحرف، ضعف اعتقادات دینی، نارسایی بین فرهنگ و ساخت اجتماعی، متناسب نبودن نقشها و پاداشها ، سود آور بودن قاچاق زنان، فقدان فرصتهای شغلی باعث گرایش به قوادی وقاچاق زنان وکودکان در جوامع شده که ازطرقهای مختلفیمثلفریب دادن افراد به ازدواج دروغین یا توسل به زور با آدم ربایی وتهدید به آبروریزی وهمچنین فناوری اینترنت ورایانه باعث تحقق جرم قوادی میشوند که در این تحقیق ، در فصل دوم از بخش دوم به روش های تحقق آن توسط این فناوری میپردازیم.
د ) روابط نامشروع
یکی دیگرازجرایم سنتی علیه اخلاق وعفت عمومی رابطه نامشروع است که فضای سایبر باعث گسترش آن شده است .رابطه نامشروع در کشور ایران که یک کشور اسلامی است با بحث رابطه نامشروع در کشورهای غیراسلامی و به خصوص غربی یکسان نیست، زیرا درآن کشورها، مناسبات و روابط اجتماعی بانوان با مردان بسیارمتفاوتتراز ایران است و تا زمانی که به مرحله مواقعه نرسد، عرفاً و قانوناً رابطه نامشروع تلقی نمیشود.[۹۹]
رابطه نامشروع در ایران، صِرف خلوت کردن زن و مرد نامحرم با یکدیگر و انجام اعمالی همچون دست دادن، از آنجایی که مغایر با اصول اخلاقی و اعتقادی اسلام است، نامشروع تلقی میشود، چرا که به هرحال، روابط نامشروع اعم از اینکه توسط مردان و زنان متأهل صورت گیرد یا افراد مجرد، موجب ترویج فساد و فحشاء در جامعه خواهد شد.[۱۰۰]
بنابراین رابطه نامشروع عبارت است از برقراری ارتباط و مراوده بین دو جنس مخالف خارج از معیارهای متعارف شرعی به صور مختلف، خواه در قالب پیوندهای عاطفی منجر به ارتباط دوستانه وخواه در سطح پیشرفته جسمی و جنسی بدون وجود علقه زوجیت.[۱۰۱]
باگسترش فناوری ارتباطات دایره روابط انسانی نیز گسترش یافته است و به همین نسبت با افزایش فرصتها، مخاطرات نیز افزایش یافته است. دو موضوع خانواده و مسائل جنسی در دو قرن اخیر همواره در کانون مهمترین تحولات جامعه مدرن قرار داشته ، از طرف دیگردر فضای سایبراستفاده از پست الکترونیک واتاق های گفت و گو و شبکه های اجتماعی اینترنتی هم به منزلهی عرصه ای مدرن برای برقراری ارتباط و آشنایی، مرزهای تازهای را در شکل گیری ارزش ها و هویت یابی پیش روی جوانان ما قرار داده است. به طوری که با استفاده ازدوربین های دیجیتال ارتباط صوتی وتصویری کاملاً زنده برقرار می شود. روابط در این فضای مجازی امتداد روابط واقعی است که دختر و پسر تجربه می کنند اگرچه مرز بندی های جنسیتی در روابط مجازی ضـعیف تر میشـود اما واقعیت زیستی بـویژه اجتماعی جنسـیت در این روابط نیز خود را
نشان می دهد.
در دوره مدرن از قرن نوزدهم به بعد تحولات عظیمی در شکل نهاد خانواده رخ داده است. با رایج شدن استفاده اینترنت در میان نسل جوان دایرهی ارتباطی افراد بسیار بالا رفته است، اینترنت هم به مانند دنیای واقعی بستر را برای آشنایی و ارتباط افراد با یکدیگر آسان می کند مجازی بودن این دنیا خود مزیتی است انکار ناشدنی زیرا دو جنس مخالف در این فضا روابط خود را سامان می دهند و در این فضا تخلیه روانی میشوند.
نتیجه گیری بخش اول
هرگونه تغییر و تحول در دنیای کنونی به دلیل پیچیدگی فعالیت های انسانی، خواه ناخواه آثار و پیامدهایی به همراه خواهد داشت. به گونه ای که با اختراع وسیله ای جدید، درکناراستفاده ی صحیح و مشروع از آن، همواره امکان سوءاستفاده از آنها وجود دارد.
در این راستا علم حقوق، به عنوان حامی عدالت وموجِد توازن در جامعه انسانی، هرآنچه را که کوچکترین خدشه ای به این توازن وارد نماید، تحت پوشش قرار داده و سعی در رفع یاپیشگیری از آثار نامطلوب آن می نماید.
فضای سایبر، که ماحَصل پیشرفتهای علمی و صنعتی در قرون اخیر است، از این قاعده مستثنی نبوده و آثاری به صورت مثبت و منفی در زندگی بشر واردنموده است که ضرورت مطالعه آن را انکارناپذیر می نمایاند.متعاقب این امر سیاستگذاران جنایی، حقوقدانان و جرم شناسان به این فضا ورود پیدا کرده و با تعریف جرایم سایبری، پیش بینیِ مجازات های متناسب با آن و ارائه و انجام تدابیر امنیتی وپیشگیرانه نسبت به مخاطرات این فضا و آموزش و آگاه سازی افراداز پیامدهای مخرب فضای سایبر، وظایف اساسی خود را در این زمینه انجام می دهند که بررسی کیفیت و ابعاد این کارکرد امری ضروری است
بخش دوم : تحلیل ماهوی مصادیق جرایم علیه عفت و اخلاق ناشی از فناوری نوین
اگرچه ظهور برخی از جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی سنتی با ظهور اینترنت از محیط فیزیکی به محیط مجازی انتقال یافته است (مانند هرزه نگاری،توریسم جنسی، قوادی،روابط نامشروع و. . .)اما نمی توان تمام آن ها را در قالب جرایم رایانه ای گنجاند ، زیرا قانونگذار در برخی موارد جرم انگاری ننموده است.
در واقع مجرم در این گونه جرایم ، از رایانه به عنوان ابزار بهره می گیرد و کار خویش را توسعه داده و تسهیل می نماید .از جمله مواردی که به طور کلی در این حیطه از سوی قانونگذاری کیفری ایران جرم تلقی شده است می توان به قوادی و هرزه نگاری اشاره کرد.
حوزه هایی همچون تهیه ،انتشار ،معامله و تجارت صورقبیحه توهین و افترا و نشر اکاذیب رایانه ای ، دعوت افراد به انجام اقدامـات مجرمانه و خلاف اخلاق در فضای مجازی ،اشاعه فحشا و منکرات، آموزش ارتکاب جرم،روابـط نامشروع از جمله اعمال خـلاف عفت و اخلاق اســت که به عنوان زیرمجموعه هرزه نگاری و قوادی است و بدین سبب این بخش از پژوهش پیش رو به این دو مطلب اختصاص داده شده است.[۱۰۲]
قانون گذار ایران مواد ۱۴و ۱۵ از فصل چهارم قانون جرایم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸را به مبحث جرایم علیه عفت و اخــلاق عمومی اختـصاص داده است که این قانون به عنوان مـنبع اصلی و مهم دراین پژوهش قرارگرفته است.
این بخش به دو فصل با عناوین، نقش مستقیم فضای مجازی در شکل گیری جرم هرزه نگاری و نیز نقش رایانه در تحقق جرم قیادت به عنوان وسیله ارتکاب جرم تقسیم شده است، که در ذیل به آن می پردازیم.
فصل اول : نقش مستقیم فضای مجازی در شکل گیری هرزه نگاری
از زمان تولد وب در دهه ۱۹۹۰ بستر جدیدی برای انتشار و توزیع محتواهای هرزهنگارانه از قبیل متن، صدا، فیلم، عکس و… فراهم شد و در دسترس قرار گرفت. امروزه کاربری، گردش در اینترنت و پرسهزنی اینترنتی منشأ هرزهنگاری و یکی از سرگرمیهای اینترنتی است.
پیامد این هرزهنگاری فراتر از انزوای فرد، نابهنجاریها، انحرافات جنسی و کاهش روابط اجتماعی؛ اختلال در روابط صمیمانه خانوادگی و به مخاطره انداختن زندگی زناشویی و حتی پدید آمدن مشکلاتی در فضای شغلی است.
مصرف دادههای هرزه نگارانه اینترنتی، میتواند تأثیرات مخربی بر زندگی فردی و خانوادگی داشته باشد. بسیاری از افراد به دلیل تماشای روابط جنسی اینترنتی، به مشکلات و معضلات جنسی آلوده شدهاند. این نوع رابطههای عاشقانه و مجازی از طریق اینترنت که اصطلاحاً از آن به «روابط جنسی مجازی» تعبیر میشود، فضایی است که در آن افراد میتوانند یکدیگر را در فضای اینترنت ببینند و رابطه عاشقانه و جنسی را تجربه کنند و گسترش دامنه استفاده از این سایتها باعث شده است که در ایران مسئولین این نوع سایتها را فیلتر کنند.
راهنمای ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوهشی درباره جرایم رایانه ای علیه عفت و اخلاق عمومی۹۳- فایل ۸