ضعف
تهدید
فرصت
ماتریس SWOT
شکل (۴-۱): مدل SWOT
*مأخذ: (Gorener etal, 2012)
۴-۲-۳. روش تجزیه و تحلیل مدل SWOT
در این تکنیک در فرایند تدوین، سیاستها و استراتژی های توسعه با لحاظ نمودن نحوه تعامل هر عامل داخلی و خارجی میتوان ماتریسی را ترسیم نمود که دارای چهار نوع استراتژی (راهبرد) است. بر این اساس ماتریس SWOT باید بتواند قوتها و فرصتها را حفظ نموده و از مزیتها استفاده نموده و تأثیرات منفی و مخرب ضعفهای درونی و تهدیدهای بیرونی را کاهش دهد .(Bernroider,2002,505)
بدین ترتیب ماتریس نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدها از ابزار مهمی است که میتوان بدان وسیله اطلاعات را مقایسه کرد. مقایسه کردن عوامل اصلی داخلی و خارجی از مشکلترین بخشهای تهیه ماتریس SWOT است. سپس با بهره گرفتن از آن چهار نوع استراتژی از جمله استراتژیSO، استراتژیWO، استراتژی ST، و استراتژیWT را ارائه نمود (رجبی،۷:۱۳۸۶). جدول (۴-۱).
جدول (۴-۱) : تجزیه و تحلیل SWOT(شکل شماتیک راهبردها)
| عوامل درونی عوامل بیرونی |
نقاط قوت(S) Strength فهرست نقاط قوت |
نقاط ضعف Weakness (W) فهرست نقاط ضعف |
| فرصتها Opportunity (O) فهرست فرصتها | بهره گیری از فرصتها با بهره گرفتن از نقاط قوت (SO) | بهره جستن از مزیتهای فرصت برای جبران نقاط ضعف (WO) |
| تهدیدها Threaten (T) فهرست تهدیدات |
استفاده از نقاط قوت برای جلوگیری از تهدیدها (ST) | به حداقل رساندن زیانهای ناشی از تهدیدها و نقاط ضعف (WT) |
برای ساختن ماتریس نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصتها باید ۸ مرحله را انجام داد:
فهرستی از فرصتهای عمدهای را که در محیط خارجی سازمان وجود دارد، تهیه میگردد.
فهرستی از تهدیدات عمده موجود در محیط خارج سازمان تهیه می شود.
فهرستی از نقاط قوت داخلی و عمده سازمان تهیه می شود.
فهرستی از نقاط عمده ضعف داخلی سازمان تهیه میگردد.
نقاط قوت داخلی و فرصتهای خارجی با هم مقایسه و نتیجه در خانه مربوطه در گروه استراتژی های حداکثر- حداکثر SO ثبت می شود.
نقاط ضعف داخلی با فرصتهای موجود در خارج سازمان مقایسه و نتیجه در گروه استراتژی های حداکثر- حداقل WOثبت می شود.
نقاط قوت داخلی با تهدیدات خارجی مقایسه و نتیجه در گروه استراتژی های حداقل- حداکثر ST نوشته می شود.
نقاط ضعف داخلی با تهدیدات خارجی مقایسه و نتیجه در گروه استراتژی های حداقل- حداقل WT نوشته می شود.
در هر مرحله دو عامل با هم مقایسه میشوند و هدف این نیست که بهترین استراتژیها را مشخص نمود بلکه هدف، تعیین استراتژی های قابل اجرا میباشد. بنابراین همه استراتژیهایی که در ماتریس SWOT ارائه میگردد، انتخاب و اجرا نخواهند شد (دیوید،۱۳۸۸).
شکل (۴-۲) : ماتریس تحلیلی SWOTو نحوه تعیین استراتژیها
*مأخذ: افتخاری، مهدوی، (۱۳۸۵)
استراتژیهای هدف (SO)استفاده بهینه و سریع از فرصت
در اجرای استراتژیهای SOسیستم با بهره گرفتن از نقاط قوت داخلی می کوشد از فرصتهای خارجی حداکثر بهره برداری را نماید. هر سیستمی علاقمند است که همیشه در این موقعیت قرار داشته باشد تا بتواند با بهره گیری از نقاط قوت داخلی از فرصتها و رویدادهای خارجی حداکثر استفاده را بنماید.
استراتژیهای تقویت (WO) یا حفظ فرصت
هدف استراتژی های WO این است که سازمان با بهره برداری از فرصتهای موجود در محیط خارج بکوشد نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشد و از مزیتهای بالقوهای که در فرصتها نهفته است برای جبران نقاط ضعف موجود در سازمان یا سیستم استفاده نماید. در جهت جبران نقاط ضعف سیستم، گاهی در خارج از محیط فرصتهای بسیار مناسبی وجود دارد، ولی محیط به سبب داشتن ضعف داخلی نمیتواند از این فرصتها بهره برداری نماید.
