سالنهای ورزش کوچک با مساحت کمتر از ۵۰۰ متر مربع
سالنهای ورزشی متوسط با مساحت ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر مربع
سالنهای ورزشی بزرگ با مساحت بیش از ۳۰۰۰ متر مربع
با توجه به تقسیم بندی فوق مراکز ورزشی در داخل شهرها نیز در سه گروه بزرگ، متوسط و کوچک پیشنهاد می شود که هر گروه با توجه به شرایط و امکانات ویژه محل ممکن است از نمونههای مختلفی تشکیل شود(ابراهیمی، ۱۳۸۷).
به طور کلی الگوی شبکه ورزشی در سطح شهر بر اساس سیستم سلسله مراتبی پیشنهاد می شود به گونه ای که مراکز ورزشی بزرگ در سطح ملی که به صورت تخصصی و برای تمرین ورزشکاران تراز اول و انجام مسابقات بین المللی اختصاص دارد. در رأس این شبکه و پس از آن مراکز ورزشی مورد پیشنهاد مطالعه حاضر از بزرگ تا کوچک به ترتیب زیر شاخه های شبکه ورزش کشور را تشکیل خواهد داد .در مطالعات تفضیلی توسعه ورزش کشور (توسعه امکانات و زیر ساخت) شعاع دسترسی فضاهای ورزشی کوچک را ۵۰۰ متر و شعاع دسترسی فضاهای ورزشی متوسط را۱۰۰۰ و شعاع دسترسی به فضاهای ورزشی بزرگ را ۲۰۰۰ متر عنوان کرده است که در این تحقیق از این استاندارد استفاده شده است.
شکل زیر چگونگی ترکیب و شعاع عملکرد مراکز ورزشی را در داخل شهری که دارای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است را نشان میدهد(مظفری، ۱۳۸۸).
شکل ۲‑۱ : الگوی توزیع مراکز ورزشی
(
( سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۷۴)
انواع مدلهای تلفیق اطلاعات جهت مکان یابی اراضی مناسب جهت تجهیزات شهری
جهت ترکیب معیارها به منظور مکان یابی تجهیزات شهری روشهای متفاوتی وجود دارد که مهمترین آنان به قرار زیر میباشد(کوهساری، ۱۳۸۵).
۱- فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از کارآمدترین تکنیکهای تصمیم گیری است که اولین بار توسط توماس ال ساعتی در سال ۱۹۸۰ مطرح شد .این تکنیک بر اساس مقایسههای زوجی بنا نهاده شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران میدهد. در رابطه با بهره گرفتن از تکنیک AHP در مکان یابیها و انتخاب بهترین مکانها برای منظورهای مختلف و همچنین تلفیق آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پژوهشهای متعددی در دنیا صورت گرفته است.
۲- منطق بولین [۲۴] یا منطق صفر و یک: این منطق برگرفته از نام ریاضیدان مطرح انگلیسی (جورج بولی) بوده که وزن دهی به واحدها در هر لایه اطلاعاتی براساس امتیاز صفر و یک میباشد.
۳- مدل وزن دهی[۲۵] در این مدل به عوارض مختلف و کلاسهای متفاوت موجود وزنهای مختلف داده شده و ترکیبات انعطافپذیری از نقشهها بدست می آید که دامنهای از اعداد را در بر میگیرد. برای مثال جهت انتخاب مکانهای مناسب به عامل شیب امتیازات متفاوتی چون کمتر از ۳ درصد امتیاز ۵، بین ۳ تا ۸ درصد امتیاز ۱۰ و بین ۸ تا ۱۵ درصد امتیاز ۳ داده شده است. چرا که مهمترین شیب برای شهرسازی و توسعه های شهری بین ۳ تا ۸ درصد میباشد. این عملیات وزن گذاری را برای لایه های گسل، جهت شیب، خاک … نیز میتوان انجام داد. بعد از این مرحله از طریق آنالیز دو متغیره، لایه ها با هم جمع شده، مناطقی که امتیاز بیشتری کسب می کنند به عنوان مناطق اولویت دار شناخته میشوند.
۴- منطق فازی[۲۶] یا منطق تار و نامعین: این نظریه قادر است بسیاری از مفاهیم و متغیرها و سیستمهایی را که نادقیق و مبهم هستند صورت بندی ریاضی بخشیده و زمینه را برای استدلال، کنترل و تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان فراهم آورد(کوهساری ،۱۳۸۵).
سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS )
تعریف سامانههای اطلاعات جغرافیایی
سامانه یا نظام به مجموعه ای از اجزا گفته می شود که با همکاری یکدیگر، رو به سوی هدفی واحد در حرکتاند. سامانههای اطلاعات جغرافیایی گرچه روشهای نوینی را در فرایند تحلیل و مدیریت داده های جغرافیایی عرضه می کنند، اما در عمل چیزی بیش از تبدیل نقشههای چاپی به قالب رایانهای نیستند. ظهور و گسترش فناوریهای رایانه محور، تمامی حوزه های دانش بشری را با تحولات بنیادین مواجه ساخته است. سامانههای اطلاعات جغرافیایی نیز مولود همین نوآوری هاست. سامانه سامانههای اطلاعات جفرافیایی (ساج) به زبان ساده عبارتند از فرایند تحلیل داده های مکانی و جغرافیایی به کمک رایانه. استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای آنالیز مکانها اولین بار در سال ۱۹۷۰ شروع شد و موفقیت این سیستم در حل مشکلات مکانی به انجام دادن بافرینگ[۲۷] و رویهم گذاری[۲۸] نسبت داده شد. از زمان شکل گیری سیستم اطلاعات جغرافیایی با توجه به گستردگی اطلاعات و تنوع کاربردی آنها در رشته های مختلف، تعاریف متفاوتی از این سیستمها ارائه شده است که به نمونههایی از آنها اشاره می شود:
سیستم اطلاعات جغرافیایی مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار و دادههاست که امکان میدهد داده های وارد شده به رایانه ذخیره و تحلیل، انتقال، ارزیابی و بازیابی شده و به صورت اطلاعات نقشهای، جدولی و مدلی از پهنههای جغرافیایی منتشر شوند(مخدوم و همکاران،۱۳۸۰).
سیستم اطلاعات جغرافیایی یا GIS یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی(مکانی) را دارد. در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی واژه «سیستم» نشان دهنده این است که GIS از چندین قسمت متصل و وابسته به یکدیگر برای کارکردهای گوناگون ساخته شده است. واژه «اطلاعات» نشان میدهد که داده ها در GIS برای ارائه داده های مفید، نه تنها به صورت نقشهها و تصاویر رنگی بلکه به صورت گرافیکهای آماری، جداول و پاسخهای نمایشی متنوعی به منظور جستجوهای علمی سازماندهی میشوند. واژه «جغرافیایی» بیانگر موقعیت داده ها بر حسب مختصات جغرافیایی(طول و عرض) میباشد(پایگاه ملی داده های علوم زمین، ۱۳۸۸).
یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، سیستمی رایانهای برای مدیریت داده های مکانی مرجع است. واژه مکان در GIS گویای این حقیقت است که موقعیت داده ها بر حسب مختصات مکانیشان شناخته شده اند، یا میتوانند شناخته شوند. واژه اطلاعات نشاندهنده آن است که داده ها در GIS برای ارائه دانستهها، نه فقط به صورت نقشه، تصاویر هوایی و ماهوارهای بلکه به صورت گرافیکهای آماری، جداول و خروجیهای متنوع، ذخیره و سازماندهی میشوند. واژه سیستم نشان دهنده این است که GIS از چندین قسمت متصل و وابسته به یکدیگر با کارکردهای گوناگون ایجاد می شود(بونهام کارتر، ۱۳۷۹).
سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجموعه ای است که با بهره گیری از امکانات و ابعاد علمی پیشرفتهی علوم نقشه برداری و جغرافیا، توانایی انسان را در دسیابی سریع به اطلاعات میسر می کند. به عبارتی دیگر سیستم اطلاعات جغرافیایی فرایند برقراری و تعیین موقعیت محل شناسایی عوارض و پدیده ها و بیان چگونگی آنها است(جنگجو،۱۳۸۱).
به اعتقاد رانید(۱۹۸۹)، ساج عبارت است از یک نظام رایانهای که می تواند داده های توصیفگر مکانهای واقعی بر روی سطح زمین را، استفاده و نگهداری نماید(رسولی، ۱۳۸۴).
از نظر کوئین و بلین(۱۹۹۳)، ساج عبارت است از بهکارگیری نظامی یکپارچه و رایانه محور به منظور گردآوری، ذخیره سازی، بهره برداری، تحلیل و مدیریت داده های مکانی در قالب نقشه(هیوود، ۱۹۹۹).
بیل و فرینچ(۱۹۹۴) سامانه اطلاعات جغرافیایی را سامانهای رایانهای متشکل از نرمافزار، سخت افزار، داده و کاربر میدانند که قادر است داده های مکاندار را به شکل رقومی (دیجیتالی)، کسب، نگهداری، بازیابی، الگوسازی و تجزیه و تحلیل کرده و به طور متنی و گرافیکی ارائه نماید(نیلین و همکاران، ۲۰۰۴).
جدول ۲‑۷ : تعاریف سیستم اطلاعات جغرافیایی
سیستم اطلاعات جغرافیایی، حالت خاصی از سیستمهای اطلاعاتی است که مشتمل بر مشاهدات شکلهای توزیع شده فضایی از فعالیتها یا پدیدههایی است که در فضا به صورت نقاط، خطوط یا سطوح قابل تعریف است. GIS اطلاعات این نقاط، خطوط یا سطوح را نگهداری میکند و دادهها را برای سؤالهای تخصصی ویژه و تحلیلها، بازیابی میکند. | روکر، ۱۹۷۹ |
سیستم اطلاعات جغرافیایی، سیستمی است برای جمع آوری، ذخیرهسازی، کنترل، ادغام، پردازش، تحلیل و نمایش دادههایی که مرجع آنها زمین میباشد. | دونه، ۱۹۸۷ |
سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجموعهای از ابزار قدرتمند برای ذخیره و بازیابی اطلاعات در آینده، تبدیل و نمایش دادههایی فضایی از جهان واقعی است. | بارو، ۱۹۸۶ |
سیستم اطلاعات جغرافیایی، یک فنآوری اطلاعاتی است که دادههای فضایی و غیرفضایی را ذخیره، تحلیل و نمایش میدهد. | پارکر، ۱۹۸۸ |
سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجموعهای از روشهای دستی یا رایانهای است که برای ذخیره و به کارگیری دادههای جغرافیایی به کار برده میشود. | آرانوف، ۱۹۸۹ |