۵-۲-۲ ) رده بندی شیمیایی کاکس و همکاران :
نمودار مجموع‌آلکالن(O₂K+O₂Na) نسبت به سیلیس(_۲SiO)کاکس^۲ و همکاران ۱۹۷۹ به منظور جداسازی سنگ های آذرین استفاده شده است)شکل ۵-۲) .
۱- Le Base
۲- COX
۶۰
فصل پنجم ژئوشیمی
همچنین ویلسون به منظورارائه یک طبقه بندی مقدماتی سنگ های آذرین از آن استفاده نمود. مطابق این نمودار نیز تمام نمونه‌های مورد مطالعه در محدوده بازالت قرار می گیرند.
شکل ۵-۲: نمودار (کاکس و همکاران ۱۹۷۹) ، براساس این نمودار همه نمونه ها در محدوده بازالت قرار می گیرند
۵-۲-۳) رده بندی شیمیایی میدلموست(۱۹۸۵):
نمودار مجموع آلکالن(O₂K+O₂Na)در مقابل سیلیس(_۲SiO)از میدلموست^۱۱۹۸۵ می باشد .مطابق این نمودار تمام نمونه‌های مورد مطالعه در محدوده بازالت قرار می گیرند(شکل ۵-۳) .
۱- Middlemost
۶۱
فصل پنجم ژئوشیمی
شکل ۵-۳: نمودار میدلموست۱۹۸۵ ،براساس این نمودار همه نمونه ها در محدوده بازالت قرار می گیرند.
۴-۲-۵ ) نمودارO₂K در برابر_۲SiO (لی مایتره۲۰۰۲):
در نمودارO₂Kدر برابر_۲SiO (لی مایتره^۱۲۰۰۲)نمونه های مورد مطالعه در محدوده بازالت قرار می گیرند (شکل ۵-۳). دامنه تغییرات میزان پتاسیم این سنگ ها به نسبت وسیع بوده که تنوع و پراکندگی نمونه ها از لحاظ O₂K
می تواند ناشی از تحرک پذیری عنصر پتاسیم در حین فرایند دگرسانی منطقه باشد.
شکل ۵-۴ نمودارO₂K در برابر_۲SiO (لی مایتره^۱۲۰۰۲)،براساس این نمودار همه نمونه ها در محدوده بازالت می باشند
۱- LeMaitre
۶۲
فصل پنجم ژئوشیمی
۵-۳) تعیین سری ماگمایی:
در علم پترولوژی تعیین سری ماگمایی یکی از مهمترین اهداف به شمار می رود، چراکه کلید اساسی در حل مسائل پترولوژی می باشد. یک سری ماگمایی بنابر تعریف (کونو^۱۱۹۶۸) مجموعه ای ازسنگ های آذرین با ترکیب شیمیایی مختلف است که از یک ماگمای مادر در اثر تبلور بخشی و عوامل دیگر می توانندسنگ های مختلف را در یک سری وابسته کاذب قرار دهند و یا سنگ های مربوط به یک سری ماگمایی را از هم مجزا نمود.به طور کلی سری های ماگمایی شناخته شده عبارتند از :
-۱ سری تولئیتی
-۲سری کالک آلکالن
-۳سری آلکالن
-۴سری شوشونیتی
-۵سری تحولی
هرکدام از این سری های ماگمایی دارای ویژگی های پترولوژیکی وژئوشیمیایی خاص خود می باشند.برای تعیین سری ماگمایی از نمودارهای متعددی استفاده می شود که در این جا با بکار بردن برخی از مهمترین این نمودارها سعی شده است تا نوع ماگما یا ماگماهای بوجود آورنده ی سنگ های آذرین مورد مطالعه مشخص شود.

۳-۳-۱) نمودار AFM
در نمودارمثلثی AFM (سه رأس این مثلث از اکسیدهای MgO (قطب M) ، _۳O₂FeO+Fe ( قطب F ) و (O₂K+O₂Na) ( قطب A) تشکیل گردیده است، که اولین بار توسط کونو ۱۹۶۸ و سپس ایروین و باراگا۱۹۷۱^۱ به منظور تفکیک سری تولئیتی از کالک آلکالن پیشنهاد شده است ، نمونه سنگ‌های مورد مطالعه در میدان تولئیتی قرار می گیرند(شکل۵-۵).
۱- Kuno
Irvine and Baragar-۲
۶۳
فصل پنجم ژئوشیمی
شکل۵-۵ : نمودارمثلثی AFM جهت تفکیک سری تولئیتی - کالک آلکالن(ایروین و باراگا ۱۹۷۱).
۵-۳-۲) نمودار_۲TiOبه Fe^tO/MgO
در نمودار میاشیرو^۱(۱۹۷۴) که بر پایه_۲TiOبه Fe^tO/MgO می باشد،به منظور تفکیک سری تولئیتی از کالک آلکالن پیشنهاد شده ،که بر اساس این نمودار نمونه های مورد مطالعه از روند تولئیتی پیروی می کنند.
شکل۵-۶ : نمودار _۲ TiOبه Fe^tO/MgO جهت تفکیک سری تولئیتی - کالک آلکالن میاشیرو(۱۹۷۴)
۱- Myashiro
۶۴
فصل پنجم ژئوشیمی
۵-۴) نمودار های تغییر ترکیب :
با بهره گرفتن از این نمودارها می توان اطلاعات مفیدی راجع به تحولات ماگمایی بدست آورد،بطوریکه معمولأ آن ها معرف روند شیمیایی در انجماد ماگما می باشندکه به نوبه خود نمایانگر فرایندهای ماگمایی است. بطور معمول برای بررسی تغییرات عناصر از نمودارهای هارکر ^۱(۱۹۰۹) استفاده می شود.با توجه به تغییر روند این نمودارها می توان به فرایند های تبلور تفریقی ،اختلاط ماگمایی ،آلودگی پوسته ای و ذوب بخشی پی برد(رویلسون ۱۹۸۹).در ضمن در این نمودارها هر گاه تغییرات ترکیب شیمیایی یک مجموعه سنگی تدریجی بوده و یا برهم پوشش داشته باشند می تواند نشانه وجود خویشاوندی بین آن ها بوده و در صورت عدم پیوستگی بین نقاط می تواند نشانه وجود عدم خویشاوندی ،تغییر در مجموعه تفریق یافته در طی تبلور بخشی و یا تأثیر عواملی مثل هضم ،آلودگی و … تلقی گردد . در این بخش سعی می شود با بهره گرفتن از نمودارهای مختلف روند تغییرات در عناصر اصلی ، عناصر فرعی و عناصر کمیاب خاکی در سنگ های محدوده مورد مطالعه بررسی شود . نمودارهای تغییرات به صورت نمودارهای دو متغیره استفاده می شود . هدف اصلی یک نمودار دو متغیره ،نمایش بین نمونه ها و تعیین روند ها است . از این رو عنصری که در محور X رسم می شود باید طوری انتخاب شود که حداکثر تغییرات را در بین نمونه ها نشان داده و یا یک فرایند خاص ژئوشیمیایی را نشان دهد .
به طور معمول اکسیدی که بزرگترین محدوده را در مجموعه نشان دهد ، انتخاب می شود . در غالب موارد ، این اکسید _۲SiO است اما در سنگ های آذرین بازیک MgO ودر رسوبات رس دار _۳O_۲Al نیز بکار می رود (رویلسون ۱۹۹۳).بررسی های انجام شده نشان داده است که اگرچه _۲SiO ممکن است برای سنگ های اسیدی و حدواسط شاخص خوبی باشد ولی برای سنگ های بازیک مفید نیست و کاربرد عمومی ندارد (کاکس و همکاران ، ۱۹۷۱). بسیاری از محققین از MgOبه عنوان معیار در زمینه بررسی تغییرات کلی عناصر در سنگ های بازیک نام برده اند زیرا در این سنگ ها گستره غلظت _۲SiO کم است از سوی دیگر
۱- Harker