Alloaromadendrene

۱۰/۰

۱۱/۰

α-Humulene

۰۲/۰

۰۲/۰

Valencene

۱۱/۰

۱۴/۰

Spathulenol

۳۸/۰

۳۷/۰

Widdrol

۳۸/۰

۶۴/۰

جمع

۰۹/۹۹

۰۹/۹۹

۲-۱-۱۱- اثرات ضد میکروبی گیاه آویشن شیرازی
جاویدنیا در سال ۱۹۹۷، اثرات ضد میکروبی این گیاه علیه باسیلوس سوبتیلیس، استافیلوکوکوس اورئوس، پروتئوس میرابیلیس، کلبسیلا پنومونیه، اشرشیا کلی و اثر ضد قارچی آن علیه کاندیدا آلبیکنس و آسپرژیلوس نایجر را گزارش کرد(۲۶). شادزی و همکاران، در سال ۱۹۹۶، خواص ضد قارچی آن را مورد بررسی قرار دادند که با نتایجی مطلوب همراه بود(۱۱۰).
استفاده بیش از حد از نگهدارنده­های غذایی شیمیایی که برخی از آن­ها مشکوک به اثرات سوء سرطان­زایی و تراتوژنیکی هستند و یا باقیمانده­های سمی ایجاد می­ کنند، منجر به رویکرد قابل توجه تولید کنندگان مواد غذایی به جایگزینی نگهدارنده­های شیمیایی با انواع طبیعی مانند اسانس ­های گیاهی در فراورده­های غذایی شده است. در این راستا تحقیقات متعددی بر روی خواص آنتی باکتریال این گیاه در مواد غذایی انجام پذیرفته است که تا به حال رضایت بخش بوده است. به طور مثال طبق نتایج بدست آمده از یک تحقیق، زمان رشد تاخیری استافیلوکوک طلایی با افزایش غلظت اسانس آویشن شیرازی به طور قابل توجهی افزایش یافت(۵، ۶). همچنین در مطالعه­ ای که توسط خوشبین صورت گرفت نشان داده شده که عصاره آبی و استونی آویشن دارای اثرات ضد باکتریایی بیشتری روی باکتری­ های گرم مثبت نسبت به باکتری­ های گرم منفی هستند. البته عصاره استونی نسبت به عصاره آبی اثر ضد باکتریایی قوی­تری علیه باکتری­ ها نشان داد(۱۳).
سرداری و همکاران در سال ۱۹۹۸، اثرات ضد قارچی این گیاه در کنار ۳۹ گیاه مورد بررسی قرار دادند که اثر ضد قارچی قابل توجهی در برابر قارچ­های آسپرژیلوس، کاندیدا و کریپتوکوکوس از آن گزارش شد(۱۰۶). همچنین در مطالعه دیگری که توسط دکتر امین و همکاران بر روی عصاره گیاهان ایران انجام شد اثرات ضد قارچی قوی از آن مشاهده گردید(۳۱). کرم داخل واژنی تهیه شده از آویشن شیرازی در درمان واژینیت کاندیدایی اثرات درمانی مشابه همتای آنتی­بیوتیکی خود (کرم داخل واژنی کلوتریمازول) داشت و در طول دوره درمانی مشابه، اثر درمانی آویشن مؤثرتر بود(۶۲).
اثر درمانی دهان شوی تهیه شده از عصاره این گیاه در کنترل استوماتیت آفتی عود کننده (R.A.S) در انسان قابل توجه بوده است(۷۶).
در بررسی­های اثرات ضد ویروسی، اسانس آویشن شیرازی با غلظت ۱۰۰۰۰/۱ روی ویروس HSV در محیط کشت سلولی Hela بی اثر است ولی به دلیل سمیت غلظت­های بالای ۱۰۰۰۰/۱ برای محیط کشت سلولی، بررسی اثرات غلظت­های بالاتر این اسانس بر ویروس مورد بحث، در محیط­های مناسب­تر مورد نیاز است(۷). اسید بوتلونیک نیز در عصاره آویشن شیرازی اثرات آنتی پلاسمودیومی در محیط کشت نشان داده است که در اثر تغییراتی است که در جدار گلبول­های قرمز ایجاد می­ کند که موجب مقاومت این گویچه­ها در مقابل تهاجم و رشد ارگانیسمی مانند پلاسمودیوم فالسیپاروم در محیط کشت می­ شود(۱۲۶).

در سال ۲۰۰۵ تحقیقی انجام شد و فعالیت آنتی­بیوتیکی چند گیاه دارویی بر ضد گونه­ های استاندارد استاف اورئوس، سودوموناس آئروژینوزا، اشرشیا کلی، پروتئوس میرابیلیس و فونیکولوم ولگاریس با یکدیگر مقایسه گردید. در این بررسی اسانس آویشن شیرازی با غلظت ۲٪ فعالیت آنتی باکتریال از خود نشان داد و از رشد بسیاری از کشت­ها جلوگیری نمود. همجنین مخلوط اسانس آویشن همراه با دو گیاه دیگر (Lavandula officinalis & Ferula gomosa) فعالیت ضد سوآرمینگ خوب و ماندگاری بالا داشته و می ­تواند به همین منظور مورد استفاده قرار گیرد(۷۷).
در تحقیقات دیگری مشخص شد، آویشن شیرازی به علت حضور آلفا­ـ­ پینین به میزان ۵% باعث عدم رشد سودوموناس و مشاهده هاله عدم رشد می­ شود. علت خاصیت ضد میکروبی این روغن­ها خصلت هیدروفوبیک آن­ها بوده که سبب تخریب لیپید غشاء سلولی باکتری می­ شود(۱۱۴).
۲-۱-۱۲- اثرات گیاه آویشن شیرازی بر سیستم ایمنی
در یک مطالعه که توسط خسروی و همکاران در سال ۱۳۸۳ انجام شد، اثر عصاره آویشن شیرازی بر روی سیستم ایمنی همورال، ایمنی سلولی و ایمنی ذاتی خرگوش، مورد ارزیابی قرار گرفت. در بررسی نتایج حاصل از کاربرد این ماده، ایمنی سلولی (که با آزمایش تغییر شکل لنفوسیتی مشخص گردید) و ایمنی همورال در حد مطلوب و معنی داری افزایش یافته بود که نشان می­دهد کاربرد آویشن می ­تواند به عنوان یک محرک مطلوب پاسخ­های ایمنی مورد توجه قرار گیرد(۶۸). همچنین در مطالعه دیگری نشان داده شد که کونژوگه اسانس آویشن شیرازی و گلوکاگن باعث افزایش توانایی سیستم ایمنی ذاتی و همچنین افزایش طول مدت تحریک ایمنی می­ شود. در این تحقیق مشخص گردید با تزریق mg/kg 100 به صورت داخل صفاقی و سینگل دوز به موش سوری، پس از ۴ و ۷ روز که خون آن­ها با تکنیک الایزا و کمی­لومینه سانس بررسی شد، افزایش قابل توجهی در میزان TNFα و میزان فاگوسیتها رخ داد.(۱۱۴).
در یک مطالعه اثر اسانس ­های گیاهان ایرانی شامل: Z. multiflora, G. pelargonium, Myrth ,Lemon در عملکرد سیستم ایمنی بررسی شده است. نتایج این مطالعه در حیوانات نشان داد که با تزریق زیر جلدی Z.multiflora, G. pelargonium پاسخ ایمنی سلولی به طور مشخص به آنتی ژن­های کاندیدا و میتوژن Con-A تحریک شد. در مقابل در گروه کنترل که اسانس Myrth تلقیح شده بود اثری مشاهده نشد و اسانس Lemon به طور واضح سرکوب کننده پاسخ ایمنی سلولی بود. با تزریق زیر جلدی اسانس ­های Z. multiflora, Myrth, Lemon ایمنی ذاتی که شامل کشتن و فاگوسیتوز می­باشد تحریک شد. در حالیکه تزریق آنها به تنهایی مؤثر نبود(۲۳).
۲-۱-۱۳- اثرات ضد دردی گیاه آویشن شیرازی
قربانی در سال ۱۹۹۸ در تحقیق بر روی موش­های صحرایی با بهره گرفتن از عصاره آبی این گیاه که به صورت جوشاندن در غلظت­های مختلف به دست آمده بود، اثرات ضد دردی مطلوبی در برابر دردهای مزمن مشاهده کرد. در سال ۲۰۰۰ تحقیقی مشابه، توسط حسین زاده و همکاران، روی موشهای صحرایی و سوری نشان داد که محلول آبی و اتانولی قسمت­ های له شده بخش هوایی گیاه آویشن شیرازی دارای اثرات ضد دردی و ضد التهابی هستند، که می ­تواند به واسطه گیرنده­های اپیوئیدی باشد. این عصاره واجد اثرات ضد التهابی و ضد دردی در التهابات حاد و مزن می­باشد(۶۰).
در سال ۲۰۰۳ در دانشگاه علوم پزشکی مشهد اثر ضد دردی آویشن شیرازی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه عصاره­ی هیدروالکی (متانول-آب ۹:۱) به فرکشن­های مختلف تقسیم شده و فرکشن هیدروالکلی (متانول- آب ۳:۲) که اثر ضد درد وابسته به دوز از خود نشان داد، نیز توسط سلیکاژل به ۶ جزء دیگر تقسیم گردید که سه جزء آن با دوز mg/kg 100 اثر قابل مقایسه با همان دوز مورفین نشان دادند(۹۸).
همچنین در مطالعه­ ای که توسط جعفری و همکاران در سال ۲۰۰۴ صورت گرفت اثرات ضد دردی عصاره الکلی و اسانس آویشن با هم مقایسه شدند که نتایج نشان داد اثرات ضد دردی اسانس به طور قابل توجهی بیشتر از عصاره می­باشد. در این تشخیص مشخص گردید دوز mg/kg 500 عصاره هیدروالکلی و mg/kg3/0 اسانس به صورت داخل صفاقی از خود نشان می­دهد(۶۳).
عصاره­های اتانولی و آبی قسمتهای هوایی آویشن شیرازی اثرات ضد دردی محیطی و مرکزی دارند که به ترکیبات فلاونوئیدی آن نسبت داده می­ شود. این اثر آویشن در موشهای سوری ثابت شده است(۹۸)، و می ­تواند راهنمایی در مسیر یافتن موادی خالص و طبیعی باشد که واجد اثرات بیهوش کننده می­باشند. تحقیق دیگری اثرات فوق را بر روی موش سوری و موش صحرایی تایید کرد و نشان داد تزریق داخل صفاقی، روش مؤثر در کاربرد این دارو است ولی خوراندن اسانس روغنی آویشن در ایجاد بی دردی ناموفق بوده است(۶۳).
مشاهده شده است که این گیاه می ­تواند التهاب مزمن را مهار کند؛ و چون نالوکسان عملکرد ضد درد این عصاره را مهار می­ کند لذا احتمال داده می­ شود که این عصاره از طریق رسپتورهای اوپیوئیدی عمل کند(۲).
۲-۱-۱۴-اثرات گیاه آویشن شیرازی بر ناراحتی­های گوارشی
در طب سنتی از گونه­ های مختلف آویشن در درمان ناراحتی­های مختلف دستگاه گوارش از جمله سندرم روده تحریک پذیر، که از شایع­ترین بیماری­های دستگاه گوارش است، استفاده می­ شود(۲۷).
ترکیب روغن­های اسانس حاصل از گیاه آویشن در تهیه یک چای آروماتیک برای ناراحتی­های گوارشی و به عنوان ضد نفخ و در درمان بی اشتهایی، ناراحتی­های هاضمه، بیماری­های کبدی و صفراوی (رفع زردی) بسیار مؤثر است. اسانس آویشن فرآورده ­های ضد نفخ و اثر ضد عفونی کننده قوی داشته و در عین حال کمی سمی است که این سمیت مربوط به ماده مؤثر آن “تیمول” است که در اسانس به مقدار زیاد وجود دارد. از این اسانس به صورت محلول­های الکلی گاهی در رفع برخی سوء به مقدار زیاد وجود دارد. از این اسانس به صورت محلول­های الکلی گاهی در رفع برخی سوء هضم­ها استفاده می­ شود، ولی در مواقع مصرف آن باید همواره به سمیت آن توجه کرد زیرا مقادیر کم تیمول در بعضی افراد ایجاد عوارضی می­ کند و موجب آزردگی غده تیروئید می­ شود(۲).
در تحقیقی که در سال ۲۰۰۲ در دانشکده­ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد، اثر عصاره­ی تام آویشن شیرازی در درمان بیماری التهابی روده (IBD) بررسی گردید و طی این تحقیق مشخص شد محلول خوراکی آویشن شیرازی با غلظتppm 600 و ۹۰۰ اثرات چشمگیری در درمان این بیماری از خود نشان می­دهد. همچنین دیده شد که غلظت ppm 900 اثری برابر با پردنیزولون از خود نشان می دهد(۸۶).
۲-۱-۱۵- اثرات گیاه آویشن شیرازی بر دستگاه تنفسی
مصرف دم کرده آویشن در مواقع سیاه سرفه و یا جلوگیری از شدت سرفه در برونشیت­های حاد و بیماری­های تنفسی دیگر مانند آنفولانزا و ذات­الریه مؤثر است(۲۷). خواص خلط­ آور این گیاه نیز که مربوط به اجزای تیمول و کارواکرول آن است، کاربرد این گیاه را در بهبود عوارض تنفسی معمول ساخته است(۵۰).