این واحد شامل شش محل ذخیره برای مواد شیمیایی می‌باشد:

۱) MDEA(متیل دی اتانول آمین) که در واحد ۱۰۱ و ۱۰۲ استفاده می‌شود.
۲) MEG (منو اتیلن گلایکل) که در واحد ۱۰۲ استفاده می‌شود.
۳) DEA(دی اتانول آمین) که در واحد ۱۱۶ استفاده می‌شود.
۴) متانول در واحد ۱۰۰، ۱۰۴ و ۱۰۵ استفاده می‌شود.
۵) DSO (روغن دی سولفاید)
۶) کاستیک سودا که در واحد ۱۱۳ استفاده می‌شود.
۳-۲-۳۶-واحد ۱۴۷: ذخیره‌سازی پروپان صادرات
این واحد جهت خنک کردن و ذخیره پروپان تصفیه شده که از واحد ۱۱۴ فرستاده می‌شود در نظر گرفته شده است. مبدل حرارتی از نوع kettle بوده و سیال خنک‌کننده پروپان می‌باشد.
پروپان حاصل از واحد ۱۱۴ باید برای ذخیره‌سازی به صورت مایع درآید. به همین دلیل آن را در واحد ۱۴۷ در معرض پروپان مایع قرار می‌دهند تا خنک شده و مایع گردد. در واحد ۱۴۷سه سرماساز ۱۰۳و۱۰۲و۱۰۱ E- وظیفه سرماسازی پروپان را برعهده دارند. در این سردکننده‌ها پروپان ورودی به واحد از تیوب (tube) آنها و پروپان سردساز از درون پوسته (Shell) می‌گذرند. پروپان ورودی با دمای C40 و فشار barg 8 وارد می‌گردد. از سردساز ۱۰۱، ۱۰۲ و۱۰۳ به ترتیب می‌گذرد و دمای آن به تریتب به ۳۷، ۱۹و C14 و فشار نهایی ۲ می‌رسد. پس از آن به تانک‌های A/B-101-T که هرکدام گنجایشی معادلm3 45000 دارند، وارد می‌گردند. این تانک‌ها از نوع سقف ثابت می‌باشند و درون آنها پمپ هایی قرار دارد که پروپان مایع را برای بارگیری به اسکله می‌فرستند. در این تانک‌ها همواره مقداری گاز پروپان در اثر BOG)Boil Of Gas) وجود دارد که باید به صورت مایع درآمده و به تانک‌ها بازگردانده شود. به همین دلیل یک چرخه پروپان سردساز وجود دارد که شامل کمپرسورA/B 102-K و یک میعان‌کننده از نوع kettle type است که با پروپان مایع از واحد ۱۴۵خنک می‌شود. پروپان خنک و مایع شده به ۱۰۶-D وارد شده و با پمپ‌های A/B104-P به تانک برگردانده می‌شود.
۳-۲-۳۷- واحد ۱۴۸: ذخیره‌سازی بوتان صادرات
این واحد جهت خنک‌کردن و ذخیره بوتان تصفیه شده که از واحد ۱۱۵ فرستاده می‌شود در نظر گرفته شده است. مبدل حرارتی از نوع kettle بوده و سیال خنک کننده پروپان می‌باشد.
بوتان از واحد ۱۱۵ با شرایط دمایی C 40 و فشار barg 9 وارد واحد ۱۴۸ می‌شود که بعد از عبور از مبدل‌های حرارتی به دمای C 7- می‌رسد و در فشار اتمسفر در تانک‌های دو جداره فلزی با ظرفیتm3 35000 نگهداری می‌شود. جداره بیرونی این تانک بتونی بوده و بین دو جداره فلزی از یک عایق حرارتی با نام پرلیت (perlite) پر شده است. سقف این تانک‌ها ثابت بوده و برای کنترل فشار آنها که در اثر BOG بوتان افزایش پیدا می‌کند از سیستمی که بوسیله پروپان، قسمتی از بوتان را در یک مبدل حرارتی به صورت subcooled در می‌آورد استفاده می‌شود. این بوتان سرد شده تحت کنترل جریان به سمت تانک‌های ذخیره فرستاده می‌شود تا BOG حاصل از تبخیر را به صورت مایع درآورد و از افزایش فشار جلوگیری کند.
جهت ارسال بوتان به سمت اسکله بارگیری کشتی (jetty) سه عدد پمپ به ظرفیت m3/h 1250 وجود دارد. این پمپ‌ها در بالای تانک نصب می‌باشند و قسمت پمپ آن در داخل سیال تانک غوطه‌ور است. پمپ دیگری نیز جهت چرخش کردن و برگشت دادن بوتان خنک‌کننده مسیر ارسال بوتان به jetty و برگشت آن به تانک وجود دارد.
فصل چهارم
مطالعات HAZOP واحد Utility
پالایشگاه پنجم مجتمع گاز پارس جنوبی
۴-۱- مقدمه
HAZOP بهترین روش جهت شناسایی مخاطرات فرآیندی در سیستم‌های پالایشگاهی است زیرا علاوه بر کشف مخاطره، عملکرد نامطلوب و پیامدهای آن را در کل فرایند بررسی نموده و پیشنهاداتی جهت کاهش ریسک فرایند ارائه می‌کند. بکارگیری این روش در کشورهای توسعه یافته قبل از تاسیس پالایشگاه‌ها الزامی بوده و در کشورهای رو به توسعه شدیداً توصیه می‌شود، زیرا نه تنها ایمنی سیستم‌ها را از جهت زیست محیطی و نیروی انسانی بالا می‌برد، بلکه سهم زیادی در افزایش سودآوری و کاهش درصد ریسک فرایند خواهد داشت در فصل بعدی به بررسی دقیق سیستم و پیاده‌سازی کامل این روش در فرایند واحد Utility بررسی شده در فصل سوم پرداخته می‌شود. لازم به ذکر است آنچه در HAZOP می‌بایست به صورت نظام‌مند انجام شود اجرای کامل آن بر اساس ترتیبی است که در فصل سوم شرح داده شد. مسائل و مشکلات بررسی شده در حین انجام کار بستگی کاملی به نظر و تخصص گروه به خصوص رهبر آن خواهد داشت. بحث مطرح شده در فصل بعد اجرای سیستم را روی واحد Utility پالایشگاه پنجم مجتمع گاز پارس جنوبی بیان می‌کند.
با انجام این مطالعات و بررسی انحراف محتمل در هر گره نقاط ضعف واحد از نظر ایمنی یا عملیاتی شناسایی شد. بدین صورت که در مورد هر انحراف، دلایل محتمل استخراج گشته و سپس پیامدهای نامطلوب آن از دیدگاه ایمنی و عملیاتی مطالعه می‌شد. وجود عوامل محافظتی کافی در مقابله با هر پیامد مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت در مواردی که لازم به نظر می‌رسید و به توافق تیم می‌رسید، پیشنهاداتی در راستای ایمن‌تر ساختن فرایند یا به حداقل رساندن مشکلات عملیاتی ارائه می‌گشت. نتایج این مطالعات برای هر گره در جداول استاندارد HAZOP و با بهره گرفتن از نرم افزار PHA-Pro7 مستند گردیده است.
۴-۲- مدارک مطالعات HAZOP واحد Utility پالایشگاه پنجم
۴-۲-۱- اعضای تیم HAZOP
گروه HAZOP عموما بین چهار تا هشت نفر و مشتمل بر یک رهبر، یک منشی و افراد متخصص با دانش‌های متفاوت می‌باشد. از جمله این تخصص‌ها می‌توان به مهندسی فرایند، تعمیر و نگهداری، دستگاه‌های چرخنده، ایمنی، ابزار دقیق و عملیات اشاره نمودرهبر تیم باید از آموزش کافی جهت هدایت روش HAZOP برخوردار باشد. از دیگر خصویات رهبر تیم، داشتن توانایی کنترل جلسات و تسلط بر اعضای تیم می‌باشد. منشی جلسه باید توانایی تایپ حداقل ۴۵ لغت در دقیقه را داشته باشد و با اصطلاحات مهندسی، کار با کامپیوتر و زبان انگلیسی آشنا باشد. [۱۶و۲۱]
جدول ۴-۱- اعضای تیم HAZOP