‌ماده۱۰ـ ماده (۱۸) قانون به‌شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق می‌شود:
ماده۱۸ـ درصورتی که دارنده پروانه کسب بخواهد محل کسب خود را به دیگری ‌واگذار کند، باید درخواست کتبی خود را به اتحادیه تسلیم نماید. اتحادیه درصورتی که فرد معرفی شده را واجد ‌شرایط قانونی بداند با رعایت سایر مقررات، پس از ابطال پروانه کسب قبلی، پروانه جدیدی به نام فرد معرفی شده صادر می‌کند.
تبصره ـ درصورت درخواست صاحب پروانه مبنی‌بر تغییر پروانه کسب به حرفه‌ای دیگر، علاوه بر طی مراحل قانونی، استعلام و تسویه حساب از اتحادیه قبلی ضروری است. عدم پاسخگویی اتحادیه قبلی ظرف پانزده روز پس از تاریخ استعلام به منزله نظر موافق تلقی می‌شود.
ماده۱۱ـ تبصره‌های(۱)، (۳)، (۴) و (۷) ماده(۲۱) قانون به‌شرح زیر اصلاح می‌شود:
تبصره۱ـ اتحادیه دارای شخصیت حقوقی و غیر‌انتفاعی است و پس از ثبت در وزارت صنعت، معدن و تجارت رسمیت می‌یابد.
اساسنامه الگوی اتحادیه‌های صنفی توسط اتاق اصناف ایران با همکاری دبیرخانه هیأت‌عالی نظارت تهیه می‌شود و به تصویب هیأت‌عالی نظارت می‌رسد.
تبصره۳ـ کمیسیون نظارت هر شهرستان با همکاری اتاق اصناف شهرستان موظف است اتحادیه‌هایی را که تعداد واحدهای صنفی تحت پوشش آنها کمتر از نصابهای تعیین شده است، ادغام نماید.
تبصره۴ـ اگر تشکیل اتحادیه واحد برای تمامی شهرها یا بخشهای هر شهرستان به‌تشخیص کمیسیون نظارت مرکز استان ممکن نباشد، شیوه اداره امور واحدهای صنفی آن‌شهرها یا بخشها تابع آیین‌نامه‌ای است که توسط اتاق اصناف ایران با همکاری دبیرخانه هیأت‌عالی نظارت تهیه می‌شود و پس از تأیید هیأت‌عالی نظارت حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون به‌تصویب وزیر صنعت، معدن و تجارت می‌رسد.
تبصره۷ـ چنانچه تعداد واحدهای صنفی در هر استان جهت تشکیل اتحادیه به حدنصاب مقرر در این ماده نرسد با‌ پیشنهاد اتاق اصناف و تأیید وزیر صنعت، معدن و تجارت، اتحادیه‌ای از واحدهای صنفی در سطح کشور تشکیل می‌شود.
ماده۱۲ـ تبصره‌های(۱) و(۳) ماده(۲۲) قانون به‌شرح زیر اصلاح و یک فراز ذیل تبصره (۴) ماده مذکور و یک تبصره به‌عنوان تبصره(۶) به آن الحاق می‌شود:
تبصره۱ـ مدت مسؤولیت اعضای هیأت مدیره اتحادیه‌ها از تاریخ انتخاب چهارسال تمام است. اعضای هیأت مدیره با رأی مخفی و مستقیم اعضای اتحادیه انتخاب می‌شوند. اعضای مذکور نمی‌توانند بیش از دو دوره‌ متوالی و یا چهار دوره متناوب در هیأت مدیره اتحادیه عضویت داشته باشند.
تبصره۳ـ انتخابات اتحادیه‌ها در دور اول با حضور حداقل یک‌سوم اعضاء و در صورت عدم‌دستیابی به حد نصاب مذکور، در دور دوم با حضور حداقل یک‌چهارم اعضاء رسمیت می‌یابد.
متن الحاقی به ذیل تبصره(۴)ـ اعضای مستعفی هیأت مدیره درصورتی‌که به‌تشخیص کمیسیون نظارت، به‌منظور اخلال در انتخابات استعفاء داده باشند و اعضای معزول از آن هیأت، نمی‌توانند برای اولین انتخابات بعدی هیأت مدیره اتحادیه داوطلب‌شوند.
تبصره۶ ـ داوطلب‌شدن کارکنان اتحادیه‌ها، اتاق اصناف‌شهرستان و ایران و دستگاه های اجرائی موضوع ماده(۵) قانون مدیریت خدمات کشوری در انتخابات هیأت‌مدیره اتحادیه‌های صنفی منوط به استعفای آنان از شغل قبلی خود پیش از ثبت‌نام درانتخابات است. اعلام رسمی پذیرش استعفای کارکنان موضوع این ماده پیش از شروع به کار در هیأت مدیره اتحادیه الزامی است.
ماده۱۳ـ یک ماده به‌عنوان ماده (۲۲) مکرر به‌شرح زیر به قانون الحاق می‌شود:
ماده۲۲مکررـ شرایط داوطلبان عضویت در هیأت مدیره اتحادیه‌ها عبارت است از:
۱ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲ـ اعتقاد و التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران
۳ـ نداشتن سوء پیشینه کیفری مؤثر
۴ـ عدم ممنوعیت تصرف در اموال، مانند حجر، ورشکستگی و افلاس
۵ ـ عدم اعتیاد به مواد مخدر
۶ ـ عدم اشتهار به فساد
۷ ـ داشتن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم برای افراد فاقد سابقه عضویت در هیأت مدیره اتحادیه
۸ ـ حداکثر سن در زمان ثبت‌نام هفتاد و پنج سال
۹ـ داشتن پروانه کسب معتبر دائم
۱۰ـ وثاقت و امانت
تبصره۱ـ کمیته‌ای مرکب از نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان تعزیرات حکومتی، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و دو نفر از اتاق اصناف شهرستان از مراجع ذی‌صلاح شامـل وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، سازمان ثبت احوال کشور و قوه‌قضائیه ظرف یک‌ماه شرایط مذکور را استعلام می کند. نمایندگان اتاق اصناف شهرستان در این کمیته نباید خود نامزد انتخابات باشند. تصمیم‌گیری در این کمیته با اکثریت آراء صورت می‌گیرد و نتیجه به متقاضی اعلام می‌شود.
وظیفه این کمیته حصول اطمینان از صحت موارد مندرج در بندهای مذکور از طریق رؤیت اسناد مثبته و بررسی مدارک و شواهد است.
تبصره۲ـ افرادی که صلاحیت آنها توسط کمیته موضوع این ماده رد شده باشد می‌توانند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ رأی کمیته مزبور تقاضای بررسی مجدد نمایند. مرجع رسیدگی مجدد کمیسیون نظارت شهرستان است.
ماده۱۴ـ ماده(۲۳) قانون به‌شرح زیر اصلاح، تبصره آن حذف و سه تبصره به آن الحاق می‌شود.
ماده۲۳ـ در اتحادیه‌ها افراد منتخب به‌ترتیب براساس اکثریت نسبی آرای مأخوذه شامل یک نفر رئیس، دو نفر نایب‌رئیس (اول و دوم)، یک نفر دبیر و یک نفر خزانه‌دار تعیین می‌شود. همزمان با برگزاری انتخابات اعضای هیأت مدیره اتحادیه، انتخاباتی برای انتخاب دو نفر بازرس (اصلی و علی‌البدل) برگزار می‌شود.
تبصره۱ـ در صورت عدم آمادگی پذیرش سمت تعیین شده توسط فرد منتخب، تعویض سمت وی با سمتی که احراز آن نیاز به تعداد آرای کمتری دارد بلامانع است.
تبصره۲ـ در صورت تساوی آراء بین دو یا چند نفر از اعضای هیأت مدیره اتحادیه، سمت آنها به طریق قرعه توسط رئیس کمیسیون نظارت و یا نماینده وی و با حضور اکثریت اعضای هیأت مدیره اتحادیه تعیین می‌شود.
تبصره۳ـ در صورت درخواست کلیه منتخبان، سمت آنها از طریق برگزاری انتخابات داخلی در حضور رئیس یا نماینده کمیسیون نظارت تعیین می‌شود.
ماده۱۵ـ تبصره (۳) ماده (۲۶) قانون به‌شرح زیر اصلاح می‌شود:
تبصره۳ـ برای صنوفی که تعداد آنها به حد نصاب لازم برای تشکیل اتحادیه نرسیده است یا فاقد اتحادیه‌اند، ارائه پروانه کسب و سایر امور صنفی از طریق اتحادیه همگن یا اتاق اصناف شهرستان مربوط، بنا به تشخیص کمیسیون نظارت صورت می‌گیرد.
ماده۱۶ـ ماده(۲۷) قانون به‌شرح زیر اصلاح و دو تبصره به‌عنوان تبصره‌های(۴) و (۵) به آن الحاق می‌شود:
ماده۲۷ـ محل دایر شده به‌وسیله هر شخص حقیقی یا حقوقی که پروانه کسب برای آن صادر نشده است با درخواست اتحادیه و تأیید اتاق اصناف شهرستان توسط نیروی انتظامی پلمب می‌شود.
تبصره۴ـ درصورت عدم شناسایی یا عدم درخواست پلمب واحدهای صنفی فاقد پروانه کسب ازسوی اتحادیه مربوط، اتاق اصناف شهرستان و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلفند واحدهای فاقد پروانه کسب را شناسایی و پلمب نمایند.
تبصره۵ ـ در مورد مشاغل خانگی، سایر مشاغل و تعاونی‌های توزیع و مصرف که براساس قوانین و مقررات دیگری تشکیل می‌شوند بر همان اساس عمل می‌شود.
ماده۱۷ـ یک تبصره به شرح زیر به‌عنوان تبصره(۴) به ماده(۲۸) قانون الحاق می‌شود:
تبصره۴ـ در مواردی که تعطیلی واحد صنفی به‌تشخیص کمیسیون نظارت شهرستان موجب عسر ‌و حرج مصرف‌کننده می‌شود، واحد صنفی مزبور به جریمه نقدی از دو میلیون (۲٫۰۰۰٫۰۰۰)ریال تا بیست میلیون (۲۰٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال محکوم می‌شود.
‌ماده۱۸ـ ماده (۲۹) قانون به‌شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق می‌شود:
ماده۲۹ـ اتحادیه‌ها می‌توانند وصول‌مالیات، عوارض و هزینه خدمات‌ وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته به دولت را طبق مقررات و قوانین جاری در راستای قرارداد تنظیمی و در قبال اخذ کارمزد عهده‌دار شوند و مبالغ وصول شده بابت مالیات، عوارض یا هزینه خدمات را بلافاصله به حساب قانونی مربوطه واریز کنند.
تبصره ـ در صورت عدم اقدام از سوی اتحادیه‌ها، اتاق اصناف شهرستان می‌تواند با تنظیم قرارداد و در قبال اخذ کارمزد عهده‌دار انجام مسؤولیت‌های مقرر در این ماده شود.

این آماره دارای توزیعF با و درجه آزادی است. اگر ارزش F مفید محاسبه شده از ارزش آماره F جدول کمتر باشد، در سطح معنی داری تعیین شده، فرضیه H₀ رد می شود و اثر معنی داری برای مقاطع وجود خواهد داشت. بنابراین مدل اثرات ثابت انتخاب می شود. در غیر این صورت، از مدل داده های تلفیق شده استفاده می شود. (جان جانی، خدادی، ۱۳۹۰)

۳-۹-۴-۲) آزمون هاسمن
آزمون هاسمن برای تعیین استفاده از مدل اثرات ثابت در مقابل اثر تصادفی انجام می شود. آزمون هاسمن بر پایه وجود یا عدم وجود ارتباط بین خطای رگرسیون تخمین زده شده و متغیرهای مستقل مدل شکل گرفته است. اگر چنین ارتباطی وجود داشته باشد، مدل اثرات تصادفی و اگر این ارتباط وجود نداشته باشد، مدل اثرات ثابت کاربرد خواهد داشت. فرضیه H₀ نشان دهنده عدم ارتباط متغیرهای مستقل و خطای تخمین و فرضیه H₁نشان دهنده وجود ارتباط است:
Effect Random = H₀
Effect Fixed = H₁
برای انجام آزمون هاسمن تخمین مقدار واریانس q را با (q) v نشان دهده و آماره M را بصورت ارتباط زیر ارائه می شود.
۳-۹-۵) نحوه آزمون فرضیه های پژوهش
اگر چه تحلیل همبستگی با رگرسیون دارای ارتباط نزدیکی است. اما از نظر مفهومی این دو تحلیل با یکدیگر دارای تفاوت های قابل توجهی هستند. در تحلیل همبستگی، هدف اولیه اندازه گیری درجه یا میزان وابستگی خطی بین دو متغیر است. ضریب همبستگی، شدت وابستگی(خطی) را اندازه گیری می کند.
در این پژوهش جهت انجام آزمون فرضیه ها با توجه به فرضیه های مطرح شده و تعریف عملیاتی متغیرهای مستقل ،وابسته و کنترل آزمون فرضیه ها(آزمون معنادار ارتباط متغیرهای مستقل، وابسته و کنترل) بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن و با برخی از فرضیه ها از رگرسیون چند متغیره در سطح معنی داری ۵ درصد صورت می گیرد. همچنین با بهره گرفتن از ضریب تعیین میزان تغییرات متغیر وابسته نسبت به متغیرهای مستقل مورد برسی قرار می گیرد.
در این پژوهش از آماره استودنت(t) برای بررسی صحت آزمون فرضیات تحقیق، آماره فیشر(f) جهت بررسی کفایت مدل و برای بررسی استقلال باقیمانده های رگرسیون از آزمون دوربین-واتسون استفاده خواهد شد.
H₀: توزیع داده ها نرمال است.
H₁: توزیع داده ها نرمال نیست.
۳-۱۰) خلاصه فصل
در فصل حاضر، به روش اجرای پژوهش پرداخته شد. در ابتدا روش پژوهش که از نوع تحقیقات علی پس رویدادی(با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته) می باشد و فرضیه های پژوهش که در سه مرحله رشد، بلوغ و افول بیان گردید، سپس مدل مفهومی پژوهش به صورت شماتیک که در آن متغیر مستقل(عدم تقارن اطلاعات)، متغیر وابسته(مدیریت سود) و متغیرهای کنترل(اندازه شرکت، اهرم مالی، : نسبت رشد و ریسک سیستماتیک) ترسیم شد، پس از آن جامعه آماری پژوهش که دوره مورد بررسی ۵ساله از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ مورد مطالعه و اجزای تشکیل دهنده آن ویژگی های هر یک از اجزا تشریح شد. در ادامه متغیرهای وابسته، مستقل و کنترل تعریف عملیاتی گردیدند. سپس مدل های مورد استفاده و روش های آماری مورد نیاز به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از مدل اقلام تعهدی اختیاری، که متغیرهای آن عدم تقارن اطلاعاتی(دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام ) و متغیرهای کنترل(اندازه شرکت، اهرم مالی، نسبت رشد و ریسک سیستماتیک) به تفکیک برای هر یک از مراحل معرفی گردید.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱) مقدمه
در هر پژوهش علمی و بخصوص تحقیقات میدانی و تجربی، تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده از جامعه مورد بررسی، یکی از مهم ترین بخشهای پژوهشی محسوب می‌شود. این بخش از پژوهش اصلی ترین فعالیت تحقیقی پژوهشگر و جزء لاینفک هر پژوهشی می‌باشد. در این بخش از پژوهش است که محقق با بهره گرفتن از آزمون‌های آماری به بررسی فرضیات خود می‌پردازد.
پیوند دادن موضوع تحقیق به رشته ای از اطلاعات موجود مستلزم اندیشه ای خلاق است، معمولا” موضوعی به ذهن محقق خطور می‌کند که یافتن منابع داده های موجود برای بررسی آن مستلزم خلاقیت ذهنی محقق است، آرایش و تنظیم داده‌ها نیز مستلزم است. طرح دستچین کردن مطالب خاص، کدگذاری داده ها، استخراج الگوهایی از میان کدها همگی مستلزم خلاقیت اند. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش به عنوان فرآیندی از روش علمی، یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیقی است.به طورکلی، تجزیه و تحلیل عبارت از روشی است که از طریق آن کل فرایند پژوهشی، از انتخاب مساله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می‌شود (خاکی، ۱۳۸۶).
در این فصل پژوهشگر برای پاسخگویی به مساله تدوین شده و یا تصمیم گیری در مورد رد یا تائید فرضیاتی که صورت بندی کرده است به تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌پردازند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات مرتبط با آزمون فرضیه‌ها در این فصل ارائه شده است.
پژوهشگر پس از اینکه روش پژوهش خود را مشخص کرد و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، داده های مورد نیاز را برای تجزیه و تحلیل فرضیه های خود جمع آوری کرد، اکنون نوبت آن است که با بهره گیری از تکنیکهای آماری مناسبی که با روش پژوهش، نوع متغیرها و … سازگاری دارد، داده های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت فرضیه هایی را که این مرحله او را در پژوهش هدایت کرده‌اند در بوته آزمون قرار دهد و تکلیف آنها را روشن کند و سرانجام بتواند پاسخ یا راه حلی برای پرسشی که پژوهش بیابد.
همانطوری که قبلا” توضیح داده شد، اطلاعات لازم برای آزمون فرضیه های پژوهش از منابع مختلفی از جمله نرم افزار بورسی مانند ره آوردنوین، سایت بورس و غیره استخراج شده که پس از انتقال صفحه گسترده EXCEL مورد پردازش قرار گرفته است و سپس با توجه به فرضیه، به تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS و EVIEWS می‌پردازیم. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه از روش های مختلفی استفاده می‌شود؛ بدان معنا که ابتدا اطلاعات مورد نیاز برای انجام محاسبه و سپس آزمونهای رگرسیون برای مطالعه ارتباط بین عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود در مراحل چرخه عمر مورد کنکاش قرار گرفت.
علامت اختصاری متغیرهای پژوهش در جدول(۴-۱) ارائه شده است:
جدول(۴-۱): علامت اختصاری متغیرهای پژوهش

شکل ۴-۲۰ میزان CO₂ خروجی از اگزوز خودرو سایپا در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۴۸
 خروجی از اگزوز خودرو پراید در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۴۸
شکل ۴-۲۲ میزان CO₂ خروجی از اگزوز خودرو زامیاد در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۴۹
 خروجی از اگزوز خودروهای کمپانی ایران خودرو در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا۱۳۸۹ ۵۰
شکل ۴-۲۴ میزان CO2 خروجی از اگزوز خودرو ۲۰۶ در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۰
 خروجی از اگزوز خودرو پژو GLX در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۱
 خروجی از اگزوز خودرو پارس در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۲
 خروجی از اگزوز خودرو سمند در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۲
 خروجی از اگزوز خودرو پیکان در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ ۵۳
 خروجی از اگزوز خودرو وانت پیکان در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۴
 خروجی از اگزوز خودرو ال۹۰ در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ ۵۴
 خروجی از اگزوز خودرو روآ در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ ۵۵
 خروجی از اگزوز خودروهای دو کمپانی ایران خودرو و سایپا در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۶
شکل ۴-۳۳ میزان HC خروجی از اگزوز خودروهای کمپانی سایپا در فاصله سال‌های ۱۳۸۳تا ۱۳۸۹ ۵۶
شکل ۴-۳۴ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو پراید در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۷
شکل ۴-۳۵ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو زامیاد در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۸
شکل ۴-۳۶ میزان HC خروجی از اگزوز خودروهای کمپانی ایران خودرو در فاصله سال‌های ۱۳۸۳تا ۱۳۸۹ ۵۸
شکل ۴-۳۷ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو ۲۰۶ در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۵۹
شکل ۴-۳۸ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو پژو GLX در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۶۰
شکل ۴-۳۹ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو پارس در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۶۰
شکل ۴-۴۰ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو سمند در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۶۱
شکل ۴-۴۱ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو پیکان در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ ۶۲
شکل ۴-۴۲ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو وانت پیکان در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ ۶۲
شکل ۴-۴۳ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو ال۹۰ در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ ۶۳
شکل ۴-۴۴ میزان HC خروجی از اگزوز خودرو روآ در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ ۶۴
شکل ۴-۴۵ میزان HC خروجی از اگزوز خودروهای دو کمپانی ایران خودرو و سایپا در فاصله سال‌های ۱۳۸۳تا ۱۳۸۹ ۶۴
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول ۴-۱: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب مدل خودرو ۳۱
جدول ۴-۲: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب نوع کمپانی ۳۲
جدول ۴-۳: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب سال ۳۳
جدول ۴-۴: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب داخلی و وارداتی ۳۴
جدول ۴-۵: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب نوع موتور ۳۵
جدول ۴-۶: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب نوع سوخت ۳۶
جدول ۴-۷: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب نوع گاز ۳۷
جدول ۴-۸: توزیع فراوانی خودروهای مورد بررسی بر حسب یورو ۳۸
جدول ۴-۹ خروجی ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه سال ساخت خودرو با CO 65

 ۶۶
جدول ۴-۱۱ خروجی ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه سال ساخت خودرو با HC 66
 ۶۷
جدول ۴-۱۳ خروجی ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه سال ساخت خودرو با LANDA 67
جدول ۴-۱۴ خروجی آزمون تی برای مقایسه میزان آلایندگی در خودروهای تولیدی شرکت‌های ایران خورو و سایپا ۶۸
جدول ۴-۱۵ خروجی آزمون تی برای مقایسه میزان آلایندگی در خودروهای بنزین سوز و گاز سوز
۷۰
جدول ۴-۱۶ خروجی آزمون تی برای مقایسه میزان آلایندگی در خودروهای انژکتور و کاربراتور ۷۲
فصل اول
کلیات
۱-۱- مقدمه
هوا مهمترین عنصر حیاتی محیط زیست به شمار می­رود و آلودگی آن تندرستی و سلامتی انسان­ها را به خطر می­ اندازد. آلودگی هوا یکی از مشکلات قرن حاضر است که اکثر شهرهای بزرگ جهان با این پدیده رو به رو هستند. در واقع یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی به شمار می‌رود که به خودی خود می‌تواند زمینه­ ساز بسیاری از خطرهای زیست محیطی دیگر باشد (خزاعی و همکاران، ۱۳۹۱). گسترش بی­رویه شهرها و شهرنشینی و نیز رشد بخش صنعت به خصوص در مجاورت شهرهای بزرگ و پرجمعیت و ترکیب آن­ها با مجموعه عوامل طبیعی و اقلیمی نه تنها باعث افزایش آلودگی هوای شهرها شده، بلکه تغییراتی را در اقلیم جهانی به وجود آورده که در سال­های اخیر به شدت مورد توجه محققان و برنامه­ ریزان قرار گرفته است. عوامل ایجاد آلودگی هوا زیاد هستند و یکی از مهمترین آنها وسایل نقلیه هستند که در زندگی ماشینی امروز به شدت مورد نیازند. لذا در طراحی، تولید و استفاده از آنها باید طوری عمل شود که حداقل آلایندگی برای محیط زیست ایجاد گردد. امروزه سعی سازندگان خودرو بر تولید خودروهایی با کمترین میزان آلایندگی است (صالحی تینونی و همکاران، ۱۳۹۱). پژوهش حاضر در ۵ فصل (کلیات، سوابق پژوهش، نتایج یافته­ ها و بحث و نتیجه_­گیری) به بررسی می ­پردازد.

برخی محققان عامل کاهش میزان پروتئین را طی تنش خشکی، افت شدید فرایند فتوسنتز و متعاقب آن کاهش پیش­ماده­های تولیدکننده پروتئین و در نهایت کاهش سنتز پروتئین­ها بیان نمودند و رکود سنتز پروتئینها را به کاهش تعداد پلیزوم­های اتصالی به غشا نیز نسبت داده­اند. احتمالا کاهش mRNA، تخریب و یا غیر فعال شدن ریبوزوم­ها و کاهش سطح غشای سلولی سبب کاهش تعداد پلی زوم­ها می­ شود (Dhindsa and Clenland 1975).
از طرف دیگر، طی گزارشهای محققین، تنش آبی سطوح پروتئینی گیاهان را تحت تاثیر قرار داده و نتایج ضد و نقیضی را به همراه داشته است، به طوریکه برخی کاهش و گروهی افزایش در سطوح پروتئینی را تحت تنش آبی گزارش کرده اند (Pierre and Savoure 1990, Tod and Basler 1965, Close, 1996, Roy-Macaulay et al., 1992, Mrian et al., 2003 and Svensson et al., 2002). تنش خشکی بر پروتئین ذخیره دانه گیاه نخودفرنگی اثر معنی­دار داشته و با افزایش شدت خشکی، پروتئین محصول کاهش یافته­ است .(Mansourifar et al., 2011)
محمد خانی و حیدری در سال ۲۰۰۸ عامل کاهش میزان پروتئین­های محلول در گیاه ذرت تیمار شده با خشکی را افت شدید فرایند فتوسنتز و متعاقب آن کاهش پیش­ماده­های تولید کننده پروتئین و در نهایت کاهش سنتز پروتئین­ها بیان نمودند.
فلر گزارش کرد که تنش خشکی، بیان ژن­های کد کننده پروتئازهای درون سلولی را القا کرده و سبب تجزیه پروتئین­ها می­ شود. از این رو به­نظر می­رسد که کاهش محتوای پروتئین تحت تنش خشکی با کاهش سنتز و افزایش فعالیت آنزیم­ های تجزیه­کننده پروتئین مرتبط باشد (Feller, 2004).
۱-۱۴-۳ تاثیر تنش خشکی بر محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی
کاهش رنگیزه­های فتوسنتزی، سازگاری ایجاد شده در گیاه تحت تنش است که احتمال آسیب به ماشین فتوسنتزی را با کم کردن تشکیل AOS کاهش می­دهد. شریعت و عصاره در سال ۱۳۸۵ کاهش میزان کلروفیل a و b و کاروتنوئید را در گیاه اکالیپتوس تحت تنش خشکی گزارش دادند. کاهش رنگیزه­های فتوسنتزی در گیاهان دیگر از جمله:
در ژنوتیپ­های مختلف گندم (Agnes, et al., 2009)، در سورگوم Neto, et al., 2009))، در ذرت (Efeoğlu, et al., 2009) و در لوبیا (Shardendu, et al., 2011) در شرایط تنش خشکی گزارش شده­است.
لازم به ذکر است که در برخی منابع بررسی شده، القا تنش خشکی با افزایش سطح رنگیزه­ها همراه بود، به­ طور نمونه Sungo و همکاران در سال ۲۰۰۴ افزایش مقدار کلروفیل در برگ­های جوان و افزایش بتاکاروتن در برگ­های بالغ آرابیدوپسیس وSchurr همکاران در سال ۲۰۰۰ افزایش کلروفیل را در Ricinus communis طی تنش خشکی گزارش کردند.
۱-۱۴-۴ بررسی اثر تنش خشکی بر محتوای MDA
پژوهش­ها نشان می­دهد که به­تدریج با شدت یافتن تنش خشکی، فعالیت آنزیم­ های آنتی­اکسیدانی گیاه تقلیل یافته و سطح MDA در سلول افزایش می­یابد. این امر به ذخیره H₂O₂ در سلول و افزایش پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی منتهی می­ شود. افزایش MDA با مکانیسم بازتاب منفی، مهار بیشتر فعالیت­های آنزیمی را موجب می­ شود. پراکسیداسیون لیپیدهای غشا موجب تخریب فراساختارهای فتوسنتزی و تنفسی شده و این موضوع به­عنوان یک عامل فیزیولوژیک در جهت کاهش محصولات کشاورزی در طی تنش خشکی به­حساب می آید (Bai li-Ping, et al., 2006).
افزایش محتوای MDA در Cowpea (Akhila, et al., 2008)، در ژنوتیپ­های مختلف گندم (Agnes, et al., 2009) و در سیاهدانه (کبیری و همکاران، ۱۳۹۲) نیز گزارش شده است.
۱-۱۴-۵ بررسی اثر تنش خشکی بر محتوای فنل تام
از آنجایی که ترکیبات فنلی، فعالیت آنتی­اکسیدانی قوی دارند و در دفاع علیه گونه­ های اکسیژن فعال در زمانی که فتوسنتز به علت تنش­های محیطی آسیب دیده است، شرکت می­ کنند (Naffati, 2010)، افزایش ترکیبات فنلی در طی دوره تنش خشکی دور از انتظار نیست و این در حالی است که تنش­های شدید خشکی ترکیبات فنلی را کاهش می­دهد که توجیح این حالت می ­تواند به این دلیل باشد که آب بر عملکرد فتوسنتز گیاه اثر به­سزایی دارد، پس طبیعی است که با کاهش فتوسنتز غلظت متابولیت­های ثانویه هم کاهش یابد(Cela, et al., 2009).
افزایش مقادیر فنل تام در برخی گیاهان توسط محققان گزارش شده است، از جمله:
در گیاه زیره cumin(Rebey, et al., 2011; Bettaieb, et al., 2011) ، در گیاه (Riadh, et al., 2007) Cakile maritime و همچنین در فلفل قرمز (Navarro, et al., 2006).
یافته­های فوق با نتایج تحقیقات کریسیتل ) (Chrisitelle در سال ۲۰۰۹ مغایرت دارد. کریسیتل به بررسی بیان ۱۳ ژن القاء خشکی در سیب زمینی پرداخت که در دو رقم کاهش بیان ژن مسیر بیوسنتز پلی­فنل و در نتیجه کاهش غلظت پلی­فنل مشاهده کرد. که این موضوع به نقش ساکارز به­عنوان فعال­کننده فاکتورهای رونویسی از ژن­های مسیر بیوسنتز پلی­فنل مرتبط می­ شود. غده­های سیب­زمینی در هنگام تنش خشکی با حفظ ذخایر نشاسته­ای خود باعث کاهش سطح ساکارز در غده­ها و در پی آن کاهش بیان ژن­های مسیر سنتز پلی­فنل­ها می­شوند. Neffati و همکاران در سال ۲۰۱۰ در گیاه گشنیز به نتایج مشابه با نتایج کریسیتل دست یافتند.
۱-۱۴-۶ بررسی اثر تنش خشکی بر محتوای پتاسیم برگ
تغذیه صحیح توتون پیش نیاز به دست آوردن محصول با کیفیت و کمیت بالا می­باشد. تامین محیط تغذیه ای مناسب، از جمله پتاسیم، یکی از مهم ترین فاکتورها در مدیریت محصول می باشد.
کوچنبوچ و همکاران (Kuchenbuch, et al. 1986) دریافتند که کاهش محتوای آب خاک، سبب کاهش جذب پتاسیم توسط ریشه های پیاز شد. ظریف کتابی و همکارن در سال ۱۳۷۹ گزارش کردند که تیمار خشکی بر چند گونه یونجه سبب کاهش تجمع پتاسیم در برگ شده است. دلیل این موضوع را کاهش جذب پتاسیم توسط ریشه اعلام نمودند. احتمالا علت کاهش پتاسیم در شرایط تنش خشکی، کاهش میزان حلالیت پتاسیم و متعاقبا کاهش جذب آن توسط ریشه های گیاه است.
گزارش­های دیگری مبنی بر افزایش نیاز گیاه به یون پتاسیم همراه با انباشته شدن آن در برگ گیاهان ناشی از دوره طولانی مدت خشکی وجود دارد که نشان­دهنده نقش این یون در تنظیم عملکرد روزنه­ها و افزایش فعالیت آنزیم­ های آنتی­اکسیدان در برگ­ها می­باشد (Cakmak, 2002 و صالحی اسکندری و همکاران ۱۳۹۰).
۱-۱۴-۷ نحوه عملکرد نانو مواد در تنش خشکی
با توجه به نقش عنصر پتاسیم در گیاه، وجود مقدار کافی این عنصر در شرایط تنش کم آبی در تنظیم سازگاری به این تنش موثر است. از سوی دیگر اخیرا کاربرد نانو کودها به عنوان راهکاری جهت کاهش مصرف مواد شیمیایی در سیستمهای زراعی مطرح شده است.
به دلیل اثرات مضری که کودهای شیمیایی در محیط زیست و کیفیت غذا ایجاد می­ کنند، مدتها است که استفاده از آن­ها مورد نکوهش قرار گرفته­است. در نانوکودها به­عنوان جایگزین کودهای مرسوم، عناصر غذایی کود به­تدریج و به صورت کنترل شده در خاک آزاد می­شوند و در نتیجه از بروز پدیده مردابی شدن آب­های ساکن و همچنین آلودگی آب آشامیدنی جلوگیری به­عمل خواهد آمد. در حقیقت با بهره­ گیری از فناوری نانو در طراحی و ساخت نانوکودها، فرصت­های جدیدی به­منظور افزایش کارایی مصرف عناصر غذایی و به حداقل رساندن هزینه­ های حفاظت از محیط زیست، پیش روی انسان گشوده شده است (Naderi and Abedi, 2012).
تبدیل مواد به مقیاس نانو، ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و فعالیت­های کاتالیزوری آن­ها را تغییر می­دهد. علاوه بر انحلال­پذیری بیشتر، فعالیت­های شیمیایی و قابلیت نفوذ در غشای سلولی در این نانو ذرات پدیدار می­گردد (Mazaherinia, et al. 2010).
از آن­جا که درباره تاثیر نانو کلات پتاسیم بر تنش خشکی و همچنین درباره تاثیر نانو مواد بر تنش خشکی گیاه توتون منبعی در دسترس نبود، به ذکر تاثیر برخی نانو مواد در گیاهان مختلف پرداختیم.
معاونی و خیری (۲۰۱۱)، نشان دادند که تاثیر نانوذرات TiO₂ بر عملکرد ذرت قابل ملاحظه بود. در آزمایشی دیگر، ترکیبی از ذرات نانو SiO₂ و TiO₂ فعالیت نیترات رداکتاز را در سویا افزایش داد و توانایی جذب و استفاده از آب و کود را تشدید نمود ( Lu, et al., 2002). همچنین مظاهری­نیا و همکاران (Mazaherinia, et al., 2010) در آزمایشی گلخانه­ای دریافتند که کاربرد پودر اکسید آهن نانو نسبت به اکسید آهن معمولی، افزایش معنی­داری در غلظت آهن گیاه، طول سنبله، ارتفاع گیاه، وزن دانه در سنبله، کل وزن خشک کاه و کلش، وزن هزار دانه و وزن دانه در گندم داشته است. ممکن است این افزایش به دلیل خاصیت نانو ذرات و حلالیت بیشتر آن­ها و سبک و کوچک بودن آن­ها و شانس برخورد بیشتر ریشه­ها به ذرات نانو نسبت به ذرات اکسید آهن معمولی باشد. همچنین مشاهده شد که تیمار نانو نقره (۵۰ میلی­گرم بر لیتر) باعث افزایش درصد جوانه­زنی، طول ساقه­چه و ریشه­چه و در نهایت بهبود استقرار گندم گردید (Salehi and Tamaskoni, 2008).
نظران و همکاران در سال ۱۳۸۸ در بررسی نانو کلات آهن بر خصوصیات کیفی و کمی گندم دیم به این نتیجه رسیدند که محلول­پاشی نانو کلات آهن سبب افزایش صفات مذکور نسبت به شاهد شده است.
۱-۱۵ اهداف پژوهش
یکی از معضلات اصلی کشت توتون در ایران بالا بودن نیاز آبی این گیاه در طول دوره رشد است. تعیین تحمل نسبی به خشکی در توتون از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، لذا با ارائه راه­کارهای مناسب جهت افزایش مقاومت این گیاه به خشکی، با اطمینان بیشتری می­توان آن را در مناطق خشک و نیمه خشک کاشت و از آن­جا که بیشترین مناطق کشت توتون در ایران دچار معضل خشکی هستند، یافتن راه حل مناسب برای افزایش مقاومت توتون به خشکی ضروریست.

علاوه بر بعد تجاری و صنعتی استفاده از توتون در دنیا، امروزه این گیاه به­عنوان پدیده جدیدی در صنعت گیاهان دارویی به دنیا معرفی شده است. توالی­یابی ژنی و دستکاری بیان ژن­های مختلف در این گیاه جهت افزایش تحمل آن به خشکی و مقابله با پاتوژن­ها و یا استفاده از نیکوتین برای درمان برخی بیماری­ها مثل پارکینسون به خوبی گویای اهمیت دارویی توتون در دنیا می­باشد.
در این راستا با وجود اهمیت اقتصادی و دارویی گیاه توتون و با توجه به اهمیت تکنولوژی نانو طی دهه گذشته، هدف از این تحقیق بررسی میزان مقرون به صرفه بودن استفاده از این کودها نسبت به کودهای معمولی از نظر مقدار کود مورد استفاده است، که در نانو کودها این مقادیر بسیار کمتر از کودهای معمولی است و به دنبال آن کاهش آلودگی محیط زیست به دلیل آزادسازی تدریجی و کنترل شده کودهای نانو در خاک و جلوگیری از پدیده مردابی شدن می­باشد و همچنین از آن­جا که پتاسیم نقش به­سزایی در فعالیت­های حیاتی گیاه دارد با تامین این عنصر در گیاه از اثرات مخرب ناشی از تنش خشکی نیز جلوگیری می­ شود.
فصل دوم
مواد و روش­ها
۲-۱- تجهیزات و مواد شیمیایی
۲-۱-۱ مواد شیمیایی
ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در انجام این پژوهش شامل: نانو کلات پتاسیم خریداری شده از شرکت خضراء، پلی اتیلن گلایکول ۶۰۰۰ مارک Dae Jung ساخت کشور کره، استون، متانول، معرف Folin-Ciocalteu، گالیک اسید، آلبومین سرم گاوی، کربنات سدیم، آب دیونیزه، پتاسیم استات، نین هیدرین، اسید استیک گلاسیال، اسید فسفریک، اسید سولفوسالسیلیک، اسید فسفریک، تولوئن، پرولین، تری کلرو استیک اسید و ازت مایع می باشد.
۲-۱-۲ تجهیزات
۱- اسپکتروفتومتر مدلCamSpec M501 Single Beam UV/Visible
۲- انکوباتور شیکردار از شرکت Labcon
۳- سانتریفیوژ مدل Sigma 1-14
۴-سانتریفیوژ یخچال‌دار مدل Sigma 2KD
۵- ترازوی دیجیتال با دقت (٠٠١/٠) AND-GF300
۶- pH متر مدل Eutech instruments pH510
۷- ورتکس
۸- هیتر- استیررHP-3000
۹- حمام آب گرم (بن ماری)
۱۰- سمپلر ١٠٠٠ و ١٠٠ میکرو لیترBIOHIT

۱-۲-۱۵-۶ دین،بهعنوانعاملتاسیسشهر
تاثیرپدیدهدیندرپیدایششهرهایکهنوجدیدتاحدیبودهاستکهبرخیازمحققانپدیدهشهرراچونتبلورکالبدیایدهمسلطدرشکلگیریمحیطهایزندگیانسانیتحلیلمیکنند. درادوارگوناگون،عواملدینیدربهمپیوستنگروههایمختلفاجتماعیدرسکونتگاههایانسانیوتمرکزدادنجمعیتوظهورشهرهامؤثربودهاست. درشهرهاینخستینرهبرانروحانیشهرمدیرانارشدشهریبودند.برخینتایجمطالعاتباستانشناسیمنشاءدینیشهرهایکهن،کهدردادوستدمحصولاتضروریبرایزندگیانسانهاتوسطمعابروپرستشگاههاریشهداشت،رانشانمیدهد.

دردورۀساسانیاناطلاعاتدرخوریدربابنقشپرستشگاههادرشکلدهیمناسباتاقتصادیوتجاریمناطقشهریدردستاست.دردورههایکهنبنیادگذاریبرخیازشهرهابراساسسابقۀوجودآتشکدهایدرآنمحلیاظهورشهریبرگردآنرویدادهاست.دردورۀساسانیاننقشاینعاملبیشترتأثیرگذاربود.مثلاًقبادساسانینذرکرددرصورتغلبهبرهیاطلهوبرادرشهرمز،آتشخانهایبسازدوسپسآنرادریزدساخت.شایدبتواناستقرارآتشگاههادرمرتفعترینمکاندرهرشهروبهویژهبهعنوانهستۀمرکزیبرخیازشهرهایکهنرامؤیدایننظریهدربارۀبرخیازشهرهایایرانبهشمارآورد.
اینعاملدرپیدایششهرهادردورۀاسلامینیزتأثیرگذاریبارزیداشت. دراینراستامیتوانبهروایتنمونهوارابناسفندیاراشارهکردکه : بههنگامعبورامامحسنبن علی )ع( بهمامطیر،مختصرعمارتیدرآنجاکهدرنظرایشانمصفاآمدهبود،پدیدارگردیدتابعدهاوالیایالتبازاریخردوعماراتیفرمودوسپسدر ۱۶۰ هجریمسجدجامعبناگردیدوشهرشد.
گاهوجودمقابرومشاهدبزرگاندینیدرپیدایشیکشهرمؤثرواقعمیشد. بهعنوانمثالشهرهایمقدسشیعیان،ازجملهشهرنجف،نمونههایبارزاینمورداست.شکلگیریاینشهرپسازهویداشدنمشهدامامعلی )ع( آغاز،وسپسازسال ۱۳۷ قمریباافزایش اقامتشیعیاندرآنجا،توسعۀبسیاریافت. شهرهایکربلا،کاظمینیامشهدچنینبودند.(همان)
۱-۲-۱۵-۷ تکاملمنطقۀمبادلهای )بازارگاهی( بهموقعیتشهری
نیازفعالاناقتصادیبهمبادله کالاهایتولیدیدرجایگاهیبهنامبازارنیزچونعاملیدرروندپیدایششهربود.شهربهعنوانمکانبازار،یعنیمرکزیتمبادلهکالاوکانوناصلیتجارتدریکمنطقهونیزتجارتفرامنطقهایعملمیکردوبرایناساسسازماندهیمبادلهوتوزیعفرآوردههایتولیدزراعیوتولیدپیشهوریشهریراامکانپذیرمیکند.روالبرپاییبازارهایموسمیدریکمکانخاصکهمحلتلاقیونقطهاتصالروستاهایمختلفبود،بهتدریجهستهاولیهپیدایششهرراشکلمیداد.
الگویتشکیلبازارهایهفتگی،ماهانه،فصلیوحتیسالانهمنجربهشکلگیریاستقرارگاههایروستاییوگاهشهریمی شد: ازجملهپیدایششهراهواز)سوقالاهواز(،دوشنبه )تاجیکستان(،واجارگا )گیلان( وبسیاریمواردیدیگرقابلذکرند.
اغلبشهرهایمهمایراندرمحلهایتلاقیراههایتجارتیبرپاشدهاندوازایننظرقابلمقایسهباالگویپیدایششهرهاوتجارتدراروپایقرونوسطیهستند.اینامررابطپیدایشسکونتگاههایاولیهدرمسیرراههایمهمتجاریوتأثیراینامردرافزودهشدنعناصرکالبدیمرتبطباکارکردهایتجاریبهکالبداینسکونتگاهها،تاهنگامنیلبهوضعیتشهرباکارکردهایتجاریرانشانمیدهد.البتهاینتجربهدرموردشهرهایمختلفجهاناسلامنیزصادقاست.شهرهاییچونلاروسیرافنمونههایقابلتوجهچنینروندیبهشمارمیآیند. اینموضوعنقشمناسباتتجاریدرپیدایشورشدشماریازشهرهایایرانراتوضیحمیدهد. (همان)
۱-۲-۱۶ آیندهشهر
پدیدهشهرنشینی،باقدمتیطولانی،باآیندهایپیچیدهترازامروزروبرواست. شواهدموجودنیزصحتآنرابینیازازاثباتنشانمیدهد. زیرااگرطیسیسالگذشته،جمعیتشهریجهانبهبیشازدوبرابررسید،براساسپیشبینیهایمقرونبهصحتسازمانملل،طیسیسالآیندهنیزبهویژهدرکشورهایپرجمعیتدرحالتوسعهچنینخواهدبود. اینپدیدهپیوسته،دووجههزینهوفایدهرادرخودداشته،ودرهرحالیکیازعناصرمهمدرمحاسبهشاخصهایمختلفاقتصادیواجتماعیوسیاستگذاریهابودهاست. چهارمحورجمعیتی،اجتماعی،اقتصادیوزیستمحیطی،دراستمرارتحولاتآیندهدرخورمطالعهاند. توسعهبیوقفهشهریدراینمحورها،برخورداریازمدیریتعلمیواثرگذاربرایمقابلهباچالشهایجدید،توزیعامکاناتبراساسسیاستهایمتناسببااوضاعودرکمجددازمسائلبارعایتقواعدبازیدرسطوحملیوجهانیرااجتنابناپذیرساختهاست.(محمدسیدمیرزایی،۱۳۸۳، نگاهیبهآیندهشهر، پژوهشنامهعلومانسانی: شماره۴۱ )
بیتردیدنمیتواندرمقابلجریانهایناشیازتحولاتجمعیتی،استقرار،توزیعو جابجاییهابرایدستیابیبهشرایطبهینهاقتصادی،اجتماعیوتبعاتناشیازآنها،تحولات سریعوبیوقفهاقتصادیدرابعادملی،منطقهایوجهانی،کهپایگاهومراکزتصمیمگیری آندرشهرقراردارد،مقاومتنشاندادوتحولاتاجتماعیوفرهنگیراکهدامنهآنحداقل دررفتارهایذهنیروستایی،ازطرقارتباطیمختلفباانسانشهریانعکاسمییابد،نادیده گرفت.بنابراینجزتندادنبهدگرگونیهای،گاهبنیادیدرزندگیشهری،والزاماتآن گریزینیست،اماتکیهگاهمطمئنیکهبتواندشرایطمطلوبزندگیشهریرامحققسازد، مدیریتآگاهوموثرشهریاست،کهحتیمیتوانددرپویاییزندگیروستانیزتأثیرگذارد.
محورهایعمدهدرتحولاتآیندهشهری
شهر دارایطبیعتخاصخوداست . مکانیاستکهخلاقیتهادرآنبهوجودمیآیند. نیاز،دستیابیبهکیفیتمطلوبزندگیوایجادزمینههایرشدسرمایهاجتماعیبهعنوانعنصری اساسیبرایارتقایحیاتاجتماعیراخلقمیکند. اماموانعهرچندموقتنیز،چالشهاییرا باتوجهبهجنبههاییکهداردهموارهموجبمیشودنیروهایجدیدیبه شهر ایجادمیکند آنواردشوند . اماچونایننیروهاخصایصمتفاوتیبابومیاندارند،ابتداموجباتبروز ناسازگاریرافراهممیآورند،درحالیکهبهتدریجایننیروهایتازهوارد،باسازگارشدنو پذیرشقواعدبازیمیتوانندعاملمؤثریدرحوزههایاقتصادیواجتماعیباشند.تحقیقی دربنگلادشانجامدادهبهایننتیجهرسیدهاستکهمهاجرانافرادباهوشیکه هستندوگزینشآنانبرایمهاجرتامریعقلانیاست. بهنظرمیرسدچهارزمینهیامحورجمعیتی،اقتصادی،اجتماعیوزیستمحیطیدر تحولاتآیندهشهریاهمیتداشتهباشند. (محمدسیدمیرزایی،۱۳۸۳، نگاهیبهآیندهشهر، پژوهشنامهعلومانسانی: شماره۴۱ )
محورجمعیتی
درموردمحورجمعیتیبایدبهدووضعیتمتفاوتجمعیتشهریتوجهداشت.
الف- بایکتقسیمبندیکلیجمعیتشهریدردوگروهازکشورهایدرحالتوسعهو
کشورهایتوسعهیافتهمیتوانگفتکهرشدقابلتوجهجمعیتشهریدرکشورهایدرحال
توسعه،همچنانناشیازسرریزجمعیتروستاییوادامهحرکتهایمهاجرتیاست . اماچند
عاملرامیتواندرآنمؤثردانست:
-ورودآرامصنعتبهحوزههایکشاورزی،افزایشنسبیقابلیتتولیدوآزادشدننیروی
انسانیوسپسروانهشدنآنبهشهر
-فقدانزمینقابلکشتتاحدموردنیازویابهرهبرداریبیشازحدمنجربهفرسایش
خاکونبوداصلاحاتلازمدرزمینههایمختلف
-حوادثطبیعیوپیآمدهایمنفیزیستمحیطی
-تضادهایقومیدربخشهاییازاینگروهازکشورهاواحساسعدمامنیتناشیازآن
سهولتنسبیدستیابیبهخدماتاساسیدرشهر
ب- امادرشهرهایکشورهایتوسعهیافتهوضعیمتفاوتبهچشممیخورد. عمدهترین
ویژگیآندرکاهشنرخموالیدبهمیزانکمترازحدجایگزینیاست . نتیجهطبیعیآن
افزایشنسبتکهنسالاندرکلجمعیتباپیآمدهاونتایجخاصخوداست . اینپدیدهاز
نیمهدومقرنبیستمتحولاتشگرفیداشتهاستوبراساسپیشبینیهااینافزایش
چشمگیرترنیزخواهدبود. (محمدسیدمیرزایی،۱۳۸۳، نگاهیبهآیندهشهر، پژوهشنامهعلومانسانی: شماره۴۱ )
محوراقتصادی
محوردیگردرتحولاتشهریدرمرتبهبعدازجمعیت،اقتصاداست . شکینیستکهافزایشتولیددرسایهبرخورداریازفناوریهایمؤثرازعواملاصلیتحولاتشهریدرزمینهاقتصادیاست . اماآننیزمستلزمتقویتپساندازهادراندازههایگوناگونباتوجهبهابعاداقتصادیوفرهنگیآناست.اماآیارشدسریعجمعیتنقش بازدارندهدررسیدنبهبسیاریازاهدافاقتصادیایفانمیکند؟بنابراینمهارآنیکپیششرطمسلمبرایدستیابیوتضمینتوسعهپایداراست.گرچهشهربهعنوانبستراصلیرشداقتصادیاستومکانیاستکه نیروهای فیزیکی وانسانیرادرخودمتمرکزمیکندونوآوریهارابهوجودمیآورد،امادرعینحالبرایادامهحیاتوپویاییخود،بایدباسیستمبزرگترووسیعترمرتبطباشد . ازاینروشهرهابهطورطبیعیباسیستماقتصادجهانی،پیوندخوردهاندکهوجهمشخصهآنواردشدنبهمیدانهایرقابتاست.بنابراینسیستماقتصادجهانی،یابهعبارتدیگرجهانیشدنبازاررقابتبیناقتصادهایشهریراگرمتروپررونقترمیسازد. دراینمیدانرقابت،شهرهاییکهقواعدبازیرارعایتمیکنند.(محمدسیدمیرزایی،۱۳۸۳، نگاهیبهآیندهشهر، پژوهشنامهعلومانسانی: شماره۴۱ )
محوراجتماعی
جاداردتحولاتشهریدراینمحوردرقالبمطالعاتگستردهتغییراتاجتماعیموردبررسیقرارگیرد . دگرگونیدرخانوادهوساختارآنکهحاصلکوچکشدنابعادخانواده،قوتگرفتنعقلانیتدرمحاسبههزینهوفایدهاقتصادیفرزنداناستواستمرارنابرابریهایاجتماعیواقتصادیبهویژهبرایزنان،بهرغمتحولعمدهدرمنزلتاجتماعیآنانبهطورنظریآنازجملهمسائلدرخورتوجهاست. امابهراستیمسائلاجتماعیواقتصادیبهآسانیقابلتفکیکوتجزیهکاملنیستندوبنابراینطرحیکی،آندیگریرانیزبهمیانمیکشد.
فقرونابرابریشهری،ضمنآنکهیکامراقتصادیاست،دارایابعادقویاجتماعینیزهست. زیراکمیدقتروشنمیکندکهفقرشهری،بهدلیلنارساییظرفیتاقتصادی درجذبنیرویانسانیسرریز روستایی،است. اینجریانچالشمهمیرابرایشهرایجادمیکندوشواهد،نشانگرعمومیبودنآناست،زیراباتحولاتنسبتامثبتیکهبعدازپایانجنگجهانیدومصورتگرفتهبود،تصورافزایش نابرابریهایشهریچندانجدینبوداماتوزیعنامتعادلثروتازیکسوورشدقابلملاحظهجمعیتوافزایشنسبیطولعمرازسویدیگر،درایجادمحدودیتهایاجتماعی – اقتصادی و استمرار نابرابریحتیدرشهرهایپیشرفتهایمانندنیویورکیالندننیزموثربوده اند.
محورزیستمحیطی
شایدبتوانگفتمحیطزیستازعمدهترینمحورهادرتحولاتشهریاست . اهمیتآنتابهآنجارسیدهاستکهامروزهمیتوانگفتقرنبیستویکمقرنیاستکهمسائلزیستمحیطیمقامنخسترابهخوداختصاصخواهدداد . زیرااگربهعواملیکهسرآغازبروزایندستهازمسائلاستتوجهشود،درآنصورتمیتوانبهصحتایننکتهپیبرد . افزایشفشاربرمنابعطبیعی،رشدقابلتوجهمصرفانرژیدراثرافزایشحجمتقاضا،کاهشمنابعآب،تهدیدآبهایسطحالارضیدراثرورودحجمعظیمیازآلایندههایمختلفبهآن،کشمکشهایاحتمالیدراثربیتعادلیدردسترسیبهآبشرب،رقابتدردستیابیبهانرژیاتمی،خطراتمسلمناشیازاستفادهنابخردانهازآندربهکرسینشاندنبرخیمسائلاز
سویبعضیحکومتها،افزایشگازهایگلخانهایوخطراتحتمیآندربالارفتندمایزمینباپیآمدهایفراوانآن،خطرذوبشدنیخهایقطبیوبالاآمدنسطحآبهایدریاهاوفاجعههایزیستمحیطیناشیازآن،وپسماندگیفرهنگیدرفهماهمیتمحیطزیستولزومپایداریآنبراینوعبشرازچالشهاییاستکهنهتنهازندگیشهریبلکهروستاییرانیزتحتتأثیرقرارخواهدداد . (میرزایی،۱۳۸۳)
۱-۲-۱۷ روند شهرنشینی در ایران و پیدایش کلانشهرها
شروع تحولات شهرسازی و شهرنشینی به مفهوم جدید آن تا حد زیادی مربوط به دوران رضاخان است، یعنی از سال ۱۳۰۰ به بعد. آنچه در این عصر شاهدیم بی‌تردید متأثر از رویدادهای این دوران تاریخی کشورمان است، هر چند میراث فرهنگ شهری امروز شهرهای ایران در بیشتر موارد، یادگاری از دوران صفویه در کالبد و چهره خود دارد و یا انقلاب مشروطیت را شاید نقطه‌عطفی در تاریخ اجتماعی شهر و شهرنشینی بدانیم، اما هیچ‌یک از این دوره‌ها قابل قیاس با عصر رضاخانی نیست.
دوران رضاخان را می‌توانیم حلقه اتصال سیر تکامل شهر در ایران درگذشته و حال به‌شمار آوریم. در چنین روندی است که به سرعت تلاش می‌شود شهرها جامه سنت از تن به در آورده و جامه تجدد بر اندام کنند. شروع تحولشیوه‌های تولید پیش‌سرمایه‌داری و توسعه مناسبات سرمایه‌داری و گسترش آن، همه با روی‌کار‌آمدن رضاخان در ایران مقارن است. دوران رضاخان دوران استقرار نهادهای زیربنایی و روبنایی بورژوازی در ایران است. به همین دلیل سرآغاز تمامی تحولات اجتماعی و اقتصادی معاصر ایران است که ضرورت‌های توسعه روابط سرمایه‌داری در یک کشور عقب‌مانده و ادغام آن در نظام سرمایه‌داری را ایجاب می‌کند.(نظریان، ۱۳۷۹، ۶۳)
این دوره از شهرنشینی را به‌دلیل کُندی روند آن، شهرنشینی بطئی نامیده‌اند و به سه دوره ۱۳۰۰ تا۱۳۲۰ (آغاز نوسازی و رشد شتابان آن) ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ (دوره وقفه روند نوسازی) ۱۳۳۲ تا اصلاحات ارضی (ادامه روند نوسازی و رونق شهری) می‌توان تقسیم کرد.(حسامیان، ۱۳۷۹، ۳۸)
۱-۲-۱۷-۱ ویژگی‌های شهرنشینی از سال ۱۳۰۰ تا۱۳۴۰
در این دوره یکپارچگی روزافزون بازار داخلی شرط حیات شیوه تولید سرمایه‌داری است، به عبارت دیگر سرمایه‌داری در مرحله جنینی خود با یکپارچه‌کردن دائمی بازار داخلی زمینه آزادی نیروی کار را فراهم می‌آورد. یکپارچه‌شدن بازار داخلی از نظر فیزیکی یا فضایی، بیش از هر چیز مستلزم وجود ارتباط میان بازارهای محلی است که نیازمند گسترش ارتباطات و راه‌های میان‌شهری است، از این‌رو در این دوره گسترش راه‌های مواصلاتی در دستور کار قرار می‌گیرد. در سال ۱۳۱۷ ساختمان راه‌آهن سراسری ایران که بیشتر شهرهای بزرگ را به تهران وصل می‌کرد، به پایان می‌رسد.(کاتوزیان، ۱۳۸۷، ۱۷۸)
به‌طوری‌که به‌دنبال جهت‌گیری اصلی برنامه‌های عمرانی به‌سوی گسترش زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی و ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی، با جایگزینی الگوی واردات و حذف عملکرد سنتی روستاها، نقش و اهمیت شهرها افزایش می‌یابد و آرام‌آرام بنیادهای اقتصادی و عملکرد شهرها دگرگون می‌شود، ولی با این وجود هنوز روستاها ۷۲ درصد از جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند (سال۱۳۱۰). با گذشت زمان  و شروع و تزریق درآمدهای نفت، استقراض و سرمایه‌گذاری‌های خارجی، توسعه مداوم روابط کالایی از یک‌سو و حکومت متمرکز و مستبد مرکزی از دیگر سو حرکت و جریان سرمایه و درآمد ملی از بالا به پایین انجام می‌گیرد، که بخش اعظم آن در شهر تهران و شهرهای بزرگ رسوب کرده و بخش محدودی به داخل شهرهای کوچک جریان می‌یابد. با این همه توسعه فضایی شهر در زمان رضاخان چندان معنادار نبوده و گسترش فضایی شهرها به کندی پیش می‌رود. در مجموع می‌توان دلایل رشد بطئی در این دوران را در نوپایی سرما‌یه‌داری و عدم نفوذ یا عدم‌امکان نفوذ سرمایه‌داری در ساخت اقتصادی روستا و همچنین ضرورت زمان دانست.(نظریان، ۱۳۷۹)
شهر در این دوره به واسطه نقش غالب تجاری خود متمرکزکننده و مبادله‌کننده مازاد کشاورزی روستایی محلی بود. با گسترش بازار مصرف شهری و خاصه شهرهای بزرگ، شهرها به صورت نقاط تماس با کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته و مکان واردات و مبادله کالاهای صنعتی خارجی درآمدند. شهرها در این دوره به‌صورت مکان تحقق مدرنیزاسیون و روستا به‌صورت مکان اصلی و ابقای شیوه کهن تولیدی ظاهر می‌شوند. ابقای شیوه‌های تولید سنتی در روستا باعث ماندگاری جمعیت و خاصه نیروی کار در روستا می‌شود. ازسوی دیگر محدودیت اثرات مدرنیزاسیون در رشد شهر باعث افزایش طبیعی جمعیت شهری شده، اما جابجایی‌های جمعیتی را ایجاد نمی‌کند.
به همین دلیل در سراسر این دوره جمعیت شهرنشین از ۲۸ درصد به ۷/۲۸ درصد افزایش می‌یابد (سال ۱۳۲۰)، یعنی تقریباً در این دوره با شهرنشینی و مهاجرت از روستا به شهر روبه‌رو نیستیم. از دیگر ویژگی‌های این دوره، موزونی‌ نسبی  شبکه شهری در ایران است. شهرها در این دوره نمی‌توانستند مستقل از مازاد روستایی منطقه خود گسترش یابند و همین امر محدودیت شهرنشینی در این دوره را توجیه می‌کند، برای نمونه بزرگترین شهر ایران (تهران) در سال ۱۳۱۷ تنها دو برابر دومین شهر ایران (مشهد) در این سال جمعیت داشت، حال آن که این رقم در سال ۵۱ به بیش از ۸ برابر می‌رسد.
در این دوره هنوز بخش اعظم درآمد کشور از بخش کشاورزی تأمین می‌شود. سهم بخش کشاورزی در سال‌های ۱۳۰۵ تا ۱۳۲۹، ۵۰ درصد تولید داخلی را تشکیل می‌داد. در این دوره است که سهم بخش کشاورزی کمتر می‌شود، به‌طوری‌که در سال ۱۳۴۰ به ۳۰ درصد کاهش می‌یابد و درآمدهای نفتی جای آن را می‌گیرد.(حسامیان، ۱۳۷۹)
به‌طور خلاصه شهرنشینی ایران در دوره ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۰ را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
ـ دوره اول ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ که رونق شهری به مازاد کشاورزی وابسته بود. مهاجرت به شهرها کُند است. حدود ۷۲ درصد در روستاها زندگی می‌کنند.۵۰ درصد درآمد کشور از کشاورزی تأمین می‌شود. رشد سالانه جمعیت در این دوره ۶۵/۱درصد است.