تالار پذیرایی هخامنشی بلند و وسیع بود و پادشاه ، در میان درباریان و بزرگان کشور و نگهبانان خاص ، با عظمت مخصوصی به نظر می آمد . این گونه ساختمان ها ، یعنی تالارهای ستون دار با سقف افقی ، تا آن زمان ، چه در ایران و چه در مصر ، نتایج رضایت بخش نداده بود . مثلاً در مصر چون به جای چوب تخته سنگ در بالای سقف قرار می دادند ، ناچار ستون ها به هم بسیار نزدیک می شد و بنا را به صورت ساختمان های بدوی درآورده بود . ولی ، چوب های بلند و محکمی که پادشاه ایران از لبنان به این محل انتقال داد باعث شد که از قطر و تعداد ستون ها کاسته شد و فاصله میان آنها زیادتر شد و بنابراین ، فضای تالار باز شد و بر وسعت مکان قابل استفاده افزوده گردید . مثلاً سقف تالاری که می توانست تقریباً ده هزار نفر را جا دهد فقط ۳۶ ستون داشت . مع هذا ، این اصلاحات در نتیجه اختراع طرز جدید یا اصول ساختمان های جدیدی به وجود نیامده بود . مثلاً طرح کاخ های تخت جمشید اختلافی با طرح کاخ های پاسارگاد ندارد . علت مهم اصلاحات حاصله ، تجربه طولانی و مهارت سازندگانی است که در نتیجه فتوحات در اختیار پادشاهان قرار گرفته بودند . علت مهم دیگر ، تصمیم و اراده شاهنشاه بود که عظمت بنا را می پسندید .^[۸۸]

بنای دیگر ، تالار «سه دروازه » ، اتاق چهار گوشی است که روی پلکان آن نقش شیری که به گاوی حمله کرده و یک حیوان افسانه ای دیده می شود . بر دیوارهای طرفین پلکان از بیرون ، ردیفی از سربازان نگهبان مادی و پارسی نقش شده است و در بخس داخلی آن درباریان و صاحب منصبان ، در حالی که گل لوتوس در دست دارند ، نشان داده شده اند . بر دورازه شرقی نقش برجسته خشایارشا نشان داده شده است که به عنوان ولیعهد پشت سر پدرش داریوش ایستاده و داریوش بر تختی نشسته است و نمایندگان ۲۸ ملت تخت را روی سر و شانه های خود نگه داشته اند . بر دروازه های شمالی و جنوبی نقش برجسته شاه ، در حالی که دو نفر چتری را در بالای سر او گرفته اند ، دیده می شود . در بالای این نقش ، اهورامزدا به شکل قرص خورشید در حال پرواز است .^[۸۹]
حیاط «هدیش» در جنوب سه دروازه واقع شده که به فرمان خشایارشا اول ساخته شده است . بر دیوار پلکان آن نگهبانانی ایستاده اند و در میان آن کتیبه ای دیده می شود . در دو طرف پلکان نقش شیری که به گاوی حمله کرده و بر دیواره های پلکان نقش خراج آورندگان مشاهده می شود . از حیاط هدیش به وسیله پلکانی به حیاطی دیگر وارد می شوند .
کاخ « تچر » در جنوب حیاط هدیش قرار دارد که بنای آن در زمان داریوش اول آغاز شده و در دوره خشایارشا اول به پایان رسیده است . بر دیوار دروازه های این کاخ نقوش برجسته ای از شاه در حال جنگ با شیر یا گاو وحشی یا حیوانی افسانه ای دیده می شود . سر و پای این حیوان افسانه ای از جلو مانند شیر و از عقب مانند پنجه عقاب و دم آن مانند دم عقرب است . سنگ دیوارهای این کاخ به قدری صاف و صیقلی است که آن را « آینه خانه» نامیده اند . نقش بالای سر در نشان می دهد که از هنرمندان مصری برای تراش سنگ های این کاخ استفاده شده است . ایوان این کاخ بر دو ردیف چهار ستونی قرار گرفته است و دو ردیف پلکان در دو طرف ایوان ستون دار قرار گرفته که خراج آورندگان را همراه با هدیه های آنها نشان می دهد .
پس از کاخ تچر ساختمان ویرانی از کاخ ناتمام اردشیر سوم با طرح نامنظم قرار دارد . سپس هدیش یا کاخ خشایارشا ، حرمسرا ، خزانه داریوش و تالار صد ستون قرار گرفته است . کاخ صد ستون که به دستور خشایارشا ساخته شده و به وسیله اسکندر مقدونی آتش زده شده است ، شامل یک تالار مرکزی مربع بوده و سقف آن روی ده ردیف ده ستونی قرار داشته است . مقابل تالار اصلی ایوانی ستون دار ، با دو ردیف هشت ستونی قرار داشته است . در شمال تالار اصلی دو دروازه و نه پنجره بوده و نقوش برجسته شاه در حال نبرد با شیر ، گاو نر یا هیولایی بالدار دیده می شود که از رو به رو شیر و پای آن از عقب شبیه پای عقاب یا دم عقرب است . در بالای دیوار نقش اهورامزدا به صورت انسان بالداری در حال پرواز مشاهده می شود و زیر آن مجلس بار عام شاهنشاه هخامنشی قرار دارد .
به طور کلی سه نوع اثر معماری برای این دوره قائل شویم :
کاخ ها و تالارها
بناهای تدفینی
بناهای مذهبی
۳-۲-۱ کاخ ها و تالارها :
« هنر معماری هخامنشی دنباله هنر ماد و هنر آسیای غربی است ؛ اما باید توجه نمود که با وجود اقتباس هخامنشیان از هنر ملت های دیگر ، آنان هیچ گاه به تقلید کورکورانه نپرداختند ، بلکه در آنچه از دیگران برمی گرفتند ، دخل و تصرف می کردند ؛ بنابراین ، هنر معماری آنها دارای ابتکار و صفات خاص آنهاست . هماهنگی و وحدتی که در سبک معماری هخامنشی به چشم می خورد ، نشان دهنده موفقیت آنها در به کارگیری عناصر معماری دیگر ملت هاست . از سوی دیگر ، هخامنشیان با حفظ سنت معماری ، نخواستند یا نتوانستند بعدها این هنر را متحول و متنوع کنند ؛ چنانکه برای مثال به کشف بعد سوم نپرداختند یا در فناوری نقوش برجسته ، به فضاسازی گروهی دست نزدند . ^[۹۰]
نقشه و طرح کاخ ها در معماری هخامنشی شگفت انگیز است و به ویژه در تخت جمشید عظمت روح امپراتوری را نشان می دهد . محیط و فضای ایجاد این بناها در چگونگی طرح آنها تاثیر آشکار دارد . همانگونه که کاخ شوش به دلیل قرار گرفتن در آب و هوای گرم و جلگه ای دارای طرحی متفاوت با کاخ های دیگر ، از جمله تخت جمشید است ، نوع استفاده از بنا نیز در طرح و ساختار آن تاثیر داشته است . به نظر می رسد که طرح بناهای تخت جمشید به وسیله خود داریوش تهیه شده باشد . وی درنظر داشت که این مکان برای اجتماع ملت ها و نمایندگان آنها باشد ؛ بنابراین ، طرح آنها با بناهای نظامی متفاوت بود . بنای تخت جمشید بعدها ادامه یافت . تالار آپادانا در زمان خشایارشا و تالار تخت در دوران اردشیر اول به اتمام رسید ؛ بنابراین ، علت آنکه بنایی نظیر تالار تخت در شوش وجود ندارد آن است که تشریفاتی که در تخت جمشید وجود داشت در شوش نبود .
ستون ها در بناهای هخامنشی از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردارند . پایه این ستون ها به صورت مربع یا شبیه گلدان واژگون است و همواره دارای شیارهایی است . طرح پایه ستون ها از ستون های مصری الهام گرفته شده است . بخش فوقانی ستونها ترکیبی است . معماران هخامنشی در تخت جمشید چهار نوع سرستون ساخته اند :
سرستون با پیکر گاو
سرستون با پیکر شیرهای شاخدار
سرستون با سر انسان
سرستون با پیکر حیوانات افسانه ای .
هر یک از انواع سرستون ها با کاربرد ساختمان ها ارتباط مستقیم داشته و این نکته در مورد نقوش برجسته نیز صادق است.»
هنر معماری هخامنشی با مهارت و استادی ، عناصر خارجی را جذب کرده و از آنها به خوبی بهره گرفته است . هماهنگی و وحدتی که در سبک معماری این دوره وجود دارد نشانه توفیق هنرمندان و معماران هخامنشی در به کارگیری عناصر مذکور است . استفاده از آجر لعابدار شیوه ایلامی و بابلی بوده است ، گچبری اطراف درها و طاقچه ها الهام گرفته از مصر است و بریدگی طولی ستون ها از ایونی اخذ شده و سرانجام ، تختگاه ها و سنگ کاری آن در مسجد سلیمان ، پاسارگاد و تخت جمشید و همچنین طرح کاخ های تخت جمشید دارای ویژگی های اورارتویی است .^[۹۱]
۳-۲-۲ بناهای تدفینی :
هخامنشیان احتمالاً در آغاز زردشتی نبوده اند و بدین سبب قبور و آرامگاه هایی از آنان بر جای مانده است . یکی از این آرامگاه ها در دامنه کوه نقش رستم است که پیکر داریوش ، خشایارشا ، اردشیر اول و داریوش دوم را در خود جای داده است . پوشش قبرها که به شکل خرپشته است ، با پوشش آرامگاه کوروش و پوشش قبور گورستان سیلک شباهت دارد . نمای این آرامگاه به شکل صلیب است و ۵۰/۲۲ متر ارتفاع دارد . این نما شبیه سردر ورودی کاخ است و بر سطح دیوار ستون های کوتاه و نقوش برجسته دیده می شود . بر بالای این نقوش ، اهورامزدا ، خدای بزرگ ، در مقابل شاه هخامنشی در پرواز است و گویی از او نگهبانی می کند .
یکی دیگر از این آرامگاه ها در دامنه کوهی پشت تخت جمشید واقع شده که متعلق به اردشیر دوم و سوم و داریوش سوم است . همچنین آرامگاه « دا و دختر» (دایه و دختر) ، در راه میان پاسارگاد و مسجد سلیمان قرار دارد که نمونه ای از «دخمه» های هخامنشی است و به سبک آرامگاه های مادی ساخته شده است . سکویی به نام تخت رستم در تخت جمشید قرار دارد که احتمالاً آرامگاه کمبوجیه بوده است و سرانجام ، یکی دیگر از مقابر هخامنشی در نزدیکی تخت جمشید واقع است که در آن مردگان را بنا به سنت ایلامی ها و آشوریان جدید ، در تابوت هایی از گل پخته قرار می دادند . در مجموع ، به نظر می رسد که پیش نمای آرامگاه ها به ویژه در نقش رستم ، تقلیدی از نمای کاخهاست . بخش میانی به قبرهای صخره ای مادی و سکایی شباهت دارد .
۳-۲-۳ بناهای مذهبی :
بنای نقش رستم یکی از معابد مهم هخامنشی است که از سنگ آهک سفید زیبایی ساخته شده و در سه طرف آن سه ردیف پنجره بسته از سنگ سیاه ساخته شده است . در سمت چهارم پلکانی وجود داشته که به دری ختم می شد و این در به اتاقی باز می شد . دو آتشدان سنگی در آن قرار دارد که به هنگام انجام مراسم مذهبی استفاده می شد . بنا به نظر پژوهشگرانی مانند ویکاندر و گیرشمن ، برج نقش رستم عبادتگاهی متعلق به ایزد ناهید بوده است . ایزدان دیگر نیز مانند اهورامزدا و میترا در این عبادتگاه ستایش می شده اند و به نظر می رسد که تندیس این ایزدان در آنجا نگهداری می شده است . بنای معبد نقش رستم را امروزه کعبه زردشت می خوانند .
امروزه کاوش های باستان شناسی ، نظر هرودوت را مبنی بر اینکه ایرانیان هیچ گونه معبدی نداشتند و برای ایزدان خود تندیسی نمی ساختند ، مردود ساخته است . معابد هخامنشی هیچ گاه به اهمیت و عظمت معابد آشوری و بابلی نبوده است ؛ اما نباید فراموش کرد که هنر معماری هخامنشی از پیش زمینه های کهن و سابقه داری برخوردار است . کاخ های کوروش به ناگهان و از هیچ پدیدار نشدند . دخمه های سنگی دوره ماد با ستون ها و سرستون ها و نقوش برجسته اش ، مقدمه ای از کاخ های اکباتان بودند و با اینکه معماری مادها هنوز برای ما کاملاً شناخته نشده است ، اما نمی توان پذیرفت که هخامنشیان از هنر معماری این اقوام آریایی ناآگاه بودند . در حقیقت می توان نتیجه گرفت که اقوام سکایی ، کیمری ، مادی و پارسی با یکدیگر متحد شدند و هنر هخامنشی را به وجود آوردند .^[۹۲]
در پاسارگارد آرامگاه کورش نیز محفوظ مانده و آن بنای کوچکی است از سنگ که شبیه به خانه مسکونی با سقف دو پوششی و در روی پایه و شش پله بلند قرار گرفته است . در این بنا هیچ گونه تزییناتی وجود ندارد . این مقبره از سایر مقبره های پادشاهان ، که به معنی و مفهوم واقعی کلمه از بناهای معماری به شمار نمی روند ، متمایز است و عبارت از حفره ای است که در درون صخره ای به وجود آمده و با برجستگی های حجاری و تزیینات معماری تزیین شده است . طبق گفته مولفان و مورخان باستانی در این مقبره بر روی بستر طلایی جسد مومیایی شده کورش قرار داشته است .
در پاسارگارد و نقش رستم ( واقع در نزدیکی تخت جمشید ) که مقبره پادشاهان در آنجا قرار دارد ، ابنیه عجیبی به شکل برج های بلند که فاقد پنجره و تزیینات است ، باقی مانده و این طور به نظر می رسد که این بناها معابدی بوده اند ، داریوش در کتیبه خود ، در بیستون ، می نویسد که وی معابدی را که گوماتا ویران کرده بود تجدید بنا کرده است . علاوه بر برج های اشاره شده ، که وضع اسرارآمیزی دارد ، از آثار مذهبی محراب های بزرگ سنگی و محل هایی را می توان ذکر کرد که به منظور پرستش اختصاص داشته و مسقف نیست ( مانند فیروزآباد کنونی ).
در حفاریهایی که به وسیله ا . هرتسفلد در تخت جمشید انجام شد از دوره هخامنشیان معبدی کشف شد که در یک بنای سرپوشیده ، محرابی برای آتش افروختن داشت . ضمناً هرودوت می گوید که در عصر او ( قرن پنجم قبل از میلاد ، بعد از اصلاحات خشایارشا ) ایرانیان معبد نداشتند .^[۹۳]
در اکباتان که محفوظ کوهستان بود وحدت سیاسی مادها را در قرون هشت قبل از میلاد در مقابل قدرت آشوریان نشان داد . اما این شهر در مقابل شهرهای دورتر جنوب آن هم زمانی که بسط قدرت امپراطوری هخامنشیان جلگه های غنی بین النهرین و آسیای صغیر را در بر گرفت سر تسلیم فرود آورد . پس از آن شوش یعنی گاهواره هخامنشیان به صورت پایتخت زمستانی درآمد . همراه با اکباتان که تا حد یک اقامتگاه تابستانی تنزل مقام پیدا کرد .^[۹۴]
علاقه به ایران و تمدن باستانی از قرن نوزدهم از دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ آغاز شد . کارهای اولیه مربوط به پاسارگاد بود و سپس به سوی تخت جمشید جهت دار شد .^[۹۵]
محور تخت جمشید و تمامی بناهای آن در امتداد شمال غربی به جنوب شرقی واقع شده اند به طوری که از چهار جهت اصلی بیست درجه غربی انحراف دارد . پس هنگامی که خورشید در هنگام انقلاب تابستانی طلوع می کند چند درجه نسبت به محور تخت جمشید انحراف شمالی دارد و کوه مشرف به بنا مانع دیدار پرتوهای آن می شود . اما پس از چند دقیقه که خورشید کوه را پشت سر می گذارد و از بالای آن طلوع می کند در امتداد محور تخت جمشید واقع شده است.^[۹۶]
در میانه همه کنگره های تخت جمشید سازه ای وجود دارد که با آفتاب سنج های تقویم آفتابی نقش رستم شباهت فراوان دارد . نمای این آفتاب سنج ها و کنگره های دربرگیرنده آن ، تنها در دو جهت ساخته شده اند یا در امتداد پرتوهای خورشید بامدادی انقلاب تابستانی یا در تقاطع آن . این آفتاب سنج ها فرا رسیدن فصل تابستان را نوید می دهند . به جز این به نظر می رسد در ساخت دروازه ورودی تخت جمشید یا کاخ دروازه ملل بیشتر از دیگر بناهای تخت جمشید به کارکردهای تقویمی توجه شده است . این بنا به گونه ای طراحی و ساخته شده که به جز آغاز تابستان ، هنگام اعتدالین و انقلاب زمستانی نیز پرتوهای خورشید بامدادی به درون بتابد . برای این کار از روزنه های تشکیل شده در میان درگاه های شمال شرقی و جنوب شرقی بنا استفاده می شده است . علت این است که دروازه ملل نسبت به بناهای دیگر اختلاف یک درجه ای دارد .^[۹۷]
بخش سوم
۳-۳ تاثیر هنر و معماری دیگر ملل بر هخامنشیان :
از روی آثار تمدن مادی و نقوش و تصاویری که در کاخ های پادشاهان هخامنشی دیده می شود و به شهادت تاریخ و ادبیات ، صنعت و هنر در زمان حکومت هخامنشیان توسعه زیادی داشته و از خصوصیات آن دوره اینکه در ساتراپ های جداگانه صنعت های مختلفی وجود داشته و هر ایالتی به وجود صنعت مخصوص پیش رفته ای ممتاز و انگشت نما بوده است .
در شوش ، در کاخ داریوش اول ، یک کتیبه جالب ، که جنبه ساختمانی دارد ، کشف شد که درباره مصالح و مواد ساختمان و صنعتگرانی که در ساختمان کاخ پادشاه کار کرده و شرکت جسته اند بحث می کند و می گوید :
ریختن سنگ ریزه و آماده شدن خشت خام ، به وسیله ملت بابل صورت گرفت . چوبی که «سدر» نامیده می شود ، کوهی هست در لبنان ، به این اسم ، از آنجا این چوب را آوردند . ملت آشور آن را تا بابل حمل کرد . کاریان اهل ایونیه از بابل آن را به شوش آوردند . چوب یاک را از گندار و کرمانی وارد کردند . طلا را از لیدی و باکتریا آوردند و آن را در اینجا ساختند . سنگ کاپائوتاک (سنگ ارمنی یا سنگ بخارایی ) و سینکابرو ( عقیق جگری ) که در اینجا مورد استفاده قرار گرفت از سغدیان آورده شده بود . سنگ آخشاینا ( فیروزه ؟) از خوارزم آورده شده بود . نقره و چوب سیاه از مصر و تزیینات دیوارها از یونان قدیم و عاجی که مورد استفاده قرار می گرفت از حبشه و هندوستان و آراخوسیا وارد می شد . ستون های سنگی که در اینجا مورد استفاده واقع شد از شهری به نام آبی رادوش ، واقع در شوش ، حمل می شد . سنگ تراشانی که در روی سنگ ها کار می کردند اهل ایونیه یا اهل لیدی بودند . استادان زرگر یا اهل ماد بودند یا اهل مصر . کارگرانی که در کارهای مربوط به چوب کار می کردند یا اهل لیدی یا اهل مصر بودند و کسانی که آجر می پختند از اهل بابل . افرادی که دیوارهای بنا را تزیین می کردند از اهل ماد یا مصر بودند .^[۹۸]
۳-۳-۱ تاثیر پذیری از زیور آلات :
در سراسر امپراتوری هخامنشی مردان و زنان از انواع فراوان زیورآلات شخصی استفاده میکردند .
گوشواره ها و دستبندها که معمولاً مورد استفاده شاه و اشراف بودند ، در میان مادها و سکاها (اسکیت ها) در شمار سنت های کهن مردم ایران محسوب می شدند . محبوبیت و عمومیت استفاده از آنها براستی در میان مردم آنقدر زیاد بود که مغان استفاده شخصی از این زیورآلات و به ویژه طلا را ممنوع کردند .
در تخت جمشید در اوایل قرن پنجم ، مادها ، لیدیایی ها ، اسکیت ها دستبندهایی که انتهای آنها به موجوداتی جانور شکل ختم می شود آورده اند . نمونه های باقی مانده آراسته به بدن ها یا فقط سر حیواناتی نظیر شیر ، بز ، آهو ، قوچ و گاو نشان می دهد که این زیورآلات در میان مردم عمومیت داشته اند .
دستبند طلای محکم از جیحون که انتهای آنها به شیردال هایی بالدار یا شاخدار می شود ، در شمار استادانه ترین کارهایی هستند که در هنر جواهر سازی کشف شد . هم شکل امگا گونه حلقه های آن در این دوره و هم نشاط و سروری وحشیانه آنها نمایانگر نفوذ آسیایی در هنر هخامنشی است .^[۹۹]
در پاسارگاد حاشیه کاری با فلز مناسب ، مانند یونان ، انجام می گرفت ، پیکر تراش های معبد آفایا در اجینا ، که در آنجا چین تندیس اله آتنا با آنچه در پاسارگاد دیده می شود از لحاظ حالت طبیعی ، تاثیر عمیق و ترتیب چین های طولی در جلو و چین های مورب در اطراف مورد مقایسه قرار گرفته است . این عقیده که گروه های گوناگونی از هنرمندان یونان شرقی توسط شاهان هخامنشی داریوش و خشایارشا دعوت شده اند که خدمات مورد نیاز آنها را انجام دهند ، با توجه به وجود سبک های گوناگون در هنر کلاسیک هخامنشی در قیاس با مراحل مختلف توسعه هنر یونان ، دور از راستی نیست .
۳-۳-۲ تاثیر پذیری از مقابر :
داریوش « فضای با ابهت و هولناک » دره نقش رستم را برای مقبره خود انتخاب کرد که در درون آن دهلیزی وجود دارد که طاق های قوسی تقریباً مستطیل گونه تا داخل صخره ادامه می یابند . محل های تدفین کنونی حفره های مستطیلی در کف تاق های قوسی هستند .
شاید داریوش اندیشه احداث چنین گورهای صخره ای را از اورارتوها کسب کرده باشد . با این حال چیزی که جدید بود شکل نمای گور بود : یک تقاطع صلیب گونه غول آسا که روی بخش میانی آن نمای یک کاخ هخامنشی حجاری شده ، که شاید به معنای کاخ داریوش باشد . در قسمت بالای آن تصویر شاه روی یک سکو یا صفه ای به سوی یک آتشگاه که آن نیز بر یک پاسنگ یا سکو قرار گرفته است و یادآور پاسنگ های محوطه مقدس پاسارگاد می باشد . میان شاه و آتشگاه در آسمان تصویری ریش دار و تاج بر سر با بالهای گسترده قرار دارد که معمولاً آن را خدای بزرگ و متعال زرتشتی یعنی اهورامزدا دانسته اند ، تصویری که در واقع فرنه [فر] یا بخت شاهی است .
سایر برجسته کاری ها ورود و خروج معمول شاه را به آپارتمان خصوصی او و به شیوه نقاشی های گور مصری نشان می دهند .
شاید بتوان مضمون تصاویری قهرمان شاهی که بر غول یا جانور خطرناکی پیروز می شود را نمادی تفسیر کرد که از شمایل نگاری آشوری به ارث رسیده است . در این شمایل ها شاه در حال کشتن شیری است که نقش آن سنتی بود مربوط به زمان شلمنصر سوم تا زمان آشوربانیپال . با وجود این باید متذکر شد که شاه آشور فقط با شیرهایی مبارزه می کرد که مانند انسان ها بر روی دو پای خود ایستاده بودند ، حال آنکه قهرمان سلطنتی ایرانی با غول های فوق طبیعی نبرد می کرد .^[۱۰۰]
۳-۳-۳تأثیر پذیری از فلز کاری :
در عصر مفرغ و آهن ، نواحی قفقاز و ماوراء قفقاز به صورت مراکز پیشرفته فلزکاری در آمدند . در هزاره دوم و اول ، فلز کاران کولخیس ، در غرب گرجستان و دامنه های جنوبی و شمالی سلسله جبال قفقاز در ساخت تندیس ها و طرح های جانوری تبحر یافتند ، ولی به سبک واقع گرایانه و ثابت مایکوپ کار نمی کردند ، بلکه شکل های مشخص و اساساً متحرک را نشان می دادند . نقوش جانوران تخیلی به اندازه جانوران واقعی و بومی منطقه مورد علاقه بودند . مخلوقات افسانه ای بدون تردید از نظر آنها دارای خواص سحرآمیز بود . بعضی از آنها شبیه جانوران متداول در میان سکاهاست ، هر چند قدمت آنها بیشتر است و بدین ترتیب انسان ممکن است استفاده از آنها را به نفوذ کیمری ها نسبت دهد که طلایه دار سکاها بودند و هنر آنها هنوز ناشناخته مانده است .

در این پژوهش هدف اصلی بررسی امکان بکارگیری شبیه سازی مونت کارلو در مسئله نوسانات قیمت سهام می باشد. داده ها ی تاریخی از طریق سایت سازمان بورس جمع آوری شده و برای پیش بینی در روش مونت کارلو از داده های شبیه سازی شده استفاده می شود. این شبیه سازیها به وسیلهی خلق اعداد تصادفی مبتنی بر توزیع ( میانگین حسابی و انحراف استاندارد) بازده های تاریخی حاصل می شود. شبیه سازی بدین ترتیب انجام می پذیرد که مدلی آماری همانند آنچه با واقعیت اتفاق می افتد، ارائه شده و سپس با کمک تولید اعداد تصادفی، پدیده موردنظر چندین بار تکرار می گردد ( پدیده های مختلف موجود در مسئله چندین بار توسط اعداد تصادفی نمونه برداری می شوند). این اعداد تصادفی بر اساس قواعد خاص ساخته می شوند. بعد از نمونه برداری های مکرر از پدیده های موجود در مسئله، نتایج بدست آمده به صورت آماری تحلیل و نتیجه نهایی مسئله محاسبه و ارائه می شود.

در اولین گام داده های سری زمانی بازده روزانه ( بازده شاخص کل بورس ) به عنوان متغیر مستقل به مدل گارچ وارد می شود و میانگین بازده و انحراف معیار سری زمانی شاخص کل به عنوان ورودی شبیه سازی مونت کارلو محاسبه می شود. میزان نوسان باید پیش بینی گردد. برای آزمون فرضیات از توابع زیان آماری RMSE ، MAE و MAPE و آزمون دایبولد-ماریانو استفاده می شود.
در این تحقیق برای جمع آوری داده های تاریخی از روش میدانی استفاده خواهدشد.داده های تاریخی مورد نظر از طریق سایت سازمان بورس جمع آوری می شود و برای داده های شبیه سازی شده از نرم افزار های تحلیل آماری استفاده می شود. اطلاعات مرتبط با مبانی نظری و پیشنه مطالعات به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است که شامل رجوع به اسناد و مدارک موجود در این زمینه اعم از مقالات، کتب و پایان نامه ها از طریق کتابخانه ها و همچنین اینترنت می باشد.

۱-۹٫ جامعه و نمونه آماری

در ارتباط با داده های تاریخی، متغیرهای سری زمانی روزانه شاخص کل قیمت سهام در سازمان بورس و اراق بهادار تهران (پنج روز در هفته) جامعه آماری تحقیق را تشکیل می دهد و نمونه مورد استفاده داده های شاخص کل قیمت (TEPIX) طی سال های ۱۳۷۶-۱۳۹۱ برای قیمت سهام می باشد که به روش تصادفی انتخاب شده است. مجموع داده های تاریخی به دو دوره تقسیم میشوند ؛ داده های مربوط به دوره تخمین از ۰۱/۰۶/۱۳۷۶ تا ۲۸/۱۲/۹۰ وداده های مربوط به دوره پیش بینی حدود یک ماه از ۰۵/۰۱/۹۱ تا ۳۰/۰۱/۹۱ می باشد.
۱-۱۰٫ تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات تحقیق
شاخص کل قیمت سهام : این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکت‌های بزرگتر که در عین حال سرمایه‌ بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری می‌گذارد.
شاخص کل بورس تهران شاخصی از نوع میانگین حسابی با وزنهایی برابر ارزش بازار سهام شرکتها است که با نام بین المللی تپیکس ((TEPIXشناخته می شود . زمان پایه این شاخص ۱/۱/۱۳۶۹ و عدد مبنا ی آن ۱۰۰ در نظر گرفته شده است. این شاخص که شامل پرتفوی فرضی از کل سهام پذیرفته شده در بورس است با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه می شود:
TEPIX=( S C_i P_it / S C_i P_ib) ´۱۰۰
P_it= قیمت سهام شرکت iام در زمان t
C_i= تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
b= زمان پایه که برابر ۱/۱/۱۳۶۹ است.
n = تعداد سهام موجود در سبد تشکیل دهنده شاخص (راعی و تلنگی، ۱۳۸۳)
نوسان پذیری: نوسان پذیری اشاره به سرعتی است که قیمت یک دارایی افزایش یا کاهش پیدا می نماید و نیز میزان دامنه این تغییرات، ریشه اصلی تغییرپذیری عواملی است که موجب تغییرات در عرضه و تقاضای دارایی می گردند.
سه گونه نوسان پذیری در ادبیات موضوعی مورد توجه است. نخستین مفهوم این متغیر در مورد نوسان پذیری تاریخی^[۲۳] است و اشاره به نوسانی دارد که سهام در گذشته تجربه نموده است. توضیح دیگر برای نوسان پذیری عبارت است از نوسان ضمنی^[۲۴]. نوسان ضمنی مقدار نوسانی را توصیف می کند که معامله گران اختیار معاملات تصور می کنند سهام در آینده به خود خواهد دید و آپشن را بر آن اساس قیمت گذاری می نمایند. مقصود سوم از نوسان پذیری می تواند نوسان بازار^[۲۵] باشد، اعم از بازار کالا، ارز یا سهام. افزایش نوسان بازار عموما نشانه ای از احتمال بازار پر رونق یا راکد در آینده ای نزدیک است. (سعیدی، ۱۳۹۱، ص۱۴)
شبیه سازی : شبیه سازی عبارت است از ایجاد محیطی ساختگی و استفاده از یک مدل نظری، برای تخمین رفتار یک سامانه یا سیستم موجود در جهان واقعی. محیط ساختگی یا مصنوعی، فضایی معادل حقیقی یا مجازی است که در آن تحلیل گر تلاش می کند تا سامانه واقع در جهان حقیقی را الگوبندی کند. (سلامی ،۱۳۸۲، ص۱۱۹)
شبیه سازی مونت کارلو: روش شبیه سازی مونت کارلو نمونه و شاخه ای از ریاضیات عملی یا آزمایشی بوده که بدنبال کشف و استنتاج روابط مربوط به اعداد تصادفی می باشد. روش شبیه سازی مونت کارلو در واقع مجموعه ای از روش های متفاوت بوده که اساسا فرایند یکسانی را طی می نمایند. این فرایند، شبیه سازی های متعددی را با بهره گرفتن از اعداد تصادفی در جهت دستیابی به جوابی تقریبی برای مسئله موردنظر ممکن می سازد. ( معارفیان، ۱۳۸۹، ص۱۷)
مدل های آرچ / گارچ: مدل رگرسیونی آرچ که توسط انگل (۱۹۸۲) مطرح گردید صراحتا به بیان تفاوت موجود میان واریانس غیرشرطی و واریانس شرطی می پردازد و بیان می کند که واریانس شرطی به عنوان تابعی از خطاهای گذشته در طول زمان تغییر می کند. بولرسلو (۱۹۸۶) با تعمیم فرایند آرچ ، یک مدل جدیدتر و عمومی تر را مطرح می سازد که در آن، وقفه ها از ساختار بسیار انعطاف پذیرتری برخوردار می باشند. این فرایند شباهت زیادی به بسط و تعمیم یک فرایند AR و تبدیل آن به یک فرایند عمومی ARMA دارد. در فرایند گارچ تعداد متغیرها از بسیاری از جهات در مقایسه با مدل آرچ کاهش می یابد. ( فرانسیس و دیجک^[۲۶]، ۱۹۹۶، ص۳۰۷-۳۲۷)
مانایی: یک سری زمانی در صورتی مانا می باشد که اولا، هیچ نوع تغییر سیستماتیکی (هیچ نوع روندی) در میانگین آن وجود نداشته باشد. ثانیا، هیچ نوع تغییری در واریانس نداشته باشد. ثالثا، نوسانات دوره ای شدید در آن حذف شده باشند. ( چتفیلد ، ۱۹۹۵، ص۱۰)
دوره خارج از نمونه: بازه زمانی که برای آن پیش بینی صورت میگیرد و برای ارزیابی دقت نتایج پیش بینی از داده های این بازه استفاده می شود.

۱-۱۱٫ محدویت های تحقیق

داده های موجود و در دسترس برای بررسی بورس اوراق بهادار تهران تنها از سال ۱۳۷۶ موجود می باشد و قبل از این سال علی رغم فعال بودن بورس اوراق بهادار تهران، داده ها به صورت روزانه موجود نمی باشد. علاوه بر این نمودار بازدهی ها، پایداری در سری زمانی r_t را نشان میدهد.

۱-۱۲٫ ساختار تحقیق

این تحقیق در پنج فصل تدوین شده است. در فصلی اول، کلیاتی در رابطه با مبانی و اهداف تحقیق و شمایی کلی از مراحل اجرای آن بیان شد. در فصل دوم به مبانی نظری تحقیق پرداخته شده است. در این فصل در ابتدا مباحث تئوریک سری های زمانی و مدل گارچ و سپس مفاهیم شبیه سازی مونت کارلو تشریح شده و سپس با مروری بر ادبیات تحقیق به پایان رسیده است. در فصل سوم روش و ساختار تحقیق و نیز مدل های بکار رفته بیان خواهد شد. در فصل چهارم، نتایج اجرای مدل ها و تجزیه و تحلیل و ارزیابی این نتایج خواهد آمد و بالاخره در فصل پنجم در مورد نتیجه گیری نهایی و نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی، بحث خواهد شد.

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

۲-۱٫ مقدمه

در یک بازارکارا کلیه اطلاعات موجود در قیمت های جاری موجود منعکس گردیده است، به گونه ای که پیش بینی قیمت های آتی امکان پذیر نمی باشد. هر چند وجود رویدادهای اصلی قابل مشاهده مالی از قبیل اثرات فصلی، اثرات آخر هفته، اثرات شروع سال جدید^[۲۷] و تلاطم خوشه ای مطالعه بازار سهام را به عنوان موضوع پر اهمیتی برای تحقیقات شکل داده اند.
تلاطم بازار سهام، موضوعی مورد علاقه در ادبیات موضوع علم مالی در چند دهه اخیر به شمار می رود. کارکرد اصلی بازارهای مالی در اقتصاد، فراهم نمودن روشی برای هدایت و تخصیص سرمایه از سوی پس اندازکنندگان به سوی سرمایه گذاران می باشد. در حین این فرایند، قیمت دارایی های مالی بواسطه نوسانات فعالیت های اقتصادی، با شکلی از تلاطم قیمت مواجه می شوند که این نوسانات در قیمت ها به عنوان رخدادی معمول در عملکرد بازار محسوب می گردند. لیکن با یافتن الگوهای تلاطمی برای سهم های موجود در بازار و استفاده از قابلیت پیش بینی قیمت سهام، می توان روند هموارتر و کاراتری برای تخصیص سرمایه ها ایجاد نمود. از جمله الگوهای تلاطمی بازده سهام، الگوهای تلاطم خوشه ای می باشند. مدل سازی تلاطم بازده در بازارهای سهام، از منظر پژوهشگران دانشگاهی و نیز از دیدگاه کارپردازان علم مالی، به لحاظ موارد استفاده آن در پیش بینی بازده سهام، موضوع با اهمیتی به نظر می رسد. این پیش بینی ها در مواردی چون مدیریت ریسک، قیمت گذاری مشتقات مالی و پوشش ریسک ناشی از آنها، بازارسازی، انتخاب سبدهای مالی و خیلی از فعالیت های مالی دیگر می تواند مورد استفاده قرار گیرد. از این جهت تخمین تلاطم در بازارهای مالی اهمیت می یابد. اهمیت این موضوع با نگاهی به کتابها و مقالات منتشره در زمینه تلاطم بازده و قابلیت های پیش بینی مدل های تلاطمی متعدد بیشتر نمایان می گردد و اهمیت تلاطم را در سرمایه گذاری ارزش گذاری اوراق بهادار، مدیریت ریسک و اتخاذ سیاست های پولی منعکس می گردد. بنابر همین واقعیت، هر چند تلاطم همان ریسک محسوب نمی شود، ولی دانستن مقادیر تلاطم بخاطر ارتباط آن با ریسک مهم است. زمانی که تلاطم را به معنای عدم اطمینان تفسیر کنیم، در آن صورت به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار مهم در تصمیمات سرمایه گذاری و ایجاد سبد دارایی مطرح می گردد. در واقع تلاطم مهمرین متغیر در قیمت گذاری مشتقات مالی محسوب می شود. از این حیث اندازه گیری دقیق و صحیح تلاطم به منظور قیمت گذاری این ابزارهای مالی موردنیاز می باشد. ( پون و گرنچر، ۲۰۰۳، ص۴۷۸-۵۳۹) . در ارتباط با مسائل اقتصادی و سری های زمانی مالی، مدل های متعددی برای نمایاندن تلاطم واریانس شرطی ساخته شده اند. یک فرض اولیه به هنگام مدل سازی تلاطم این است که می توان تلاطم را به دو بخش قابل پیش بینی و غیرقابل پیش بینی تقسیم کرد. با توجه به این حقیقت که در سری های زمانی مالی، ارزش اضافه ریسک تابعی از تلاطم بازده می باشد، تمرکز تحقیقات علمی بر جزء قابل پیش بینی تلاطم بازده می باشد. ( پگان و شوارتز^[۲۸]، ۱۹۹۰، ص۲۶۷-۲۹۰)
در این فصل ابتدا در مرور ادبیات تحقیق، دو گروه تحقیقات خارجی و تحقیقات داخلی مورد توجه قرار می گیرد و نمونه هایی از مطالعات صورت گرفته در مورد موضوع پیش بینی نوسان ذکر شده است و تاکید اصلی بر مطالعاتی است که با بهره گرفتن از روش های مختلف بدنبال پیش بینی نوسان بوده اند، می باشد.سپس مطالبی در مورد سری های زمانی بیان می شود، به این دلیل که سری های زمانی برای فعالان بازار و پژوهشگران مالی دارای جذابیت زیادی هستند و تلاش بسیاری برای درک ویژگی ها، تعیین نوع ساختار و پیش بینی این سری ها صورت میگیرد. در قسمت بعد، مفاهیم پایه ای مدل های ناهمسانی واریانس خودرگرسیو بطور خلاصه مطرح خواهد شد و از میان مدل های متنوع این خانواده، بر مدل گارچ ساده و خواستگاه تئوریک آن تمرکز خواهد گردید. سپس در ادامه به تشریح مفاهیم اولیه شبیه سازی مونت کارلو پرداخته خواهد شد.

۲-۲٫ مروری بر ادبیات تحقیق

۲-۲-۱٫ تحقیقات داخلی

باقر صمدی در پایان نامه خویش در سال ۱۳۸۶ با عنوان ” مدلسازی تلاطم در شاخص قیمت بورس تهران با بهره گرفتن از مدل های گارچ و معرفی الگوی مناسب برای تعیین ارزش در معرض خطر” ابتدا با بهره گرفتن از روش های گارچ تلاطم بازار را با بهره گرفتن از ۱۴۶۷ داده روزانه برای شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران برآورد کرده و سپس بهترین مدل ها در تخمین و پیش بینی تلاطم برای توزیع نرمال و تی-استیودنت مشخص نموده است. در ادامه با وجود علائم حافظه بلندمدت برای تبیین میانگین شرطی از مدل ARFIMA و برای واریانس شرطی در کنار مدل های با حافظه کوتاه مدت از مدل با حافظه بلندمدت FIGARCH استفاده شده است. کارکرد بهتر مدل های با حافظه بلندمدت مخصوصا برای بازده با توزیع نرمال مشخص شده است. نتایج حاصل از مقایسه عملکرد مدل های مختلف گارچ در کنار مدل ریسک متریک ، بیانگر عملکرد بهتر آنها در توزیع تی-استیودنت در مقایسه با توزیع نرمال بوده است. مقایسه مدل های مذکور نشان دهنده آن بوده است که در سطوح اطمینان متفاوت برای تخمین ارزش در معرض خطر، مدل های مختلف نتایج متفاوتی را نشان داده اند ولی با این وجود می توان گفت که مدل FIGARCH در سطح معنی داری ۲/۵% بهترین عملکرد را دارا بوده است.
پورابراهیمی و همکاران در سال ۱۳۸۷ عملکرد پیش بینی مدل های نوسان شرطی و غیر شرطی (۱۲ مدل) بر اساس معیار ارزیابی میانگین مربعات خطا (RMSE) در خصوص پیش بینی نوسان شاخص بازده نقدی و قیمت بورس تهران (TEDPIX) بررسی نمودند. داده های مورد استفاده جهت آزمون فرضیه های سری زمانی شاخص بازده نقدی و قیمت(TEDPIX) بورس اوارق بهادار تهران طی دوره ۰۱/۰۹/۷۷ الی ۲۹/۱۲/۸۵ یعنی ۱۰۰ ماه (۱۹۸۵) مشاهده بوده است. از مدل های میانگین متحرک، هموارسازی نمایی ARMA و مدل شبکه عصبی (به عنوان مدل های غیر شرطی) و مدل های GARCHشامل EGARCH, TGARCH, GARCH و PGARCH ( به عنوان مدل های شرطی ) جهت آزمون فرضیه ها استفاده شده است. نتایج نشان می دهد عملکرد مدل میانگین متحرک ۲۵۰ روزه، هموارسازی نمایی و CGARCH طبق معیار RMSE از دیگر مدل ها بهتر است. نتایج مدل های ترکیبی نیز نشان میدهد که در کل، مدل های غیر شرطی عملکرد بهتری نسبت به مدل های شرطی داشته اند. علاوه بر این، نتیجه به دست آمده از آماره دایبولد_ماریانو نشان میدهد که تفاوت معناداری میان قدرت پیش بینی مدل MA 250و مدل CGARCH وجود ندارد. بنابراین، برخلاف بسیاری از مطالعه های انجام شده، پیش بینی مدل های شرطی تفاوت معناداری با دیگر مدل ها ندارد و حتی تخمین نقطه ای آن ها از برخی از مد لهای نوسان غیرشرطی نیز بدتر است.
بابایی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود در سال ۱۳۸۷ ، تلاطم بازده سهام در بورس تهران را با بهره گرفتن از داده های پانل و مدل گارچ مورد بررسی قرار داده است. وی در تحقیق خود با بهره گرفتن از داده های پانل متشکل از شاخص های چندین گروه صنعت به صورت نمونه و نیز سری زمانی مربوط به قیمت سهام داخل این گروه های صنعت در بورس اوراق بهادار تهران، به دنبال بررسی تشابهات و تفاوت های ساختار تلاطم بازده سهم های درون صنایع یکسان و نیز ساختار تلاطم بازده سهم های صنایع غیر یکسان بوده است. نتایج این تحقیق نشان داده است که نمیتوان ساختار تلاطمی مشابهی را برای سهم های موجود در یک گروه صنعت و یا در سطحی بالاتر برای گروه های صنعت نمونه انتخاب شده از بورس تهران، چه از لحاظ میزان بازده سهام و چه از لحاظ یکسانی ساختار تلاطم بازده و یا یکسانی میانگین تلاطم بازده در نظر گرفت.
ابونوری و موتمنی در سال ۱۳۸۸ با بهره گرفتن از اطلاعات سری زمانی روزانه، شاخص کل بورس تهران در طی دوره زمانی سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۵ را مورد آزمون قرار داده اند. این محققین فرضیه ای را مطرح نموده اند که بر اساس آن نوسانات قابل پیش بینی، تأثیر مثبت و معناداری بر بازده سهام دارد. در حالی که نوسانات بازدهی پیش بینی نشده، موجب کاهش بازده سهام میشود. برای آزمون این فرضیه از مدل گارچ نمایی در میانگین استفاده کرده اند. نتایج آزمون حاکی از آن است که رابطه معناداری بین نوسانات بازدهی پیش بینی شده و بازده بازار سهام تهران وجود ندارد. درحالی که بین نوسانات بازدهی پیش بینی نشده و بازده بازار رابطه معنی دار وجود داشته است و این بازدهی غیر قابل پیش بینی به شکل معناداری موجب کاهش بازده در این بازار میشوند.
فیض آباد و همکاران در سال ۱۳۸۸ مسئله مدل سازی نوسان در بورس اوراق بهادار تهران و بررسی و تحلیل رابطه میان ریسک و بازده بازده در آن با بهره گرفتن از مدل های خانواده گارچ مورد بررسی قرار دادند. داده های این تحقیق مشتمل بر بازده های روزانه دو پرتفویی متشکل از شرکت های بورس اوراق بهادار تهران می باشد. یک پرتفوی، قیمت های روزانه سهام تمامی شرکت هایی که سهام آنها بدون توجه به میزان نقدشوندگی و تعداد معاملات انجام شده بر روی آنها در یک دوره ۱۰ ساله مورد معامله قرار گرفته اند را شامل می شود. بازه زمانی مورد بررسی در رابطه با این پرتفوی از تاریخ ۰۱/۰۱/۱۳۷۶ تا ۳۰/۱۲/۱۳۸۵ می باشد که تعداد ۲۱۴۲ مشاهده را در بر می گیرد. پرتفوی دیگر که در اینجا پرتفوی ۵۰ شرکت نامیده شده است مشتمل بر قیمت های روزانه سهام شرکت هایی است که سهام آنها در یک دوره ۵ ساله در ۷۵% از روزهای معاملاتی سال مورد معامله قرار گرفته اند. داده های این پرتفوی، بازه زمانی ۰۱/۰۱/۱۳۸۱ تا ۳۰/۱۲/۱۳۸۵ را شامل می شود و مشتمل بر ۱۰۷۳ مشاهده می باشند. نتایج این تحقیق که از نوع کاربردی و پیمایشی می باشد نشان می دهد که اولا، مدل های ناهمسانی واریانس شرطی به خوبی می توانند ویژگی های داده های مالی از قبیل نوسانات خوشه ای، حافظه بلندمدت و اثرات اهرمی را مدل سازی نمایند. ثانیا، در هر دو پرتفوی مورد بررسی یعنی پرتفوی متشکل از تمامی شرکت ها و پرتفوی متشکل از پنچاه شرکت با نقدشوندگی بالا، همبستگی مثبتی میان ریسک و بازده وجود دارد.
محمدی و همکاران در سال ۱۳۸۸ نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از مدلهای گارچ مدلسازی می نماید .نتایج این تحقیق که از نوع پیمایشی و کاربردی میباشد نشان میدهد که اولاً، مدل های ناهمسانی واریانس شرطی به خوبی میتوانند ویژگیهای داده های مالی از قبیل نوسانات خوشه ای، حافظه بلندمدت و اثرات اهرمی را مدل سازی نمایند . ثانیاً، در هر دو پرتفوی مورد بررسی یعنی پرتفوی متشکل از تمامی شرکتها و پرتفوی متشکل از پنجاه شرکت با نقد شوندگی بالا، همبستگی مثبتی میان ریسک و بازده وجود دارد .
نصیری و محمدی در سال ۱۳۸۹ مدل های ریسک متریک و گارچ در پیش بینی نوسانات شاخص بازده کل بورس اوراق بهادار تهران مقایسه کردند. در این تحقیق عملکرد پیش بینی خارج از نمونه ۶مدل برای نوسانات روزانه شاخص قیمت و بازده نقدی^[۲۹] مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فرضیه ادعا می شود که قدرت پیش بینی مدل ریسک متریک در بورس اوراق بهادار تهران بیشتر از مدل های نوع گارچ است. مدل هایی که در این تحقیق با هم مقایسه شده اند عبارتند از: مدل ریسک متریک و تعدادی از مدل های نوع گارچ، شامل مدل GARCH، EGARCH، APARCH، TARCH، IGARCH. داده های مورد استفاده در این تحقیق، نرخ بازدهی روزانه در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که به صورت روزانه جمع آوری شده است و دوره زمانی ۰۷/۰۱/۱۳۷۸ تا ۲۸/۱۲/۱۳۸۷ را تحت پوشش قرار می دهد. برای ارزیابی عملکرد پیش بینی مدل های مورد مقایسه، از سه آماره ارزیابی خطا استفاده شده است: ارزیابی خطای ریشه میانگین مربعات خطا ((RMSE ، متوسط قدرمطلق خطا ( MAE ( و تایل (Theil). نتایج حاصله از این تحقیق بیانگر آنست که بر اساس هر سه معیار ارزیابی خطا، مدل ریسک متریک بطور قابل ملاحظه ای بهترین عملکرد را در مقایسه با پنج مدل دیگر ( از خانوداه گارچ ) دارد و مدل EGARCH بدترین عملکرد پیش بینی را ارائه می دهد.
نظیفی نائینی در سال ۱۳۹۰ مدلهای گارچ را در پیش بینی نوسانات بازار سهام بررسی نمود. این مطالعه با معرفی مدلهای خانواده گارچ به برآورد این مدلها بر روی شواهدی از بازار سهام ایران می پردازد وسپس با بهره گرفتن از بررسی های خارج از نمونه ای و معرفی ۷ تابع زیان آماری به بررسی دقت پیش بینی هر یک از این مدلها می پردازد. برای هر یک از مدلهای GARCH,EGARCH ,GJR-GARCH سه نوع تابع زیان تعریف میشودکه شامل توزیع خطای t, GED و normal میباشد. مجموعه داده های به کار رفته در این مطالعه ، قیمت سهام در روزهای باز بازار سهام ) ۵روز در هفته( در طول دوره ۰۷/۰۶/۱۳۷۶ تا ۱۴/۰۱/۱۳۹۰ می باشد و از شاخص قیمت کل) تپیکس) برای قیمت سهام استفاده شده است. به طور خلاصه، مدلهای GJR-GARCH در برآورد و نیکویی برازش بهتر از سایر مدلها و در پیش بینی کوتاه مدت مدلهای گارچ معمول و در افق پیش بینی بلند مدت مدل های EGARCH,GJR-GARCH بهترین مدل ها میباشند.
رزاء نژاد و تیموری اصل در سال ۱۳۹۰ برای پیش بینی نوسانات بازده سهام در بورس تهران از سیستم های آشوبناک استفاده نمودند. هدف این پژوهشگران در واقع بررسی و تحلیل نیروها ومکانیزم هایی بوده است که باعث ایجاد تغییرات شگرف در قیمت سهام و ایجاد روند آشوبناک میشود. برای آزمون روند آشوبی در سری زمانی قیمتها، قیمتهای شرکت کابل باختر در دوره زمانی سه ماهه به عنوان نمونه انتخاب و با بهره گرفتن از آزمون DBS مورد آزمون قرار گرفته است. محققین با استناد به پیروی سری زمانی قیمت سهام این شرکت از روند آشوبناک در بازه زمانی خاص، نتیجه گرفته اند که میتوان از روش سیستم های آشوبناک برای کشف و پیگیری روند نوسانات قیمت سهام در بازار بورس تهران و پیشبینی آن استفاده کرد. البته نویسندگان، میزان تعمیم پذیری نتیجه این پژوهش به کل شرکت های جامعه آماری را بررسی ننموده اند.
در مطالعه کشاورز و صمدی تلاطم بازدهی در بازار سهام تهران را برآورد و پیش بینی میکند و مقایسه ای بین دقت روشها در تخمین ارزش در معرض خطر را با بهره گرفتن از مدلهای خانواده FIGARCH انجام میدهد. در این مطالعه با بهره گرفتن از روش گارچ بهترین مدل تخمین زده شده برای تلاطم ، با توزیع نرمال و- t استیودنت بدست آمده است و مدلهای FIGARCH را به خاطر وجود علائم حافظه بلندمدت برای پیش بینی بلندمدت استفاده میکند.
سعیدی در سال ۱۳۹۱ در پایان نامه خود با عنوان پیش بینی نوسانات بازده بازار با بهره گرفتن از مدلهای ترکیبی گارچ- شبکه عصبی سعی نمود با پیگیری ایده ترکیب روش های پیش بینی و با به کارگیری انعطاف و قدرت شبکه های عصبی^[۳۰] در این مورد، بر دقت پیش بینی مدل های گروه ناهمسانی واریانس شرطی خودرگرسیو (گارچ) بیافزاید. در این پژوهش به مطالعه توان پیش بینی طیف وسیعی از مدل های ناهمسانی واریانس شرطی (G)ARCH طی یک دوره ۱۲۶ ماهه در بین سالهای ۱۳۸۰ تا پایان ۱۳۹۰ بر روی بازده روزانه شاخص کل بورس تهران پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد مدل های ترکیبی گارچ توان میانگین، گارچ نمایی میانگین و مدل GJR کمترین خطای پیش بینی را داشته اند. بر اساس نتایج کلی حاصل از این پژوهش، نوسان پیش بینی شده توسط مدلهای ترکیبی نسبت به خروجی خام مدل های پایه ای گارچ، از دقت بالاتری برخوردار است. همچنین مدل های ترکیبی گارچ توانی نامتقارن، گارچ- میانگین نمایی و گارچ- میانگین توانی بطور معنی داری خطای پیش بینی کمتری نسبت به مدلهای پایه ای خود داشته اند.
شاهویری وهمکاران در سال ۱۳۸۹ مدل پارامتریک خودرگرسیونی واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم یافته و رایج ترین روش شبیه سازی با نام مونت کارلو را در اندازه گیری ارزش درمعرض خطر پورتفولیوی ارز، به کارگرفته اند و نتایج آنها را بااستفاده از آزمون بازخورد نرخ شکست، مورد مقایسه و ارزیابی قرار داده اند. داده های مورد استفاده دربرگیرنده قیمت های نقدی ارز به صورت روزانه برای EUR/IRR, GBP/IRR,CHF/IRR, CAD/IRR, AUD/IRR از تاریخ ۰۱/۰۱/۲۰۰۱ تا ۰۱/۰۸/۲۰۰۹ میلادی می باشدکه از پایگاه داده های خدمات ارز استخراج شده است. نتایج حاصل از آزمون مذکور نشان داده که هردومدل توانایی کنترل ریسک سبد مورد مطالعه را دارا می باشند، اما تاملی دقیق تر در نتایج بدست آمده مشخص نموده که مدل گارچ ساده بافرض توزیع t از صلاحیت بیشتری در پیش بینی ارزش درمعرض خطر سبدارز و همچنین کنترل ریسک سبد مالی مذکور طی دوره مورد بررسی برخوردار بوده است.
رجبی پورمیبدی و همکاران درسال ۱۳۸۹، درپژوهشی باعنوان ” کاربست VAR و انتخاب پرتفوی بهینه با بهره گرفتن از شبیه سازی مونت کارلو دربورس اوراق بهادار تهران” بدنبال راهکاری مناسب برای مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و گزینش پرتفوی بهینه بوده اند. در این پژوهش ارزش درمعرض ریسک چند سهم با بهره گرفتن از تکنیک شبیه سازی مونت کارلو محاسبه شده است. در پایان با بکارگیری مدلی ترکیبی حجم بهینه سرمایه گذاری درهریک از سهام معین شده است. داده های مورد استفاده، بازدهی های ماهانه شرکت های خودروسازی در طول دوره ابتدای سال ۱۳۷۷ تا انتهای ۱۳۸۶ می باشد.
صمدی در سال ۱۳۹۱ در پژوهشی به بررسی مقایسه ای ارزش در معرض خطر با بهره گرفتن از روش شبیه سازی مونت کارلوی تعدیل نشده و تعدیل شده پرداخته است. داده های این پژوهش مشتمل بر ۵۰۰۰ مقادیر خسارت روزانه از شعب مختلف یک شرکت بیمه است و فرض برآن است که منبع پرداخت خسارت، دارایی های شرکت بوده و نوسانات مقادیر خسارت در داخل و میان هر شعبه از یکدیگر مستقل بوده و از حرکت براونی تبعیت می کند. بازدهی روش شبیه سازی مونت کارلو و VAR ساده و نوع تعدیل شده این دو با بهره گرفتن از آزمون بازخور با درنظرگرفتن نسبت درستنمایی مورد بررسی قرار گرفته است. با درنظر مقادیر حاصل از مقایسه میان VAR تعدیل شده و اولیه نتایج نشان می دهد که ارزش در معرض خطر اولیه، میزان ریسک را کمتر از مقدار واقعی آن برآورد می کند و این درحالی است که ارزش درمعرض خطر تعدیل شده این مقدار را با اطمینان ۹۹% درست تخمین می زند.

۵-۲-۱۱-۱۵ سرما خوردگی
جوشاندۀ گیاه پُدَه (پونه) و آویشن و چند گیاه دیگر را به شخص سرما خورده می­ دهند. همچنین این جوشانده برای زودتر فارغ شدن زن حامله نیز به کار می­رود.

۵-۲-۱۱-۱۶ شکست وبَست
برای بستن عضو شکسته از شیرۀ گُنیز^[۹۶] یا گَوَن^[۹۷] استفاده می­شده است و با تکه­های چوب «دارِ پَنگ» (پَنگِ نَخل) موضع شکسته را آتل­بندی می­کرده ­اند، بدین صورت که دارِ پَنگ را لای پنبه یا پارچه می­پیچیدند و عضو شکسته را با شیره گُنیز می­بستند. یک مسأله مهم که در این مورد وجود داشته مدت زمان بسته ماندن عضو شکسته بوده که با توجه به سن شخص آسیب دیده انجام می­شده است، مثلاً اگر شخصی بیست سال داشته، مدت بسته بودن عضو شکسته بیست روز بوده و سر موعد مقرر باید عضو باز می­شده است. چون شکستن عضو معمولاً از سنینِ پانزده سال به بالا بیشتر اتفاق می­افتاده، هر سال از سن شخص را یک روز به حساب می­آورده­اند و عضو شکسته بایستی به موقع باز شود.
۵-۲-۱۱-۱۷ ضرب دیدگی و ترک برداشتن
شخصی که عضوی از بدنش ضرب می­دیده یا ترک بر می­داشته، از گیاه «کره مک» برای تسکین درد عضو شکسته یا کوفته شده استفاده می­شده است.
۵-۲-۱۱-۱۸ ضربه به چشم
کسی که ضربه به چشمش بخورد یا چشمش قرمز شود یا باز نشود، کمی آب نمک را به چشم می­کشیدند یا مقدار کمی عسل در چشمش می­ریختند.
۵-۲-۱۱-۱۹ یبوسَت
کسی که شکمش قبض می­شده، یکی دو برگ از گیاه دارویی «برگو» را لای خرما یا حلوا می­گذاشتند و به شخص می­داده­اند.
۵-۲-۱۳ طلب باران
باران، این رحمت الهی در لارستان و اطراف آن از حرمت و ارزش بسیار برخوردار است، زیرا آب مصرفی اهالی از همین باران است که در آب انبارها یا برکه­ها جمع می­ شود؛ لذا زمانی که باران کم می­بارد یا اصلاً نمی­بارد، حیات طبیعی مردم این دیار دستخوش تشویش می­ شود. به همین دلیل برای طلب باران مراسم خاصی برگزار می­ کنند، که در زیر به آن­ها اشاره می­ شود:
۵-۲-۱۳-۱ الله، بده بارون
اگر مدتی بگذرد و باران نبارد، چند نفر از اهالی روستا خصوصاً جوانان جمع می­شوند و مدّت سه شب این رسم را اجرا می­ کنند. شب اول: این چند نفر به در خانه اهالی می­روند، در می­زنند و شاخه­ های درخت خرما که به زبان محلی به آن «پِش» می­گویند، (جهت افروختن آتش، که نشانه برق بارندگی است) را از صاحب­خانه طلب می­ کنند. بعد از روشن کردن آتش، توی کوچه­ها می­گردند و این شعر را می­خوانند.
الله بده بارون ازدست گنهکارون
یک مَنْ گَنُم اُمْ کِشتِه^[۹۸] هو، شَ پا نیاگِشته^[۹۹]
بارونک مُرواری تا کی شَ نمی­باری؟
ای مُرغَبای آبی! امشب کجا می­خوابی؟
زیر علم محمد صلوات بر محمّد!
لَمْبَر لَمْبَر، شیر آمد آب از کوها زیر آمد
گاگُت نِرِ پَسِ چاو امونْدِه بروَکّه کاه^[۱۰۰]
شب دوم: باز همان چند نفر درب منازل را می­زنند و صاحب­خانه، درب را باز کرده و به نشانه آمدن باران روی سر آن­ها آب می­پاشد و کوچه را خیس آب می­ کند تا آب راه بیفتد و آن چند نفر باز در کوچه­ها می­گردند و زنگوله تکان می­ دهند و شعر «الله بده بارون» می­خوانند. صدای زنگوله و پاشیدن آب نشان غرّش و ریزش باران است.
شب سوم: درب منازل را می­کوبند و طلب گندم یا پول می­ کنند و به اصطلاح مزد می­طلبند. اگر کسی درب را باز نکند، آن­قدر می­کوبند تا باز شود. وقتی پول­ها یا گندم جمع شد، بین افرادی که در این سه شب در مراسم شرکت داشته اند، تقسیم می­ شود. بعد نماز طلب باران می­خوانند و پیراهن­ها را وارونه می­ کنند و شعر «الله بده بارون» را می­خوانند. اهالی به این رسم بسیار معتقدند و می­گویند هر وقت این کارها را انجام داده­اند، باران رحمت الهی حتماً و بسیار باریده است.
۵-۲-۱۳-۲برکَه (آب انبار)
شاید اگر بگوییم برکه مهم­ترین نماد لارستان و روستا­های تابع آن است، حرفی به گزاف نگفته­ایم. از زمان­های قدیم به دلیل خشک و کوهستانی بودن منطقه و عدم چشمه­های آب، تأمین آب آشامیدنی سخت و مشکل بود، به همین دلیل در دامنه­های کوه «برکه یا آب انبارهایی» درست می­کرده ­اند و جدول­کشی می­کرده ­اند. باران که می­بارید، از دامنه رد می­شده است. به این دلیل بیشتر در دامنه کوه تشکیل می­شده که وقتی آب می ­آید، گل و لای آن در مسیر گرفته شود و آب پاک وارد برکه گردد، چون آب از روی گل و گیاه رد می_­شده است.
در قدیم­ترها، جنس برکه­ها از ساروج^[۱۰۱] بوده است، به علت اینکه موقع بارندگی کم­تر آسیب ببینند و خراب نشوند. سقف برکه­ها نیز بلند ساخته می­شد، به این جهت که بر روی آب سایه بیندازد و آب خنک بماند و دلیل دیگر آن­که زمانی که آفتاب به آب می­تابد، باعث می­ شود ته آب زود جلبک بزند سقف بلند برکه، مانع از تابش مستقیم آفتاب بر روی آب برکه می­ شود. وسط برکه سنگی نصب می­شده به اسم«نِمَه»^[۱۰۲] که نشان دهندۀ میزان آب برکه بوده، مثلاً وقتی آب به سنگ می­رسیده به این معنی بوده که، برکه تا نصفه آب دارد. برای این­که اگر زمانی دول (دَلی) نبود که آب را از برکه بالا بکشند و یا اگر کسی در برکه می­افتاد، بتوانند راحت­تر او را بیرون بیاورند، وسیله­ای به نام «پاکِنه» درست می­کرده ­اند، که مثل پله بوده است. دول یا دلی وسیله­ای بوده که با آن آب می­کشیده اند، معمولاً ۸ تا ۱۰ لیتر آب می­گرفته و با بند بلند و چِخْرِگ، آب را بالا می­کشیده اند، مثل توپ جمع می­شده و زمان خالی بودن راحت حمل می­شده است. در قدیم بیشتر زنان از طریق حلب یا قمقمه و با دست آب از برکه می­کشیده­اند. کنار برکه حوضچه­هایی درست می­کرده اند که به آن «پالَه»^[۱۰۳] می­گفته­اند و از آن برای آب دادن به حیوانات بوده است. خیلی از برکه­ها در حال حاضر درست استفاده نمی­ شود، مثلاً از آب آن برای دام استفاده می­ کنند که این به دلیل وجود برکه­های زیاد در منطقه است. معمولاً یکی از کارهای خیری که افراد خیّر انجام می­داده­اند، ساختن برکه بوده است.آب برکه در بعضی جاها لوله­کشی شده و در بعضی مکان­ها هم تصفیه می­ شود و به طور کلی آب آشامیدنی اطراف لارستان از طریق همین آب انبارهاست.
اگر حیوانی یا انسانی در برکه می­افتاد، ‌آب آن را خالی کرده و صبر می­کرده اند آب باران از روی آن رد شود، یعنی باران سنگین که کاملاً آلودگی را بشوید یا از آب آن برای دام استفاده می­کرده ­اند. کسانی که نمی­توانستند یا از نظر مالی توانایی ساخت برکه نداشتند، خُمره­های بزرگ آب را در کنار راه ­ها یا زیر چَک (کمر کوه که صاف بود) قرار می­داده­اند و آن را داخل خاک دفن می­کرده ­اند و برای نشانه از وجود این خمرهای آب از سنگ کَلاتی (چیدن سنگ­ها بر روی هم) استفاده می­کرده ­اند، برای درب خمره نیز از شاخ و برگ درخت بادام کوهی استفاده می­شد.قدمت استفاده از این خمره­ها، به قبل از دوران ساخت برکه بوده برمی­گردد و مسافران یا رهگذرانی که از مناطق کوهستانی رد می­شده ­اند، با دیدن سنگ کلاتی متوجه وجود آب می­شده ­اند. طبق نظر و تعریف قدیمی­ها حتی گاهی ممکن بوده جانوری در این خمره­ها بیفتد اما از فشار تشنگی از آن آب برای نوشیدن استفاده می­شده است.
کاکُل برکه: وسط سقف برکه از بیرون (بلندترین نقطۀ آن) کاکُلی درست می­کرده ­اند، که اگر قافله­ای،‌ مسافری یا رهگذری می­آمده از دور متوجّه وجود برکه و آب می­شده است.
برای برکه ۴ تا در درست می­کرده ­اند و دو آبراهه که برای ورود و خروج آب بوده است. تعریف دیگر برکه که در کتاب «فرهنگ عامّهمنطقه بستک» نوشته محمد پالود ذکر شده چنین است:
«آب انبارهای مخصوص جهت ذخیره آب باران ساخته شده که در زبان محلی به «برکه» معروف است. برکه­ها گودال­های بزرگی هستند که معمولاً دایره­ای شکل و گاهی مستطیل و دراز هستند. گودی و عمق آن­ها بین ۵ تا ۱۲ متر است. جهت آب­گیری و عدم نفوذ آب به داخل زمین، امروزه از مصالحی مثل سنگ و سیمان و در گذشته از «ساروج» (گل پخته) استفاده می­کرده ­اند، که دارای استحکام بسیار زیادی بود. سقف برکه­ها به وسیله بنّاهای ماهر، از سنگ و گچ ساخته می­ شود و گنبدی شکل است. برکه­ها در مسیر آب باران ساخته می­شوند و چند کانال برای ورود و خروج آب در سطح زمین وچندین در جهت برداشت آب، در هر برکه وجود دارد. آب برکه­هایی که جهت شُرب استفاده می­ شود، معمولاً چند بار کلرینه می­ شود».
وقتی باران شدید بوده و برکه­ها پر از آب می­شده، اهالی بسیار خوشحال و شاد می­شده ­اند.
۵-۲-۱۳-۳ «شعر برکه و باران»
هــر کجا برکه­ای نشسته به خاک گویی آنجاست مرز لارستان
گــر بهــارش بــگسترد دامـــن می شود قــــالی بهارستان!
بـرکــه­ها رهنــمای خــاموشند سپری در برابر خــورشید
دســت ســازنده­اش تـــوانا بود که نشانده به دیده، بذر امید
مـردمانش نجــیب و زحمتکش! بـا صبوری به سر بزند ایّام
پیــش چشمان قــانع زن و مـرد هـودج صــبر می­رود آرام
گاه ابرش لجوج و تو خالی است قطره­ای بــر زمین نمی­بارد
بــرزگر، بــاز هـــم به ناچاری دست از کاشت بر نمی­دارد !
بـاز هم، دانه می­کُند در خاک چشــم دارد به سوی داس درو
ابـــر اگـر آب زد به کشته او بــدرَوَد خوشه­های گندم وجو
گــاه آن ابــر می­ کند طغیان می­بــرد خـــانه­های خشتی را
از هــمه ردّ پــای آن طغیان دیــده­ام صــحنه­های زشتی را
گــاه می­جنبد این زمین خدا کس نمی­داند برای چه می­جنبد
خشم می­گیرد این پدیده شوم دســت یــازد به تـــارک گنبد
باز می­گـویم از بهار و ازگلشن قــصه غــصه­ها نــمی­گــویم.
دردهــای زمــانه بـــسیارند نــکته تــازه­ای نــمی­جـــویم
کــوه از گــل، اگر بگیرد رنگ با قــلم موی جـادویی رنـــــگش
دفتـــر خاطرات دیـــدۀ من پـــر شـــود از بـــهار و ارژنگش

۲-۲۸ خدمات پس از فروش:

امروزه، عصر طلایی خدمات است و گفته می شود هر شرکتی برای موفق شدن و رونق گرفتن کسب و کارش ،باید تبدیل به یک کسب و کار خدماتی گردد. خدمات پس از فروش موجب ایجاد جریانی محدود ،ولی مستمر و قابل اتکا از درآمد در طول یک دوره زمانی طولانی می شود . در نهایت هنگامی که کسب و کارها ، خدمات پس از فروش ارائه می دهند، به درک عمیقی از طرح ها،فرایندها و تکنولوژی های مشتریان ، دست می یابند؛ دانشی که رقبا نمی توانند به سادگی به آن دست یابند . این مسأله موجب ایجاد یک مزیت رقابتی غیر قابل باور ، اما پایداربرای شرکت ها می شود(پور عبداللهیان و مهرانی-۱۳۸۸)هر مشتری دیدگاه و انتظارات خاص خود را از خدمت دارد(براهویی و ازم، ۱۳۸۹)

ثابت شده است حفظ و نگهداری مشتریان موجود و بالفعل نسبت به جذب مشتریان جدید و بالقوه دارای ۵ برابر هزینه  کم تر است. چنانچه سازمان ها در جذب مشتریان جدید خود طرح­هایی را پیاده سازی نمایند که منجر به وفادار ساختن آن ها به سازمان شود، باصرفه­تر و اقتصادی­تر است و هزینه­ های جذب مشتریان جدید و احتمالا غیروفادار را نیز می­توان به سایر بخش های سازمان اختصاص داد. به طور ذاتی، تولید و ارائه محصول جدید برای هر سازمان با هزینه­ های هنگفت و سرسام­آوری همراه است و سازندگان با حفظ لایه های ابتدایی و میانی و با تغییر لایه های نهایی سعی در ایجاد شکل و شمایل جدیدی دارند. این کار از یک طرف هزینه های ساخت و تولید را به شدت کاهش می­دهد و از طرف دیگر حس تنوع طلبی و به روز بودن مشتریان را برآورده می­سازد. البته در کنار سرمایه گذاری برای تولید محصولات جدیدتر و متنوع­تر، آن چه که آنها را در کنار سایر رقبا متمایزتر و برجسته تر می کند، پرداختن به مقوله خدمات می باشد که این موضوع در دهه­های اخیر به خوبی برای تمام سازندگان مسجل شده است.
وظیفه ای که خدمات به مشتریان نامیده می شود پیچیده تر از سفارش گرفتن- پس گرفتن محصولات مرجوعی، یا پاسخگویی به شکایت هاست . براساس این نگرش،خدمت به مشتریان شامل کلیه اموری است که شرکت ها به منظور جلب رضایت مشتریان وکمک به آنها برای حصول بیشترین ارزش از محصولات یا خدمات ارائه شده انجام می دهند. به طور کلی هر چیزی که علاوه بر محصول فیزیکی عرضه می شود و موجب تفکیک محصول از رقبا میگردد، جزئی از خدمت به مشتریان محسوب می گردد.( رنجبریان و همکاران، ۱۳۸۱)

۲-۲۹ عناصر اصلی و تشکیل دهنده ی خدمات پس از فروش:

در گذشته وظیفه اصلی خدمات پس از فروش به عواملی چون تعویض قطعه-تعمیر قطعه یا محصول محدود میشد.اما در دهه های اخیر محدوده ی کاری خدمات پس از فروش تغییر یافته است.مفاهیم یا وظایفی نظیر نصب و راه اندازی قطعه یا محصول فروخته شده، آموزش در سطوح مختلف و مرتبط با مشتریان مختلف، ضمانت نامه، ارائه ی مدارک جدید درباره ی قطعه، و همچنین ارائه ی اطلاعات تلفنی نظیر ارائه ی اطلاعات فنی، بازرگانی، فروش و نظایر آن به خدمات پس از فروش اضافه شده است.به اصطلاح خدمات پس از فروش در ادبیات به دو شکل می توان نگریست.در هنگام اشاره به شرکت های ارائه کننده ی خدمت –خدمات پس از فروش به عنوان یکی از چندین خدمات تکمیلی که توسط آنها ارائه می شود محسوب می شود از سوی دیگر هنگام اشاره به کالاهای ملموس آنها بیشتر به عنوان فعالیت های عملیاتی برخی یا تمام اعضای زنجیره ی توزیع دیده می شود.چنین خدماتی شامل حمل و نقل، تحویل به مشتریان، نصب و راه اندازی، آموزش های مرتبط با محصول ، مشاوره، هرگونه خدمات تعمیر یا حتی بازیافت می باشد.( براهویی و ازم، ۱۳۹۲)
فرایند خدمات پس از فروش شامل موارد زیر است : ضمانت، آموزش خریداران، توسعه ی خدمات پس از فروش، فرهنگ سازی، توسعه ی شبکه ی توزیع لوازم یدکی و تعمیرکاران (وزیر زنجانی و همکاران ، ۱۳۸۹)
خدمات پس از فروش به این مفهوم است که شرکت ها عرضه هر نوع خدماتی که مشتری بعد از فروش کالا نیاز داشته باشداز قبیل حمل ، نصب و ر اه اندازی ،تعمیر و نگهداری، ضمانت محصول، آموزش و غیره را به عهده میگیرند تا ضمن استفاده جانبی ، رضایت مشتری راهم فراهم آورند(نور بخش و همکاران-۱۳۹۱)

۲-۳۰ خدمات پس از فروش در زمینه ی تجهیزات پزشکی :

خدمات پس از فروش عبارتست از مجموعه ی اقدامات و تعهداتی که از سوی تولید کننده ی داخلی-خارجی (یا نمایندگی وی) پس از فروش تجهیزات پزشکی و به منظور عملکرد مطلوب و با رعایت اصول ایمنی در مدت مورد تعهد اعمال می گردد. اقدامات مورد نظر شامل نصب-راه اندازی-انجام آزمونهای پذیرش، آموزش، ضمانت یا گارانتی (تامین قطعات) ، تعمیرات جزیی و کلی، کالیبراسیون، ارتقا و روزآمدی، ردیابی محصول، رسیدگی به درخواست مشتری، انجام اقدامات اصلاحی و فراخوانی محصول می باشد.( اداره ی کل تجهیزات پزشکی)

۲-۳۱ نام و نشان تجاری :

برند یک حرکت ذهنی و روحی است که باید در ذهن مصرف کنندگان –خریداران-سهامداران-کارکنان و کاربران قرار گیرد.ارزش نشان تجاری یک اسم-عبارت-طرح-نشانه یا ترکیبی از این عناصر می باشد که تعیین کننده ی هویت یک سازمان خدماتی و متمایز کننده ی آن از سایر رقبایش می باشد.(گنجی نیا و اخوان فومنی ، ۱۳۸۹)
۲-۳۲ مدیریت نام تجاری
یک نام تجاری در صورتی موفق می شود که مدیران برند درک درستی از دارائیهایی که آن را تشکیل می‌دهند، داشته باشند. از جمله مهمترین دارائیهای نام تجاری می‌توان به این موارد اشاره کرد. ارزشی که مشتری برای نام تجاری قائل می‌شود؛ سرمایه‌گذاری مدیریت نام تجاری به‌گونه‌ای که با حفاظت از ویژگی‌های نام تجاری، هم ارزش آن را حفظ کند و هم وفاداری مشتریان را از دست ندهد.
در این راستا باید در مدیریت نام تجاری به ترتیب تمام چارچوبهایی را که در مدیریت یک سازمان به کار برده می شود را رعایت کرد. همان‌گونه که مدیریت سازمان ابتدا با بیان مأموریت خود مشخص می‌کند که سازمان چه رسالتی را می‌خواهد به انجام برساند و سپس اهداف مجموعه را بر اساس آن بیانیه مأموریت تعریف می‌کند و با تدوین استراتژی سعی در دستیابی به اهداف سازمان دارد، در اینجا نیز، برای نام تجاری یک بیانیه یا گزاره مأموریت بیان کرده، سپس اهداف را براساس آن تعریف می‌کنیم. در نهایت از روی آن استراتژی‌هایی را تدوین کرده، با بهره گرفتن از بازخور، کنترل می‌کنیم که تا چه حد به اهداف خود دست یافته‌ایم. (کریمی و همکاران، ۱۳۸۵)

۲-۳۳ تدوین راهبرد نام تجاری

پیش از هر چیز لازم است بدانیم که نام تجاری پدیده‌ای است کل‌نگر و نباید ارزشهای نام تجاری را به صورت جداگانه تحلیل کرد بلکه باید این اجزا را مرتبط با هم نگریست و در جهت خلق نام تجاری باید تمامی اجزای ارزشی آن نام تجاری را با هم منسجم کرد به‌گونه‌ای که بین آنها هم‌افزایی ایجاد شود تا نام تجاری قدرتمندی را بنا کنند . با تکیه بر راهکارهای زیر می‌توان تشخیص داد که چگونه باید اجزای مختلف نام تجاری را با هم پیوند زد و با خلق یک نام تجاری قدرتمند، می‌توان موضع بهینه‌ای را در ذهن مصرف‌کنندگان و بازار هدف ایجاد کرد. برای موضع‌یابی نام تجاری از پیوند سه مؤلفه تشکیل‌دهنده نام تجاری بهره می‌بریم :
مولفه کارکردی : محصول یا خدمت چه کاری را انجام می‌دهد؟
مولفه روان‌شناختی : کدام‌یک از نیازهای انگیزشی، موقعیتی یا نقش توسط محصول یا خدمت برآورده می‌شود؟
مولفه ارزیابی کننده : نحوه ارزیابی مصرف‌کننده از نام تجاری چگونه است؟
سپس با پیوند زدن و انسجام این سه مولفه، نام تجاری بنا می‌شود.
این تعریف از نام تجاری از طرز تفکر مصرف‌کننده نشأت می‌گیرد، زیرا مصرف‌کننده هرکدام از این مولفه‌ها را به صورت جدا از هم نگاه نمی‌کند. به‌عنوان مثال، یک نوشیدنی در تبلیغات چنین توصیف می‌شود که این نام تجاری از نظر کارکردی، سرشار از انرژی است. ادراک مصرف‌کننده از نام تجاری باعث می‌شود او فکر کند استفاده از آن باعث سلامت در زندگی می‌شود. بنابراین، در این حالت مؤلفه کارکردی نام تجاری با دیدگاه روان‌شناختی ارزیابی می‌شود. تا اینجا می‌توان گفت که به خوبی یک نام تجاری منسجم از دو مولفه خلق می‌شود که مولفه کارکردی و روان‌شناختی آن در تعامل با هم عمل می‌کنند. این دقیقاً همان مفهوم پیوند‌زدن مولفه‌های ارزشی نام تجاری است که چیزی فراتر از آن است که نام تجاری فقط در برگیرنده دو مولفه مذکور باشد( رینولدز^[۵۲]، ۱۹۹۵)
گاهی نیز ممکن است نام تجاری با بیش از یک معیار کارکردی یا روان‌شناختی ارزیابی شود. به عنوان مثال در مورد خمیر دندان که دارای مولفه‌های کارکردی یا روان‌شناختی ارزیابی بیشتری است، نام تجاری کلگیت بدین صورت عمل کرد که هم بر رفع بوی بد دهان توسط محصول تأکید کرد (که یک مولفه روان‌شناختی است و بر چیزی تأکید دارد که برای فرد اثرات اجتماعی نامطلوبی دارد) و هم بر عدم لزوم مراجعه به دندان‌پزشک تمرکز کرد. از این رو از واژه محافظت استفاده کرد تا ضمن توجه به مولفه کارکردی و تأکید بر مولفه روان‌شناختی بر پیوندزدن این دو مفهوم در یک چارچوب منسجم محافظت اشاره کند.
امکان آن وجود دارد که در یک طبقه از محصول چند رقیب نام تجاری خود را به صورت منسجمی توصیف و تبلیغ کنند و بنابراین به هر دوی این مولفه‌ها توجه می‌کنند. در این حالت باید به گونه‌ای عمل کرد که در مورد نام تجاری ارزیابی بهتری صورت گیرد و این کاری نیست جز پیوندزدن مولفه سوم با این دو مولفه, بنابراین کلگیت برای اینکه به مصرف‌کننده در مورد ویژگی محافظت‌کنندگی محصول خود اطمینان بدهد ، از واژه دوست‌داشتنی استفاده کرده است. بدین‌گونه با بهره گرفتن از یک بیانیه دو کلمه‌ای شامل دوست‌داشتنی و محافظت‌کنندگی هم به مولفه‌های کارکردی و روان‌شناختی توجه کرده و هم به گونه‌ای معطوف به فرایند ارزیابی‌کردن نام تجاری توسط مصرف‌کننده اشاره کرده ‌است. از نتایج این گونه ترکیب کردن بیانیه، آن است که علاوه بر موضع‌یابی درست برای محصول، مدیران و اعضای تیم را در کسب یک دیدگاه کلی‌نگر یاری می‌دهد. حال برای اینکه بتوان بهتر بر ذهن مصرف‌کننده اثر گذاشت و منابع را به خوبی برای این اثرگذاری به‌کار گرفت، شناخت ابعادی که نام تجاری را در ذهن مصرف‌کننده تعریف می‌کنند، ضروری به‌نظر می‌رسد(کریمی و همکاران-۱۳۸۵)
امروزه باتوجه به توسعه و تنوع محصولات تولیدی شرکت ها و با در نظر گرفتن رقابت شدیدی که میان شرکت ها وجود دارد و همچنین مشابهت زیاد محصولات آنها، تصمیم گیری در مورد انتخاب محصول برای مشتریان مشکل، زمانبر و پرهزینه شده است . بنابراین ، خریداران ومصرف کنندگان به دنبال را ه های کوتاه تر و مطمئن تری برای انتخاب محصول یا خدمت هستند تا در عین اینکه مخاطره حاصل از خرید را کاهش می دهند ،بهترین بهره و نتیجه لازم را از انتخاب خود کسب کنند .در این فرایند اتکا به محصولاتی که دارای نام های تجاری مشهور و قدرتمند هستند ، یکی از راه های مفید و اثربخش جهت کمک به تصمیم گیری خریداران و مصر ف کنندگان، می باشد. (پورعبداللهیان و مهرانی ، ۱۳۸۸)
یک نام تجاری اگر چه واژه خاصی است،اما در ذهن چیزی بیش‏ از یک کلمه نیست،این یک اسم است؛یک اسم خاص که درست‏ مانند سایر اسم های خاص با حرف بزرگ نوشته می‏شود.هر اسم‏ خاص،چه متعلق به فردی،یا شرکتی و یا اجتماعی باشد،یک نام‏ تجاری است.پاتاگونیا^[۵۳] یک نام تجاری در زمینه تولید پوشاک‏ است،اما در عین حال،برای‏سازمان‏های توریستی-که سیاحان را به‏ مناطق زیبای شیلی و آرژانتین می‏برد-نامی تجاری است. فیلادلفیا^[۵۴]، نام تجاری یک نوع پنیر خامه‏ای معروف است،اما در عین حال اسم خاص شهری است که به داشتن احساس عشق‏ برادرانه معروف است.هر اسم خاص،یک نام تجاری است.شما نیز نامی تجاری هستید.قدرت یک نام تجاری،با میزان نفوذ آن در عمل‏ خرید یک مخاطب معین می‏شود اما نامی تجاری که بر روی‏ بسته‏بندی کالا قرار گرفته است،با نامی تجاری که در ذهن افراد تثبیت شده،متفاوت است(.ال رایز و لورا رایز^[۵۵](۴)،۲۰۰۱،۱۲، ۱۳)
تحقیقات کوهلی^[۵۶] و همکاران در۱۹۹۶ نشان داده است که مصرف کنندگان در برابر محصولاتی که دارای‏ مارک‏های مختلف هستند واکنش‏های مختلفی نشان می‏دهند.این‏ واکنش‏ها می‏تواند بستگی به درک و فهم مصرف کننده از اصل آن‏ مارک داشته باشد.آنها،پیشنهاد می‏کنند که تا جایی که ممکن است از مارک‏های جذاب استفاده شود.این پیشنهاد در بیشتر موارد باعث‏ افزایش میزان فروش شده است.امروزه مارک بصورت یک سرمایه با ارزش درآمده است.چند دیدگاه بر روی عملکرد مصرف کنندگان‏ کالاهای مارک‏دار وجود دارد که باعث پی بردن به ارزش مارک‏ می‏گردد.این ارزش‏ها شامل طرح مارک،ویژگی مارک،شباهت‏ مارک،رابطه مارک با محصول یا کالا جاذبه مارک و حالت مارک‏ می‏باشد.ما معتقدیم که اصل مارک مربوط به مکان،منطقه یا کشوری‏ است که مارک متعلق به مصرف کنندگان آن است.
شاچر^[۵۷] و … در ۲۰۰۲ معتقدند که‏ مصرف کنندگان در بازار با تنوع زیادی از محصولات تحت‏ مارک‏های مختلف مواجه هستند.آنها می‏توانند به اطلاعات زیادی‏ در مورد این محصولات دست یابند.این تنوع می‏تواند منجر به‏ افزایش رقابت بین کارخانه‏ها و از طرفی باعث سردرگمی و نابهنجاری بین مصرف کنندگان شود.مارک‏ها به عنوان خلاصه‏ای از محصول که اطلاعاتی در مورد زیر مجموعه‏های آن ارائه می‏دهند نقش مهمی را ایفا می‏کنند.اطمینان مصرف کننده به مارک و نشان‏ تجاری تابع چهار علت می‏باشد:تغییر قیمت‏ها،وابستگی محیطی، همانندی در تقاضاهای محصول مارک‏های متفاوت،آزمایش‏های‏ غیر قابل مشاهده یا وابستگی اختصاصی در یک مارک و اطلاعات‏ ناقص در مورد خصوصیات محصول است.تولید گنندگان جهت‏ فراهم کردن اطلاعات برای مصرف کننده‏ها در مورد کالاهای خود می‏توانند از آن استفاده‏ کنند از یک طرف این اعمال برای کاهش موانع‏ ورودی و افزایش رقابت است از طرف دیگر چنانچه مصرف کننده‏ها فرایند دستیابی به‏ اطلاعات را مشکل بیابند در مورد خصوصیات‏ محصول غیر مطمئن‏تر می‏شوند و تاکید بیشتر را بر تصاویر مارک‏ها قرار می‏دهند.همانطور که این پژوهش نشان می‏دهد این امر حقیقتا منجر به افزایش در تمرکز می‏شود استفاده از صنعت تلویزیون به‏ عنوان یک وسیله کاربردی نشان می‏دهد که افراد در مورد خصوصیات محصول کاملا آگاه هستند و اینکه آنها بر تصویر مارک‏ کارخانه‏ها برای رفع این شبهه تکیه می‏کنند و اینکه اعتماد به‏ خصوصیات مارک‏ها بیشتر از اعتماد به خصوصیات محصولات‏ است.
نقش اطلاعات و تاثیر آن روی تصویر یک مارک بسیار بااهمیت‏ است در واقع تصویر یک مارک بوسیله خصوصیات همه محصولات‏ آن مارک،گسترش خط تولید یا نوآوری محصول توسط کارخانه و موارد مشابه تعیین می‏شود تحقیقات ویکتور فیشچر^[۵۸]۲۰۰۵ نشان‏ می‏دهد که در بخش مالی شرکت فرض بر این است که تمرکز مصرف کننده روی ویژگی‏هایی مانند قیمت،کیفیت،دوام و ماندگاری و مصرف مجدد کالا است در حالی که تحقیقات نشان‏ می‏دهد که مصرف کننده، مارک را انتخاب می‏کند وی معتقد است‏ که مارک ساخته شده تاثیر زیادی روی تصویر برند شرکت خواهد داشت.
مک کواین^[۵۹]۲۰۰۵معتقد است که برندسازی می‏تواند بعنوان یک عامل مهم و اساسی،نقش موثری،در بررسی و تشخیص‏ مصرف کننده داشته باشد.
نام و نشان تجاری را باید با دقت زیاد انتخاب کرد.یک نام خوب‏ می‏تواند به مقدار زیادی موفقیت محصول را تضمین نماید بسیاری از شرکت‏های بزرگ بازاریابی برای تعیین نام تجاری فراگرد گزینش‏ رسمی به وجودآورده‏اند. یافتن بهترین نام تجاری کار چندان‏ ساده‏ای نیست و باید کار را با بررسی دقیق محصول و امتیازات آن، بازار مورد هدف و استراتژی‏ها بازاریابی شروع کرد.ویژگی‏های‏ مطلوب هر نام تجاری به شرح زیر است:
بیانگر مطلبی درباره کیفیت و امتیازات محصول باشد.
افراد آنها را به آسانی تلفظ کنند، بشناسند و به یاد آورند. نام‏های کوتاه‏تر مفیدتر است.مثلا:تاید.
نام متمایز و مشخص باشد مثلا: کداک، اکسان.
نام به آسانی به زبان بیگانه ترجمه کرد.بعنوان مثال شرکت‏ نفت استاندارد نیوجرسی پیش از اینکه ۱۰۰ میلیون دلار خرج کند تا نام خود را به اکسان تغییر دهد.
باید بتوان آن را به ثبت رسانید و تحت حمایت قانونی قرار داد.
اگر نام تجاری چنان باشد که نام‏های تجاری موجود را تداعی‏ کند،نمی‏توان آن را به ثبت رسانید.همچنین نام تجاری که تنها چیزی‏ را شرح دهد،نمی‏توان تحت حمایت قانونی قرار داد.نام تجاری، پس از انتخاب باید تحت حمایت قانونی قرار گیرد.برخی از شرکت‏ها می‏کوشند نام تجاری خاص به وجودآورند که سرانجام‏ معرف محصول یا دسته‏ای از محصولات باشد.به هر حال،امکان‏ دارد موفقیت آنها،حقوقی را که شرکت از بابت این نام تجاری به‏ دست‏آورده است،مورد تهدید قرار دهد.بسیاری از نام‏های تجاری‏ که مورد حمایت قانونی قرار گرفته‏اند،آسپرین، یویو و نام‏های دیگری که به عنوان تجاری به‏ کاربرده می‏شده‏اند،اینکه به صورتی درآمده‏اند که هر فروشنده‏ای می‏تواند از آنها استفاده‏ کند.(کاتلر^[۶۰] و آرمستردانگ،۲۰۰۴،۳۷۸-۳۷۹)
در گزینش نام بایستی سیاست و روش‏ جا انداختن ارزش فرآورده را در نظر داشت.فرآورده‏ای که روش«بیشتر در برابر بیشتر»را برگزیده است،نام آن باید یادآور کیفیت برتر باشد.یا دست‏کم، چیزی با کیفیت پایین را به ذهن‏ شنونده نیاورد.نام‏ها به راستی مهم و متفاوتند شرکت‏ها در نامگذاری فرآورده خود به گونه‏های‏ گوناگونی روبرو هستند:می‏توان نام فردی،یا مکانی،یا کیفیتی،یا روشی در زندگی و یا نامی ساختگی مانند(اکسان،کداک)را برگزینند.
جنبه‏ه ای کیفی زیر در نام تجاری خوشایند هستند.(کاتلر، ۲۰۰۴،۱۳۲-۱۳۳)
باید چیزی در خصوص سودمندی فرآورده بیان کند.برای‏ مثال:زیباترین پتو،دقیق‏ترین ساعت.
جایگاه یابی نام و نشان تجاری مفهومی است که رایز و تروت برای اولین بار در سال ۱۹۷۰ مطرح کردند. این کلمه، در واقع، جایی است که یک شرکت نیاز دارد برای شروع فعالیت‌های نام‌گذاری تجاری‌اش از آنجا آغاز کند. شرکت ها در بازاریابی جدید برای ایجاد تمایز بین محصولات خود و رقبا از استراتژی ها و روش های گوناگونی استفاده می کنند.یکی از تصمیمات مهم در بازاریابی امروز تصمیم در مورد انتخاب نام تجاری برای محصول است.اگر نام تجاری با رعایت نکات دقیق روان شناسی و مطالعه ی رفتار مصرف کنندگان و با توجه به اصول صحیح بازاریابی انتخاب شده باشد موفقیت یک محصول در بازار را به مقدار زیادی تضمین می کند.ارزش نهفته در یک نام تجاری اغلب مربوط به یک برداشت ویژه از یک مضمون کاربردی است که مشتری را جذب خود می کند.(ایکر^[۶۱] ۱۹۹۱)
بر اساس تعریف کاتلر ^[۶۲](۲۰۰۰) برندها اساساً تعهد فروشنده در به انجام رساندن مجموعه خاصی از مزایا، ویژگی‌ها و خدمات به خریداران است که سمبل پیچیده‌ای است و معانی مختلفی را در برمی‌‌گیرد. به طور خلاصه، معانی خاصی که برند به مصرف کننده می‌دهد، باعث می‌گردد ادراکات و تجارب او از محصول تغییر کند. به این سبب است که بسته به هویت یا ویژگی‌هایی که به برند منتسب می‌شود، به صورت‌هایی مختلف از سوی افراد یا سازمان‌‌ها ارزیابی می‌شود. فایده کلی که مصرف کننده با استفاده و مصرف برندی خاص دریافت می‌کند، مزیت‌های کارکردی و نمادین است که در ادبیات تجربی و تئوریکی بر این دو نوع مطلوبیت، تاکید شده است.

۲-۳۴ وفاداری به نام تجاری

وفاداری مشتریان به نام تجاری می تواند باعث افزایش سهم بازار شرکت شود و سهم بازار رابطه نزدیکی با نرخ بازگشت سرمایه و سودآوری شرکت دارد.وفاداری مشتریان به نام تجاری باعث تبلیغات دهان به دهان مثبت، ایجاد موانع اساسی برای ورود رقبا، توانمندتر ساختن شرکت در پاسخ به تهدیدات رقابتی، ایجاد فروش و درآمد بیشتر و کاهش حساسیت مشتریان به تلاش های بازاریابی رقبا می شود.تعداد زیاد مشتریان وفادار به یک نام تجاری، دارایی شرکت محسوب می شوند و به عنوان شاخص اصلی ارزش ویژه نام تجاری شناخته می شوند و همچنین حساسیت مشتریان وفادار به تغییر قیمت ها در مقایسه با مشتریان غیر وفادار، کمتر است. در حالی که بیشتر محققان در زمینه وفاداری، بر تکرار خریدکالاهای مصرفی تمرکز دارند.(میلر^[۶۳] و… ۲۰۰۶، ۴۴۲)

با بررسی آثار علیرضا قزوه از لحاظ فکری، اندیشه­ های وی را توانستیم حول پنج محور بیشتر مورد توجه و دسته­بندی قرار دهیم و بعد، این موضوعات اصلی و محورها را با آوردن شاهد مثال­ها توضیح دادیم:
۱_علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس
۲_علیرضا قزوه و اشعار آیینی و مذهبی
۳_ علیرضا قزوه و نهضت عاشورایی
۴_علیرضا قزوه و شعر اعتراض
۵_ علیرضا قزوه و ادبیات مقاومت و پایداری

۳-۲-۱-۱-علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس

ادبیات دفاع مقدس یکی از گونه­ های ادبی دوره معاصر با آغاز جنگ ایران و عراق در شهریور ماه سال ۱۳۵۹ توسط سنگرداران علم و ادب ایران دوست پدید آمده­است.
ادبیات دفاع مقدس در ادوار تاریخ ادب ایران از ان لحظه که بر مبنای فرهنگ و ظلم ستیزی شیعه و اسلام بنا شده­است بی نظیر و دارای ارزش های فراوانی است. از زمانی که ادبیات ما به صورت مدرن و کتبی در آمده­است متاثر از جنگ­ها و اتفاقات و حوادث اجتماعی گوناگونی است­. در هیچ دوره­ای به اندازه هشت سال جنگ تحمیلی هیچ اتفاق اجتماعی این گونه در ادب ما تاثر نداشته­است­. (سنگری، ۱۳۸۰: ۱۱)
ادبیات دفاع مقدس بخصوص شعر و متعهد بر پایه­ فرهنگ ظلم سیتیزی شیعه و اسلام بنا شده­است. از انجا شاعران این دوره آگاه هستند و متاثر از اتفاقات و حوادث اجتماعی گوناگونی است.
شعر دفاع مقدس نیز در مسیر تکاملی خویش در هشت سال دفع مقدس ناظر رشادت­ها و فداکاری جوانان بوده ­اند.
شعر دفاع مقدس در مسیر تکاملی خویش در هشت سال جنگ ناظر رشادتها و فداکاری جوانان با شور و ذوقی بود که دلیل شده لحظه به لحظه تصویر­های آن رنگی شایسته­ حقیقت­های گوناگون جامعه را در مقابل جنگ و اتفاقات گوناگون آن به خود بگیردو. ­(فولادوند، ۱۳۷۶: ۱۳۲)
ادبیات هر ملت، تحت تأثیر شرایط سیاسی اجتماعی، فرهنگی و دینی هر ملت است جنگ تحمیلی و در برابر، دفاع مقدّس در این نبرد از سال(۶۷ـ۵۹) بوده و عظمت این نبرد شجاعانه و نیز شکوه حضور مردم دیندار ایرانی در این جنگ، ادبیات و شعر فارسی را از دید رنگ و صورت و معنی دگرگون و به آن رنگ دلاوری و دینی و عرفانی داده­است. در قرون متمادی گذشته، حماسه، عرفان، عشق و اخلاق، از عمده­ترین مفاهیم اشعار ایرانی بوده و شاعر دفاع مقدس همه این مفاهیم تجسّم کرده و یا شنیده و تجربه کرده و آن آزموده­های عینی خود را با تجارب شعری درآمیخته و در پوشش هنر و شعر به تصویر کشیده­است.
جنگ تحمیلی و به دنبال آن دفاع مقدّس شگرف­ترین تأثیر را بر ادبیات منظوم و منثور ایرانی گذاشته است. «مجموعه سرودهایی را که در قالب های گوناگون اعم از سنتی و نو، نیمایی و سپید شکل گرفته­اند و درون مایه اصلی آنها تشویق و تکریم «دوست” و تحقیر و تهدید «دشمن” و تقویت روحیه­ی مذهبی و ملی برای حفظ وطن و انقلاب است، شعر جنگ می نامیم. شعر جنگ به لحاظ زمانی حدفاصل بین شروع تجاوز دشمن تا پذیرش قطعنامه(۵۹۸) را در بر می­گیرد” (حسینی، ۱۳۸۰: ۱۲)

شعر جنگ خود جوش بود. شاعران چه ضعیف و چه قوی، احساسات درونی خویش را نسبت به دفاع حق در مقابل باطل و حوادث و پیامدهای اوضاع آن به دور از هر نوع تصنّع و تکلف و کسب شهرت و مکنت بیان می­کردند.
شعر دفاع مقدّس، آثارمنظوم هنگام نبرد و بعد از نبرد و زمان صلح می­باشد. بعد­ از اقبال به قطعنامه(۵۹۸) از سوی ایران، شاعران نکته­گوی ایرانی به سرشت سیاسی جنگ نگریستند و سروده­هایی که از این زمان به بعد با شاخصه­های تشویق و تکریم دوست و تحقیر و تهدید دشمن و نیز انتقاد از خودی و دیگران می­پرداختند، به شعر دفاع مقدس مرسوم گردید و قدری شعر دفاع مقدس رنگین­تر همراه با حسن طلب بوده ­است.
نبرد و دفاع ایرانیان در برابر تجاوز دشمن فریب خورده ارزشمند و ستودنی است. ادبیات و کلام منظوم فارسی می ­تواند چون گنجینه و طلسمی آداب و فرهنگ و میراث مادی و معنوی دفاع مقدس را حفظ کند و آن را از بوته نسیان و نابودی صیانت و حفاظت کند. پژوهش و تحقیق در باب تأثیر دفاع مقدس در شعر معاصر می ­تواند شکوه حماسه و هنر شاعرانه شاعران متعهد را آشکار ساخته و بر این شکوه و عظمت بیفزاید.
عشق و سادگی از ویژگی­های اولین سروده­هاست. دراین سروده­ها دعوت به پایداری، مقاومت، شهادت، تحقیردشمن، تشویق رزمندگان و سروده­های غم­انگیز برای شهدا همراه با بیان فرهنگ عاشورایی چشمگیر است. شعر دفاع مقدّس آمیختگی شرع و شعر است و تجسّم ستیز شرع و شرّ می­باشد. موضوع شعر دفاع مقدّس در بر گیرنده، اندیشه­ها و احساسات و تمایلاتی است که در برابر مظاهری چون زور، تجاوز، خونریزی، بیان شده­است. «در جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق و به دنبال آن دفاع مقدّس سلحشورانه­ی مبارزان خستگی­ناپذیر در جبهه­های نبرد حق علیه باطل و خلق حماسه­های شگفت و استقامت و پایداری جان­مایه­ی ارزشمندی است که شکوفایی و بالندگی شعر دفاع مقدس را در سال­های پر تب و تاب جنگ و نیز بعد از آن شکوه و شفافیت داده است.» (سنگری، ۱۳۸۰، ج۱: ۱۸)
با این توضیح، علیرضا قزوه آثار و سروده­های دارد که نشان از اهتمام ایشان به موضوع دفاع مقدس دارد. در واقع قزوه به دلیل جا ماندن از قافله­ی کاروان شهدای دفاع مقدس همیشه خود را سرزنش می­ کند و دعا می­ کند:
گل اشکم شبی وا می­شد ای کاش همه دردم مداوا می­شد ای کاش
به هرکس قسمتی دادی خدایا شهادت قسمت ما می­شد ای کاش
(قزوه، ج، ۱۳۹۰: ۲۷)
به همین خاطر قزوه آرزوی شهادت می­ کند:
قسمت نشود روی مزارم بگذرند سنگی که گل لاله بر آن نقش نبسته
(قزوه، ث، ۱۳۸۹: ۴۴)
و از شهیدان می­سراید:
پاییز بود شبی سرد، این سینه پر بود از درد گفتیم شعری به یاد گل­های پرپر بخوانیم
(همان: ۶۳)
و از شهادت مردان خدا می­گوید که با دهان روزه به ملاقات خدایشان می­روند:
دسته دسته گم شدند، سهره­های بی نشان تشنه تشنه سوختند، نخل­های روزه­دار
(قزوه، ث، ۱۳۸۹: ۶۴)
و آن­ها را دنبال رو شهدای کربلا می­داند و از خدا می­خواهد این شهیدان که قربانی راه حق و عدالت هستند را قبول کند:
از کرببلا با عطش زخم رسیدیم یا رب بپذیر این همه قربانی ما را
(همان: ۶۶)
یک جریان تهدید آمیز و یک فرایند حساب شده از سوی دشمنان و معاندان نظام مردمی و اسلامی، تهدیدات اقتصادی است که از طریق احتکار یا اختلال در سیستم اقتصادی و زندگی کشور و گاهی نیز با ترویج فرهنگ مصرف گرایی صورت می­گیرد. این امر از سویی، موجب افزایش فاصله طبقاتی و از سویی، فراموشی فرهنگ مقاومت و پایداری در کشور می­گردد و «ضد ارزشها» جایگزین «ارزش­ها» می شود. قزوه از این جریان نیز غافل نمانده و گفته­است:
همسایه بغلی ما شخص شریفی است/ با هشتصد متر بنا. (­قزوه، ج، ۱۳۹۰: ۵۲)
و نیز می­گوید: امسال در خیابان ولی عصر (عج)/ هیچ کس مثل خود آقا غریب نبود. (همان: ۶۴)
و باز می­گوید: امسال تاکسی­ها به پاهای قطع شده/ با دنده  چهار احترام می­گذاشتند. (همان: ۶۴)
افزایش فاصله طبقاتی، پیدایش ثروتهای بادآورده و بی­توجّهی به ارزش­های مقاومت و حقوق مسلّم و طبیعی مستضعفان، راه را برای کمرنگ شدن آرمانهای انقلابی باز می­ کند. فقرا­ در پی تأمین نیازهای زندگی و ثروتمندان و زراندوزان نیز درصدد تجمل؛ از اینجاست که هر دو گروه به نوعی از مسیر انقلاب دور می­افتند.
علیرضا قزوه هم سیمای عافیت طلبان بی­درد و به ظاهر متدیّن را چنین نشان می­دهد:
او در پاک کردن حساب مردم، مهارتی خاص دارد/ و از ولاالضّالین همه ایراد می­گیرد/ هر وقت جنگ جدّی می­شد/ به جبهه می­رفت/ و یک تغار آب پرتقال تگری می­خورد/ او از خدا چند هزار رکعت طلبکار است/ و خاطرخواه جیب های برآمده/ بی خبر از همه جا/ برای بنیاد نبوّت صلوات می فرستد/ و گاه مارکوس رامحکوم می­ کند/ تا سیاستش عین دیانتش باشد. (قزوه، ج، ۱۳۹۰: ۵۲)
شاعر انقلاب ما نیز با دیدن فقر و تبعیض­های اجتماعی، چنین فضای دو گانه جامعه را به تصویر کشیده، خون دل خوردن ولی نعمتان­ انقلاب و نظام را در مقابل مرفه­هان بی درد بیان کرده است:
بگذار حاجی آقا برای امام حسین (ع) بوقلمون بکشد/ و مرغ کوپنی/ برایش واژه خنده داری باشد/ بگذار صغری سر بچه­هایش را/ با سیراب و شیر­دان گرم کند/ امام خون دل بخورد/ حلیمه به خاک سیاه بنشیند/ و حاجی آقا صیغه چهاردهمش را بخواند! (­همان: ۵۳)
شاعر با اشاره به خون­خواری عده­ای سودجو نیز می­گوید:
درمیدان انقلاب/ اتحادیه خرید و فروش کوپن/ حوصله مردم را سر آورده است/ دلّالان کامپیوتر و روغن چراغ/ دلالان شیر مرغ و جان آدمیزاد/ با ارز غیر آزاد، تجارت می­ کنند/ شرکتهای ثبت نشده/ سیاست بازان لرد مستضعف/ جیب برهای با جواز/ جیب­برهای بی جواز/ غولهای پوشیده در لباس مذهب…/ خجالت هم چیز نایابی است. (همان: ۶۰)
در چنین اوضاع آشفته و غفلت نیروهای مذهبی و انقلابی، هجوم همه جانبه­ی فرهنگی دشمن نیز آغاز می­ شود.
علیرضا قزوه می­گوید:
و باز همان آش بود و همان کاسه/ و سان­گلاسه/ کافه­گلاسه/ و بستنی­های هفت رنگ ایتالیایی/ کفّاره این همه غفلتمان بود وقتی دندان عقلمان عاریه­ای باشد/ باید هم عکس هنر پیشه­ها را بزرگ کنند و سردمداران یونسکو/ برای حفظ پرستیژ حافظ/ عکس شهیدان دانشگاه را جمع کنند/ روزنامه­ها بنویسند: «خانم ها برای تناسب اندام/ از یوگا استفاده کنند». (همان: ۴۸)
شاعر گوشه ای از تأثیر­پذیری مردم از تهاجم فرهنگی را نیز این گونه به تصویر می­کشد: