۵-۲-۱-۳- مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین در گونه های گیاهی با مقادیر مجاز
امروزه آلودگی خاک و گیاهان با فلزات سنگین به دلیل دارا بودن پتانسیل تاثیرات مضر اکولوژیکی، تبدیل به یک نگرانی بحرانی زیست محیطی شده است (Carolyn et al., ۲۰۰۴). بررسی پوشش گیاهی طبیعی در مناطق آلوده به فلزات سنگین و تعیین غلظت عناصر فلزی در گونه های گیاهی از جنبه های علمی و کاربردی از اهمیت زیادی برخوردار است.
نتایج تحقیقات انجام گرفته توسط میرغفاری (۱۳۸۴) حاکی است که گونه های خاصی از گیاهان توانایی رشد و سازگاری و جذب فلزات سنگین را دارا بوده و معمولاً تراکم و تنوع پوشش گیاهی در خاکهای آلوده به فلزات سنگین کمتر از مناطق غیرآلوده اطراف است.
در این مطالعه مقایسه نتایج مربوط به غلظت فلزات سنگین آلاینده در گیاهان با مقادیر طبیعی و بحرانی بیانگر این است که غلظت مس، روی، سرب و کادمیوم در اندام هوایی و ریشه اکالیپتوس در حد بحرانی قرار دارد و در حقیقت در حد سمیت گیاه بود ولی از آنجاییکه هیچگونه علائم سمیت در این گیاهان وجود نداشت در نتیجه بیانگر این موضوع است که اکالیپتوس توانسته این عناصر را در خود انباشته نماید. شریعت و همکاران (۱۳۸۷) نیز به این نتیجه رسیدند که در گونه Eucalyptus camaldulensis مقدار جذب Zn در چند مکان از جمله منطقه شهر ری بیشتر از ۱۵۰mg.Kg^-1 خاک و درحقیقت در حد سمیت گیاه بود (اگر مقدار روی بیش از ۱۰۰ppm باشد در گیاه ایجاد سمیت میکند) و در گیاه هیچگونه علائم سمیت وجود نداشت.

۵-۲-۲- نتیجهگیری
از نتایج بهدست آمده این تحقیق ارزیابی امکان احیای مناطق آلوده به عناصر سنگین توسط اکالیپتوس بود نتایج این مطالعه نشان داد که در دو گونه اکالیپتوس غلظت عناصر مس، روی، سرب و کادمیوم در اندام هوایی و ریشه در حد بحرانی و در حقیقت در حد سمیت گیاه بود ولی از آنجاییکه هیچگونه علائم سمیت در این گیاهان وجود نداشت در نتیجه بیانگر این موضوع است که اکالیپتوس توانسته این عناصر را در خود انباشته نماید که نمایانگر این است که دو گونه اکالیپتوس E. microtheca و E. camaldulensis
توانایی جذب عناصر سنگین در سطح مجاز و بحرانی که طبق استانداردهای جهانی تعریف شده است را دارند و با توجه به وسعت مناطق آلوده صنعتی، پتروشیمی، نیروگاهها و مناطق آلوده وسیع شهری میتوان از گیاهان سریعالرشد، همیشه سبز و مقاومی چون اکالیپتوس که توانایی بالایی در جذب عناصر سنگین در حد بحرانی دارند بهره برد.
از نتایج دیگر این تحقیق بدست آوردن روابط بین جذب عناصر سنگین در محیط و گیاه به منظور ارزیابی توان بالقوه ریسک کاشت اکالیپتوس در مناطقی با خطر افزایش آلایندهها میباشد، موفقیت در گیاهپالایی خاکهای آلوده بستگی به کافی بودن عملکرد گیاه و میزان غلظت در اندام گونه دارد، که طبق نتایج به دست آمده از تحقیق میتوان گفت دو گونه اکالیپتوس E. microtheca و E. camaldulensis در سطوح کم تیمار شاهد، از نظر جذب عناصر سنگین خاک اختلاف چندانی باهم ندارند اما با افزایش میزان غلظتهای مس، روی، سرب و کادمیوم این گونه E. camaldulensis است که توانسته در جذب برخی از عناصر سنگین موفقتر عمل کند. گونه های بیشاندوز با زیست توده کم برای کاربرد در گیاهپالایی مناسب نیستند لذا باید استفاده از گونههایی با تولید زیستتوده بالا مد نظر باشد که گونه اکالیپتوس به دلیل سریعالرشد بودن و قدرت تکثیر بالای خود گونه مناسبی برای گیاهپالایی محسوب میشود.

برهمکنش عناصر در اندامهای مختلف دو گونه E. microtheca وE. camaldulensis متفاوت بوده است و هر گونه اکالیپتوس اثر متفاوت و مجزایی در جذب و تاثیر عناصر برهم از خود نشان داده است.
۵-۲-۳- پیشنهادات

1. 1. انجام بررسیهای گسترده در مورد پتانسیل گیاهپالایی گونه ها و ارقام مختلف گیاهی ضروری است، لذا توصیه میشود قابلیت پالایش گیاهان بومی منطقه هم مورد ارزیابی قرار گیرد.

1. 1. پیشنهاد میشود از خاکهای متفاوت با سطوح مختلف آلودگی استفاده شود تا پتانسیل پالایش گیاهان بالاخص اکالیپتوس بهطور دقیق ارزیابی و مقایسه شود.

1. 1. کشت گونه هایE. Camaldulensis و E. microtheca در شرایط آب و هوایی مختلف و بررسی رشد این گونه ها در شرایط جوی متفاوت توصیه میشود.

1. 1. در گونه E.camaldulensis با توجه به تجمع فلزات سنگین برای فلزات روی و مس که در تنه بیش از ریشه ها میباشد، ازاینرو در حذف فلزات روی و مس توصیه میشود.

1. 1. گونه E.microtheca نیز بههمراه E.camaldulensis توانایی بهتری در انباشت و پاکسازی فلز روی از محیط را دارد، ازاینرو در حذف فلز روی توصیه میشود.

1. 1. با توجه به وسعت مناطق آلوده صنعتی، پتروشیمی، نیروگاهها و مناطق آلوده وسیع شهری نیازمند به کاشت گیاهان سریعالرشد، مقاوم و همچنین گیاهان همیشه سبز هستیم که اکالیپتوس بهدلیل دارا بودن تمامی این صفات گونه مناسبی جهت گیاهپالایی میباشد.

1. 1. آگاهی دادن به مردم و مسئولین در مورد خطرات آلایندگی فلزات سنگین و اهمیت گیاهپالایی و نقش آن در حفظ سلامت انسان لازم و ضروری میباشد.در مناطق مجاور معادن و کارخانجات ذوب فلز، خاک به بیش از یک فلز آلوده است لذا لازم است قدرت پالایش گیاه در مورد فلزات سنگین جدیتر مورد بررسی قرار گیرد و کشت و کار و چرای در مناطق آلوده ممنوع شود.

1. 1. تخصیص اعتبار و بودجه کافی برای تهیه اطلس آلودگی خاک در مناطق مختلف کشور و اعمال روش های مختلف پالایش بهمنظور انتخاب بهترین، موثرترین و اقتصادیترین روش پاکسازی خاکهای آلوده.

1. 1. اقداماتی مانند مدیریت پسماندها و فاضلابهای حاوی این نوع آلودگیها، جلوگیری از ورود آنها به منابع آب و خاک و هوا

احمدی، ح، ۱۳۸۵، طرح کالیبره کردن معیارها و شاخصهای ارزیابی بیابانزایی در ایران (منطقه شرق اصفهان)، گزارش تلفیق و سنتز، ص ۱۵۷٫
آخوندزاده، ش، دایره المعارف گیاهان دارویی ایران، ۱۳۷۹٫ انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
استوار زاده، ح.، جلالی، م. ۱۳۸۵٫ تاثیر EDTA بر توزیع عناصر روی، سرب، مس، کادمیم و نکیل در خاکهای آلوده. مجموعه مقالات همایش خاک، محیط زیست و توسعه پایدار، کرج.
امامی،عاکفه. ۱۳۷۵٫ روش های تجزیهی خاک و گیاه، موسسهی تحقیقات خاک وآب، جلد ۱ و ۲، نشریه شماره ۹۸۲٫
امینی، م.،م. افیونی و ح .خادمی. ۱۳۸۵٫ مدل سازی توازن جرمی عناصر کادمیوم و سرب در زمین های زراعی منطقه اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی ۱۰(۴):۷۷-۸۹٫
بذر افشان،ج. ۱۳۸۱، مطالعه تطبیقی برخی شاخصهای خشکسالی هواشناسی در چند نمونه اقلیمی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ص ۱۷۶٫
باقریفام، س. ۱۳۸۷٫ تأثیر غلظت های مختلف اورانیوم بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و مقدار کلروفیل درگیاهان آفتابگردان و سویا. مجله علوم وفنون هسته ای، شماره ۴۷، ص ۷-۱۴٫
براتی، س. میرغفاری، ن. ۱۳۹۱٫ توزیع مکانی کروم وکبالت ونیکل در خاک های سطحی استان همدان، نشریه محیط زیست طبیعی، مجله منابع طبیعی ایران، دوره ۶۵، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۱، ص ۲۸۳-۲۹۵٫
بوربوری، م، ر،. طهرانی، م، م. ۱۳۸۹٫ اثر برهمکنش مقادیر و روش مصرف مس و روی بر خصوصیات گیاهی و پروتئین گندم، فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز- سال دوم، شماره هشتم، زمستان ۱۳۸۹، ص ۳۳- ۳۴٫
پرهیزگار، ع. ۱۳۸۱٫ جداسازی لایه های مقاوم به سرما در استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه گیلان.
تائبی، ا.، و ر. اسحاقی. ۱۳۸۰٫ “نگرشی بر وضعیت محیط زیست و استقرار صنایع در محدوده اصفهان بزرگ". مجموعه مقالات نخستین کنفرانسبهسازی زمین. دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
تقی زاده، م و کافی، م. ۱۳۸۷٫ معرفی تکنولوژی گیاه پالایی و گیاه پالاینده های فضای سبز، مجموعه مقالات سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری، ویژه نامه ضمیمه ماهنامه، شماره ۲۷٫
جوانشیر، ک.، مصدق، ا. ۱۳۵۱٫ اکالیپتوس. انتشارات دانشگاه تهران، ۴۳۵ صفحه.
داوری، ع. دانه کار، ا. ۱۳۸۹٫ تجمع فلزات سنگین در بستر، برگ و ریشه درختان حرا (Avicennia marina) در استان بوشهر. نشریه محیط زیست طبیعی ایران، دوره ۶۳، شماره ۳، پائیز ۱۳۸۹، صفحات ۲۶۷-۲۷۷٫
ذوفن، پ.، سعادتخواه، ع.، رستگارزاده، س. ۱۳۹۱٫ مقایسه توانایی تغلیظ فلزات سنگین در پوشش گیاهی منطقه اطراف صنایع فولادسازی در جاده بندر امام- ماهشهر، اهواز. زیست‌شناسی گیاهی ایران. ۵ (۱۶) :۴۱-۵۶٫
رجایی، م. ۱۳۸۵٫ تأثیر زمان، سطوح و منابع کادمیم و نیکل بر شکل های شیمیایی، رشد و جذب این دو عنصر توسط اسفناج. رساله دکتری. بخش خاکشناسی. دانشگاه شیراز.
رحیمی، ط.، رونقی، ع.، قاسمی فسایی، ر. ۱۳۸۸٫ اثر کاربرد کادمیم و روی بر رشد و غلظت برخی عناصر گیاه اسفناج در یک خاک آهکی. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک، گرگان، ایران.
رضاخانی، لیلا.، گلچین، ا.، شفیعی، س. ۱۳۹۱٫ تأثیر سطوح مختلف مس و کادمیم بر رشد و نمو و ترکیب شیمیایی اسفناج. مجله زراعت و اصلاح نباتات، جلد ۸، شماره ۱، بهار ۱۳۹۱، صفحات ۸۷- ۱۰۰٫
زارع چاهوکی، م. ع. ۱۳۸۹٫ تجزیه و تحلیل داده ها در پژوهشهای منابع طبیعی با نرمافزار SPSS. چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران: ۳۱۰٫
زرگری، ع. ۱۳۷۵٫ گیاهان دارویی، ویرایش ۶٫ تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
شریعت، آ. ۱۳۸۴٫ نقش سه گونه از اکالیپتوس در جذب عناصر سنگین،شماره مصوب ۸۴۰۱۲-۸۴۰۱-۰۸-۰۰۰۰۱۷-۰۱۶-۲ ، گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
شریعت، آ.، عصاره، م. ح.، قمری زارع، ع. ۱۳۸۷٫ بررسی توان گیاهپالایی Eucalyptus camaldulensis به عناصر سرب، کادمیوم، مس و روی. فصلنامه پژوهشهای علوم گیاهی، سال سوم، جلد اول، شماره دوازدهم، زمستان ۸۷٫
شریعت، آ.، عصاره، م. ح.، قمری زارع، ع. ۱۳۸۹٫ اثر کادمیوم بر برخی پارامترهای فیزیولوژی در Eucalyptus occidentalis. مجله علوم و فنون کشاورزی و منایع طبیعی، علوم آب و خاک. سال چهارم، شماره پنجاه و سوم، پاییز ۱۳۸۹٫
شعبان، م. رستمی اجیر لو ، ا. آذر ماه ۱۳۹۰٫ گیاهپالایی تکنیکی برای کاهش مسمومیت خاکها ، سبزینه ، سال ششم شماره شصدویکم .
عرفان منش، م.، افیونی. م. ۱۳۷۹٫ آلودگی محیط زیست : آب، خاک و هوا. نشر ارکان اصفهان. چاپ اول.
عرفان منش، م افیونی، م. ۱۳۸۷٫ طبقه بندی مواد آلاینده، فصل اول،کتاب آلودگی محیط زیست آب، خاک، هوا ، انتشارات ارکان، ، صفحات ۱-۸٫
عسگریلجایر، ح.، متشرعزاده، ب.، ثواقبی فیروزآبادی، غ.، هادیان، ج. ۱۳۹۲٫ تاثیر کاربرد مس و روی بر غلظت و جذب عناصر غذایی کممصرف (مس، روی، آهن و منگنز) و پرمصرف (فسفر) در گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.) در شرایط گلخانهای. علوم و فنون کشتهای گلخانهای، سال پنجم، شماره نوزدهم، پاییز ۱۳۹۳٫
عینالهی، ف. ۱۳۸۹٫ میزان تجمع فلزات سنگین کادمیم، نیکل، مس و روی در رسوبات و بافتهای درخت حرا Avicennia marina در خلیج گواتر، دریای عمان. نشریه علمی- پژوهشی اقیانوس شناسی، سال سوم، شماره ۱۱، صفحات ۷۳-۸۲٫
غازان شاهی ،ج. ۱۳۷۶٫نمونه برداری و آماده سازی نمونه بخش اول،کتاب آنالیز خاک وگیاه ، صفحات ۳-۱۹