۵-۱-۴تصویر سازی با صفات وکنایه
آخر ای بینوا دل /چه دیدی که ره / ستارگان بریدی (نیما /مجمعه اشعار ص۵۰)
نیز از جمله صوری است که نیما در تصویر سازی اشعارش بکار برده است حواس ظاهری که عبارت است از بینایی ، گویایی ، چشایی ، شنوایی که نیما بکار می برد و معمولا صفت هستند از جمله :روز شیرینم که با من ، آشتی است./روز دیدنی و شیرین ، صفت امور چشیدنی است .
بکار گیری صفات عامیانه و صفات انسانی برای اشیا و عناصر طبیعت وبه تصویر کشیدن فرهنگ وباورهای عامیانه با بهره گرفتن از وصف و چگونگی حالات و تجسم صحنه ها مثل صفت سمجکه از واژگان دلخواه شاعر نیز میباشد و بیشتر بکار برده است در این شعر در توصیف جای بی گیاه خیلی ظریف و زیبا بکارگرفته شده است .

یا در این شعر :
در زیر کاج و برسر ساحل جادوگری شد از پی باطل
صفت جادوگری ماه مطابق باورهای عامیانه در پرتو درخت و باحضور نبا تات پرنگ شده است .صفت جادوگری را به ماه نسبت داده است .(م /۲۴۰)
نیما بااستفاده از صفات شاعرانه در تجسم وبازگویی باورهای عامیانه ازجمله تجسم آیین فالگیری که می گویند : او زگذار سوزنی آویخته با پنبه ای بر آب / در بطون دردناک زشت این غرقاب حدس هایشان بود دیگر
نیما چون در طبیعت زیبای مازندران رشد ونمو یافته بخش عمده از تصاویر شعری و صفات شاعرانه را به توصیف طبیعت از جمله فصل ها اختصاص داده است .
در توصیف پاییز نیما می گوید : در گه پاییز چون پاییز با غمناک های زرد رنگ خود می آید باز …..که در این بیت غمناک های زرد رنگ در توصیف فصل پاییز از بیداد خزان نجوا می کند و باز در ادامه در توصیف بهار می گوید : وهمان لحظه که می آید بهار سبز و زیبا با نگارانش به تن رعنا / آشیان می ساختند آن خوشنوایان در میان عشقه های با نگاه مهربانش سریویلی در همه این جلوها می دید / خوب می کاوید چشمانش / آن دلاویزان رنگین را که شعر فوق در توصیف و تجسم فصل پاییز از صفت غمناک های زرد رنگ استفاده نموده اند .(نیما /همان :۲۴۴)
و همچنین صفت سبز و با نگارانش به تن رعنا با ستفاده از آرایشها ی ادبی مراعات نظیر و تشبیه و همچنین شاعر به اقتضای وزن مورد نظرش توانسته به خوبی از هر شکل سنتی و نیمایی بهره بگیرد (م : ۲۴۴)
۵-۱-۵تصویر سازی با صفات حماسی واسطوره ای نیما
از صفاتی که حال وهوای اسطوره و حماسه دارند در بخشی از شعر های خود استفاده نموده مثل : توفنده خیزان –صولت وهیبت - …و باتوجه به آوردن صفات برای اساطیر پهلوانی ( اساطیر انبیاو موجودات فرا طبیعی ( پری ، اهریمن ، وغیره سبب بوجود آوردن سبک حماسی در بخشی از اشعار خود از جمله (ناقوس – مرغ آمین – پادشاه فتح –مرغ مجسمه ..) شده است . کابرد صفت های شاعرانه غنایی ، تعلیمی ، ستایشی و اخلاقی نیز در اشعار نیما بخوبی مشهود می باشد که باعث بوجود آمدن سبک های مختلف در اشعار این شاعر بزرگ وصاحب سبک شده است . ویژگی وکابرد صفات شاعرانه در اشعار نیما یوشیج بسیار است گاه شاعر برای افزودن برزیبایی آثار خود از دو صفت پیاپی برای یک موصوف استفاده می کنند مانند: خیال خوش ناشناخته ، و گاه صفت جانشین اسم میشود هنگامی که منادا قرار گیرد مانند: ای بهین بکار گیری صفات درد آمیز نسبت به شاد گاه بیشتر و گاه مساوی می باشد . اساس خلقت صفات شاعرانه بجای تقلید برتصویر و تخیل است . در اشعار افسانه (غنایی ورمانتیک ) و تصویر سازی وتوصیفات با صفات شاعرانه غنایی ورمانتیک بکار رفته ودر جای دیگر شاعر از صفات حماسی برای پدیده های مد نظر خود استفاده می کنند که به آثارش رنگ وبوی حماسی می دهد و بر زیبایی سبک وتنوع آن می افزاید .
بکار بردن صفت شاعرانه در توضیح یا تبین یک نماد وسمبول نیز در بخشی از اشعار نیما وخلق تصاویر زنده و بکر از جمله : به دندانهای سفید وسیهش ، غافلی روز وشبان / (که سفید وسیه تضاد دارند و دندان جانشین ستارگان گشته است . (همایش نیماشناسی : ۱۹۶) ومواردی دیگر …
د)تاثیر صفات شاعرانه بر تصویر سازی یکی از دلایل حرکت و عدم ایستایی تصویر سازی نیما صفت های شاعرانه است . بکار بردن توضیحات ادبی و شاعرانه و حتی تنوع رنگها در اشعارش به نوعی دگرگونی در زبان دست زده و می توان گفت بسیاری از ترکیبهای و کلمات مرکب و ترکیب های وصفی مقلوب که تبدیل شده اند به صفت های شاعرانه بکر و شاعر خود ابداع نموده در زیبایی و تصویر گری های نیما نقش بسیار خوب وارزنده را داشته اند و باعث تجسم و انگیزه مخاطب میشود .
۵-۲تصویرسازی با صفت های شاعرانه در اشعار اخوان
الف )ویژگی تصاویر با صفات شاعرانه در اشعار اخوان
اخوان نیز مانند نیما تصویر سازی هایی با صفات شاعرانه خود در اشعارش را دارد از جمله توصیف برای زیبا سازی یا زشت نمایی و…از جمله توصیف شب ، فصل ها ، طلوع خورشید و…و همچنین مانند نیما تصویر سازی های زیبا و نو در قالب استعاره بکار گرفته اند از جمله : عنکبوت زرد در استعاره از خورشید و..
اخوان با مقدم آوردن صفت برموصوف دست به نوآوری زده است و نوعی برجستگی خاص به کلام بخشیده است و این برجستگی نوعی دیگر از عدول از هنجارزبانی در شعر اخوان را در پی داشته است . نمونه :
–شیر بچه مهمتر پولاد چنگ آهنین ناخن (اوستا :۳۰)
–دگر ره مانده تنها باغش در پیش آینه
مگر ، آن نازنین عیاروش لوطی ؟(همان :۵۴)
برخی دیگر از اینگونه صفات :
پریشان حکمها ، کاهگل اندود بام ، بلورین شمش ، خردک شرری ، شوخ چشم آهوک ، مذهب دفتر ، از راه مانده مرغ ، قیر گون دامان ، مشبک شب ، درد آلود فریاد ، دلنشین آواز( صائمه خراسانی ،۱۴۱:۱۳۹۲)
ب) صفت شاعرانه و شخصیت بخشی غرفه های خاطر .چاهسار گوش.ابر دروغین . صبح شیرینکار . عفریته آه. نغمه بلورین . گلابی دل . اخم جنگل
ج)صفات شاعرانه باستانی فعل ، حرف ، قید ، اسم در اشعار اخوان بوفور وجود دارد که صفت شاعرانه بیشترین نقش را در بوجود آوردن سبک های حماسی وبیان وروایت باستان و حماسه را دارند .درشعر کتیبه که سمبول تجلی و آمال و آموزههای مردمی است و یا درشعر میراث سمبول مبارزه با فقر مادی ومعنویی جامعه است . بکار بردن نماد جبه زربفت و پوستین کهنه بخوبی ظاهر پرستی و فقر جامعه را درشعر اخوان توضیح می دهد . تعابیر و واژگان و صفات به کار گرفته شده ، فضای حاکم بر شعر را نیز حماسی ساخته است و این چنین ما لحن حماسی وغنایی و کهن اخوان را ریشه در ایران باستان مادارد را بخوبی و به وضوح می بینیم .اخوان در بحث باستان گرایی بسامد بالایی دارد کابرد اسم وصفت های قدیمی و کهن است واین حاکی از تعلق خاطر خاص اخوان به سبک و سیاق کهن است بخصوص سبک خراسانی که در زیر به نمونه هایی از آن اشاره می شود :
–خوشا تهران و چشم انداز بشکوه دماوندش
–و به دشخواری فرو می برد
ونیز مواردی دیگر از این قبیل مانند :رجس ، آژده ، گند آور ، شوخگین ، رقیم ،و.. کار برد واژه های کهنه نوعی غرابت و پیچیدگی به همراه دارد و از این رو از ارکان زیبا شناسی بحساب می آید) .
-یا درمثال ((فتاده به مجمر قناویز کبود)) که قناویز بجای ستاره ها در زیر تاریکی شب آمده است .
کهن گرایی اخوان هم در واژگان و هم در ساختار و نحو جمله ها وجود دارد . وی علاوه بر زبان کهن خود ، بازبان عامیانه و کوچه بازار شعر های سروده است و به آن نیز توجه کرده است . تعبیرات محاوره ای اخوان اشاره می شود .
—خط خرچنگ قورباغه چرا ؟(اخوان ، ترا ای کهن :۱۶۵)
—منم من ، سنگ تیپاره خوره رنجور .(همان :۱۰۸)
–وقتی صفت و موصوف مشبه ومشبه به بوجود آورد : نسیم ابریشمین . آینده بلورین . گروهی شک .باران طلا . شط شب . پل پیغام .
–گرچه بیرون تیره بود و سرد ، همچون ترس
قهوه خانه گرم بود وروشن ، همچون شرم تشبیه در توصیف هوا و قهوه خانه
د)وقتی صفت و موصوف کنایه باشد : گهواره فرسوده آفاق (=زمین ) ،
نثار شاهوار آسمانی (=برف)،
این همزاد پای آدم خاکی (=جاده )،
برج بلند جادویی دیوارش از اطلس (=آسمان ) ،
آبگون به خاکستری گراینده (=آسمان )،
زلال تلخ شورانگیز (=عرق )،
روشن روشنان (=خورشید )،
ناخوانده مهمان (=عزراییل ).
هنگامه محتوم (=اجل ).
جعبه جادو (=تلویزیون ).
پادشاه فصل ها (=پاییز )
بی هنر انبان (=شکم ).
گوهر آجین پیر (=شکم )
برخی تصویر سازی با صفات توصیفی در جملات :
-ژنده پیل ، زنده دل صاحب آبرو(تسنیق صفات )