در ابتدا با بهره گرفتن از مدل خود رگرسیون برداری مشخص میشود که کلیه متغیرهای توضیحی در بلند مدت تا چه حد بر یکدیگر مؤثرند. به منظور دستیابی به رابطه کوتاه مدت و بلند مدت با بهره گرفتن از رابطه رگرسیون بلند مدت، معادله تصحیح خطا برای متغیرهای مورد بررسی برآورده خواهد شد. در واقع، مهمترین جزء این گونه برآوردها خطای تعادل است که سرعت رسیدن به تعادل بلند مدت را در الگو نشان میدهد. در این راستا ابتدا مانایی متغیرها مورد بررسی قرار میگیرد. سپس طول وقفه بهینه بدست میآید. در قدم بعدی روابط بلندمدت بین متغیرها تعیین میشود. و در پایان الگوی مورد نظر برآورد میگردد.
۴-۲-۱- معرفی متغیرها
به لحاظ کاربرد وسیع مدلهای VAR و VECM در اقتصاد سنجی؛ و به لحاظ آنکه به وسیله این مدلها میتوان به تفکیک اثرات کوتاه مدت و بلند مدت پرداخت در اینجا مورد استفاده قرار میگیرند. در حالت کلی مدل VAR، بردار متغیرها در این خصوص به صورت زیر تعریف می شود:
Lrgdp: لگاریتم تولید ناخالص داخلی واقعی. آمارهای مربوط به این متغیر از سایت بانک مرکزی گردآوری شده است.
Loil: لگاریتم نوسانات قیمت نفت. داده های مربوط به این متغیر از سایت بانک جهانی استخراج شده است. شایان ذکر است که در این پژوهش منظور از نوسانات قیمت نفت، همان تغییرات قیمت نفت در طول زمان است.
Lrex: لگاریتم نوسانات نرخ ارز واقعی. آمارهای مربوط به این متغیر نیز از سایت بانک مرکزی گردآوری شده است. لازم به ذکر است که منظور از نوسانات نرخ ارز، تغییرات نرخ ارز در طول زمان میباشد.
لازم به ذکر است داده های مورد استفاده در این پژوهش به صورت فصلی است. همچنین بازه زمانی این پژوهش از ابتدای فصل اول سال ۱۳۶۷ تا پایان فصل دوم ۱۳۸۷ است.
۴-۲-۲- آزمون مانایی متغیرها
در ابتدا برای بررسی مانایی و وجود ریشه واحد داده ها از آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته (ADF) استفاده میشود. اگر قدر مطلق آماره آزمون از قدر مطلق کمیت بحرانی ارائه شده بزرگتر باشد فرضیه صفر یا به عبارتی وجود ریشه واحد رد میشود. با توجه به جدول (۴-۱) مشاهده میشود که قدر مطلق آماره دیکی- فولر تعمیم یافته (ADF) محاسبه شده برای هر یک از متغیرهای بردار VECM در سطح از قدر مطلق آماره بحرانی کوچکتر بوده لذا فرضیه صفر یا وجود ریشه واحد را نمیتوان رد کرد. به طور کلی تنها برای متغیرهایی بحث هم جمعی قابل طرح است که همگی نامانا و همجمع از یک مرتبه باشند. به همین دلیل در ابتدا تمامی متغیرهای مد نظر توسط آماره دیکی فولر تعمیم یافته مورد آزمون قرار می گیرند.
جدول۴-۱: نتایج آزمون دیکی- فولر تعمیم یافته برای متغیرهای مدل
متغیر | عرض از مبدأ بدون روند | عرض از مبدأ با روند | ||
کمیت بحرانی | آماره آزمون ۰۵/۰ | کمیت بحرانی | آماره آزمون ۰۵/۰ | |
LRGDP | ۹۰/۲- | ۸۰/۰- | ۴۶/۳- | ۲۴/۲- |
LOIL | ۹۰/۲- | ۲۱/۰- | ۴۶/۳- | ۷۰/۱- |
LREX | ۹۰/۲- | ۲۰/۱- | ۴۶/۳- | ۹۱/۰- |