-
- فراهم آوردن کانال‌های آموزشی متفاوت و محیط آموزشی مادام العمر: ابزارهایی که فناوری اطلاعات در اختیار شهر الکترونیک قرار می‌دهد امکان آموزش فراگیر را فراهم می‌سازد. با بهره گرفتن از این ابزارها می‌توان روش‌های مختلف آموزش را از هرکجا و در هر زمان برای مخاطبان پیادهسازی نمود.
- بهبود کیفیت زندگی مردم: با تسهیل انجام فعالیت‌های شهری و بهبود اوضاع اقتصادی شهر که نتیجه بهبود امر تجارت در سطح شهر می‌باشد و افزایش آگاهی مردم از فرآیندهای شهری و همچنین امکانات شهر، به طور خودکار کیفیت زندگی مردم رو به بهبود خواهد گذاشت.
- ارائه خدمات یک مرحله‌ای به شهروندان: با تعریف مناسب ارتباطات شهری توسط فناوی اطلاعات و همچنین الکترونیکی کردن آنها دیگر نیاز به مراجعه‌های پی‌در‌پی به ادارات و سازمانهای مختلف جهت انجام کارها وجود نخواهد داشت، بلکه تمام فرایند لازم برای انجام یک کار در شهر به یک فعالیت تقلیل خواهد یافت.
- تقویت رقابت تجاری شهر و ایجاد فرصتهای تجاری بیشتر توسط تجارت الکترونیک: الکترونیکی‌کردن پرداخت‌ها و دریافت‌ها و همچنین آگاهی سریع تجار از پتانسیل‌های موجود در شهر، محیط رقابتی را در عرصه تجارت شهر تقویت خواهد کرد.
- ارتباط بهتر سازمانها و ارگان‌های مختلف شهری: ارتباط بهتر سازمانها بصورت الکترونیکی با یکدیگر و تسهیل امر مکاتبات از طریق اینترنت توسط زیرساختهای ایجاد شده در شهر الکترونیک، بهبود بخشیده خواهد شد.
- دسترسی ۲۴ ساعته به خدمات شهری: برقراری ارتباط مداوم شهروندان و تجار با شهرداری و بالعکس، شهردار و مسئولان شهر را هر چه سریعتر در جریان مشکلات و نواقص موجود در سطح شهر قرار خواهد داد و رفع عیوب شهر تسریع خواهد شد.
- افزایش مشارکت مردم در اداره شهر: ایجاد حس مشارکت، در نتیجه حق اظهار نظر در مورد شهر و همچنین ارتباط مستقیم با شهردار باعث می‌شود که شهروندان خود را در قبال شهر و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌‌کنند مسئول بدانند و در نتیجه تمام سعی خود را در جهت برقراری یک جامعه بهتر بکار بندند.
- کاهش ترافیک شهر با توجه به کاربرد اینترنت در فعالیت‌های شهری شهروندان: استفاده از اینترنت در انجام فعالیت‌های شهری شهروندان باعث می‌شود شهروندان از منزل فعالیت‌های خود را مدیریت کنند و نیاز به مراجعه فیزیکی به سازمانها نداشته باشند. این امر باعث کاهش ترافیک شهری می‌گردد.
- کاهش آلودگی هوا با کاهش ترافیک شهری: کاهش ترافیک بوجود آمده در نتیجه افزایش استفاده از اینترنت در انجام فعالیت‌های شهری مسلما کاهش آلودگی ایجاد شده توسط اتومبیل‌ها در سطح شهر را در بر‌خواهد داشت.
- همسو‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها با نیازهای شهروندان و شهر: از آنجا که در هر سازمانی مشتری مهمترین عنصر می‌باشد و باید به نیازهای او توجه وافر معطوف گردد، در صورتی‌که به شهر به عنوان یک سازمان بزرگ بنگریم شهروندانی که برای این سازمان بزرگ حکم مشتری را دارند باید مورد توجه قرار گیرند. از طرفی شهر الکترونیک امکاناتی را فراهم می‌آورد که آگاهی یافتن از نیازهای شهروندان تسهیل می‌گردد. بنابراین به راحتی می‌توان سرمایه‌گذاری‌های شهری را در جهت برطرف‌کردن نیازهای حاضر شهروندان به کار بست و از سرمایه گذاری‌های اضافی در نقاطی که به آنها نیازی نیست پرهیز نمود.
- تسریع در برطرف شدن مشکلات ایجاد شده در شهر با ارتباط مستقیم شهردار با شهروندان: ارتباط مستقیم شهروندان با شهردار و مسئولین شهر باعث می‌شود که مشکلات شهری هرچه سریعتر به گوش مسئولین برسد و آنها در جهت رفع آنها اقدام کند.
- صرفه جویی در وقت و انرژی: مسلما با افزایش استفاده از اینترنت در انجام الکترونیکی کارها، دو عامل مصرف وقت و انرژی تا حد زیادی تقلیل خواهد یافت.
- جلوگیری از سرمایه‌گذاری بیشتر روی روش‌های قدیمی اداره شهر: زیرساختهای ایجاد شده توسط شهر الکترونیک باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری‌های آتی شهر بر مبنای زیرساختهای نوین صورت بگیرد و از سرمایه‌گذاری بیشتر بر روی روش‌های قدیمی خودداری شود.
- ایجاد زیرساخت لازم برای توسعه آتی شهر: بدیهی است که با وجود یک زیرساخت مناسب که توسط شهر الکترونیک ایجاد شده است، توسعه آتی شهر نیاز به زیرساختهای جدید نخواهند داشت.
- کاهش فساد اداری: انجام امور اداری بصورت الکترونیک، از اختلالات و اغتشاشاتی که در امور اداری وجود دارد تا حد زیادی خواهد کاست و این امر به این دلیل است که در این حالت دیگر شهروندان بصورت مستقیم به کارمندان ادارات در انجام کارهای خود نیاز ندارند، بلکه تمام پروسه‌های لازم بر طبق قوانین توسط خود شهروندان صورت میگیرد.
- افزایش نظم در فعالیت‌های شهر با بهره گرفتن از سیستم اطلاعاتی جامع: تعریف دقیق فعالیت‌های شهری موجب افزایش نظم در فرایندهای شهری می‌گردد.
- افزایش سطح آگاهی عموم: افزایش آگاهی مردم از اوضاع شهر و همچنین ارتباط تنگاتنگ با شهر الکترونیک باعث بهبود سطح آگاهی مردم از محل زندگی خود می‌گردد.
- درآمد ثابت شهری با بوجود آمدن یک سیستم با ثبات گردش پول در جامعه: با ایجاد سیستمهای پرداخت مالیات، جرائم و قبوض به صورت روی خط باعث می‌شود که تاخیرات ایجاد شده در پرداخت‌ها به این صورت از بین برود و در نتیجه به یک درآمد باثبات برای شهر منتهی گردد.
- نشر فرهنگ و عقاید: افزایش اطلاعات موجود توریستی مثل رسومات و شیوه زندگی در شهر و غیره بر روی شبکه جهان گستر اینترنت باعث نشر فرهنگ و عقاید شهر خواهد گشت.
۲۱- مدیریت و نظارت واحد شهری: با استقرار سیستمهای یکپارچه در شهرداری الکترونیک، از فعالیت‌های موازی، بی‌نظمی و اختلالات جلوگیری می‌شود و و تمام فعالیت‌ها تحت نظارت مدیریت واحد صورت میگیرد.
با توجه به مباحث مطرح شده و گسترش روزافزون استفاده از فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی در سطح شهرها در راستای مدیریت بهینه شهری و ارائه خدمات بهتر، در این بخش چند نمونه از کاربردهای فناوریهای ارتباطات و اطلاعات در سطح شهر مورد بررسی قرار میگیرد.
۲-۹-۱- سرویس ردیابی با GPS[40]
یکی از سیستمهایی که امروزه در شهرهای دنیا در راستای مدیریت بهینه امور شهری مورد استفاده قرار میگیرد، ردیابی تجهیزات حمل و نقل به کمک GPS است. به زبان ساده، سیستم ردیابی با GPS سیستمی است که به کاربر خود این امکان را می‌دهد که موقعیت دقیق یک وسیله، یک فرد و یا سایر داراییها یا تجهیزاتی که به GPS مجهز شدهاند را تعیین کرده و همچنین اطلاعات موقعیت مکانی را در فواصل زمانی مشخص ذخیره نمود. خدمات قابل ارائه توسط سیستم ردیابی با GPS در سه دسته قرار میگیرند.
۱- مدیریت ناوگان حمل و نقل عمومی: یکی از اصلیترین موارد استفاده از این سیستمها، مدیریت ناوگان حمل و نقل عمومی (تاکسی، اتوبوس، …) است که کمک شایانی در جهت انجام بهینه وظایف سازمانهای مرتبط با این موضوع از جمله پلیس و شهرداری مینماید. به کمک این سیستم می‌توان با نظارت کامل بر نحوه عملکرد بخشهای مختلف مجموعه حمل و نقل عمومی، مسائل و مشکلات و چالشهای موجود را که سبب عدم کارکرد بهینه سیستم حمل و نقل می‌شوند به راحتی شناسایی کرد و در جهت رفع آنها اقدام نمود. مسائلی از قبیل آگاهی سریع از خرابی وسائل نقلیه عمومی، تعداد فعال در هر لحظه، سرعت و مسیر حرکت، توقفهای غیرضروری و طولانی و … که تأثیر مستقیم بر کارایی سرویسدهی دارند از جمله قابلیت‌های این سیستمها هستند. همچنین از این سیستم می‌توان در جهت کمتر شدن معضل ترافیک و نظارت دقیق بر حسن انجام وظایف محوله به سیستم ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده نمود.
۲- مدیریت داراییها: نظارت بر فعالیت‌ها و خدمات ارائه شده توسط ماشینآلات و تجهیزات شهرداریها به کمک این سیستم میسر می‌شود. (در ایران این قبیل وظایف بر عهده سازمان موتوری شهرداری می‌باشد) به این ترتیب می‌توان به صورت لحظه‌ای از وضعیت تجهیزات و ماشینآلات اطلاع کسب نمود.
۳- سرویسهای ایمنی شخصی: سرویسهایی از قبیل ردگیری کودکان، سالمندان و حتی داراییهای شخصی افراد به عنوان سومین کاربرد سیستم ردیابی با GPS شناخته می‌شود. شهرداریها میتوانند با ایجاد بسترهای لازم برای سرویسهایی از این دست به ارائه خدمات به شهروندان بپردازند.
۲-۹-۲- سیستم اطلاعات جغرافیایی[۴۱]
سیستم اطلاعات جغرافیایی برای جمعآوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل دادههایی استفاده می‌شود که موقعیت جغرافیایی آنها یک مشخصه مهم و اصلی محسوب می‌شود و یا به نحوی با موقعیت جغرافیایی در ارتباط هستند. به عبارت دیگر سیستم اطلاعات جغرافیایی عبارتست از یک مجموعه رایانهای ویژه که قابلیت‌های جمعآوری، ذخیرهسازی، مدیریت، بازیابی، تغییر، تحلیل، مدلسازی و نمایش اطلاعات مکانی و غیر مکانی را دارد. [Turban, 2001, p45]
در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی برای هر پدیده جغرافیایی دو مسأله مد نظر است: پدیده چیست؟ در کجا قرار دارد؟
چون حجم داده‌های جغرافیایی بسیار زیاد است، لذا قدرت سیستمهای اطلاعات جغرافیایی, یک عامل حیاتی در آنالیز این داده‌ها محسوب می‌شود. حجم داده‌های جغرافیایی به این دلیل که ممکن است با صدها یا هزاران نوع عارضه سروکار داشته باشیم، و صدها نوع مشخصه به یک عارضه نسبت داده شوند بسیار زیاد است. این اطلاعات ممکن است به صورت نقشه، جداولی از داده‌ها و با فهرست‌هایی از اسامی یا آدرس‌ها باشند. کارکردن با این حجم زیاد داده‌ها با روش های معمولی و غیر کامپیوتری بسیار مشکل و وقت‌گیر, در بعضی موارد حتی غیر ممکن است اما هنگامیکه همین داده‌ها وارد یک GIS می‌شوند، می‌توان به راحتی انواع پردازش‌ها و تجزیه و تحلیل‌ها را با صرفه‌جویی در هزینه و زمان بر روی آنها انجام داد.
برنامه‌های GIS در حال حاضر در زمینه‌های زیر از کاربرد وسیعی برخوردار هستند:
- سیستمهای اطلاعات گردشگری
- مشاهده روابط درونی داده‌های آماری زمین مرجع
- پیدا کردن محل‌های خاص (مثل فروشگاه ها، زمینهای ورزشی و …)
- سیستم اطلاعات ترافیک
تنها دانشمندان علوم زمین به داده‌های مکانی و تحلیل آنها نیاز ندارند، بلکه برنامهریزان شهری به کمک GIS میتوانند به یکپارچهسازی اطلاعات مورد نیاز در مدیریت شهر بپردازند. یکپارچهسازی اطلاعات مربوط به تجهیزات زیرزمینی نظیر لوله‌کشی‌های آب، برق ، فاضلاب، تجهیزات و کابلهای مخابراتی، گاز و مترو، اطلاعات پراکندگی مکانی انواع جرائم شهری، پراکندگی بیماریها، توزیع مکانهای تجاری و پراکندگی فروشگاهها و مکانهای تجاری از جمله اطلاعاتی هستند که در قالب سیستمهای اطلاعات جغرافیایی به تصمیم‌گیری بهتر در برنامه‌ریزی و مدیریت امور شهر کمک میکند. [بارو، ۱۳۸۴، ص ۸]
۲-۹-۳- سیستم حمل و نقل هوشمند[۴۲]
سیستم حمل و نقل هوشمند (ITS) که حمل و نقل تلهماتیک[۴۳] نیز خوانده می‌شود طیف وسیعی از ابزارهای جدید برای اداره شبکه حمل و نقل وسرویس دهی به مسافران است. این سیستم از طریق ارائه اطلاعات لحظه‌ای[۴۴] در خصوص وضعیت حال حاضر ترافیک شبکه جهت برنامه‌ریزی سفر، این امکان را به مسئولین، سازمانها و مسافران می‌دهد تا از اطلاعات بهتر و هماهنگی مناسبتر برخوردار شده و تصمیمات صحیحتری اتخاذ نمایند. نظارت بر ترافیک، تشخیص تصادفات و پشتیبانی موارد اورژانسی از جمله قابلیت‌های سیستمهای حمل و نقل هوشمند می‌باشد. ]
مدیریت ترافیک و همچنین سیستم اطلاعات مسافرین، دو نمونه از کاربردهای ITS در مدیریت شهری هستند. [سیدحسینی، ۱۳۸۰، ص ۲۵]
۱- مدیریت ترافیک (ATMS[46]) و کنترل ترافیک شهری (UTC[47]): استفاده از سیستمهای پیشرفته مدیریت و کنترل ترافیک سبب بکارگیری شبکه جاده‌ای در حداکثر ظرفیت می‌شود. اهداف این سیستمها کاهش تراکم و کاهش آلودگی، کاهش حوادث رانندگی و صرفهجوئی در انرژی و حفظ محیط زیست می‌باشد. این امر از ترکیب خدمات و عملکردهای زیر تشکیل می‌گردد:
- هماهنگی چراغ‌های راهنمایی برای به حداقل رساندن تأخیرات و کنترل صف اتومبیل‌ها
- کنترل رمپ ورودی بزرگراهها برای حفظ تراکم زیر حد اشباع
- تشخیص و مدیریت حوادث نظیر تصادفات و خرابی وسایط نقلیه
- جمعآوری خودکار اطلاعات ترافیک مثل حجم و سنگینی ترافیک
- کنترل چراغ‌های راهنمایی براساس اطلاعات جمعآوری شده
- ارائه اطلاعات به رانندگان در مورد تراکم ترافیک از طریق تابلوهای مخصوص و سایر ابزارها
- مخابره دستورات از مرکز کنترل ترافیک به پلیس محلی
