سرمایه ثابت در پایان دوره
سرمایه در گردش میان دورهای
نوع ریسک بر حسب بازه زمانی
میانمدت (سالانه)
کوتاهمدت
ج) ریسک اقتصادی
ریسک اقتصادی تاثیر بلندمدت نوسانات نرخ ارز بر جریان نقدینگی و در حالت کلی ارزش بازاری شرکت را منعکس می کند. نوسانات بلندمدت نرخ ارز، اثرات عمیقی بر جریان نقدی شرکت برجای میگذارد، زیرا این امر میتواند توانایی شرکت را در ایجاد جریان نقدی متاثر سازد (همان). ارزش بلندمدت بازاری شرکت نیز از طریق تغییرات نرخ ارز تهدید میشود. در مجموع ریسک اقتصادی تابعی از جریانات نرخ واقعی ارز است. هزینه ریسک اقتصادی (و مدیریت ریسک اقتصادی) در مقایسه با دو ریسک قبلی بیشتر است. زیرا برحسب این ریسک، شرکت باید در مواجهه با استراتژیهای مربوط به موقعیت جغرافیایی واحد تولیدی، رقبا، خریداران و عرضهکنندگان (تامینکنندگان) تصمیمگیری و سیاستگذاری نماید(بیکر و فیبر[۲۶]، ۲۰۰۹).
۲-۲-۲ ریسکهای مرتبط با نوسانات نرخ ارز
علاوه بر ۳ ریسک عمدهای که از نوسانات نرخ ارز مشتق میشوند، در فضای کسب و کار واحدهای تولیدی نوسانات نرخ ارز، احتمال سایر ریسکهایی که شرکتها با آنها مواجه هستند را نیز تشدید میکند(ویچینوند، ۲۰۱۲). در ادامه ضمن معرفی این نوع ریسکها به ارتباط بین ریسک نوسانات نرخ ارز و سایر ریسکها اشاره میگردد. در این رابطه ابتدا به طبقهبندی انواع مختلف ریسکها بر حسب ریسک مالی و غیر مالی یا ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک پرداخته میشود.
از یک منظر ریسک را می توان به دو گروه ریسکهای مالی[۲۷] و ریسکهای غیر مالی[۲۸] تقسیم نمود(رجدا[۲۹]، ترجمه افخمی، ۱۳۸۸).
ریسک های مالی شامل:
ریسک نرخ ارز
ریسک نرخ سود
ریسک نکول
ریسک نقدینگی
ریسک قیمت یا تغییرات سطح عمومی قیمت ها
ریسک سرمایه گذاری مجدد
ریسک های غیر مالی شامل:
ریسک مدیریت
ریسک سیاسی
ریسک صنعت
ریسک عملیاتی
ریسک قوانین و مقررات
ریسک کارایی و بهرهوری
ریسک نیروی انسانی
از دیدگاه دیگر می توان کل ریسک بازار را به دو دسته تقسیم نمود: ریسک سیستماتیک[۳۰] و ریسک غیر سیستماتیک[۳۱]. ریسک سیستماتیک آن قسمت از ریسک می باشد که به شرایط عمومی بازار مربوط است و تعداد زیادی از دارایی ها را تحت تأثیر قرار می دهد. تغییر نرخ بهره، نرخ برابری پول ملی در مقابل اسعار خارجی، نرخ تورم، سیاست های پولی و مالی، شرایط سیاسی و غیره از منابع ریسک سیستماتیک میباشند. در این نوع ریسک، تغییرات متغیرهای کلان اقتصادی کل بازار را تحت تأثیر قرار می دهد. ریسکهای سیستماتیک عبارتند از (همان):
ریسک نرخ بهره
ریسک تورم
ریسک نرخ ارز
ریسک نقدینگی
ریسک نقدشوندگی (به اعتقاد لورنز، ۲۰۰۳)
ریسک های اجتماعی-سیاسی
ریسک غیرسیستماتیک منحصر به یک دارایی می باشد. این میزان از ریسک مختص یک شرکت یا یک صنعت می باشد و ناشی از عوامل و پدیده هایی مانند اعتصابات کارگری، عملکرد مدیریت، رقابت تبلیغاتی، تغییر در سلیقه مصرف کنندگان و غیره می باشد. راهکار حمایت در برابر این ریسک ها، تنوع سازی در سبد دارایی می باشد. ریسک های غیرسیستماتیک عبارتند از:
ریسک اعتباری
ریسک مدیریتی
در جدول (۲-۲) بطور خلاصه به برخی از تاثیرات ریسکهای فوق از ریسک نوسانات نرخ ارز اشاره شده است.
جدول (۲-۲): برخی ریسکهای مرتبط با نوسانات نرخ ارز
ریسک
چگونهگی تاثیرپذیری از نوسانات نرخ ارز
نکول/ اعتباری
موسسات مالی و اعتباری جهت اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی، ابتدا صلاحیت بنگاه اقتصادی را از طریق ارزیابی حسابهای مالی آن، از جمله جریان نقدی و حسابهای سود و زیان و ترازنامهای مورد بررسی قرار داده و پس از تایید توانایی وامگیرنده، نسبت به اعطای تسهیلات اقدام میکنند در این رابطه(مارشال، ۲۰۰۸):
نوسانات نرخ ارز موجب ایجاد نوسانات در حسابهای مالی، بویژه جریان نقدی شرکت میگردد و قاعدتاً موسسات مالی در اعطای تسهیلات به این بخشها با تردیدهایی مواجه میشوند، چراکه نوسانات نرخ ارز و اثرات مخرب آن بر فضای کسب و کار بنگاه، احتمال نکول (یا تاخیر در بازپرداخت تسهیلات) را افزایش خواهد داد.
اگر تسهیلات پرداختی بر حسب ارز یا پول خارجی باشد، قاعدتاً در صورتی که نوسانات آن به زیان بنگاه باشد، امکان نکول یا تاخیر در بازپرداخت تسهیلات افزایش خواهد یافت، از سوی دیگر اگر این نوسانات به نفع بنگاه تمام شود، بدون شک این موسسه مالی است که زیان خواهد دید زیرا این موسسه میتوانست در قبال نگهداری ارز مذکور، به واسطه نوسانات آتی آن به منافع بیشتری دست یابد.
در صورتی که وثیقه دریافتی بانکها، سهام و داراییهای خارجی شرکت باشد، در پی نوسانات نرخ ارز، ارزش وثیقههای مذکور نیز دچار نوسان گردیده و توانایی موسسات مالی را برای نقد نمودن آنها با محدودیت مواجه خواهد ساخت.
نرخ بهره وکاهش رتبه
نوسانات نرخ ارز(مولر و ورشور[۳۲]، ۲۰۰۷):