سود متعلق سهامداران عادی = سود سهام ممتاز – سود پس از کسر مالیات
سود هر سهم عادی = تعداد سهام عادی منتشرشده / سود متعلق به سهامداران عادی
۲-۲۵-۹ سود تقسیمی هر سهم (DPS) ^[۲۴]
معمولا پس از کسر مالیات از سود شرکت، باقیمانده طی حداکثر یک سال به سهامداران پرداخت می شود سود تقسیم شده تمامی سود خالص یک شرکت نیست بلکه فقط بخشی از آن است، بخش باقیمانده سود به صورت تقسیم نشده جزء ذخایر شرکت است و برای گسترش آتی نگه داری می شود. اعطای سهام جایزه نوعی تقسیم سود بین سهامداران است. برای محاسبه این نسبت سود تقسیمی سهامداران عادی برتعداد سهام عادی که در دست سهامداران است تقسیم می شود. شرکتی که سودش را تقسیم می کند از دو حالت خارج نیست:

۱- طرح های سرمایه گذاری سودآور ندارد.
۲- طرح های سرمایه گذاری سودآور دارد ولی قصد آن است که نیاز مالی خود را از طریق وام یا افزایش سرمایه تامین کند.
اگر شرکت امکان سرمایه گذاری در طرح های سودآور انباشته باشد بهتر است که سود خود را تقسیم کند. اما اگر شرکتی از یک طرف سود را تقسیم می کند واز طرف دیگر افزایش سرمایه می دهد. شرکت متحمل یک سری هزینه های اضافی خواهد شد. پس بهتر است که از اول سود تقسیم نکند تا مجبور به افزایش سرمایه نشود. اما اگر قرارشد که سود تقسیم کند و وام بگیرد مقوله متفاوتی است. چرا که با گرفتن وام به میزان زیاد، هم از صرفه جویی مالیاتی بهره مند خواهد شد و هم ممکن است که به دلیل الزام به پرداخت اصل و فرع وامها، مدیران مجبور به تلاش و بهبود کارایی بیشتری شوند.(رودپشتی و دیگران، ۱۳۸۵ ، ۳۸۰)
۲-۲۵-۱۰ روش های تقسیم سود سهام
دو روش تعیین میزان یا درصد سود سهام عبارتند از:
الف- پرداخت سود سهام به مبلغی ثابت
تحت عنوان ثبات سود سهام مصطلح است، در این روش، سالانه درصدی ثابت از سود قابل تقسیم بین سهامداران توزیع می گردد و یا به ازای هر سهم، مبلغی ثابت پرداخت می گردد، و یا اینکه مبلغی ثابت به علاوه سود سهام اضافی به سهامداران پرداخت می گردد.
۲-۲۵-۱۰-۱ عوامل موثر برخط و مشی تقسیم سود
خط و مشی تقسیم سود یک شرکت متاثر ازعوامل متعددی است که عبارتند از:
۱- نرخ رشد شرکتی: شرکتی که به سرعت در حال رشد است، حتی اگر سودآور باشد، ممکن است به منظور حفظ وجوه مورد نیاز برای فرصت های رشد خود،پرداخت های سود سهام خود را محدود کند.
۲- قراردادهای محدود کننده : گاهی اوقات در قراردادهای اعطای اعتبار، محدودیتهایی وجود دارد که سود سهام پرداختی را محدود می کند.
۳- قابلیت سود دهی شرکت: توزیع سود سهام تابعی از توان سودآوری شرکت است.
۴- ثبات سودآوری: شرکتی که سودآوری آن نسبت به سایرشرکت ها ثبات بیشتری دارد، احتمالا درصد بالاتری از سودخود را توزیع خواهد کرد.
۵- حفظ کنترل: مدیریتی که به خاطر عدم علاقه به کاهش میزان کنترل، رغبتی به انتشار سهام جدید ندارد، درصد بالاتری از سود شرکت را اندوخته می سازد. تامین مالی از داخل باعث می شود کنترل شرکت حفظ شود.
۶- درجه اهرم مالی: شرکتی که از نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بالایی برخوردار است برای تامین وجوه مورد نیاز برای پرداخت بهره و اصل بدهی در سررسید، درصد بالاتری از سود خود را نگهداری خواهد کرد.
۷- توانایی تامین مالی از خارج : شرکتی که قادر است به سادگی وارد بازارهای سرمایه شود، می تواند نسبت پرداخت سود سهام بالاتری داشته باشد. اما وقتی که در دسترسی یه منابع خارجی وجوه، محدودیت وجود دارد، برای نیازهای مالی برنامه ریزی شده، سود بیشتری در شرکت اندوخته خواهد شد.
۸- عدم اطمینان: پرداخت سود سهام، احتمال بروز عدم اطمینان در ذهن سهامداران نسبت به سلامتی مالی شرکت را کاهش می دهد.
۹- سابقه و اندازه شرکت: سابقه و اندازه شرکت بر سهولت دسترسی آن به بازارهای سرمایه تاثیر می گذارد و می تواند توزیع سود را افزایش دهد.
۱۰- جرائم مالیاتی : جرائم مالیاتی احتمالی برای تجمع بیش از حد سود انباشته می تواند منجر به پرداخت سود سهام بالا شود.
۱۱- الزامات قانونی: برخی اوقات قوانین یک کشور، شرکت ها را مقید به پرداخت بخشی از سود به صورت سود سهام می کند. برای مثال در کشور ما طبق قانون تجارت، در صورت وجود سود، شرکت باید حداقل ۱۰% آن را بین سهامداران توزیع کند.
۱۲- نقش سهامداران عمده: پرداخت سود سهام تا حدود زیادی به ترکیب مالکان بستگی دارد. در صورتی که سهامداران عمده علاقه ای به توزیع سودنقدی داشته باشند، پرداخت سود سهام کاهش می یابد( مدرس و عبدالله زاده ، ۱۷۶ -۱۷۷).
۲-۲۵-۱۱ سودآوری فرصت های سرمایه گذاری
چنانچه واحد انتفاعی نتواند وجوه در دسترس را به نحوی سودآور سرمایه گذاری کند، ممکن است سودخالص به مصرف توزیع سود سهام برساند، و اگر فرصت هایی برای سرمایه گذاری سود آور، وجود داشته باشد می توان از سود به منظور تامین مالی آنها استفاده کرد.
۲-۲۵-۱۱-۱ مالیات بردرآمد
در اغلب کشورها، نرخ مالیات بردرآمد مرتبط با سود سرمایه ای است و همچنین سود سهام برای سهامداران یکسان است و کل مبلغ سود سهام دریافتی توسط اشخاص، در سال دریافت آن، مشمول مالیات می شود. براساس قانون مالیات های مستقیم ، چنانچه سود یک واحد انتفاعی با تایید دستگاه های اجرایی دولتی نظیر وزارت صنایع جهت توسعه فعالیت ها، سرمایه گذاری شود از پرداخت مالیات معاف می باشند. این امر نیز در توزیع سود سهام می تواند تاثیرداشته باشد.
۲-۲۵-۱۲ نقدینگی
یکی از عوامل بسیار موثر بر سیاست توزیع سود سهام، وجوه نقد در دسترس است. با توجه به الزام پرداخت سود سهام نقد ظرف یکسال از تاریخ تصویب سود موجب شده است که واحدهای انتفاعی با توجه به توان نقدینگی خود، میزان و درصد سود نقد سهام را تعیین کنند ( شباهنگ، ۱۳۷۹ ، ۲۶).
عوامل موثر دیگربرخط مشی تقسیم سود خط مشی تقسیم سود یک شرکت متاثر از عوامل متعددی است که برخی از آنها قبلا مورد بحث قرار گرفت. سایر عواملی که براین خط مشی اثر می گذارد، عبارتند از:
۱- نرخ رشد شرکت: شرکتی که به سرعت در حال رشد است، حتی اگر سودآور باشد، ممکن است به منظور حفظ وجوه مورد نیاز برای فرصت های رشد خود، پرداخت های سود سهام را محدود سازد.
۲- قراردادهای محدود کننده: گاهی اوقات در قراردادهای اعطای اعتبار، محدودیت های وجود دارد که سود سهام پرداختی را محدود می کند.
۳- قابلیت سود دهی شرکت : توزیع سود سهام تابعی از توان سودآوری شرکت است.
۴- ثبات سودآوری: شرکتی که سودآوری آن نسبت به سایر شرکت ها ثبات بیشتری دارد، احتمالا درصد بالاتری از سود خود را توزیع خواهد کرد.
۵- حفظ کنترل: مدیریتی که به خاطر عدم علاقه به کاهش میزان کنترل، رغبتی به انتشارسهام جدید ندارد، درصد بالاتری از سود شرکت را اندوخته می سازد. تامین مالی از داخل باعث می شود کنترل شرکت حفظ شود.
۲-۲۵-۱۳ نظریه عدم ارتباط تقسیم سود
در مکتب بازارهای کامل، عقیده براین است که سیاست پرداخت سود سهام شرکتها اساسا نامربوط و بدون اهمیت است. پیروان مکتب مزبور استدلال می کنند که هزینه تامین مالی از منابع داخلی و خارجی (انتشار سهام) یکسان است و بنابراین میزان و نوع سرمایه گذاری های واحد انتفاعی به منبع تامین مالی مربوط بستگی ندارد. در هر یک از دوره های مالی، واحد انتفاعی می تواند سیاست مناسب پرداخت سود سهام را انتخاب و هر گونه وجه لازم مازاد بر منابع داخلی را از طریق انتشار سهام جدید تامین کند.
میلر و مودیلیانی (۱۹۶۱) در مقاله ای حاصل کار تئوری خود را دراین خصوص ارائه دادند. آنها به ای نتیجه رسیدند که سود پرداختی تاثیری برروی قیمت سهام ندارد و فقط سیاست سرمایه گذاری عاملی است که می تواند از طریق آن درآمد حاصله شرکت و در نتیجه قیمت سهام آن را افزایش داد. در مقابل تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری، نحوه تقسیم سود از ارزش چندانی برخوردار نبوده و بی اهمیت می باشد(رودپشتی و دیگران، ۱۳۸۵ ، ۲۹۶).
۲-۲۵-۱۴ ارزیابی سهام از طریق سودآوری ( بورس)
از دیدگاه خریداران سهام هر شرکت، مهم ترین عامل برای تصمیم گیری در خصوص خرید سهام، سودآوری و بازدهی آن شرکت می باشد و مبنای ارزیابی و قیمت گذاری سهام در مراکز بورس جهان واز جمله بورس اوراق بهادار تهران سودآوری و بازدهی سرمایه است. برای بدست آوردن قیمت سهام از روش سودآوری، ابتدا میزان بدهی شرکت با توجه به میانگین سودآوری سه سال گذشته و بودجه سال آینده آن برآوردمی گردد و سپس با توجه به نرخ بازدهی مورد انتظار، سرمایه گذاری قیمت اوله سهام شرکت محاسبه می شود.
لازم به تذکر است که درآمدها و هزینه های استثنائی ونیز درآمدهای حاصل از فروش دارایی ها اسقاط و یا موجودی نایاب و مانند آنها، در محاسبه سود خالص قبل از کسر مالیات منظور نمی گردد.سپس چنانچه شرکت دارای کسری ذخیره برای اقلامی از قبیل مالیات، بیمه ، مطالبت مشکوک الوصول و بازخرید سنوات خدمت کارکنان باشد،مجموع این ارقام از قیمت سهام کسر می شود و پس از آن در صورتی که شرکت دارای اندوخته احتیاطی، اندوخته طرح توسعه ،سود و زیان انباشته باشد، مجموع این ارقام به قیمت سهام اضافه می شود.
۲-۲۶ پیشینه پژوهش
حامدسلطانی نژاد ( ۱۳۸۵) در تحقیقی با عنوان « بررسی تطبیقی فروش استقراض سهام با عقود اسلامی» به بحث در مورد فروش سهام بصورت استقراض به عنوان یکی از روش های تامین مالی شرکت ها پرداخته است. این پژوهش که جهت دفاع از رساله کارشناسی ارشد مالی صورت گرفته است به مباحثی از این قبیل پرداخته است.
رحمانی (۱۳۷۴) به بررسی روش های تامین مالی شامل وام های بلند مدت و انتشار سهام عادی و تاثیر آنها بر روی قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس پرداخته است که نتایج بدست آمده حاکی از رابطه معنی دار بین روش های تامین مالی و قیمت سهام می باشد.
سید حسین شاکری طاهری ( ۱۳۸۳) به بررسی میزان توجیه پذیری استفاده از روش افزایش سرمایه جهت تامین مالی و تاثیرآن بر بازده شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته که دراین پژوهش به چگونگی بکارگیری ساختار سرمایه و همچنین عوامل تاثیرگذار بر بازده سهام و توجیه پذیری یک ساختار مطلوب پرداخته شده است وبه این نتیجه رسیده که با توجه به شرایط خاص شرکت و اهدافی که شرکت دنبال می کند ساختار سرمایه مناسب را انتخاب می کند.