درآنهاایجادمی کند،بلکه باعث تشدیداعمال بزهکارانه می گردد.امّاوقتی بزهکاران پا به سنّ گذاشته به آنچه که درنوجوانی درآرزویش بودندمیرسند،دیگرجرمی که به قیمت چیزی تمام شودبرایشان به عنوان یک پاداش محسوب نمی شود .(Kandel,1980;Goldstein,1990)بنابراین بزهکاران محدودبه سنّ ممکن است انگیزۀ خودرابرای ارتکاب جرم ازدست بدهند.پس اعمال بزهکارانۀ آنهاتحت کنترل عوامل تشویقی وتنبیهی است( .(Moffitt,1993تحقیقات همچنین نشان می دهدکه بزهکاری بسیاری ازاینگونه نوجوانان پس ازدوران دبیرستان،ازدواج باهمسری که دارای شعوراجتماعی است ویابه دست آوردن کاری تمام وقت،کاهش می یابد.( (Sampson&Laub,1990رویهمرفته،رده بندی دوگانۀMoffitt،تیوری ای رابرای توضیح دونوع بسیارمتفاوت بزهکاران نوجوان ارائه داده ونشان می دهدکه ازمیان بزهکاران نوجوانان،تعدادبزهکاران محدودبه سنّبسیاربیشترازآنهایی است که درتمام طول عمربزهکارباقی می مانند.Moffittهمچنین ادّعامی کندکه اینگونه بزهکاران نسبت به دسته دوّم شانس بیشتری برای ترک کارهای خودوبازگشتن به زندگانی همراه باآداب ورسوم اجتماعی دارند.برنامه های تعلیم مهارتهای اجتماعی قدیم براین اساس بودکه رفتارهای پرخاشگرانه وبزهکارانه،تنها،نتیجه نقص وکمبوداین مهارتهامی باشد .(Freedman et al.1978)بسیاری ازاینگونه برنامه هابه منظورآموزش مهارت های اجتماعی ومهارت های ایجاداعتمادبه نفس،برای کودکان ونوجوانان پرخاشگروبزهکارارایه گردیده اند(Goldstein et al.1978;Elderetal.1979;Lee et al.1979).آنهاازالگوبرداری،تعلیم وواکنش برای آموزش دادن رفتارهای خاصّی مانندهمکاری وکمک ویاازلبخندزدن برای افزایش سازگاری اجتماعی کودکان بهره می گیرند.این تحقیقات نشان می دهدکه فراگیری مهارت های جدید،ازطریق آموزش هایرفتاری صورت می پذیرد امّاشواهداندکی درزمینۀ کاهش همزمان رفتارهای ویرانگرانه وپرخاشگرانه وجود دارد.( (Feindler et al.1986روش جدیدتردیگر،آموزش یک سری از مهارت های حلّ مشکلاتاجتماعی به کودکان است.یکی ازمثالهی خوب دراین زمینه،آموزش حل مشکلات فکری بین افرادمی باشد(توسط shureوspivack ).این روش براساس تحقیقی است که نشان دهندۀ رابطۀ میان این نوع آموزش (Icps)وسازگاری دوران کودکی می باشد. Shureوspivack،شش مهارتIcps مهم را ارائه کردند:الف:یافتن راه حل های جایگزین (مانندپیداکردن راه حل های مختلف برای یک مشکل)ب:فکر کردن راجح به پیامدهای یک رفتار(مثلاً توانایی فکر کردن دربارۀ اثرات یک عمل روی خودشخص وسایرین)پ:تقویت تفکّرهدف دار(مثلاًتقویت مراحل پی درپی حلّمشکلات) ت:تقویت تفکّراجتماعی- علّی(مثلاًدرک این مساله که رفتارواحساسات فردمتقابلاًروی دیگران تأثیرمی گذارد)ج:حساسیّت نسبت به مسایل(مثلاًآگاهی ازانواع مسایلی که می تواند در یک موقعیّت خاص بروزکنند)د:جهت گیری پویا(مثلاًدرک اینکه رفتارهاممکن است منعکس کنندۀ انگیزه هایی باشندکه همیشه به راحتی قابل تشخیص نیستند).این برنامه های تعلیم مهارت های حل مسایل به جای تمرکزبرروی تنها آموزش مهارت های خاص ومجزّا که ممکن است در موقعیّت های حقیقی زندگی بکارنیایند،درکودکان مهارت های کلی ومفهومی را که بیشتر به نیازهای یک کودک ناسازگارارتباط دارد،مآموزند.مهارت هاییکه در این برنامه ها آموزش داده می شوند،براساس تحقیقاتی هستندکه روی نقایص اجتماعی- فکری کودکان پرخاشگرصورت گرفته اند.کودکان وجوانان بزهکاروپرخاشگرانه رابرمیگزینندوتصورمی کنندکه پرخاش نتایج مثبت دارد.آنها همچنین فاقدحسّ همدلی با کسانی هستند که موردآزارواذیت شان قرارمی گیرند ونیزدرگیری شان رابا سایرین به وسیله ناچیزنشان دادن پرخاشگری شان توجیه کرده ویاتقصیررابه گردن دیگران می اندازند.آنهاهمیشه هرگونه هیجان وبرانگیختگی را،عصبانیت وخشم میپندارند.تحقیقات نشان می دهد که آموزش های همرا باعوامل اجتماعی- فکری درجلوگیری ازرفتارهای نادرست وکاهش بزهکارهاورفتارهای خشونت آمیزدرآینده مؤثرترمی باشد( .(Guerra&Slaby,1990;Lochman,1992همچنین،دریک بررسی جامع،vennard(1997)به این نتیجه رسیدکه برنامه های که بهترین نتایج رابه همراه داشتند،دارای تکنیک های رفتاری بعلاوه آموزش اجتماعی وتفکر اجتماعی بودندکه ازجمله آنها می توان به آموزش نوجوانان بزهکاردرکنترل کردن خوداشاره نمود.علاوه بربررسی تحقیقات جداگانه،vennard،یافته های مختلف راازتحقیقات mete-analgtic بایکدیگرترکیب کرد.این یافته هانیزبه دستاوردهای فکری-رفتاری،چندهنجاری وسازمان یافته اشاره داشته،درکاهش میزان ارتکاب جرم مؤثرترین محسوب می شوند.سایراصول برگرفته شده ازکتاب های تحقیقی ((چه چیزی مؤثراست))،شامل عوامل ویژه ای است که مستقیماًبه رفتاربزهکارویکپارچگی برنامه کمک می کند.
نیازبه ارزیابی قانونمندآموزش مهارت های حلّ مسایل درسنگاپور
هم اکنون،تنهادوبرنامۀ آموزش مهارت های اجتماعی ومهارت های حلّ مسایل درسنگاپوروجوددارد(مانندبرنامۀ"واسطۀ همسالان"و"برنامۀ مهارت های زندگی")که در موردکودکان وجوانان پرخاشگر وبزهکاربه کار گرفته می شود.درسال ۱۹۹۶،برنامۀ"واسطۀ همسالان"دردبیرستان های انتخاب شده(مقاطع۱۰-۷)مورداستفاده قرارگرفت تاروش حلّ اختلاف به طور دوستانه،به عنوان راهی مؤثردرجلوگیری ازخشونت وسایراشکال بزهکاری تقویت گردد. این برنامه،دانش آموزان رابامهارت های اجتماعی آشنا می سازدتاآنهابتواننددرگیری هاشان راحل وفصل کنند ونیزبه آنهاتفهیم میکندکه برای حلّ اختلافات شان درمدرسه،مسؤل هستندوهمچنین این روش واسطه ای رابه عنوان جایگزینی برای روش های حلّ اختلاف قدیمی،گسترش می دهد."مهارت های زندگی “،برنامه ای است که شامل یک کلاس آموزشی تقریباً یک ساعته می باشد وهفته ای یکبارنیزبرگزارمی شود.این برنامه هم برای سطوح ابتدایی (مقاطع۶-۱)وهم متوسطه(مقاطع۱۰-۷)بوده ودرآن برروی حل ّمسایل وکنترل خشم تأکیدمی گردد( .(Ministry of Education,1997a,bمتاسفانه هیچ کدام از این دوبرنامۀ مذکورتاکنون بطورقانونمندموردبررسی وارزیابی قرارنگرفته اند.بنابراین ارزیابی آنهاامری بسیارمهم می باشدچراکه درغیراینصورت کودکان ونوجوانان تحت آموزش هایی قرارمی گیرندکه اثرات آنهامشخص نمی باشد(Durlak,1995 ( . cavell وhughes (2000)،مساله ای بسیارمهم راعنوان می کنند وآن میزانی است که درمان هاوآموزش ها درمورداکثرافرادکاربرددارد.برای حصول اطمینان ازاینکه این برنامه هاوآموزش هاقابل اجراومرتبط با افرادموردنظرمی باشند،این تحقیق کارایی واثربخشی برنامۀ تعلیم مهارتهای حلّ مسایل(spssT )رابااستفاده از بزهکاران کودک ونوجوان سنگاپوری،مورد بررسی قرارمی دهد.مدلspssTکه شامل بخش هایی برای آموزش وتسهیل یادگیری مهارت های ضروری به منظورجبران نقایص وکمبودهای اجتماعی- فکری می باشد،اغلب درکودکان پرخاشگروبزهکاریافت می شود.برخی ازاین نقایص عبارتنداز:گرایش به الگوهای خشن درمحیط اطراف ونگرش خصومت آمیزنسبت به دیگران،به ویژه درموقعیت های مهم(Asarnow&Callan,1985;Dodge et al.1986 (. بعلاوه،کودکان پرخاشگردرحل ّمسایل اجتماعی به شدت دچارمشکل می باشند،بعنوان مثال آنهابرای حلّ مسایل میان خودوسایرین راه حل هایی کم اثرترولی تهاجمی تررابرمی گزینند( .(Slaby&Guerra,1988;Guerra&Slaby,1989آنهاآشکارامیزان پرخاشگری خود راناچیزنشان داده سعی دربیشترجلوه دادن توانایی خودنسبت به همسالانی دارندکه پرخاشگرنمی باشند(Lochman,1987; tlughes et al,1997 (.
method (روش)
صدوپنج بزهکارنوجوان دراین تحقیق شرکت داشتند.سنّ تمام آنهاکمترازشانزده سال وجرم شان تقریباً جزیی وشامل اعمالی ازقبیل دزدی،دزدی ازمغازه ها،تخریب وضرب وشتم بود.دادگاه اطفال سنگاپوردربرخوردبا آنهاشیوه های گوناگونی داردمانندگذاشتن این اطفال ونوجوانان دریک اطاق یا مؤسسات مورد تأییددیگربه منظور بازپروری وباصدورآزادی مشروط ،مجازات نقدی،برگزارکردن انجمن اولیاء وسایربرنامه هایی که شامل مشاورۀ انفرادی،گروهی وخانوادگی می باشد.تمام شرکت کنندگان دراین تحقیق نوجوانانی بودند که از سوی دادگاه،مشاورۀ انفرادی وخانوادگی برایشان درنظرگرفته شده بود.بویژه همۀ آنهااز juveniles channeled برای Gp انتخاب شده بودند.این دسته،افرادی بودند که جرم شان ازسوی دادگاه اطفال،تقریباًخفیف تشخیص داده شده بود(همانطورکه قبلاًمثال زده شد).نوجوانانی که جرم شان به مواد مخدر ارتباط پیدا می کند ازGp حذف ودرعوض به یک برنامۀ دیگرسوق داده می شوند که به این گونه بچه ها ونیازهاشان مربوط است.این خدمات مشاوره ای گوناگون ازسوی چندین مراکز ومؤسسات اجتماعی واقع دربخش های مختلف سنگاپورارایه می گردد.از تمام شرکت کنندگان خواسته شدتابارضایت در این تحقیق حظوریابند.این نوجوانان که بایدتحت مشاوره قرار می گرفتندبه دو گروه تقسیم شدند(عدّه ای در گروه intervention condition وعدّۀدیگردرگروه wait-list control condition قرارگرفتند).ازاین تعداد،۶۰ نفربرای گروه آزمایش و۶۰ نفربرای گروه کنترل درنظرگرفته شدند:ازآن جا که پیش بینی تعداد افراددستگیرشده توسط پلیس وفرستاده شده برای مشاوره در هر هفته غیرممکن بود،زمان زیادی صرف انتظاربرای عضو جدیدگرفتن دراین تحقیق می شد.به دلایل اخلاقی وقانونی،صرف زمان طولانی میان دستگیرشدن وفرستاده شدن برای مشاوره،نامناسب بود.بنابراین به دلیل محدودیّت های عملی،انتخاب وتعیین تصادفی این نوجوانان کاملاًامکان پذیر نبودبدین جهت،۵۸ نفراوّل در گروه آزمایش و۴۷ نفربعدی در گروه کنترل قرارگرفتند.یک هفته پیش ازشروع برنامه spssT،آنهامورد pre-treatment ویک هفته پس ازآن نیزمورد post-treatment قرارگرفتند.میانگین سنّی در گروه آزمایش،۷۱/۱۴(انحراف معیار=۹۶/۰)ودرگروه کنترل،۵۰/۱۴(انحراف معیار=۲۸/۱)بود.
جدول ۱ : ویژگی های جمعیّتی بزهکاران نوجوان
گروه آزمایش ) تعداد=۵۸ ( گروه کنترل ) تعداد=۴۷ (
متغیّر N (%) N (%)
قومیّت
چینی ۳۲ (۵۵.۲) ۲۰ (۴۲.۶)
هندی ۴ (۶.۹) ۲ (۴.۳)
مالزیایی ۲۲ (۳۷.۹) ۲۳ (۴۸.۹)
سایرین ۰ ۱ (۲.۱)
«جنس»
مذکّر ۴۷ (۸۱) ۲۵ (۵۳.۲)
مؤنث ۱۱ (۱۹) ۲۲ (۴۶.۸)
پدریامادرمجرّد ۱۵ (۲۵.۹) ۱۱ (۲۳.۴)
«سطح تحصیلات مادر»
تحصیلات عالیه ۲ (۳.۴) ۵ (۱۰.۶) تحصیلات متوسّطه ۲۷ (۴۶.۶) ۱۵ (۳۱.۹) پایین ترازدبیرستان ۱۷ (۲۹.۳) ۸ (۱۷.۱)
داده های نامعلوم ۱۲ (۲۰.۷) ۱۹ (۴۰.۴)
دراین دو گروه،به غیر از متغیرجنسیت،تفاوت قابل ملاحظه ای دیگری وجود نداشت.همچنین تعدادپسرهادرگروه آزمایش بیش ازتعداددخترهابود.درجدول ۱،اطلاعات جمعیّتی بیشتردربارۀ این شرکت کننده هاوجوددارد.اندازه گیری هاپرسش نامه های استفاده شده دراین تحقیق،شامل ۳۴سؤال بودکه به پنج قسمت تقسیم می شد:پرخاشگری فیزیکی(هشت سؤال)،پرخاشگری لفظی(پنج سؤال)،عصبانیت(هفت سؤال)،دشمنی(هشت سؤال)وپرخاشگری غیرمستقیم(شش سؤال).امتیازکلی نیزازجمع تمام نمره هابه دست می آمدهرپرسش نامه (AQ)،یکی ازویژگیهای مربوط به پرخاشگری راتوضیح می داد.ازشرکت کننده هاخواسته شدتاسؤالات راازشمارۀ۱(اصلاًمانندمن نیست)تا۵(کاملاًمانندمن)،ارزیابی کنند.چون این پرسش نامه هادرآمریکاارایه گردیده بود،بایدمناسب وموثق بودن آن(reliabititg)برای سنگاپوری هانیزچک می شد.پس ازبررسی نیزreliabilitg بالایی به دست آمد.(۸۸/۰=cronbach alpha coefficient ).
گروه آزمایش
نوجوانان بزهکاربه مدت هشت هفته دربرنامۀspssT شرکت داشتند.شرکت دراین برنامه دررأس قرارداشت وبرای اطمینان ازاین بودکه،سایربرنامه های آموزشی وتربیتی که ازسوی دادگاه تعیین می شدبراین تحقیق تأثیری نمی گذارند.spssTدرTampines familg service center(TFSC) برگزارمی شد.این مکان یکی ازموسسات محلی درسنگاپوروزیرنظردادگاه اطفال بود.این برنامه بطورکلی شامل هشت جلسه دوساعته بود.هرگروه spssTازهشت نوجوان بزهکارتشکیل می شد.آموزش دهنده هانیزمددکاران ومشاوران TFSCبودند.آنهاطبق یک برنامه جامع که توسط (۲۰۰۰)Angارایه گردیده بودعمل کرده وقبل ازاین که شروع به تعلیم آن نوجوانان کنند،خودشان به مدت چهارساعت توسط محقق آموزش می دیدند.فعالیت های گروهی ودرس های spssTازطریق راهنماهاصورت می گرفت تااطمینان حاصل شودکه تمام مراحل آموزشی بصورت یکپارچه انجام می شوند.درسهای SPSST،شامل مهارت هایی بود که تفاوت میان کودکان بزهکاروپرخاشگروکودکان غیربزهکاروغیرپرخاشگررامی نمایاند.این مهارت ها عبارت بودنداز:حسّ همدلی،توجه دقیق به الگوهای اجتماعی ومحیطی،درک واقعی ودرست نیت های دیگران وحل ّمسایل.تکنیک های گوناگونی نیز برای آموزش این مهارت هابه کار گرفته می شد،مانند:بازی های فکری،داستان،نقش بازی کردن وبحث های گروهی.
گروه کنترل
گروه کنترل شامل آن دسته از نوجوانانی بود که به تازگی ازسوی دادگاه اطفال برایشان مشاورۀانفرادی وخانوادگی در نظرگرفته شده بود وحال منتظر بودندتاتحت آموزش های مختلف ارائه شده توسط مراکزخدمات خانواده(Familg service ceters)درسنگاپورقرارگیرند.این برنامه های آموزشی هر سه – چهارماه یک باروآنهم درصورت حظورداشتن آموزش دهنده ها برگزارمی شد.این نوجوانان مانندشرکت کننده های گروه آزمایش موردارزیابی pre-treatmentوpost-treatment قرارمی گرفتند.
نتایج
سؤال این تحقیق بااستفاده از یک عامل بین دوگروه ویک عامل داخل دوگروه که جنسیت وسطح تحصیلات والدین راکنترل می کرد،بررسی شد.این بررسی به این منظوربودکه آیاگروه آزمایش نسبت به گروه کنترل امتیازبهتری کسب می کنندیاخیر.میانگین تنظیم شدۀتمام متغیرهابرای هردوگروه درجدول ۲نشان داده شده است.این میانگین هانشان می دهندکه پس ازکنترل جنسیّت وسطح تحصیلات والدین،نوجوانان بزهکاردرگروه آزمایش بهبودبسیاربیشتری رانسبت به گروه کنترل نشان دادند(نمرات آنهادرpost-treatment بهترازpre-treatment بود)
{یادداشت مترجم:وقتی می خواهندروی یک عدّه آزمایشی راصورت دهندتادربارۀ متغیّرموردنظرخودتحقیق کنند،قبل ازآنکه آن متغیّرراروی گروه امتحان کنند،یک امتحان کلی ازآنهابه عمل می آورندوپس از ارائه متغیّرموردنظرمجدداً آنهاراامتحان می کنندتاببینندکه آیامتغیّرشان روی گروه تأثیری داشته یاخیر.به امتحان وّلی،pre-treatmentوبه دومی post-treatmentمی گویند}
امیانگین های تنظیم شده برای متغیّرهای پرخاشگری درقبل ازآزمایش وپس ازآن : جدول ۲
کنترل آزمایش زمان های آزمایش و اندازه گیری ها
«قبل از آزمایش»
۰۶/۱۵ ۳۱/۱۸ پرخاشگری فیزیکی
۰۶/۱۱ ۵۷/۱۲ پرخاشگری لفظی
۰۰/۱۶ ۸۲/۱۶ خشم
۳۲/۲۰ ۶۵/۱۹ خصومت
۲۹/۱۳ ۵۹/۱۴ پرخاشگری غیرمستقیم
«پس از آزمایش»
۰۳/۱۴ ۷۱/۱۶ پرخاشگری فیزیکی
۹۴/۱۰ ۳۵/۱۱ پرخاشگری لفظی
۱۲/۱۵ ۷۸/۱۵ خشم
۵۲/۱۹ ۴۶/۱۷ خصومت
۷۱/۱۲ ۶۹/۱۲ پرخاشگری غیرمستقیم
۸۰/۷۲ ۹۸/۷۱ امتیاز کلّی پرخاشگری
آزمایش مشابهی براساس متغیّرهای دیگرصورت پذیرفت تااثرآزمایش هایSPSSTبررسی گردد.ازمیان زیرمجموع ویاسؤالات مختلفی که دربارۀ پرخاشگری بود(پنج قسمتی که گفته شد)،گروه آزمایش که تحت SPSSTقرارداشتنددرمقایسه باگروه کنترل امتیازکمتری درقسمت پرخاشگری مستقیم به دست آوردند(که نشان می داددرپرخاشگری شان بهبودحاصل شده است).شکل ۲،میانگین های تنظیم شده رابرای هردوگروه ونیزبه صورت نموداری،بهبودامتیازات گروه آزمایش راازpre-treatmentبه post-treatment ،نسبت به گروه کنترل نشان می دهد.درمتغیّرهای پرخاشگری دیگر،هیچ تفاوت قابل ملاحظه ای دیده نشد.
تشریح مطالب
آموزش مهارت های حلّ مسایل،یکی ازچندین برنا مه هایی است که پیش ازهمه به مشکلات رفتاری واجتماعی- فکری درکودکان وجوانان پرخاشگرمی پردازد.kazdin،پس ازبررسی تأثیرگذاری این برنامه،اظهارداشت که آموزش این مهارت ها رفتارهای پرخاشگرانه راکاهش می دهد.
جدول خلاصه شده برای بررسی دوجانبۀ انحراف معیارپرخاشگری کلّی : جدول ۳
F میانگین مربع میزان آزادی حاصل جمع مربع ها منشأ گوناگونی
«بین دو مورد آزمایش »
۴۸/۰ ۸۳/۲۲۵ ۱ ۸۳/۲۲۵ (کنترل / آزمایش ) گروه
۰۲/۰ ۶۸/۱۰ ۱ ۶۸/۱۰ بازگشت
۰۰/۴۶۷ ۶۸ ۷۵/۳۱۷۵۵ خطا
«دربین خودمواردآزمایش»
۰۴/۱۱ ۰۰/۷۲۱ ۱ ۰۰/۷۲۱ زمان
۸۸/۵ ۰۱/۳۸۴ ۱ ۰۱/۳۸۴ گروه توسط زمان
۰۷/۰ ۸۳/۴ ۱ ۸۳/۴ بازگشت
۲۹/۶۵ ۶۸ ۶۵/۴۴۳۹ خطا
طرح های پژوهشی دانشگاه ها درباره تعلیم مهارتهای حل مشکلات اجتماعی
