های اقتصادی سنگین ، محدودیت در روابط اجتماعی ، تحمل سرزنش ها و تحقیر های دیگران ، بروز مشکلات زناشویی ، بروز مشکلات در خواهران و برادران و نظایر آن . در بسیاری از موارد کودکان کم توان ذهنی بیشتر وقت خود یا تمام آن را د رخانه و در تعامل با اعضای خانواده به سر میبرند و در نتیجه این گونه کودکان احتمال عملکرد نادرست خانواده و نارضایتی والدین را افزایش می دهند ( به پژوه و رمضانی ،۱۳۸۴).
وجود کودک استثنایی در یک خانواده اغلب آسیب های جبران ناپذیری را بر خانواده وارد میکند. میزان آسیب پذیری خانواده در مقابل این ضایعه گاه به حدی است که وضعیت سلامت روانی خانواده دچار آسیب شدیدی میشود. به طوری که به محض آگاهی والدین از معلولیت فرزند خود، تمام آرزوها و امیدها به یأس مبدل میگردد ومشکلات والدین شروع میشود(برجیس و همکاران ،۱۳۹۲).یکی از این مشکلات ممکن است عدم رضایت زناشویی باشد که در پژوهش حاضر مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت .
بیان مسئله:
رضایت زناشویی ، حاصل خشنودی و سازگاری زن و شوهر در ابعاد مختلف زندگی مشترک است و استحکام بنیان خانواده و سلامت والدین را تضمین می کند .رضایت زناشویی والدین در حفظ تعادل زندگی و جو عاطفی خانواده نقش حیاتی دارد و عامل موثری برای مقابله با فشارهای روانی و داشتن عملکرد مناسب در زندگی است . در زندگی خانوادگی ، گاهی کودکان اسباب رنجش ، بی حوصلگی ، ناسازگاری و نارضایتی والدین و زمانی پیام آور رضایت مندی و مایه ی امید والدین به زندگی می باشند . حضور فرزندان به سبب مسایلی که به همراه دارد ممکن است موجب تعمیق روابط زوجین یا کاهش رضایت یا عدم رضایت زناشویی گردد .تا پایان نیمه اول قرن بیستم از تاثیر فرزندان بر رضایت یا عدم رضایت زناشویی صحبتی نبود . اما امروزه با تاکید بر نقش فرزندان در زندگی ، آنها را عاملی در بروز نارضایتی و اختلاف های زناشویی به شمار می آورند، چرا که با تولد فرزند تغییراتی در کارکرد خانواده ایجاد می شود (به پژوه و رمضانی ، ۱۳۸۴).

خانواده یک نظام اجتماعی است که بهم ریختگی در هر عضو و عنصر آن کل سیستم آن را به هم خواهد ریخت .تولد یک کودک استثنایی موجب شوک عاطفی در پدر و مادر او خواهد شد.میزان شوک وارد شده بر پدر و مادر آنقدر شدید و قوی است که گاهی اوقات در مقایسه با غم و اندوه حاصل از مرگ یک کودک خردسال و سالم قرار می گیرد . روابط زناشویی و سیستم های ارتباطی در چنین خانواده هایی تغییر خواهد کرد ( جنابادی ،۱۳۹۳).
یکی از متغییر هایی که می تواند به شکل منفی تحت تاثیر کودکان با ناتوانی قرار گیرد ، رضایت زناشویی است . برقراری ارتباط مؤثر با طرف مقابل، عدم عصبانیت، حفظ استقلال فردی زن و مرد ضمن مشارکت با هم، ارزش قائل شدن به خواسته ها و علایق همسر، همراهی و همدلی، داشتن اهداف و آرمان مشترک، قبول سختی ها و آمادگی برای مواجهه با مشکلات زندگی و کنار هم بودن در روزهای خوشی و سختی و تأکید و توجه بر نکات مثبت شخصیت همسر، ابراز دوستی و اهمیت دادن به یکدیگر را از عوامل در استمرار زندگی مشترک و رضایت زن و مرد دانسته اند. ارتباط صحیح کلامی و غیرکلامی اساس یک زندگی زناشویی موفق است. زن و مردی که از داشتن، یک ارتباط صحیح با یکدیگر و دیگر افراد خانواده محروم هستند، دارای نشانه های رفتاری ویژه ای می باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: یاس، نومیدی و درماندگی زن یا شوهر، وجود تعارض بین زن و شوهر، داشتن انواع مشکلات در زمینه های مالی، جنسی، رفتاری، نرخ پایین تقویت یکدیگر، نبود رضایت و خشنودی از زندگی زناشویی شکایت و انتقاد از یکدیگر و غیره که سرانجام سلامت روانی افرادخانواده را مورد تهدید قرار می دهد(میکائیلی و همکاران ،۱۳۹۱).
تحقیقات مختلفی به تأثیر وجود کودک معلول و ناتوان بر رضایت از زندگی والدین پی برده اند. نتایج تحقیقات(ولفنزیرگر،۲۰۰۱،تانیلا و کوکانون و ژارویلین ۲۰۰۵،ملا باشی،۱۳۸۲،و معتمدین و همکاران،۱۳۸۷) نشان می دهد تفاوت معنی داری بین رضایت زناشویی والدین کودکان معلول، عقب مانده ذهنی و عادی وجود دارد و کودک معلول بر رضایت زناشویی و ؛ سازگاری والدین اثر می گذارد. تحقیقات متعدد(رودریا، مورگان و کافکن،۲۰۰۲،روش،۲۰۰۵،ملک پور،۱۳۷۵،احمدنیا،۱۳۸۰،و حسینی و رضازاده،۱۳۸۱) تأثیر وجود کودک معلول و کم توان ذهنی را بر میزان ابراز وجود در رضایت از زندگی والدین این کودکان، گزارش کرده اند.
امید به زندگی به نحوه تفکر و احساس و عمل ما مربوط می شود . وقتی از امیدواری خوبی برخوردار باشید، انتظار بهترین چیزها را در زندگی دارید و نیز برای رویارویی با هر حادثه ای آمادگی دارید . به طور کلی، مردمی که امیدواری خوبی دارند نگرش مثبت دارند و آماده برخورد با مشکلات زندگی اند . در مورد خود و دیگران احساس خوبی دارند، در محیط کار و فعالیتشان و در روابطشان مسئولیت پذیرند. اسنایدر -بنیان گذار نظریه امید و درمان مبتنی بر آن- امید را به عنوان سازه ای شامل دو مفهوم این گونه تعریف می کند “توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی اهداف مطلوب به رغم موانع موجود و کارگزار یا عامل انگیزش لازم برای استفاده از این گذرگاهها". امیددرمانی از نظریه امید اشنایدر و اندیشه های برگرفته شده از درمان شناختی –رفتاری، درمان راه حل مدار و درمان داستانی یا روایتی مشتق می شود. (بیجاری و همکاران، ۱۳۸۸).
محققان بر این باورند که گرچه پدر و مادر ممکن است ، با کودکان عادی نیز تحت فشار قرار گیرند ولی این مشکلات در مقابل یک کودک استثنایی اغلب به سطوح بالایی از فشار در پدر و مادر منجر می گردد که می تواند در آسیب روانی و رضایت زناشویی موثر باشد۰ (رجبی و همکاران،۲۰۱۲). همچنین رضایت زناشویی میتواند سهم زیادی در یک مادر خوب بودن برای کودک را داشته باشد (چانگ و چوی ، ۲۰۱۴).
با توجه با آنچه گفته شد در پژوهش حاضر به مقایسه رضایت زناشویی و امیدواری در بین مادران کودکان عادی و استثنایی پرداخته خواهد شد .
اهداف :
اهداف اصلی :
هدف پژوهش حاضر مقایسه میزان رضایت زناشویی و امیدواری در بین مادران کودکان عادی و استثنایی در شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۳ است.
هدف فرعی :
۱- تعیین تفاوت میزان رضایت زناشویی در بین مادران کودکان عادی و استثنایی
۲- تعیین تفاوت میزان امیدواری در بین مادران و کودکان عادی و استثنایی
فرضیه های تحقیق:
۱-میزان رضایت زناشویی در بین مادران کودکان عادی و استثنایی متفاوت می باشد.
۲-میزان امیدواری در بین مادران کودکان عادی و استثنایی متفاوت می باشد.
تعریف نظری:
رضایت زناشویی:
احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شدن توسط زن و شوهر موقعی که همه جنبه های ازدواجشان را در نظر بگیرند(سلیمانیان، ۱۳۷۳ )
تعریف عملیاتی:
نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ بدست آورده است.
رضایت زناشویی:
توافق زن و شوهر در مورد اموری که ممکن است مسایل حادی به بار آورد، علایق و فعالیت مشترک، ابزار علنی مکررو اعتماد متقابل، شکوه و شکایت اندک از احساس تنهایی و مانند اینها(راسن و همکاران، ۲۰۰۴ )
امیدواری:
پل زدن ذهنی، به سوی اهدافی است که اکنون در رویا داشته و در آینده بدان خواهیم رسید (رابینسون، ۱۹۸۳ ).
تعریف عملیاتی:
تعریف عملیاتی این متغیر عبارت است از نمره ای که هر فرد از پرسشنامه امیدواری (شاید) بدست می آورد می باشد.
تعریف نظری:
کودک استثنایی:
آنچه که ما اصطلاحاً «کودک استثنایی» می گوییم غالباً بدین معناست که کودک از نظر هوشی و جسمی و روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می باشد که نمی تواند به نحو مطلوبی حداکثر استفاده را از برنامه های آموزش و پرورش عادی ببرد و ناگریز نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق العاده ای می باشد.
فصل دوم
پیشینه پژوهش
رضایت زناشویی
رضایت زناشویی: رضایت مندی زناشویی را بیشتر به صورت نگرش ها یا احساسات کلی فرد درباره ی همسر و رابطه اش تعریف می کنند (فرخ دوست و همکاران، ۱۳۸۴). رضایت مندی زناشویی یک پدیده ی درون فردی و یک برداشت فردی از همسر و رابطه است، چنین تعریفی از رضایت مندی زناشویی نشانگر آن است که رضایت مندی یک مفهوم تک بعدی و بیانگر ارزیابی کلی فرد درباره ی همسر و رابطه اش است (همان منبع، ص ۲۹۶). رضایت مندی زناشویی پیامد توافق زناشویی ۱ است و به صورت درونی احساس می شود. اصطلاح توافق زناشویی، رابطه مناسب زن و شوهر را توصیف می کند.
محققان برای آسانی در سنجش، همچنین عملیاتی کردن این مفهوم، رضایت مندی زناشویی را به چهار بعد اساسی تقسیم کرده اند که عبارتند از:
الف) جاذبه: عبارت است از جنبه ای از یک شیء، یک فعالیت یا یک شخص که برانگیزاننده ی پاسخ های نزدیکی در دیگران باشد. تمایلی برای نزدیک شدن به یک شیء، فعالیت یا شخص که در رضایت مندی زناشویی جاذبه های بدنی و جنسی انسان مدنظر قرار گرفته است (صالحی فدری، ۱۳۷۸).
ب) تفاهم: ارتباطی مبتنی بر پذیرش دو سویه، راحت و بدون تنش و دغدغه ی خاطر که بین دو نفر برقرار می شود (میراحمدی زاده و همکاران، ۱۳۸۲).
ج) نگرش: نوعی سوگیری عاطفی درونی که عمل یک فرد را تبیین می کند. در اصل این تعریف در برگیرنده قصد و نیت فرد است (همان منبع، ص ۵۸).
د) سرمایه گذاری: منظور از این عبارت آن است که هر یک از زوج ها برای بهتر ساختن رابطه و نیز خوشایندی طرف مقابل، کارهایی را انجام می دهند و یا از انجام آن خودداری می کنند. به بیان دیگر مقابله به مثل کردن هنگامی که رفتار طرف مقابل پاداش دهنده است، و خودداری از انجام عمل متقابل هنگامی که رفتار وی پاداش دهنده نیست (صالحی فدری، ۱۳۷۸).
انسان خواهان راحتی، آسایش و کامجویی است و از این رو دنیا را محل برآورده شدن این خواسته ها می داند و یا دست کم می خواهد که چنین باشد. اما از آنجا که دنیا محل راحتی و آسایش نیست، میان انتظارات او با واقعیت ناهماهنگی به وجود می آید و در نتیجه احساس ناکامی می کند و بی تاب می گردد.
مشکل خانوادگی از آنجا آغاز می شود که این احساس ناکامی، به روابط همسران منتقل می شود زیرا هر کدام از همسران تصور می کند دیگری عامل ناکامی وی است و همین تصور موجب بروز نارضایتی و ناسازگاری می گردد. این در حالی است که هیچ کدام تقصیر ندارند دنیا محل آسایش نیست.
اساساً خداوند متعال آسایش را در بهشت قرار داده و مردم آن را در دنیا می جویند و از این رو آن را نمی یابند. (ان الله عزوجل یقول… وضعت الراحه فی الجنه و الناس یطلبونها فی الدنیا فلا یحدونه)
بدیهی است هر کس چیزی را طلب کند که وجود ندارد خود را به زحمت انداخته و چیزی به دست نمی آورد (من طلب مالم یخلق، أتعب نفسه و یرزق قیل: یا رسول الله! و ما الذی لم یخلق؟ قال: الراحه فی الدنیا)
محققان عوامل متعددی را در میزان رضایت زناشویی همسران مؤثر دانسته اند.
داشتن تشابهات در مسائل عقیدتی، رشد عاطفی، تشابه مذهبی، سطح اقتصادی، طبقه ی اجتماعی، وضعیت تحصیلی، ابراز عشق و محبت به یکدیگر، توافق در روابط جنسی و برخورداری از مهارت های ارتباطی، عواملی هستند که تأثیر آنان در رضایت زناشویی به دفعات مورد تأیید قرار گرفته است.
مهم ترین عوامل برای ازدواج های موفق عبارتند از:

1. 1. پختگی روانی و رشد عاطفی، فکری طرفین

این ویژگی به سن بستگی ندارد و هر فردی باید هنگام ازدواج به رشد عاطفی، فکری و اجتماعی کاملاً رسیده و بالغ شود. از آنجایی که رشد عاطفی، فکری با رشد هوشی رابطه مستقیم دارد اختلاف زیاد در این زمینه سبب بروز اختلاف و نارضایتی زناشویی می شود.

2. 2. طرز فکر، عقاید و تمایلات

باید قبل از وارد شدن به زندگی زناشویی مخصوصاً در دوران نامزدی در موضوعات مهم زندگی توافق نظر وجود داشته باشد. ثابت شده است که توافق های زیاد قبل از ازدواج، روابط بعد از ازدواج را نیز محکم تر کرده و معنی و مفهوم بهتر به زندگی زناشویی می دهد.