- کمکبهاعتباردهندگاندرانتخاببرترینشرکت‌هادراعطایاعتبارات؛
- تجدیدنظروتصمیم‌گیریدولتوسازمان‌هایدولتیدرخصوصحمایت،مداخله،تشویقیاتنبیهوهدایتشرکت‌ها(انواریوقدرتیان، ۱۳۸۳).
۲-۱۱. ویژگی‌هاینظامارزیابیاثربخش
پارکرمعتقداستمواردیمثلعملیبودن،قابلفهمبودنبرایعموم،بهبوددادنخودارزیابیبه‌صورتمستمر،بیشتربودنمزایاازهزینه‌هاودارابودنمعیارهایواقعیومستدلوقویازویژگی‌هاییکنظامارزیابیعملکرداست(Parker,2000).
طبقنظراکثرصاحب‌نظراندرزمینهارزیابیعملکرد،می‌توانویژگی‌هاییکسیستمارزیابیعملکردمناسبرابه‌شرحزیرخلاصهکرد:
- الگویمناسبارزیابیعملکردبایدصرفهاقتصادیداشتهباشدوازلحاظاجراآسانباشد.
- الگویمناسبارزیابیعملکردبایدجامعیتداشتهباشد.
- بایدبرروینقاطحساسمتمرکزشودومعیارهایمناسبوکلیدیرادربرگیرد.
- بایدبرمسائلکمی،کیفیوفرایندهاواستراتژیمتمرکزباشد(دانشور، ۱۳۸۵).
۲-۱۲.فرایندارزیابیعملکرد
باشناختاهمیتارزیابیعملکردسازمانی،بسیاریازدستگاه‌هااعمازدولتیوخصوصیمتمایلبهاجرایآندرسازمان‌هایمتبوعهخودشدند. باتوجهبهمتفاوتبودناهدافواستراتژی‌هایایندوبخشبایکدیگر،چارچوبوفرایندارزیابیعملکردنیزدرایندودستهازسازمان‌هابهنوعیمتفاوتاست. درنتیجهنگرشبهتفاوت‌هاوشباهت‌هایارزیابیعملکرددراینارگان‌هالازمهاجرایموفقاینفراینداست.
دربخشخصوصیسیستمبازار،شرکت‌هاراواداربهاندازه‌گیریعملکردوکارآیینموده است؛چراکهنقصانوشکستدراندازه‌گیریعملکردبلندمدتوکوتاه‌مدت،سودآوریراتحتتأثیرقرارمی‌دهد. رقابتدرفروشوسودآوریانگیزهواقعیرابرایتعقیبمداومسودمندیوجذابیتکالاهاوخدماتدربخشخصوصیبهدنبالخواهدداشت. اندازه‌گیریدربخش‌هایدولتیبه‌آسانیوراحتیاندازه‌گیریعملکرددربخشخصوصینیستومحدودیت‌هایبسیاریدارد. همچنینشرایطبسیاریمانند،حوادثطبیعی،سیاستکشورهایخارجیوغیرهکهخارجازکنترلدولتاست،برعملکرددولتتأثیرمی‌گذارد،ولیدرپایانمردم،دولترامسئولنتایجبه‌دستآمدهمی‌دانند. دربخشدولتینیرویبازارایننقشرابازینمی‌کند. اهمدلایلآننیزعبارتنداز:
- شرکت‌هاوسازمان‌هایدولتینمی‌توانندازبازاربیرونروند. هریکازافرادجامعه،مشتریانخدماتدولتیهستندودرهرثانیهمشتریانجدیدیبهدنیامی‌آیند؛
- دولتمی‌توانددرآمدهایخودراکنترلنماید. اگرپولبیشتریبرایارائهخدماتموردنیازباشد،دولتقادراستتامالیات‌هاراافزایشدهد. درواقعممکناسترابطه‌ایمیانکیفیتتولیداتومیزانتقاضایمشتریانوجودنداشتهباشد؛
- دولتاجازهداردتابیشترازآنچهکهدرآمددارد،هزینهکند؛
- دولتخدماتضروریراتحویلجامعهمی‌دهد.
صرف‌نظرازاندازه،بخشیانوعفعالیت،سازمان‌هایپیش‌روگرایشبهاعمالیک‌سریازجنبه‌هایعمومی‌عملکرددارند. اینجنبه‌هاعبارتنداز:
جوانبمالی؛
رضایتمشتری؛
عملیاتتجاریداخلی؛
رضایتکارمندان؛
رضایتجامعهوافرادذ‌ی‌نفع.
توجهوایجادمعیارهایاندازه‌گیری‌هادراین ۵ بخشنقشمهمیدرموفقیتیکسیستماندازه‌گیریعملکردایفامی‌کند. دربخشخصوصیمعیاراصلیموفقیتدرعملکردسوداست. امادستگاه‌هایدولتیمعیارواحدبرایاندازه‌گیریعملکردکهموردپذیرشهمگانیبودهوجهانیباشد،دردستندارند. دربخش‌هایدولتی،عملکردبایددرمقایسهبااهدافبرنامه‌هایآنانواینکهبهنتایجمطلوبخوددستیافته‌اندیاخیر،موردارزیابیقرارگیرد. موفقیتغالباًازنقطه‌نظرصاحبانمنافعبررسیمی‌شود. صاحبانمنافعگروه‌هایگوناگونیمانندقانون‌گذاران،سایرشخصیت‌هایارکاندولتی،عرضه‌کنندگانوفروشندگانمشتریانوعمومجامعهراشاملمی‌شود. بنابراین،بسیاراهمیتداردتااندازه‌هاومعیارهاییکهیکسازمانبرایاندازه‌گیریعملکرداستفادهمی‌کند،به‌گونه‌ایانتخابگردندکهتاحدامکان،نهایتاستفادهازمشورتونقطه‌نظراتگروه‌هاحاصلگرددودرنهایتبینتمامگروه‌هادررابطهباانتظاریکهازسازمانمی‌رود،توافقحاصلشود (مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران، ۱۳۹۱).
ارزیابیعملکردرامی‌توانشاملگام‌هایزیردانست(جاویدان،۱۳۸۵):
- تدوینیابررسیرسالت‌ها،مأموریت‌ها،اهدافکلانواستراتژی‌هایسازمان؛
هرسازمانرابایددرچارچوبرسالتومأموریتآنسنجید؛چراکهسازمان‌هایمختلفرسالت‌هاومأموریت‌هایمختلفیدارندومعیارهایسنجشتنهاخروجی‌هاوخدماتیراکهبامأموریتسازمانیواهدافراهبردیادغامشده‌اند،تعریفوارزیابیمی‌کند؛
سازمانرامی‌تواندرقالبمثلثیباسهجنبه،وظایف،فرایندها،اهدافومأموریت‌هابررسیکرد.
شکل ۲-۴.مثلثوظایفسازمان
بنابراینارزیابیعملکردرامی‌توانبرسهدستهدانست(الهی،۱۳۷۸):
ارزیابیوظایفافراددرسازمان؛
ارزیابیفرایندهایبهاجرادرآورندهوظایفدرسازمان؛
ارزیابیاهدافومأموریت‌هایسازمانی.
برایارزیابیعملکردلازماستشغل‌هایموجوددرسازمانبه‌خوبیتحلیلشدهوبرایوظایفتعیینشدهشاخص‌هایکیفیکهنشان‌دهندهمیزانانجامکار،حجمکارودرجهپیشرفتبرنامه‌هاوانجامکارها است،طراحیشود.
توجهبهرسالتسازمانواهدافهریکازبخش‌هادرطراحیشاخص‌هابسیاراهمیتدارد(راستگو،۱۳۷۸).
- تدوینوتنظیمشاخص‌هایارزیابیعملکرد
شناساییشاخص‌هاوپارامترهایارزیابیعملکردسازمانازاساسی‌ترینودرعینحالازاولینگام‌هاییاستکهبایددرارزیابیعملکردطیشود. شاخص‌هاهمانندچراغیهستندکهبهسازمانکمکمی‌کننددرجهتمشخص‌شدهحرکتکنندتادچارانحرافنشوندوبه‌عبارتدیگر،شاخص‌هابایدمسیرحرکتسازمانرابرایرسیدنبهاهدافوتحققمأموریت‌هامشخصکنند.
- تدوینوبرقراریمعیارعملکردبرایشاخص‌ها
پسازتعییننمودنشاخص‌هابرایسنجشعملکردسازمانابتدابهاستاندارد (وضعمطلوب) هرشاخصنیازداریمتاازطریقمقایسهآنباعملکردواقعیمیزانفاصلهسازمان (مثبتیامنفی) رادرشاخصمشخصکنیم. تعییناستانداردعملکردهرسازمانازطریقمنابعزیردست‌یافتنیاست:
تکالیفتعیینشده (کمی‌وکیفی) برایسازماندربرنامهتوسعه؛
اهدافکمی‌تعریف‌شدهسازمان؛
میانگینمتحرکعملکردسازمانیامحاسبهنرخرشدعملکرددرسال‌هایگذشته.
- ابلاغواعلانانتظاراتوشاخص‌هایارزیابیبهواحدموردنظر
