A

 

 

 

۱۳۰۶۲۲۷/۶

 

۹۹/۰

 

۵۹۷۲۰۴۱۴۳۰۱/۸

 

۵۱۹۴۱۱۶۲۷۳۱/۷

 

۰۷۵۲۴۰۷۵۰۱۶/۶-

 

۵۰۲۹۳۵۳۸۴۵۲/۷

 

 

 

۴-۱۴-۲- تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز
همان طور که مشاهده می گردد، نتایج حاصل از بررسی اثر طول دوره تداخل و کنترل علف های هرز تاج خروس و خرفه بر عملکرد نسبی ذرت، به صورت رسم منحنی های لجستیک و گامپرتز به منظور بررسی دوره بحرانی کنترل علف های هرز تاج خروس و خرفه بر حسب روزهای پس از سبز شدن (نمودار ۴-۴۱) و نیز محاسبه ضرایب معادلات توابع لجستیک در دوره تداخل (جدول ۴-۵) و گامپرتز در دوره کنترل (جدول ۴-۶) علف های هرز، ارائه گردید.
با بررسی روند تغییرات منحنی تابع گامپرتز در طول دوره رشد گیاه، مشاهده گردید که با افزایش طول دوره کنترل علف های هرز، شیب منحنی افزایش پیدا کرده و این افزایش تا حدود ۵۰ روز پس از سبز شدن ذرت، تداوم داشته و پس از آن، شیب تابع، ثابت گردیده است. با توجه به روند تغییرات شیب منحنی گامپرتز می توان نتیجه گرفت که تاثیر کنترل علف های هرز از ابتدا تا حدود ۵۰ روز پس از سبز شدن ذرت، زیاد بوده است. و از طرفی دیگر با بررسی روند تغییرات منحنی لجستیک، می توان نتیجه گرفت که از ابتدا تا حدود ۹۰ روز پس از سبز شدن ذرت، شیب منحنی روند کاهشی داشته و پس از آن ثابت باقی مانده است. شدت کاهش شیب آن در ابتدای فصل رشد بیشتر بوده است و این نشان دهنده رقابت شدید علف های هرز در این زمان می باشد. بنابراین می توان گفت که وجین ابتدای فصل دارای تاثیر بیشتری بر کنترل علف های هرز و افزایش عملکرد ذرت داشته است (نمودار ۴-۴۱). شاید علت این باشد که رشد ذرت در ابتدا کند است ولی با گذشت چند هفته، ذرت به سرعت کانوپی خود را بسته و مانع رشد علف های هرز می شود.

با توجه به این که به استناد نتایج فوق، افزایش دوره رقابت علف های هرز در هر دو سری تیمارهای کنترل و تداخل علف های هرز، سبب افت عملکرد نسبی ذرت گردیده است؛ ضرورت تعیین زمان شروع و پایان دوره بحرانی کنترل علف های هرز، می تواند ضمن بهبود کمّی و کیفی عملکرد، افزایش کارآیی عملیات شیمیایی و غیر شیمیایی کنترل علف های هرز را در این گیاه زراعی، امکان پذیر کند. نتایج این پژوهش، نشان داد که با افزایش افت عملکرد نسبی ذرت از ۵ به ۱۰ درصد، دوره بحرانی دیرتر شروع و زودتر به پایان رسید. بر اساس ۱۰ درصد کاهش مجاز عملکرد نسبی، دوره بحرانی کنترل علف هرز، بین ۱۴ تا ۲۴ روز پس از سبز شدن و بر اساس ۵ درصد کاهش مجاز عملکرد نسبی، دوره بحرانی کنترل علف هرز، بین ۸ تا ۳۶ روز پس از سبز شدن، قرار گرفته است (جدول ۴-۷).
برای توسعه سیستم مدیریت تلفیقی علف های هرز (IWM)^[277]، به شناسایی رفتار علف های هرز در اکوسیستم های زراعی و تاثیر آن ها روی عملکرد گیاهان زراعی، نیاز است. تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز، یک کلید موثر در این سیستم، می باشد (آمادور-رامیرز، ۲۰۰۲). لازم به ذکر است که تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز، به معنای عدم کنترل در خارج از این دوره نیست. از آن جایی که تولید بذر توسط علف های هرز پس از پایان این دوره می تواند جمعیت علف های هرز را در فصول بعدی تحت تاثیر قرار دهد، جهت مدیریت پایدار و دراز مدت علف های هرز در کنار کاهش وابستگی به علف کش ها، بایستی جهت جلوگیری از تولید بذر توسط علف های هرز، در خارج از این دوره نیز کنترل صورت بگیرد (ان گواجیو همکاران، ۲۰۰۷). زیمیدال^[۲۷۸]( ۱۹۹۳)، قوشه و همکاران^[۲۷۹] (۱۹۹۶) و هال و همکاران^[۲۸۰](۱۹۹۲) به ترتیب دوره بحرانی کنترل علف های هرز ذرت دانه ای را ۲ تا ۶ هفته پس از سبز شدن، ۳ تا ۵/۶ هفته پس از سبز شدن و مرحله ۳ تا ۱۴ برگی ذرت گزارش کردند. دوره بحرانی کنترل علف های هرز نه تنها بستگی به نوع گیاه زراعی و ارقام مورد مطالعه دارد (زیمیدال، ۱۹۸۰) بلکه به موقعیت جغرافیایی و مناطق ‌آب و هوایی نیز بستگی دارد (هال و همکاران، ۱۹۹۲).
با افزایش طول دوره تداخل که مصادف با افزایش درجه حرارت و شدت تابش خورشیدی است، رشد رویش علف های هرز افزایش پیدا می کند و خود باعث افزایش سطح برگ و سایه اندازی بیشتر بر گیاه زراعی می شود ( کیانی ،۱۳۷۶؛ نادعلی ،۱۳۷۸). رابطه مستقیم و فزاینده ای بین تراکم علف های هرز با افزایش تعداد روزهای تداخل و تکامل دوره رشد گیاه زراعی مشاهده شد، به طوری که مرحله ظهور گل تاجی (۸۲ روز پس از سبز شدن) به بیشترین تعداد بوته علف های هرز (در مترمربع) رسیدند و پس از آن، افزایش چشمگیری نشان ندادند. عامل افزایش مهم تاج خروس از کل سطح برگ علف های هرز همانطور که گزارش شده است را می توان به دلیل C₄ بودن این علف هرز و قدرت رقابت بیشتر آن مربوط دانست در تداخل تمام فصل، تاج خروس به تنهایی ۸۶% از کل سطح برگ علف های هرز را به خود اختصاص داده است (نادعلی، ۱۳۷۸). علف های هرز با ذرت بر سر جذب نیتروژن رقابت می کنند و تا حدودی می توان گفت که علف هرز در استفاده از نیتروژن قدرت بیشتری نسبت به گیاه زراعی دارند (نادعلی، ۱۳۷۸). در شرایط کمبود نیتروژن مشکل حادتری برای گیاه زراعی نسبت به علف هرز پیش می آید و لذا کوددهی به نفع گیاه زراعی تمام خواهد شد. (مصرف کود نیتروژن به صورت سرک باعث اختلاف بین تیمارها می شود. به عبارت دیگر، تیمارهای تداخل علف هرز که به شدت در معرض کمبود نیتروژن قرار داشتند، توانستند کمبود خود را تا حدی جبران کنند. اردکانیان (۱۳۷۵) نیز در یک بررسی که به منظور تعیین اثر نیتروژن بر رقابت ذرت با علف های هرز صورت گرفت، گزارش کرد که عمده رقابت ذرت با علف های هرز، بر سر مصرف نیتروژن می باشد و در صورت تأمین نیتروژن کافی و کوددهی مناسب، خسارت ناشی ازتداخل علف های هرز به شدت کاهش می یابد. در شرایط وجود مواد غذایی کافی و حاصلخیزی بالای خاک، حتی در آلودگی شدید به علف های هرز، رقابت برای مود غذایی پیش نخواهد آمد ولی در شرایط خاک های فقیر، خاک زودتر از مواد غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه زراعی و علف های هرز تخلیه می شود و نقطه‌ محدودیت منابع و زمان بحرانی حذف علف های هرز زودتر فرا میرسد یعنی دوره بحرانی عاری از علف هرز طولانی تر می شود و لذا فاصله زمانی بین این دو، یعنی دوره بحرانی مبارزه با علف های هرز نیز بیشتر می شود (هال و همکاران، ۱۹۹۲).
نمودار ۴-۴۱– دوره بحرانی کنترل علف های هرز تاج خروس و خرفه بر حسب روزهای پس از سبز شدن
جدول ۴-۵- ضرایب معادله لجستیک در دوره تداخل علف های هرز Y = A/(1+B×exp (-Cx) ) (

 

 

 

 

 

 

ضرایب

 

 

 

 

 

 

 

Std.E

 

R²

 

C

 

B

 

A

 

 

 

۳۲۵۳۹۹۷/۲

 

۹۹/۰

 

۳۰۵۷۴۰۲۷۹۳۴/۲

 

۰۳۳۵۶۱۳۹۰۵۹/۸-

 

۰۰۰۱۴۷۳۰۱۷۴/۲

 

 

 

جدول ۴-۶- ضرایب معادله گامپرتز در دوره کنترل علف های هرز Y = A×exp (-exp (B-Cx) ) (

 

 

 

 

 

 

ضرایب