Source of variation F factor p value
AM630 F(1,49)=17.81 =0.0001
D-AP5 F(3,49)=6.65 <0.001
Interaction F(3,49)=24.88 <0.0001
۴-۵- بررسی تاثیر تزریق پس از آموزشGP1a بر روی حافظه موشهای تیمار شده با D-AP5
نتایج احاصل از این بررسی در شکل۴-۴ ارائه شده است.
آنالیز واریانس دو طرفه نشان دهنده تداخل معنا دار بین GP1a و D-AP5 به شرح زیر می باشد.
Source of variation F factor p value
GP1a F(1,49)=22.17 <0.0001
D-AP5 F(3,49)=14.97 <0.0001
Interaction F(3,49)=16.09 <0.0001

+++
شکل۴-۴:بررسی اثر تزریقAM630 وGP1a پیش از تزریق مقادیرمختلف D-AP5
هر ستون نمایانگر میانگین ± انحراف معیار مربوط به ۷ موش در هر گروه است .
***p<0.0001 در مقایسه با گروه سالین/D-AP5(0.75µg/rat)
###p<0.0001 در مقایسه با گروه سالین/D-AP5(0.50µg/rat)
مجموعه A شامل چهار گروه بوده که به ترتیب ۱µl سالین،D-AP5 با مقادیر(۰.۲۵,۰.۵۰,۰,۷۵mic g/rat) دریافت کردند.
مجموعه B شامل چهار گروه بوده که هر کدام ابتدا GP1a(50ng/rat) و پس از ۵ دقیقه به ترتیب ۱µl سالین، (۰.۲۵,۰.۵۰.۰.۷۵ µg/rat) D-AP5دریافت کردند.
مجموعه C شامل چهار گروه بوده که هر کدام ابتدا AM630(50ng/rat) و پس از ۵ دقیقه به ترتیب ۱µl سالین،D-AP5 (0.25,0.50.0.75 µg/rat) دریافت کردند.
فصل پنجم :بحث و نتیجه گیری
بحث
در این مطالعه نقش سیستم کانابینوییدی گیرندهCB2 در ناحیه هیپوکامپ برفراموشی القا شده از طریق تزریق درون مغزی آنتاگونیست گیرنده NMDA مورد بررسی قرار گرفته است.
۵-۱- سیستم گلوتاماتارژیک در هیپوکامپ و اهمیت آن درتثیبت حافظه
یادگیری فرایندی هست که طی آن اطلاعات جدید به دست می آیند و حافظه توانایی ذخیره و باز یابی این اطلاعات یاد گرفته شده ، خوانده میشود.سیستمهای لوب گیجگاهی بیش از سه دهه است که توجه زیادی را به خود جلب کردند. [۲۶]و کشف ورود یهای حسی و ارتباطی از قشر مخ به بخش هیپوکمپ و پارا هیپوکمپ سیستم لیمبیک از ارزش زیادی برخوردار بوده این ارتباطات با قشر پیش پیشانی برای تشکیل حافظه ضروری هستند[۲۷]. بر اساس پژوهش ها یادگیری موجب افزایش نورون زایی در هیپوکمپ بالغین میگردد [۷۵].

هیپوکمپ یک بخش خیلی مهم در مغز است که نقش مهمی در یادگیری،حافظه کوتاه مدت و فعالیت حرکتی بازی می کند.هیپوکمپ در مقطع عرضی به دلیل اختلافات نورو شیمیایی و سازمان سلولی به چهار ناحیه تقسیم شده است که عبارتند از CA1 ،CA2 ،CA3 ،CA4 قسمت اعظم ناحیه فوقانی هیپوکامپ راCA1 و قسمت اعظم تحتانی آن را CA3 تشکیل میدهد. CA2 قسمت کوچکی است که بینCA1 و CA3 قرار گرفته وCA4 بین هیپوکمپ و شکنج دندانی قرار دارد.[۳۳]ساختار هیپوکامپ ساختار بسیار انعطاف پذیری است که به صورت دو سویه به قسمت های قشری مخ متصل میشود که در پردازش و ذخیره اطلاعات [۱۹]] به وسیله فر ایند های تقویت سیناپسی دراز مدت LTP و یا تضعیف سیناپسی دراز مدت[LTD] دخالت دارد[۹۱]. انواع اشکال حافظه و یادگیری به نظر می رسد که با دخالت مکانیسم های انعطاف پذیری نورونی که نیاز به مجموعه فر ایند های ملکولی خاص دارند رمز نگاری می شوند[۹۴, ۹۵].
در فرایند القای LTP در ناحیهCA1 هیپوکامپ اغلب ورود یون های کلسیم از طریق کانال های پس سیناپسی عبور دهنده یون وابسته به گلوتامات( N-متیل D-آسپارتات یا NMDA ) و به دنبال آن فعال سازی پروتئین کیناز ها[۹۶] و همچنین کانال های کلسیمی وابسته به ولتاژL-type دخیل هستند.
مشخص شده است که آنتاگونیست گیرنده NMDA بر روی جنبه های از ترس و اضطراب و افسردگی موثر بوده و در اشکال مشخصی از یادگیری و حافظه اختلال ایجاد می کند[۹۷, ۹۸].مطالعات نشان داد که دودمانه موشهایی که پس از حذف ژن گیرنده NMDA، محدود شده در ناحیه CA1 سلول های میکروگلیال هیپوکامپ، متولد شدند دچار اختلال در حافظه Spatial بودند.[۹]همچنین مشخص شده که که مهار گیرنده NMDA توسط آنتاگونیست(MK801)موجب اختلال در مرحله تثبیت و بازیابی در حافظه اجتنابی مهاری در موش های نوجوان می گردد.[۹۹] .
اثر آگونیست ها و آنتاگونیست های گیرنده NMDA در مغز بر روی حافظه مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعات هم به صورت ملکولی[۱۱۸] و هم در موجود زنده [۱۱۵, ۱۱۶, ۱۱۹]. این اثر را مورد بررسی قرار داده اند. طبق بررسی ها مشخص شده که گیرنده های NMDA در القای LTP که یک مکانیسم مهم در حافظه هست دخالت دارد و بلوکه کردن این گیرنده ها توسط MK801 در محیط کشت هیپوکامپ موجب مهار ۷۵% شاخه زنی نورونی می گردد[۱۱۸]. همچنین تزریق NMDA و آنتاگونیست های آن موجب تاثیر بر حافظه می گردد[۱۰, ۱۱۵, ۱۱۹].
مطالعه حاضر نشان داد که تزریق مقادیر (۰.۵۰,۰.۷۵µg/rat ) D-AP5به صورت در ناحیه CA1 train -post موجب تخریب در حافظه می گردد.
مطالعات پیشین نشان داده بود که تزریق D-AP5 در مقادیر( µg/mice 0.50 And 1 ) در ناحیه CA1 هیپوکامپ موجب اختلال در حافظه شده[۱۰۰] همچنین تزریق(MK801 (4µg/rat (آنتاگونیستNMDA) به صورت post-trainو pre-test موجب اختلال در حافظه می گردند[۱۳].
۵-۲-سیستم کانابینوئیدی و اهمیت آن درتثبیت حافظه
کانابینوئید ها مشتقات اسید های چرب به ویژه آراشیدونیک اسید می باشد.کانابینوئید ها دارای چهار اثر عمده کاهش حرکت ، سختی حرکت ، کاهش دمای بدن و اثرات ضد دردی می باشند.اولین بار در سال ۱۹۶۴ نشان داده شد که دلتا-۹-تترا هیدرو کانابینون Δ -۹-THC) ) ، از لحاظ سایکوفارماکولوژیک ترکیب فعال و عمده گیاه شاهدانه است[۴۷].به دنبال این گزارشات مطالعات گسترده ای بر روی این ماده صورت گرفت و در ادامه با شناسایی گیرنده های کانابینوئیدی و کانابینوئید های آندوژن و همچنین معرفی آنتاگونیست های اختصاصی تر این مطالعات سرعت بیشتری به خود گرفت . بر اساس مقالات اثرات گوناگونی از کانابینوئید ها بر روی CNS معرفی شده است[۵۳, ۱۰۱-۱۰۳] که مهمترین آنها شامل:تغییر در ادراک و یادگیری، حافظه ،سرخوشی،تسکین درد می باشد .
کانابینوئید ها اثرات خود را از طریق گیرنده های کانابینوئدی که شاملCB1 و CB2 می باشند اعمال می کنند.گیرنده CB1 کانابینوئیدی به صورت گسترده در مغز یافت می شوند . هرچند تحقیقات حاکی از این بود که گیرنده هایCB2 به صورت عمده در سیستم ایمنی یافت می شوند[۵۴] اما برررسی های بعدی از حضور گیرنده های CB2 درسلول های گلیال مغز[۵۵] و همچنین به صورت گسترده هر چند کمتر از CB1 درسلول های نورونی و گلیال در نواحی از مغز مثل سلول های پیرامیدال هیپوکامپ و سلول های غشر پورکنژ [۵۶] گزارش دادند .حضور یک گیرنده جدید به غیر از گیرندههایCB1وCB2 توسط آزمایشاتی که نشان می دهد برخی از اثرات کانابینوئید ها از طریق این گیرنده میانجی گری نمیشود،پیشنهاد شده است که موسوم به گیرندهCB3 می باشد[۵۳, ۱۰۴, ۱۰۵].
هر دو گیرنده CB1و CB2 از نوع گیرنده های متصل به Gپروتئین می باشند. این گیرنده ها بهG پروتئین مهاری متصل شده و فعال شدن آنها باعث مهار آدنیل سیکلاز و تحریک مسیر MAPK می شوند[۴۹, ۵۳]. گیرنده CB1علاوه بر این از طریق Gi/o بر انواع مختلفی از کانال ها اثر می گذارند.همانند گیرنده CB1 گیرندهCB2 نیز ازطریق زیرواحد Gi/Goα موجب مهارفعالیت آدنیل سیکلاز می شوند. همچنین گیرندهCB2 ازطریق زیرواحدGβϒ خود به نظرمی رسد که به مسیرMAPK-ERK، یک مسیرپیچیده ومحافظت شده،که درتنظیم یکسری از فرایندهای مهم هم درسولهای بالغ وهم درسلول های درحال رشد دخالت دارد، مرتبط می گردد. فعال سازی مسیرMAPK-ERK ازطریق آگونست های گیرنده CB2 به واسطه زیرواحدGβϒ موجب تغییردرمهاجرت سلولی وهمچنین القای ژن وابسته به رشدZi f268 می گردد این ژن درکد کردن یک فاکتورتنظیم کننده که درفرایندهای انعطاف پذیری سلول وایجاد حافظه طولانی مدت دخیل است؛ شرکت دارد[۶۱،۶۲،۶۳،۶۴ ].
با توجه به تایید بیان گیرنده CB2 درمغز وهیپوکامپ [۵۶] و اثرات کانابینوئید ها بر حافظه بررسی هایی در مورد اثرات گیرنده CB2 در حافظه و یادگیری صورت گرفت.به نظر میرسد فعال سازی یامهار گیرندهCB2 دارای اثرات سایکونورونی است در موش ها تحریک طولانی مدت CB2 موجب افزایش ایمپالس های تحریکی مرتبط با گلوتامات شد که این اثر با آگونیستCB2 مهار گردید. [۱۰۶].همچنین تزریقAM630 (آنتاگونیست CB2)موجب اختلال در حافظه اجتنابی شده و تزریقJWH133(آگونیستCB2) موجب بهبود این اختلال گردید[۱۰۷]. در مطالعه حاضر تزریقAM630 post- train به صورتi.c.v. در ناحیه CA1 به صورت وابسته به دوز موجب اختلال در حافظه اجتنابی شد که این مطابق مطالعات پیشین بود .در صورتی که تزریقGP1a تغییر معناداری در حافظه ایجاد نکرد.البته باید در نظر داشت این بررسی در موش های سالم انجام شده و همچنین اثرات کوتاه مدت بررسی قرار گرفته در نتیجه مغایرتی با یافته های فوق ندارد.
۵-۳-بررسی تداخل سیستم کانابینوئیدی و سیستم گلوتاماتی در تثبیت حافظه
مطالعات رفتاری نشان می دهد که کانابینوئید ها با برخی از سیستم های نورو ترنسمیتری بر همکنش مستقیم نشان می دهند[۱۰۸].مدارکی وجود دارد که کانابینوئید ها رهایش چندین میانجی عصبی را در سراسر مغز کاهش می دهند[۶۱].
با توجه به سیستم های گوناگون دخیل در حافظه و یادگیری مثل دوپامینرژیک گلوتاماتارژیک و آدرنرژیک در حافظه و یادگیری و و همچنین گزارش اثر سیستم کانابینوئیدی بر مراحل مختلف حافظه در نواحی مهمی از مغز که در حافظه دخیل هستند مانند :هیپوکامپ[۱۳, ۱۰۰] و آمیگدال[۱۱۷] و نوکلئوس اکومبنس [۱۰۹] برهم کنش اثرات متقابل این سیستم ها بر هم در مطالعات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
برای مثال ریواستیگمین(یک مهار کننده استیل کولین استراز)توانست اختلال حافظه ناشی از WIN55,212-2 (یک آگونیست کانابینوئیدی)را برطرف کند[۱۱۰]همچنین کلونیدین توانست تخریب حافظه ناشی ازWIN55,212-2 را برطرف نماید.
مطالعات زیادی به بررسی اثر متقابل کانابینوئید ها و سیستم وابسته به گلوتامات (گیرنده NMDA )پرداخته اند.مطالعات invitro نشان داد که فعال شدن گیرنده های کانابینوئیدی موجب کاهش آزاد سازی گلوتامات از طریق مهار کانال های کلسیمی وابسته به پروتئین G در هیپوکامپ می شوند[۱۱۱]. همچنین مشخص شده که دوز های مختلف آگونیست و آنتاگونیست NMDA