اینکه چه چیز زیبا است و چگونه باید بدان دست یافت بیش از آنکه مسئلهای ذاتی و فراتاریخی باشد بیشتر یک برساخت اجتماعی است که از جانب الگوهای اجتماعی تولید و توزیع و دست آخر از جانب مخاطب مصرف می شود و تبلیغات به عنوان بنمایه تولید و توزیع ایدهها و رویههای اجتماعی و به عنوان مهمترین عامل در تولید نیاز و آرزومندی بیشترین تاثیر را در این نقطه ایفا می کند.
همانطور که در بخش مبانی نظری گذشت بودریار معتقد است که انسان مدرن در مواجهه با تبلیغات همواره الگوها و ایدهآلهایی را در سر میپرود و وضعیت موجود زیبایی خود را همواره در نسبت با یک ایدهآل میسنجد که همان اسطورهی زیبایی مدرن است. لذا اولین کاری که تبلیغات می کند دستکاری تصور از بدن مخاطب است با تولید احساس محرومیت نسبی برای مخاطب تبلیغات. تبلیغات در وجوه حیظ چهره به چهره و رسانه ای عمل می کند. اگرچه منشا و منبع آن همواره رسانهای است اما با پراکنده کردن و همهگیر کردن الگوی رایج زیبایی و ارائه ملاک برای همه باعث می شود که کنشهای زندگی روزمره نیز تحت تاثیر تبلیغات قرار گرفته و انسانها به شکل ناخواسته در داوریها و ارزیابیهایی که از زیبایی یکدیگر دارند الگوی رسانهای را بازتولید کنند. بعد از این فرایند تغییری نسبت به تصور از بدن ایجاد می شود که تمایل به تغییر و اعمال زیبایی بر بدن آغاز می شود. در این فرایند خودپنداره ی بدنی فرد ابتدا آسیب میبیند، بعد با یک ایدهآل مقایسه می شود و در مرحله بعد راهکاری از جانب تبلیغات ارائه می شود که فرد می تواند با بهره گرفتن از آنها خود را به وضع ایده آل نزدیک کند. بدین ترتیب الگوی عملی و عینی تغییر نگرشی خود را در قالب عمل عینی بر روی بدن نشان می دهد. این الگو همان مدیریت بدن است بدین ترتیب که فرد با دستکاری بدن خود با کمک نهادهای پزشکی و… زیبایی مطلوب را بر بدن خود حک می کند. از این بحث تاثیر تبلیغات بازرگانی بر تصور از بدن و متعاقبا تصور از بدن بر مدیریت بدن را استخراج کرده ایم
این فرایند از طیفی از نظریه های ذکر شده در بخش نظری تغذیه می کند.
۲-۷- مدل نظری و مفهومی
تمایل به مدیریت بدن مدیریت بدن (رفتاری)
۲-۸- فرضیه های تحقیق
۲-۸-۱- فرضیه اصلی
به نظر میرسد بین تبلیغات بازرگانی و مدیریت بدن رابطه وجود دارد.
۲-۸-۲- فرضیههای فرعی
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و تمایل به جراحی زیبایی رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و تمایل به سلامت رفتاری رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و تمایل به آرایش و بهداشت رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و تمایل به کنترل وزن رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و تمایل به پوشش ظاهری رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و عملِ به جراحی زیبایی رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و عملِ به سلامت رفتاری رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و عملِ به آرایش و بهداشت رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و عملِ به کنترل وزن رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین میزان استفاده از تبلیغات بازرگانی و عملِ به پوشش ظاهری رابطه وجود دارد.
-
- به نظر میرسد بین متغییر واسطه ای نوع تصور از بدن و مدیریت بدن رابطه وجود دارد؟
-
- به نظر میرسد مدیریت بدن بر حسب تحصیلات متفاوت است.
-
- به نظر میرسد مدیریت بدن بر حسب جنسیت متفاوت است.
-
- به نظر میرسد مدیریت بدن بر حسب سن متفاوت است.
-
- به نظر میرسد مدیریت بدن بر حسب وضع تاهل متفاوت است.
فصل سوم:
روشتحقیق
۳-۱- روش شناسی تحقیق
روش عبارتست از مجموعه ای از فعالیتها که برای دستیابی به هدف یا اهدافی خاص صورت می گیرد. لذا روش پژوهش را نیز می توان مجموعه اقداماتی دانست که پژوهشگر با بهره گرفتن از آنها در صدد کشف پاسخ سؤالات پژوهش، بررسی و یا عدم تأیید فرضیه های خود بر می آید. روش های پژوهش در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت های وابسته به زمینه تحقیق به شمار می روند. روش های مورد نظر متعدد بوده و هر کدام با توجه به تناسبشان به موضوع و فرضیه های تحقیق به کشف قوانین علمی کمک می کنند، لذا در هر پژوهش، محقق سعی می کند تا متناسب ترین روش را انتخاب کند. چرا که شناخت واقعیتهای موجود و پی بردن به روابط بین آنها مستلزم روشهایی است که به شکل دقیق بتواند ارتباط بین پدیده ها را تبیین نموده و به کشف واقعیتها منجر شود.
دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد شد، مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. «روش سنگ بنای هر کار علمی است و اتخاذ روش علمی تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول علمی است.» (ساروخانی،۱۳۸۶: ۱۲۷) با توجه به ضرورت روش شناسی در امر تحقیق باید دانست که «روش علمی، موجه ترین روش جهت آگاهی انسان است و آنچه تحقیق به عنوان نتایج بدست می آورد بستگی زیادی به انتخاب روش دارد.» (نادری و سیف نراقی،۱۳۷۰، ۸۴) مقصود از روش علمی، راه ها و شیوه هایی است که پژوهشگر را از خطا محفوظ داشته و رسیدن به حقیقت را برای او امکان پذیر سازد. «این روش شکل خاص و نظامداری است از همه انواع بررسی ها و تفکرات انعکاسی که منظور از کاربرد آن، افزایش میزان ارتباط بین جواب و مسئله مورد نظر و از طرفی بالا بردن اعتبار جواب و کاهش بهره گیری می باشد.» (هومن، ۱۳۸۰، ۹۳) بنابراین، «هر تحقیقی راه و روش مخصوص به خود را دارد و روش کار تحقیق باید متناسب با هدفهای تحقیق باشد.» (کیوی و کامپوند، ۱۳۷۷: ۱۸۵) با ذکر این مقدمه در ادامه این فصل ابتدا به تشریح روش اجرای تحقیق پرداخته می شود یعنی ابتدا روشی که این تحقیق طبق آن انجام می گیرد را بیان میکنیم در ادامه به تعاریف نظری مفاهیم و متغییرهای پژوهش پرداخته شده است تا هم مفاهیم به کار رفته در دو فصل پیش و هم شیوههای سنجش آنان روشن شود سپس به معرفی تکنیک تحقیق، جامعه آماری پژوهش، برآورد حجم نمونه، روش مناسب نمونهگیری میپردازیم. همچنین تکنیک گردآوری اطلاعات، سطح تجزیه و تحلیل دادها، تکنیکهای مورد استفاده را با بهره گرفتن از آمار توصیفی و اسنتباطی تشریح می کنیم. و در آخر اعتبار و پایایی ابزار سنجش تشریح شده است
۳-۲- روش پژوهش
شیوه های مختلفی برای تحقیق اجتماعی وجود دارد. در این پژوهش از روشهای متعددی که در مطالعات تجربی معمول است، استفاده شده و به طور همزمان از روشهای اسنادی[۱۵۲] و روش پیمایش [۱۵۳]استفاده شده است. شاید تحقیق پیمایشی متداولترین روش مشاهده در علوم اجتماعی باشد (ببی،۱۳۸۸: ۵۲۹) روش پیمایش روشی است که به طور گسترده در شناخت افکار و عقاید مخاطبان رسانهها بهکار رفته است (نقیبالسادات،۱۳۹۱: ۱۸). تحقیق پیمایشی روشی است که در ان برای گرداوری داده ها از گروه های معنیی از افراد خواسته می شود به تعداد معینی از پرسش های مشخص (که همه سوال ها یکسان است) پاسخ دهند (بیکر،۱۳۸۸ :۹۶). در تحقیقات پیمایش علاوه بر استفاده از پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات، از فنون دیگری از قبیل مصاحبه عمیق، مصاحبه ساختمند، مشاهده تحلیل محیط و جز اینها نیز به کار می رود (دواس،۱۳۸۹ :۱۳).
مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظمی از داده هاست که دواس آن را ماتریس متغییر بر حسب داده های موردی[۱۵۴] می نامد؛ بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغییر ها یا خصوصیات یکسان جمع آوری می کنیم و به یک ماتریس داده ها می رسیم (دواس، ۱۴:۱۳۸۹). در روش پیمایش، هیچ بخش از بخشهای تحقیق شکل نمی گیرد، مگر آنکه بخشهای قبلی شکل گرفته باشد. لذا از این منظر نوعی روش پلکانی از شکلگیری کلیات پژوهش تا نتیجه گیری و پیشنهادات است (نقیب السادات،۱۳۹۱: ۱۹).
در بحث روششناسیِ پیمایش، چهار موضوع عمده به شرح زیر بررسی می شود:
۱) چه مفاهیم و یا متغییرهایی مورد سنجش قرار میگیرند؟ ۲) مفاهیم مورد نظر چگونه سنجیده می شوند؟
۳) فرضیات تحقیق چیست؟ ۴) جامعه آماری و قلمرو مطالعه، نمونه گیری و حجم نمونه چگونه انتخاب شده اند؟ ۵) تحلیل داده ها با چه روشها و شیوه هایی صورت گرفته است؟ ( فیروزآبادی، ۱۳۸۴: ۱۶۲ ).
۳-۳- تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغییرهای تحقیق
قبل از پرداختن به تعریف مفاهیم اصلی، اشاره به یک نکته کلی ضروری به نظر می رسد که مفاهیم اساساً سنگ بنای نظریههای علمی و یکی از بنیادیترین ابزارهای علم بهعنوان یک شیوه شناختند. تحلیلهای علوم اجتماعی نیز بر پایه مفاهیمی جمعی استوارند (بلیکی، ۱۳۸۴ : ۱۷۰). تعریف عملیاتی راه و روش تجربه کردن یا سنجش یک مفهوم را مشخص می کند. پژوهش متکی بر مشاهده است و بدون تعریف روشنی از آنچه باید مشاهده کرد، مشاهده تحقق نمییابد.
یک مفهوم به لحاظ نظری یا تعریفی مشخص و مورد وفاق در ادبیات یک رشته علمی دارد و یا خود محقق باید تعریفی از آن ارائه دهد. اما علاوه بر تعاریف صوری، گونه دیگری از تعاریف نیز در این سنت وجود دارند که آنها را تعاریف عملیاتی مینامند. منظور از تعریف عملیاتی، تبدیل مفاهیم به متغییرهاست. عملیاتی سازی با مشخص کردن رویههای انجام می گیرد که توسط آنها مفهوم نظری اندازه گیری خواهد شد، با نشان دادن اینکه چه چیزی مصداق و مثالی از مفهوم نظری خواهد بود و چه چیزی باید تغییر کند تا درجات و مقادیر مختلفی از مفهوم نظری دیده شوند، یعنی معرفهایی که برای سنجیدن این مفهوم و تولید داده های مرتبط با آن به کار خواهند رفت. منظور از متغییر نیز مفهومی است که می تواند مقادیر گوناگون داشته باشد و به شیوهای تعریف می شود که از طریق مشاهده می توان گفت در هر مورد معین چه مقداری دارد. به طور خلاصه، متغییرها ترجمان تجربی مفاهیم هستند (بلیکی، ۱۳۸۴: ۶ – ۱۷۵). حال بر این مبنا به تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم اصلی تحقیق میپردازیم.
۳-۳-۱- تبلیغات بازرگانی
-
- تعریف نظری