فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
در هر پژوهشی ، پژوهشگر سعی و تلاش می کند تا مناسبترین راه و شیوه را انتخاب نماید تا روابط بین متغیرها را نشان دهد. بنابراین شناخت واقعیت های موجود و پی بردن به روابط بین آنها مستلزم انتخاب روش تحقیق مناسب است. پس دستیابی به هدفهای تحقیق میسر نخواهد بود ، مگر زمانی که جستجوی شناخت یا روش شناسی درست صورت پذیرد . دکارت در این رابطه روش را راهی می داند که به منظور دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود. به طور خلاصه می توان نتیجه گرفت که روش تحقیق مجموعهاس از شیوه ها و تدابیری است که برای شناخت حقیقت و برکناری از لغزش به کار برده می شود. ( خاکی ، ۱۳۸۲: ۱۴۲ ). در این فصل به بررسی روش تحقیق ، جامعه آماری و حجم نمونه مورد تحقیق ، معرفی ابزار های جمع آوری اطلاعات، چگونگی بررسی روایی و پایایی پرسشنامه خواهیم پرداخت.

۳-۲- روش تحقیق
تحقیقات را بر اساس معیارها و مبناهای مختلفی می توان دسته بندی کرد. مفید ترین نوع دسته بندی انواع تحقیق ، حالتی است که بر اساس هدف و بر اساس روش طبقه بندی شود:
بررسی نوع تحقیق بر اساس هدف
هر پژوهشی فعالیتی نظام مند است که طی آن دانش یا دانش گسترش می یاید یا وضعیتی توصیف و تبیین می گردد و یا در نهایت مسأله و مشکل خاصی راه حل جویی می شود. با توجه به اینکه هر تحقیق با یک مسأله و هدف خاصی آغاز می شود، لذا بر پایه ماهیت مسأله های مطرح شده و هدفی که از تحقیق پژوهشگر دنبال می کند، تحقیقات بر اساس هدف به ۵ دسته پایه ای، کاربردی، تحقیق و توسعه، ارزیابی، علمی تقسیم می شوند.
تحقیقات پایه ای یا بنیادی تحقیقی است که اهداف مشخص تجاری ندارند و در آن سعی می شود که دانش و نظریه ها بطور عام و خالص توسعه و گسترش یابد و کاربرد عملی دستاورهای تحقیق مورد توجه نباشد(جین، ترایاندیس، ۱۳۷۶: ۱۰)
اما هدف از تحقیقات کاربردی به دست آوردن درک یا دانش لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن نیازهای مشخص و شناخته شده برطرف گردد. در این نوع تحقیقات کشف دانش تازه ای است که کاربرد مشخصی را درباره فرآورده یا فرآیندی در واقعیت را دنبال کند(جین، ترایاندیس، ۱۳۷۶: ۱۰)(خاکی، ۱۳۸۹: ۹۴).
در فرایند تحقیق و توسعه هدف شناسایی نیازها یا استعداد، پیدایش اندیشه ها، طراحی، تولید، معرفی و انتشار یک محصول و فرایند یا نظام فن آوری تازه می باشد. در چهارمین نوع تحقیقات، یعنی تحقیقات ارزیابی، هدف جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات برای تصمیم گیری است و آخرین نوع تحقیقات، یعنی تحقیقات عملی، فرآیندی است که به طور منظم داده های پژوهش را در مورد بعضی اهداف، موضوعات یا نیازهای سیستم جمع آوری کرده، این داده ها را به سیستم بازخورد داده، آنگاه با انتخاب متغییرهای برگزیده شده در سیستم بر اساس داده ها و فرضیه ها عمل کرده، سپس با جمع آوری داده های افزونتر نتایج عملیات را ارزشیابی می کند(برومند، ۱۳۷۳: ۱۲۶)(خاکی، ۱۳۸۹: ۹۹).
پس پژوهش حاضر از آنجا که به دنبال شناخت بیشتر شرایط برای بهبود انگیزش کارکنان و در نهایت کسب مزیت رقابتی و به دست آوردن درک یا دانش لازم درباره انگیزش کارکنان است، یک پژوهش کاربردی محسوب می شود.
بررسی نوع تحقیق بر اساس روش
غالباً مطالعات تحقیقاتی یک روش یا استراتژی را نشان می دهند که به سادگی قابل تشخیص است و شامل رویه های مشترک خاصی مانند بیان مسأله، جمع آوری اطلاعات و نتیجه گیری اند. جزئیات این رویه های خاص تا حدود زیادی با روش تحقیق معیین می شود. هر یک از این روش ها برای پاسخگویی به یک نوع مسأله مناسب است. دانستن انواع گوناگون تحقیق بر اساس روش موضوعی است که هر پژوهشگر باید به آن دقت کند. انواع تحقیق برا اساس روش عبارتند از:
روش تاریخی
تحقیق تاریخی شامل مطالعه، درک و شرح رویدادهای گذشته است. هدف از مطالعات تاریخی رسیدن به نتایجی مربوط به علل، تأثیرات یا روند رویدادهای گذشته است که ممکن است به روشن شدن رویدادهای کنونی و پیش بینی وقایع آینده کمک نماید(خاکی، ۱۳۸۹: ۱۰۳)
روش توصیفی- کمی
هدف از این تحقیق، پاسخگویی به پرسشهایی نظیر “چقدر؟"، “چه کسی؟” و … است. تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد و به طور خلاصه به زمان حال متمرکز است.
روش پیمایشی
روش پیمایشی روشی در تحقیق است که فراتر از یک فن خاص در گردآوری اطلاعات است و هدف آن اکتشافی، توصیفی و تبیینی است. هر چند عمدتاً در آن از پرسشنامه استفاده می شود اما ابزار دیگری از قبیل مصاحبه ساختمند، مشاهده، تحلیل محتوا و … هم به کار می رود.
روش تحلیل محتوا
این روش روشی است به منظور دستیابی به ویژگی های مختلف پیام، دیدگاه ها و اندیشه های فرستنده پیام، علل صدور پیام و آثار پیام است و برای تجزیه و تحلیل عینی و منظم پیام های مختلفی که از طریق گوناگون مبادله می شود به کار می رود(عزتی، ۱۳۷۶: ۲۳)(خاکی، ۱۳۸۹: ۱۰۹)
تحقیق میدانی
مطالعات میدانی به بررسی های علمی غیر آزمایشی هستند که هدفشان کشف روابط و چگونگی تعامل بین متغییرها در شرایط مورد بررسی است. پژوهشگر در مطالعه میدانی ابتدا موقعیت موسسه را در نظر می گیرد و سپس روابط بین نگرشها، ارزشها، ادراک و رفتارهای افراد و گروه های موجود را مطالعه می کند و هیچ دستکاری در موقعیت انجام نمی دهد( کرلینجر، ۱۳۷۶: ۵۵)(خاکی، ۱۳۸۹: ۱۱۴).
با توجه به توضیحات داده شده و اینکه در این تحقیق از پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده و تحقیقات کتابخانه ای استفاده شده است و اینکه در این تحقیق با توجه به وضعیت کنونی سازمان به دنبال کشف عوامل موثر بر انگیزش کارکنان هستیم، میتوان نتیجه گرفت که پژوهش حاضر از نظر روش، یک پژوهش و تحقیق میدانی و پیمایشی می باشد.
۳-۳- جامعه آماری مورد تحقیق
یکی از سوالاتی که هر پژوهشگر در فرایند تحقیق باید به آن پاسخ دهد این است که آیا باید داده های کل افراد جامعه را مورد بررسی قرار دهد یا نمونه ای از آن را با رعایت اصولی و قواعد انتخاب کند و پس از بررسی و تحلیل داده ها و ویژگی های نمونه انتخاب شده، در مورد جامعه آماری قضاوت کند و نتایج را به جامعه تعمیم دهد.
۳-۴- حجم نمونه مورد تحقیق
در این پژوهش به دلیل کاهش زمان، صرفه جویی در هزینه های گوناگون پژوهش و تسهیل در پژوهش از روش نمونه گیری استفاده شده است. این پژوهش به منظور شناسایی عوامل موثر بر انگیزش کارکنان شهرداری شاهرود انجام شده است و جامعه مورد تحقیق کارکنان شهرداری شهرستان شاهرود می باشند که تعداد آنها حدوداً ۱۹۰ نفر می باشد.
بر اساس قواعد بر آورد حجم نمونه ، بررسی آماری در نمونه گیری قضاوتی ( تعمدی) و غیر احتمالی تمام توصیف و حجم نمونه برابر با حجم تعیینی پژوهشگر خواهدبود( مولر، ۴۰۵ :۱۳۸۰). بر اساس جدول مورگان که در زیر مشاهده می شود، با توجه به اینکه تعداد جامعه آماری در شهرداری شاهرود حدود ۱۹۰ نفر می باشد ۱۲۷ نفر برای نمونه به روش تصادفی انتخاب شده اند . بدین منظور با آگاهی از این موضوع که تمام پرسشنامه بازگشت داده نمی شود، تعداد ۱۴۰ پرسشنامه ها در بین نمونه مورد نظر توزیع شد که از بین این تعداد پرسشنامه، تعداد ۱۲۵ پرسشنامه تکمیل و به محقق بازگردانده شده است و جهت تجزیه و تحلیل مورد ارزیابی قرار گرفته است.
جدول(۳_۱) : جدول مورگان