جدول۴-۱۵- نتایج مربوط به پذیرش سهامداران و استقرار بورس الکترونیک ۶۳
جدول۴-۱۶- نتایج مربوط به بسترهای قانونی و حقوقی و استقرار بورس الکترونیک ۶۴
جدول۴-۱۷- نتایج مربوط به عوامل فرهنگی و استقرار بورس الکترونیک ۶۴
جدول۴-۱۸- نتایج مربوط به هزینه های اقتصادی و استقرار بورس الکترونیک ۶۵
جدول ۴-۱۹- نتایج مربوط به عوامل مؤثر بر استقرار بازار بورس الکترونیک در ایران ۶۶
فهرست نمودار ها
عنوان شماره صفحه
نمودار ۲-۱- سیستم کنونی معاملات در ایران ۲۷
نمودار ۲-۲: ساختار بورس اوراق بهادار تهران ۳۷
نمودار ۴-۱: توزیع جنسیت ۵۳
نمودار ۴-۲: توزیع تأهل ۵۴
نمودار ۴-۳: توزیع تحصیلات ۵۵
نمودار ۴-۴: توزیع سن ۵۶
نمودار ۴-۵: توزیع سابقه فعالیت در بازار بورس ۵۷
چکیده
بورس الکترونیک در بازارهای پیشرفته سرمایه به عنوان گامی رو به جلو در مسیر توسعه دولت الکترونیک، ایجاد شده است. حال آنکه این امر در بورس ایران مسأله‏ای نو ظهور و نوپا تلقی می‏گردد. در کشورهای توسعه یافته به استقرار نظارت الکترونیک به عنوان یکی از مهمترین پیشنیازهای استقرار بورس الکترونیک توجه شده است. زیرا توسعه بازار بدون توسعه نظارت، باعث کاهش کارایی آن و در نتیجه کاهش اعتماد سهامداران به بازار و عدم جذابیت آن برای سرمایه گذاران داخلی و بین المللی خواهد شد. در کنار این مهم باید به این امر نیز توجه داشت که عوامل مختلف دیگری نیز هستند که می توانند بر روی استقرار بازار بورس الکترونیک تأثیرگذار باشند.

هدف از این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر استقرار بازار بورس الکترونیک در ایران بر اساس مدل سه شاخگی و راهکارهایی جهت پیاده‌سازی آن بوده است که بدین منظور ۳۸۵ نفر از خبرگان و متخصصین حوزه‏ی تجارت الکترونیک و فعالان و کارگزارن در بازار بورس به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به پرسشنامه‏های محقق ساخته تحقیق پاسخ گفتند. در پایان نتایج به دست آمده از پرسشنامه‏های تحقیق به کمک آزمون تی تک نمونه ای مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج نشان داد که عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه‏ای در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری (p<0/01) دارند.
کلید واژه‏ ها: عوامل ساختاری، عوامل رفتاری، عوامل زمینه‏ای، استقرار بورس الکترونیک.
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
امروزه بحث تجارت الکترونیکی در صدر اولویت های سازمان های متفاوت قرار گرفته است . هر سازمانی که به توجه لازم را نداشته باشد در کوتاه مدت با کاهش سودآوری و در بلندمدت با احتمال حذف حیات خود روبرو می گردد، لذا برنامه ریزی جهت بکارگیری EC یکی از اقدامات استراتژیک سازمانها می باشد . برای راه اندازی بورس الکترونیک ما نیازمند داشتن پیش نیازهای تجارت الکترونیک در کشور می باشیم . بنابراین برای دستیابی به این امر بایستی زیرساختهای آن از طریق وزارت فناوری اطلاعات وارتباطات تأمین شود . وقتی خیلی از خرید و فروش ها در محیط الکترونیکی صورت می گیرد اگر ما نتوانیم در این عرصه وارد و از این محیط استفاده کنیم، فرصتهای زیادی را از دست می دهیم . این بدان معناست که باید لوزام حلقه بزرگ تجارت الکترونیکی را سازمان بدهیم . لوازم تجارت الکترونیکی در چند بخش تفکیک می شود . بخشی برمی گردد به زیرساختها اعم از فنی، نیروی انسانی، حقوقی و قضایی و بخشی بر می گردد به لجستیک که در این بحث گمرک، حمل و نقل و بانکداری را می بینیم . اما در این میان بانکداری الکترونیکی دارای نقش خاصی است .( بتوخته، محمدزاده، ۱۳۸۵)
با توجه به موارد گفته شده، در این فصل به بررسی کلیات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان گردید و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق و سوالات تحقیق، چارچوب نظری تحقیق و جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق، قلمرو تحقیق، موانع ومحدودیتهای تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق تعریف شد.
بیان مسئله
بزرگ‌ترین دستاورد فن‌آوری‌های نوین برای بشر از میان بردن فاصله‌های مکانی و زمانی و شاید به تعبیری عمیق‌تر"بی معنا کردن” فاصله‌هاست. ظهور اینترنت و فراگیر شدن آن در سرتاسر دنیا امکان برقراری ارتباط و تعامل غیر مستقیم وآنی بین جوامع را تقریباً در هر حوزه‌ای از زندگی انسانی فراهم آورده است (شهرآبادی، ۱۳۸۸). حوزه بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار نیز از این اصل مستثنی نبوده و داد و ستد اوراق بهادار که دیرزمانی تنها به واسطه‌ حضور طرفین دادو ستد در یک مکان فیزیکی (‌تالار بورس) و محدوده زمانی خاص (ساعات معاملاتی) انجام می‌گرفت، امروزه معامله در ۲۴ ساعت و بدون حضور طرفین معامله انجام می‌پذیرد. چرا که بازار سرمایه، نقش مهمی در اقتصاد کشورها ایفا می‌کند. لذا پرداختن به آن و استفاده از ابزارهای جدید و کارآمد، به خصوص فناوری اطلاعات در پیشرفت آن، از ضروری‌ترین مباحث روز به شمار می‌رود (پیری و ایمانی برندق، ۱۳۸۷).
ایده «بورس الکترونیک» و معامله اینترنتی سهام برای اولین بار با راه‌اندازی سامانه معاملاتی خودکار « “نزدک” » (NASDAQ) در فوریه ۱۹۷۱ ایالات متحده محقق شد. اما تا کنون این امر در کشور ما محقق نشده است .
با توجه به این مسأله، در این تحقیق به عوامل بورس الکترونیک در ایران بر اساس مدل سه شاخگی بررسی و راهکارهایی جهت پیاده سازی آن پرداخته می شود .
مدل تحقیق حاضر بر گرفته از مدل سه شاخگی دکتر میرزایی اهرنجانی می باشد که مباحث سازمانی را در سه حوزه ساختاری، رفتاری و زمینه ای مورد بررسی قرار می دهد.
الف. شاخه ساختاری در برگیرنده همه عناصر، عوامل و شرایط فیزیکی و غیرانسانی سازمان میباشد که با نظم، قاعده و ترتیب خاصی بهم پیوسته و چارچوب و قالب فیزیکی ومادی سازمان را می سازند(میرزایی اهرنجانی، ۱۳۸۱). در تحقیق حاضر شاخه ساختاری شامل ابعاد ۴ گانه نیروی انسانی متخصص، عوامل مخابراتی، بانکداری الکترونیکی و زیرساخت های فنی بورس می باشد.
ب. در شناخت آسیب های رفتاری، کانون توجه به کارکردها و عملکردهاست و باید آن دسته از عواملی بررسی شود که کارکردهای سازمانی را مختل و یا عملکرد انسانها را از حالت طبیعی منحرف کرده و به اثربخشی آنها به قدری صدمه می زنند که درسازمان ایجاد بحران کرده و سازمان را به طور کلی از رشد سالم باز می دارند (میرزایی اهرنجانی، ۱۳۸۱). در تحقیق حاضر شاخه رفتاری شامل ابعاد ۲ گانه پذیرش مدیران بورس و پذیرش سهامداران می باشد.
ج. آسیب های زمینهای یا محیطی آسیب هایی هستند که رابطه و تعامل مناسب و درست و یا به عبارت سیستمی، واکنش به موقع و درست سازمان را با سیستم های همجوار محیطی اش بر هم زده و در این روابط ایجاد بحران می نمایند (میرزایی اهرنجانی، ۱۳۸۱). در تحقیق حاضر شاخه زمینه ای شامل ابعاد ۳ گانه بسترهای قانونی و حقوقی، عوامل فرهنگی و هزینه های اقتصادی می باشد.
اهمیت پژوهش
ایده کامپیوتری کردن بازار و تجارت محبوبیت خاصی میان عموم دارد. این پدیده زمینه ای از تکنولوژی را دربردارد که در دهه آخر قرن بیستم بسیار مورد استفاده و مناسب است. زمان در سکوهای تجاری بسیار محدود است. عملکرد سکوهای تجاری بستگی به مردمی دارد که آن جا حضور پیدا می کنند و این افراد دارای بنیه ای محدود هستند و نمی توانند یک روز کاری معمولی به آسانی عمل کنند. .( بتوخته، محمدزاده، ۱۳۸۵)
سرعت و دقت در دنیای امروزی، از مهمترین مزیت های رقابتی بوده و این مزیت نیز بدون فناروی اطلاعات امکان پذیر نیست. (پیری و ایمانی برندق، ۱۳۸۷)
از طرفی، از آنجایی اکثر بورس های بزرگ دنیا با الکترونیک عجین شده اند و با توجه به بحث های تجارت جهانی و پیوستن کشورمان به آن، ضرورت موضوع و چندان شد است. البته نباید برخی از تهدیدات موجود در این زمینه همچون هک کاری، ویروس را نادیده گرفت چرا که عدم توجه به این موضوعات، صدمه جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. (پیری و ایمانی برندق، ۱۳۸۷)
بورس به عنوان یکی از مهم تری و حیاتی‌ترین بازارهای سرمایه جامعه امروز می باشد، که امروز با تحولات شدید رقابتی روبرو بوده است.
با توجه به مطالب بیان شده در فوق تحولات رقابتی بدون فناوری اطلاعات در عصر حاضر امکان پذیر نمی باشد .ازاین رو، با توجه به اهمیت این موضوع محقق در صدد یافتن عوامل موثر بر استقرار بازار الکترونیک در ایران بر اساس مدل سه شاخگی و راهکارهای پیاده سازی آن می پردازد.
اهداف پژوهش
شناسایی عوامل موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
بررسی عوامل ساختاری موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
بررسی عوامل رفتاری موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
بررسی عوامل زمینه ای موثر در استقرار بورس الکترونیک در ایران.
ارائه راهکارهای عملی جهت پیاده سازی بورس الکترونیک در ایران.
اهداف کاربردی
بدیهی است که به دنبال انجام هر تحقیقی تلاش بر این است نتایج بدست آمده مورد استفاده علاقمندان قرار بگیرد تا در اتخاذ تصمیمات موثر کارا و موثر باشد .لذا این تحقیق نیز مستثنی از این امر نخواهد بود.
از طرف دیگر نتایج تحقیقات برای خود مدیران شرکتها نیز قابل توجه خواهد بود تا نتایج مثبت بیشتری را رقم بزنند؛ لذا نتایج تحقیقات حاضر می تواند برای گروه های زیر قابل استفاده باشد :
سازمان بورس اوراق بهادار
سهامداران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
مدیران شرکتها
موسسالت مالی و اعتبارای و سرمایه گذاری
متخصصین و تحلیلگران مالی
محققان و دانشجویان
سوالات پژوهش:
سوالات اصلی:
آیاعوامل ساختاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟
آیاعوامل رفتاری در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟
آیاعوامل زمینه ای در استقرار بورس الکترونیک در ایران تأثیر معناداری دارند؟