این که چگونه یک ارزش در داخل مدیریت زنجیره تامین ایجاد می شود بایستی فهمیده شود.به طور کلی ایجاد ارزش تفاوت بین منفعت مشتری ( یا میل پرداخت حداکثری برای کالا ) و هزینه های فراهم سازی کالا می باشدکه شکل شماره ۲-۱ این نظریه را بیان می کند. اگر چه ارزش ایجاد شده فقط برای فروشنده نیست و مشتری را نیز شامل می شود(محمدی و دیگران، ۱۳۸۹).
شکل ۲-۱ ایجاد ارزش بستگی به وضعیت سود و هزینه دارد(هاندی[۴۰]، ۲۰۰۹).
بر اساس نظریه جلسی و شکل شماره ۲-۲ ایجاد ارزش فقط به مرئی نمودن سود نبوده و ایجاد مزیت های رقابتی به وسیله تنظیم نمودن استراتژی کمپانی را نیز شامل می شود. میل به پرداخت مشتری مهم و حیاتی است و به وسیله ممتاز نمودن کالا یا خدمات پیشنهاد شده و تلاش های سازمانی به دست خواهد آمد(هاندی، ۲۰۰۹).
شکل۲-۲ ارزش ایجاد شده بین تولید کننده و مشتری توزیع می شود(هاندی، ۲۰۰۹).
با هدف معرفی و تسهیل نمودن کانال های جدید تبلیغاتی لازم است که بر ایجاد ارتباطات طولانی مدت، کاهش نرخ فرار مشتری، افزایش سود بخشی مشتریان کم سود و پرورش مشتریان ارزش بالا تمرکز شود. با بهبود مدیریت ارتباط مشتری مشکل کمبود اعتماد تا حدی از طریق شبکه های اجتماعی کاهش می یابد(خیری و ناییجی، ۱۳۸۹).
برای ایجاد ارزش به وسیله شبکه های اجتماعی لازم است که بفهمیم آیا داشتن آنها خوب است یا باید آنها را داشته باشیم.ارزش از طریق زنجیره ارزش کامل و درست بعد از معرفی تکنولوژی ایجاد خواهد شد . ایجاد ارزش به وسیله استفاده از تکنولوژی جدید بیشتر یک هنر است تا یک علم(زالی و دیگران، ۱۳۹۱).
افراد زیادی نسبت به اعتبار شبکه های اجتماعی و رفتار مشتریان نسبت به آن بدبین هستند ولی قدرت تجربه آنلاین و ارتباط دوستی آنلاین،خصوصیت و ویژگی،های زیادی از یک جامعه حقیقی را به وب سایت می دهد ولی تشدید و افزایش ارزشهای بالا بستگی به خلاقیت و نوآوری کمپانی خواهد داشت. شبکه های اجتماعی به طریقی ، تجارت الکترونیک را تغییر داده اند و آن را به سمت مسیری جدید سوق دادهاند. با این کار تجارت الکترونیک بر بعضی مسائل ایجاد شده توسط کسب و کار الکترونیکی و بنگاه های الکترونیکی غلبه نموده است. میزان ارزش ایجاد شده با این روش مهم است که فهمیده شود و این مهم بستگی به میزان استفاده از تکنولوژی خواهد داشت نه کپیبرداری از فعالیتهای ساده(رضایی و فاضلی، ۱۳۸۹).
در این قسمت شبکه های اجتماعی از دیدگاه استراتژی کسب و کار و از طریق ایجاد مدل های کسب و کار برای وب سایتهای شبکه اجتماعی آنلاین با بهره گرفتن از نیروهای ۵ گانه پورتر مورد آنالیز واقع می شوند.سپس این مدل برای یکی از شبکه های اجتماعی پیاده سازی خواهد شد(اخوانی، ۱۳۹۲).
۲-۲-۴-۲ مدل نیروهای پنجگانه پورتر:
آنالیز نیروهای پنجگانه، چارچوبی برای مدیریت کسب و کار می باشند که در سال ۱۹۷۹ توسط پورتر ایجاد گردید . این آنالیز اثر نیروهای نزدیک به کمپانی که توانایی آن ها برای رفع نیاز مشتریان و فراهم کردن سود را شامل می شود آزمایش می کند. تغییر در هر یک از این نیروها کمپانی را نیازمند دستیابی و ارزیابی دوباره بازار می نماید. این نیروها در شکل ۲-۳ نمایش داده شده اند(حبیبی و دیگران، ۱۳۸۹).
شکل ۲-۳ نیروهای وارد بر کمپانی(حبیبی و دیگران، ۱۳۸۹).
۱- قدرت خریدار: هنگامی زیاد است که خریدار حق انتخاب زیادی داشته باشد و هنگامی کم است که حق انتخاب زیادی نداشته باشد . به عنوان یک تامین کننده کالا و خدمات سازمان ها آرزو دارند که قدرت خریدار را کاهش دهند.
۲- قدرت فروشنده : هنگامی زیاد است که خریدار حق انتخاب پایینی داشته باشد مبنی بر این که از چه کسی خرید کند و هنگامی پایین است که خریداران حق انتخاب زیادی داشته باشند . قدرت فروشنده و قدرت خریدار عکس یکدیگرند.
۳- تهدید جایگزینی کالا یا خدمات : بستگی به گرایش خریدار برای جایگزینی، هزینه تغییر خریدار، سطح آگاهی از محصولات متفاوت و همچنین هزینه های اضافی عملکرد جایگزینی دارد. این تهدید زمانی بالا است که محصولات و خدمات متناوب زیادی وجود داشته باشد و هنگامی پایین است که تناوب زیادی برای انتخاب کردن وجود نداشته باشد.
۴- تهدید وارد شوندگان جدید: این تهدید زمانی بالاست که ورود برای رقیبان جدید به بازار آسان باشد و هنگامی پایین است که منع ورود مهمی برای آن ها وجود داشته باشد.
۵- رقابت و همچشمی میان رقبای موجود: هنگامی بالاست که رقابت تندی در بازار وجود دارد و هنگامی پایین است که رقابت ساده تری وجود داشته باشد(سالارزهی و امیری، ۱۳۹۲).
مدل نیروهای پنجگانه پورتر را برای یکی از سایت های شبکه های اجتماعی نینگ دات کام[۴۱] استفاده میکنیم.هدف بیان چگونگی استفاده از این مدل در آنالیز مدل کسب و کار است. این سایت برای کاربران خود سرویس های رایگانی، برای ایجاد میزبانی شبکه های اجتماعی خود فراهم می آورد. البته این سرویس های رایگان محدودیت هایی مثل محدودیت فضای دیسک را نیز شامل می شوند.
مانند بسیاری از شبکه های اجتماعی دیگر تبلیغات آنلاین در صفحه های شبکه های اجتماعی ایجاد شده توسط کاربران قرار میگیرد. مدل درآمد دیگر این سایت سرویس حق بیمه « سرویس پرویوم[۴۲]» می باشد که کاربران به صورت ماهیانه شارژ می نمایند(زالی و دیگران، ۱۳۹۱).
همان طور که در شکل ۲-۴ نیز نمایش داده شده است خریداران اصلی، کمپانیهای تبلیغ کننده و مشترکین حق بیمه هستند.
شکل۲-۴ دید مفهومی کاربرد نیروهای پورتر در نینگ دات کام(رضایی و فاضلی، ۱۳۸۹).
قدرت خریدار تا زمانی که تبلیغ کنندگان و کاربران حق بیمه همین سرویس ها را از وب سایت های شبکه های اجتماعی دیگر دریافت کنند زیاد است . توجه به این نکته جالب است که فروشندگان اصلی این سایت شبکه اجتماعی، بازدید کنندگانی هستند که این سایت شبکه اجتماعی را بازدید می کنند. دلیل اصلی آن تعداد و انواع انسانهایی هستند که از این سایت بازدید می کنند و مشخص می کند که این سایت چقدر برای تبلیغ کنندگان بالقوه جذاب است(رضایی و فاضلی، ۱۳۸۹).
در مقایسه، بقیه انواع فروشندگانی که سخت افزار ، نرم افزار و پهنای باند شبکه را برای سایت فراهم می آورند نقش کم اهمیتتری را ایفا می کنند(رضایی و فاضلی، ۱۳۸۹).
قدرت فروشنده نیز بالاست به این دلیل که سایت های شبکه های اجتماعی زیادی وجود دارند که بازدید کنندگان ممکن است آنها را برای بازدید انتخاب نمایند. برای کاهش قدرت فروشنده نینگ دات کام نیاز دارد تا سرویس های جذابی را برای کاربرانش فراهم آورد تا به آنها اجازه دهد که شبکه های اجتماعی جذابی را ایجاد و بازدید کنندگان مشتری را جذب نمایند .موقعی که تعداد اعضا افزایش مییابد ، قدرت فروشنده نیز کاهش می یابد، چرا که اکثر مردم ترجیح می دهند به شبکه های اجتماعی که دوستانشان قبلاً در آن عضو بوده اند ملحق شوند(اخوان، ۱۳۹۲).
تهدید جایگزینی کالا و خدمات نیز در این مورد بالاست چون سرویسهای متناوب دیگری در دسترس خریداران می باشد . این جا هزینه تغییر ، شبکه های اجتماعی خواهد بود که در نینگ دات کام میزبان می باشند. هزینه تغییر موقعی که اعضای نینگ دات کام تصمیم به ترک آن و ملحق شدن به فراهم آورنده شبکه اجتماعی دیگری میگیرند بالا خواهد رفت. تهدید وارد شوندگان جدید نیز در این مورد بالاست زیرا از زمانی که نینگ دات کام شروع به فعالیت کرده است شبکه های اجتماعی آنلاین بسیار دیگری نیز تاسیس شده اند و منع ورود قوی نیز هنوز در این مورد وجود ندارد(عباسی، ۱۳۹۲).
از زمانی که شبکه های اجتماعی مشابه زیادی وجود داشته است رقابت و همچشمی در بین آن ها نیز شدید و تند بوده است. آنالیز انجام شده از مدل های کسب و کار به این نکته اشاره دارد که تبلیغات، کارمزد پیوند و سرویس های بر مبنای حق اشتراک از مدل های اصلی درآمدی وب سایت های شبکه های اجتماعی می باشد(زالی و دیگران، ۱۳۹۱).
آنالیز نیروی پنچ گانه این موضوع را برای شبکه های اجتماعی آنلاین آشکار می سازد که برای ماندن در عرصه رقابت باید سرویس های نو و با کیفیت را فراهم آورند تا هم کاربران جدید را به خدمت بگیرند و هم اعضای قدیمی باقی بمانند. خصوصیات و کیفیت سرویس های فراهم آورده شده است که مشخص می کند آیا مردم به این سایت شبکه اجتماعی قلاب خواهند خورد یا خیر. در آینده شبکه های اجتماعی آنلاین سرویس های دیگری مانند فروش کالا را نیز به خدمات خود اضافه نموده تا راه درآمد جدیدی را نیز ایجاد کنند(کمالیان و دیگران، ۱۳۸۹).
۲-۲-۵ جمعبندی کلی:
بازاریابی سنتی به خاطر افزایش خوی مشتری به سمت تبلیغات تلویزیونی و برنامه های مستقیم در حال انقراض است. با افزایش محبوبیت سیستم های پیشنهاد محصول، وب سایت های شبکه های اجتماعی و برنامه های گفتگوی آنلاین و شبکه های اجتماعی بزرگ در همه جا وجود خواهند داشت.
شبکه های اجتماعی به طریقی تجارت الکترونیک را متحول ساخته و آن را به سمت مسیری جدید سوق می دهند که با این روش تجارت الکترونیک بر مسائل و مشکلات موجود در کسب و کار و بنگاه های الکترونیکی غلبه کرده است.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که بیان شفاهی میان مشتریان برای رشد و توسعه یک کمپانی به مراتب مثبت تر و بهتر خواهد بود.بازار یابی به طرق شفاهی مزیتی اساسی دارد چرا که پیشنهاد و توصیه از یک دوست یا منبع مورد اطمینان می تواند کمبود اعتبار موجود در تبلیغات را جبران نماید.
ماورای بازاریابی، بهینه سازی شفاهی به طور بالقوه قابلیت کاربرد در هر دستگاه و گروه که با وجود منابع کم، از آن انتظار و بازدهی اجتماعی بالایی میرود، خواهد داشت.
در آینده شبکه اجتماعی آنلاین سرویس های دیگری مانند فروش کالا را نیز به خدمات خود اضافه نموده تا راه درآمد جدیدی را نیز ایجاد کنند. رسانه های اجتماعی تحول عظیمی را در عرصه کسب و کار و بازاریابی اینترنتی ایجاد نموده اند. امروزه دیگر ارسال ایمیل برای افرادی که شناخته شده نیستند منسوخ شده است. در واقع با گسترش روزافزون استفاده از رسانه های اجتماعی، کسب و کار و بازاریابی از طریق این وسایل ارتباط جمعی جانی تازه به صنایع بخشیده و با بهره گرفتن از این ابزار های جدید، مشتریان را به خود وفادار ساخته است چراکه این رسانه ها در واقع ابزاری قدرتمند برای سازمان ها جهت رسیدن به مخاطبان هدف هستند. در تمامی زمان ها و کلیه مرزهای جدید، فرایند بازاریابی رسانه های اجتماعی - البته با مزایا و معایبی- کسب و کار را گسترش می دهند. مدیریت صحیح کسب و کار باعث رونق و عدم توجه به آن باعث خسران کار می شود. اکثر سازمانهای کوچک از شبکه های اجتماعی هنوز استفاده نمی کنند. امروزه بسیاری از مشاوران عرصه بازاریابی در رابطه با اینکه مردم چگونه با بهره گرفتن از رسانه های اجتماعی کسب و کار مناسبی را انتخاب کنند و باعث شکوفایی و پیشرفت شوند مشاوره می دهند.
۲-۳ پیشینه پژوهش:
۲-۳-۱ مطالعات داخلی:
- جلیلیان(۱۳۹۳) پژوهشی با عنوان بازاریابی از طریق شبکه های اجتماعی به انجام رسانید. ارزش و کاربری رسانه های شبکه های اجتماعی برای سازمان ها همانند همه رسانه های دیگر بیشتر از اینکه به ماهیت خود آن رسانه بستگی داشته باشد، به رویکرد سازمان ها در مقابل آنها و میزان بهره برداری مناسب از آنها بستگی دارد. در این مقاله با تشریح مفهوم شبکه های اجتماعی و مثال هایی از آنها، به آنالیز این شبکه ها و سپس به بحث در مورد بازاریابی از طریق شبکه های اجتماعی پرداخته شده است. بازاریابی از طریق شبکه های اجتماعی با ارتباط و تعامل آغاز می شود و این تعامل باید به طور مستمر میان شرکت و مشتریان بالقوه و بالفعل آن برقرار باشد. رفتار مطلوب شبکه های اجتماعی کلیدی ترین عنصر موفقیت در شبکه های اجتماعی محسوب می شود. به عبارت دیگر در این شبکه ها باید مواظب رفتار خود بود. تقویت بازاریابی دهان به دهان، تحقیقات بازاریابی، بازاریابی عمومی، ایجاد ایده و توسعه محصولات جدیدبرخی از کارکردهای شبکه های اجتماعی هستند. راه های ورود و نحوه فعالیت شرکت ها در شبکه های اجتماعی، موانع قانونی و اشتباهات متداول در بازاریابی از طریق شبکه های اجتماعی و موضوعات مرتبط دیگری در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.
- دهدشتی و پورحسینی(۱۳۹۲) پژوهشی با عنوان ارائه الگوی تاثیر استراتژی فروش و بازاریابی بر عملکرد فروش به انجام رساندند. اخیراً در ادبیات بازاریابی کار ویژه فروش در سطح استراتژیک سازمان دیده شده، از یک عنصر صرفا عملیاتی فاصله گرفته و به عنصری استراتژیک ارتقاء یافته است. اما استراتژی فروش چیست و چگونه در ارتباط با محیط خارج و داخل سازمان بر عملکرد فروش تاثیر می گذارد؟ هدف این پژوهش شناسایی تاثیر استراتژی فروش و بازاریابی بر عملکرد فروش و بررسی اثرات تعدیل کننده محیط درونی و بیرونی و پیش زمینه استراتژی فروش است. پژوهش حاضر تلفیقی، یعنی ترکیبی از تحقیق کیفی و کمی است. جامعه آماری، مدیران فروش، بازاریابی یا صاحب نظران شرکت های فعال در صنایع غذایی عضو بورس اوراق بهادار تهران هستند. داده های تحقیق در مطالعه کیفی از ۲۶ نفر و در مطالعه کمی نیز از ۶۶ نفر از اعضای جامعه جمع آوری شدند. یافته های مطالعه حاکی از این است که استراتژی فروش و بازاریابی به طور مثبت و معناداری با عملکرد فروش در ارتباط هستند و رهبری تحول آفرین، شدت رقابت و تحولات تکنولوژی، اثرات تعدیل کننده زیادی بر این رابطه دارند، همچنین تاثیر عدم اطمینان تقاضا بر رابطه استراتژی فروش و عملکرد فروش تایید نشد.
- محمودی و حقیقی در سال(۱۳۹۱) در پژوهش با عنوان تأثیر شبکه های اجتماعی بر عملکرد کارکنان در بین شرکت های غذایی تهران به این نتایج دست یافتند که استفاده از شبکه های اجتماعی اثربخشی کارکنان واحد فروش تأثیر مثبت داشته، و در ضمن عملکرد رفتاری و نتیجه ای نیز بر اثربخشی کارکنان واحد فروش تأثیر مثبت دارد. همچنین به وسیله استفاده از فن تحلیل مسیر نوع و میزان این اثرات مشخص شد و با توجه به این نتایج پیشنهادات و راهکارهایی در جهت نوع و میزان کنترل کارکنان از سوی مدیران فروش، به منظور افزایش اثربخشی کارکنان ارائه شد.
- زالی و دیگران(۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان تأثیر شبکه های اجتماعی بر عملکرد کسب و کار به این نتیجه رسیدند که عملکرد کسب و کار(صادرات، نوآوری، مالی و رشد مورد انتظار) به میزان ۷۴ در صد تحت تأثیر مستقیم شبکه اجتماعی می باشد.
- خشنود و مهدوی(۱۳۹۰) پژوهشی با عنوان مزیت شبکه های اجتماعی در ارتقای سطح تجارت الکترونیک به انجام رساندند. یکی از رایج ترین روش های فعالیت های تجاری در عصر حاضر، تجارت الکترونیک ١ می باشد، به نحوی که امروزه به عنوان اصلی ترین ابزار داد و ستد مالی در میان کشور های پیشرفته قرار گرفته است. از آنجا ئیکه با تغییر علم و به دنبال آن افزایش سطح توقعات بشر، بازایابی سنتی در تجارت الکترونیک، جوابگوی نیازمندی هایی نسل امروز نمی باشد، سازمان ها برای بقای خود مجبور به اصلاح یا حتی تغییر استراتژی های تبلیغاتی خود در جهت از عهده بر آمدن تغییرات، حقایق و رفتارهای مشتریان خود می باشند. به دنبال این هدف و با در نظر گرفتن ویژگی های منحصر بفرد شبکه اجتماعی در دستیابی و بررسی رفتار مشتری، این امکان برای سازمان وجود خواهد داشت که با پیاده سازی اینگونه تجارت در بستر شبکه های اجتماعی به اهداف خود دست یابد. تاریخچه و مفهوم شبکه های اجتماعی، دلایل گرایش تجارت الکترونیک به سمت این گونه شبکه ها، آنالیز شبکه های اجتماعی بااستفاده از نیرو های پنجگانه پورتر از جمله موارد مورد بررسی در این مقاله می باشد.
- احمدی ندوشن و داورپناه(۱۳۹۰) پژوهشی با عنوان پایش رسانه های اجتماعی و نقش آن در بازاریابی به انجام رساندند. گسترش روزافزون استفاده از اینترنت منجر به ایجاد شبکه های اجتماعی شد که قابلیت بیان عقاید و احساسات توسط افراد را در گروه ها فراهم می کند. این پدیده مزیت گسترش روابط فردی و گروهی بدون نیاز به ارتباطات رو در رو را در بر دارد. انتشار عقاید فردی همانطور که می تواند موجب تبلیغ در مورد واحدهای کسب و کار شود، ممکن است با انتشار اطلاعات نادرست به حیثیت آنها لطمه وارد کند. مدیران این واحدها می توانند با پایش اینگونه اطلاعات، بخش بازاریابی خود را بهبود بخشند. این مقاله مروری است بر نقش رسانه های اجتماعی در بازاریابی و تلاشهای به عمل آمده برای پایش اینگونه اطلاعات.
۲-۳-۲ مطالعات خارجی:
- یانگ و دیگران[۴۳] (۲۰۱۴) در پژوهشی با عنوان بررسی عوامل تأثیرگذار در تبدیل شبکه های اجتماعی به ابزار پرقدرت بازاریابی به این نتیجه رسیدند که قابلیت های شبکه اجتماعی، عوامل سازمانی و عوامل فنی تأثیر قابل قبولی بر استفاده از شبکه های اجتماعی در بازاریابی دارند. همچنین این استفاده باعث اثربخشی فعالیت های تبلیغاتی و عملکرد شرکت می شود.
- کوین و دیگران[۴۴] (۲۰۱۴) در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط بین استفاده از تکنولوژی های شبکه های اجتماعی و مدیریت ارتباط با مشتری به این نتایج دست یافتند که استفاده از شبکه های اجتماعی در بهبود مدیریت ارتباط با مشتری اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری دارد و باعث عملکرد بهتر ارتباط با مشتری می شود.
- شارین و دیگران[۴۵](۲۰۱۳) در پژوهش با عنوان تأثیر شبکه های اجتماعی بر عملکرد اجتماعی به این نتایج دست یافتند که شبکه های اجتماعی بر روی عملکرد اجتماعی تأثیر مثبت و مستقیمی دارند.
- راسین و دیگران[۴۶](۲۰۱۳) در پژوهش با عنوان تأثیر شبکه های اجتماعی بر اثربخشی واحد فروش به این نتایج دست یافتند که شبکه های اجتماعی بر روی اثربخشی واحد فروش تأثیر مثبت و مستقیمی دارند.
