طرح الگوهای بازدید گردشگران از جاذبه ها
تعیین ویژگی بازارهای هدف فعلی و بالقوه گردشگری
ارزیابی آثار اجتماعی, فرهنگی,زیست محیطی و اقتصادی فعالیت های گردشگری در مقصد
تعیین موقعیت محصول گردشگری بر اساس مدل چرخه حیات
تعیین راهبردهایی برای برنامه ریزی و بازاریابی محصول گردشگری در آینده.
بخش حمل و نقل : یکی از بخش های گسترده و بسیار تاثیرگذار در صنعت گردشگری حمل و نقل
است که به مجموعه اطلاعات متنوعی نیاز دارد; از جمله :
توسعه و ارزیابی راهبرد های قیمت گذاری
تعیین کشش تقاضا, درامد و کشش قیمت ها
داده های در مورد کنترل کیفیت
شناسایی بازارهای هدف
پیش بینی نیازهای آینده بخش حمل و نقل
مدیریت مسائل در این بخش.
بخش مهمان داری : فعالیت های بخش مهمان یاری در جهت تامین غذا, مواد آشامیدنی و اقامتگاه است.
این بخش اطلاعات تخصصی و گسترده ای لازم دارد که برخی از آنها عبارتند از :
ارزیابی نیازهای مشتری با توجه به کیفیت خدمات و تسهیلاتی که عرضه می شود
اطلاعاتی راجع به مسائل تامین و ایمنی
بررسی سیاست های مدیریت
دولت.
گردشگران : بخشی دیگر از نیازهای اطلاعانی صنعت گردشگری از جمله مواردی که در پی می آید مربوط به گردشگران است :
گونه شناسی گردشگران یک منطقه و بخش بندی بازار
شناسایی و درک انگیزه های گردشگران به منظور تامین نیازهای آنها و برنامه ریزی برای توسعه فضای گردشگری منطقه.(رنجبریان،۱۳۸۸، ۲۶)
جامعه میزبان : در بهترین شرایط , اگر جامعه میزبان پذیرای گردشگران نباشد و احساس خوشایندی از حضور مهمانها نداشته باشد, برنامه های توسعه گردشگری توفیقی حاصل نمی کنند. بنابراین باید تمهیدات لازم برای جلب نظر ساکنان محل اندیشیده شود. تامین این منظور مستلزم دو دسته فعالیت های پژوهشی است :
پژوهش هایی در مورد مشارکت جامعه میزبان در برنامه های توسعه گردشگری
پژوهش هایی در مورد تاثیرات گردشگری در جامعه میزبان و بررسی دیدگاه ساکنان.
محیط : چنین پژوهشی باید مشتمل بر این موارد باشد :
شناسایی روش های حفاظت و صیانت از محیط
نظارت بر آثار محیطی و راهبردهای حفاظتی
تعیین ارزشهای اقتصادی مربوط به عناصر محیطی.
۲-۱۵ گردشگری در قرن بیست و یکم
با ورود به هزاره جدید صنعت گردشگری نیز عصری نوین را آغاز کرده است و با وجود مشکلات متعددی که در پیش دارد , انتظار این است که در سیستم اقتصادی جهانی بیش از پیش بر اهمیت آن افزوده شود ; لذا سیاست گذاران باید پیوسته به مسائل اصولی یا زیر بنایی در مورد رشد , جهت و آثار این صنعت در آینده توجه کنند .
چند عامل موثر بر توسعه گردشگری امروز , که در هدایت آینده آن نیز باید مد نظر قرار گیرد , عبارتند از :
۱٫ رشد درامدهای واقعی ۲٫ افزایش اوقات فراغت ۳٫ افزایش توان مالی افراد ۴٫ صلح بین ملتها ۵٫توسعه بازارهای پولی بین المللی ۶٫افزایش سرعت دسترسی وسیع به حمل و نقل عمومی و گسترش دسترسی به شبکه حمل و نقل بخش خصوصی.(سلطانی لرگانی،۱۳۸۷، ۲۰)
گردشگری پایدار و آینده
هر چند امکان دارد مزایای حاصل از رشد اقتصادی چشمگیر باشند اگر به محیط و منابع انسانی که پایه و اساس رشدند توجه نشود این مزایا دوام نخواهد یافت. در حالی که دنیا به عصری جدید وارد می شود , این مسئله بسیار روشن است که پدیده پایداری آرمان نیست , بلکه ضرورت است.
به هر حال در قرن کنونی گردشگری تغییراتی را برای بسیاری از محیط ها به همراه خواهد داشت که میزان این تغیییرات و آثار مثبت و منفی آن در آینده تا حد زیادی به ارزش های حاکم بر جوامع و نوع قضاوت ها در آن زمان بستگی خواهد داشت .(دیبانی،۱۳۸۹، ۵۵)
۲-۱۶ برنامه ریزی گردشگری
یک مکانیسم فراگیر برنامه ریزی گردشگری، برنامه ریزی استراتژیک است. برنامه ریزی استراتژیک گردشگری فرایندی است که هدفش بهینه سازی مزایای گردشگری به گونه ای است که نتیجه اش توازن میان کیفیت و کمیت عرضه با مقدار صحیحی از تقاضا، بدون ناسازگاری با توسعه اجتماعی، اقتصادی، محیطی و پایداری است. فرایند برنامه ریزی استراتژیک اینگونه است که یک مقصد بایستی با روندهای جدید، بازارهای در حال تغییر و محیط بازار رقابتی منطبق باشد.
مدیریت گردشگری پایدار که به عنوان جنبه ای مهم از برنامه ریزی گردشگری شناخته می شود، درحال حاضر مورد توجه فراوانی قرار می گیرد. بطور خلاصه برنامه ریزی گردشگری لازمه پایداری آینده بوده و بایستی از منابع که گردشگری وابسته به آنان است حفاظت کرده و کیفیت زندگی اکثریت افراد مقیم را افزایش دهد.
یک برنامه گردشگری خوب مزایای فراوانی را برای یک مقصد بدنبال دارد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
یک رابطه نزدیک میان سیاست و برنامه ریزی وجود دارد. برنامه ریزی گردشگری موجب تقویت فضای سیاست گردشگری می شود.
برنامه ریزی گردشگری یک تلاش سازمان دهی شده از تفکر منطقی است، که بر اهداف اخذ شده از محل متمرکز است.
برنامه ریزی گردشگری متشکل از گام های متفاوتی است که از سیاهه برداری محصول محیط درجهت تشکیل برنامه کاری آغاز می شود.
برنامه ریزی گردشگری موجب ایجاد توازن میان اهداف اقتصادی با نیاز حفظ محیط و بهبود کیفیت زندگی مردم محلی می شود.
برنامه ریزی استراتژیک گردشگری بر کیفیت، بهره وری و اثربخشی تمام فرایند می شود.
۲-۱۷ برنامه ریزی استراتژیک گردشگری
ممکن است تمرکز یک برنامه استراتژیک بر ظرفیت محل باشد و تمرکز دیگری بر ایجاد عرضه مناسب باشد. برنامه ریزی استراتژیک در صنعت گردشگری معمولا یک ابزار مدیریتی، برنامه ریزی، سیاسی در جهت کمک به ذات گردشگری درجهت سازماندهی اهداف آن است و در حالی که تمرکز خود را بر منابع دردسترس برای کسب بیشترین منابع قرار داده است. امروزه بسیاری از برنامه های استراتژیک گردشگری شامل گلم های متعددی می شوند: توسعه یک چشم انداز در قالب یک جمله، بیانیه ماموریت که به تشریح چشم انداز می پردازد، و سپس اهداف کیفی و کمی، استراتژی ها و تاکتیک ها. برخی از سازمانها همچنین به ایجاد تحلیل های موقعیتی و رقابتی می پردازند. در اوایل این امر باید به تشکیل گروهی از افراد علاقه مند پرداخت.
نگارش چشم انداز اولین گام از برنامه ریزی استراتژیک است. این جمله شامل ایده آل ها و آرمان های تمامی ذینفعان مقصد می شود. برنامه ریزان در این مرحله باید اطلاعات جامعی از آن محل داشته باشند. راه های مختلفی برای این امر وجود دارد که از آن جمله می توان به طوفان مغزی اشاره داشت، و تکنیک دیگر گروه های کانون است که عقاید مختلف برای شکل دادن به چشم انداز در آن دسته بندی می شوند.
بیانیه ماموریت گام اساسی دوم است که با حمایت از چشم انداز، راه های تکمیل آن را بررسی نماید. بیانیه ماموریت چگونگی رسیدن به آن را مشخص می سازد. اهداف عینی نیروی محرک آنچه که برنامه قصد رسیدن به آن را دارد، می باشد. یک پروژه می تواند دارای اهداف کوتاه مدت (۱ساله)، میان مدیت (۲ تا ۴ ساله) و یا بلند مدت (۴ و بیش از آن) باشد. بهتر است که این اهداف قابل سنجش باشند. اهداف عینی گام های واقعی و عملی هستند که به تعریف دستاوردهای مورد انتظار پروژه می پردازند.(حناچی،۱۳۹۰)
استراتژی ها اشاره بر اعمال و فعالیت هایی دارند که لازمه دستیابی اهداف عینی موجود در برنامه هستند. بعد استراتژی های تاکتیک ها قرار دارند. در فرایند برنامه ریزی گردشگری یک تاکتیک یک فعالیت کوتاه مدت اجرا شده برای دستیابی سریع به اهداف است. در واقع راه ها و ابزاری هستند برای تضمین اهدافی که توسط استراتژی ها تعیین گردیده اند.
مثال برنامه ریزی:
در میان برنامه ریزی استراتژیک، میتوان از جدول قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها استفاده نمود. در فاز تدوین اهداف، برنامه یک کشور باید دارای اهداف خاص، قابل سنجش، دست یافتنی، مرتبط و منعطف زمانی باشد. برای هر سازمان گردشگری ایجاد تصمیمات مشهود، فرایند برنامه ریزی باید بر اساس توجه به داده های معتبر هم برای بخش عرضه گردشگری و نیز بخش تقاضا که محیط داخلی و خارجی را دربر می گیرد باشد: