هدف اصلی آن ارائه ی اطلاعاتی در زمینه ی سود آوری است .
هدف اصلی آن علاوه بر ارائه ی اطلاعاتی در زمینه ی سودآوری ، رقابت در سطح بین المللی و رضایت مشتریان است.
هزینه های ثابت را از هزینه های متغیر متمایز کرده و هزینه ها را به دو دسته ی هزینه های محصول و هزینه های دوره تقسیم می کند .
کلیه ی هزینه ها را متغیر فرض کرده و همچنین همه ی هزینه ها را به صورت هزینه های محصول تلقی می کند .
۲-۳) طبقه بندی هزینه ها
در حسابداری مالی ، بیان « هزینه » به عنوان یک اندازه گیری ، در عبارت پولی ، از مقدار منابع مورد استفاده جهت برخی اهداف ، تشریح می شود . در حسابداری مدیریتی ، بیان «هزینه » در راه های بسیار متفاوتی به کار می رود . در واقع انواع متفاوتی از هزینه ها وجود دارد ، که برای اهداف مختلفی مورد استفاده می باشد . بعضی از هزینه ها برای برنامه ریزی ، بودجه و کنترل قیمت ها مفید می باشند و همچنین برای تصمیم گیری های طولانی مدت و کوتاه دوره به کار می روند . اما در بخش حسابرسی بر عکس حسابداری مدیریت ، تنوع چندانی در مورد هزینه وجود ندارد و شاید بتوان گفت تنها هزینه ی موجود در حوزه ی حسابرسی ، حق الزحمه ی حسابرسی است .
به طور کلی هزینه ها را به طبقه بندی متنوعی می توان تقسیم نمود که در زیر به آنها اشاره می کنیم(هامبورگ[۱۹]-۲۰۱۲) :
ارتباط هزینه با حوزه ی خدمات حسابرسی
نقش مدیریتی هزینه ها
سهولت در ردیابی هزینه ها
زمان بندی مسئولیتی هزینه ها در برابر درآمدهای فروش
شیوه ی هزینه ها بر اساس تغییرات فعالیتی
۲-۳-۱) ارتباط هزینه با حسابرسی
از آنجا که قسمتی از بحث و موضوع اصلی این پژوهش مربوط به چسبندگی هزینه ی حسابرسی می باشد ، و بر اساس گفته ی هی و همکاران تنها هزینه ی موجود در حسابرسی ، حق الزحمه ی حسابرسی است ، لذا در بخش بعدی (۲-۴) به تفصیل در مورد این هزینه مطالبی ارائه خواهد شد.
۲-۳-۲) نقش مدیریتی هزینه ها
در طبقه بندی هزینه ها بر اساس نقش مدیریتی ، هزینه ها به دو دسته ی هزینه های تولیدی و هزینه های غیر تولیدی تقسیم می شود .
۲-۳-۲-۱) هزینه های تولیدی
هزینه های تولیدی آن هزینه هایی می باشد که به فعالیت های تولیدی یک کارخانه مربوط می شوند . هزینه های تولیدی به سه طبقه تقسیم می شوند : مواد مستقیم ، دستمزد مستقیم و سربار تولید . به هر نوع موادی که یک جزء قابل شناسایی محصول تکمیل شده را تشکیل می دهد را مواد مستقیم گویند . مواد مستقیم می تواند به شکل خام و یا قسمت های ساخته شده و خریداری شده باشد . برای تولید بسیاری از محصولات مواد مستقیم قسمت عمده ی هزینه های تولید را تشکیل می دهد . دستمزد مستقیم دستمزدی است که بابت کاری پرداخت می شود و در واقع این هزینه بابت تبدیل مواد اولیه به کالای ساخته شده پرداخت می شود . در نهایت سربار تولید که در واقع شامل کلیه ی هزینه های تولیدی است که مربوط به موضوع هزینه است ، ولی با روشی با صرفه قابل ردیابی به موضوع هزینه نیست .(هورن گرن و همکاران-۲۰۰۶)
۲-۳-۲-۲) هزینه های غیر تولیدی
که شامل هزینه های اداری و هزینه های بازاریابی و فروش می شود. هزینه های اداری شامل تمام هزینه های اجرایی ، سازمانی و دفتری مربوط به اداره ی امور عمومی شرکتهاست .(گریسون و همکاران -۲۰۰۹) . همچنین هزینه های بازاریابی و فروش شامل هزینه های تأمین سفارش مشتریان و رساندن کالا و خدمات به آنها می شود .
۲-۳-۳) سهولت در ردیابی هزینه ها
این هزینه ها به دو قسمت هزینه های مستقیم(بدون واسطه) و هزینه های غیر مستقیم (با واسطه) تقسیم می شوند .
۲-۳-۳-۱) هزینه های مستقیم(بدون واسطه)
هزینه های مستقیم آن هزینه هایست که می توان آنها رابه طور مستقیم برای اهداف هزینه ای ردیابی نمود . مثلاً کالاهای مستقیم ، کار مستقیم و تبلیغات که برای یک حوزه فروش ساخته می شوند .
۲-۳-۳-۲) هزینه های غیر مستقیم(با واسطه)
هزینه های غیر مستقیم آن هزینه هایست که مشکل می توان آنها ردیابی کرد . برای هدف ویژه ای از هزینه ها ، موارد هزینه ی ثابت کارخانه ای تماماً هزینه های غیر مستقیم به شمار می روند . هزینه های تقسیم شده توسط دپارتمان های مختلف ، محصولات یا وظایف را هزینه های رایج یا هزینه های مشترک می نامند ، که آنها نیز هزینه های غیر مستقیم منظور می شوند .
۲-۳-۴) زمان بندی مسئولیتی هزینه ها در برابر درآمدها ی فروش
این نوع هزینه ها به دو قسمت هزینه های محصولی و هزینه های دوره ای تقسیم می شوند .
۲-۳-۴-۱) هزینه های محصولی
هزینه های محصولی ، هزینه های قابل سرمایه گذاری هستند ، به طوریکه به عنوان بخشی از سرمایه ی در دست در نظر گرفته می شود . بنابراین آنها تا زمانیکه فروخته شوند، دارایی محسوب می شوند . وقتی که آنها فروخته شوند ، تبدیل به هزینه می شوند . همه ی هزینه های تولیدی ، هزینه های محصولی می باشد .
۲-۳-۴-۲) هزینه های دوره ای
هزینه های دوره ای قابل سرمایه گذاری نمی باشند و از این رو در مقابل درآمدهای فروش در مدتی که درآمد به دست می آید ، مسئول می باشند . هزینه های فروش و هزینه های کلی و اجرائی ، هزینه های دوره ای هستند .
۲-۳-۵) شیوه ی هزینه ها بر اساس تغییرات فعالیتی
که به ۳ دسته ی هزینه های ثابت ، هزینه های متغیر و هزینه های نیمه متغیر تقسیم می شوند و با توجه به اینکه به کرات در کتب حسابداری در مورد این هزینه ها بحث و مطلب ارائه شده و به جهت جلوگیری اطاله ی کلام از توضیحات راجع به آن صرف نظر می شود .
۲-۴) هزینه ی حسابرسی (حق الزحمه ی حسابرسی)
همانطور که قبلاً ذکر شد ، با توجه به اینکه قسمتی از موضوع پژوهش حاضر به چسبندگی هزینه ی حسابرسی می پردازد ، لازم است توضیحاتی در مورد حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی داده شود . قبل از ارائه ی توضیحات در مورد حق الزحمه ی حسابرسی به تعریف انجمن حسابداران رسمی آمریکا در مورد حسابرسی اشاره می کنیم . این انجمن تعریفی جامع از حسابرسی را به این صورت ارائه کرده : حسابرسی فرآیندی است منظم و با قاعده جهت جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه ی شواهد درباره ی ادعاهای مربوط به فعالیت ها و وقایع اقتصادی و به منظور تعیین درجه ی انطباق این ادعاها با معیار های از پیش تعیین شده و در نهایت گزارش به افراد و سازمانهای زینفع .
یکی از ابزارهای اصلی پاسخگویی در عرصه ی فعالیتهای اقتصادی ، حسابرسی و حسابدهی است . در واقع حسابرسی و حسابدهی در بُعد نظارتی هر سیستمی جای دارد و به شکل گسترده ای از بالاترین سطح اداری کشور تا کوچکترین واحد تجاری مورد استفاده است و کاربرد دارد .(نیک بخت و تنانی-۱۳۸۹-ص۱۱۱) . به طور کلی ۳ فرضیه ی عمده برای نیاز به حسابرسی مطرح شده که در اینجا تنها به آنها اشاره کرده و از توضیحات در مورد آنها صرف نظر می کنیم . ۱) فرضیه ی نمایندگی ۲) فرضیه ی اعتماد سازی و ۳) فرضیه ی اعتبار بخشی .
منافع اقتصادی حسابرس از طریق حق الزحمه ای تأمین می شود که از انعقاد قرار داد با صاحبکاران عاید می شود . در واقع بهای هر خدمت یا کالا قیمتی است که مصرف کننده برای استفاده از آن حاضر به پرداخت است . قیمت گذاری و رقابت بازار برای خدمات حسابرسی موضوع مهمی برای قانون گذاران ، محققان و سرمایه گذاران به شمار می آید .(سی نِیت[۲۰]-۱۹۷۷) . ماهیت حسابرسی به منزله ی کالایی اعتباری ، به تحمیل هزینه و زمان بیشتر یا کمتر از حد در حسابرسی منجر خواهد شد .(هِی و نِشِل[۲۱]-۲۰۱۰) . با وجود ادبیات مستحکم در زمینه ی حق الزحمه ی حسابرسی ، بحث و بررسی کاملی در مورد جزئیات آن از جمله محدودیت های حق الزحمه و غیره انجام نگرفته است . علاوه بر این شناسایی کاملی از رفتار حق الزحمه ی حسابرسی در طول زمان به دست نیامده . بررسی رفتار حق الزحمه ی حسابرسی در بلند مدت بیانگر شناخت ما از بازار خدمات حسابرسی است .
طی سالهای گذشته ، با افزایش رقابت بین مؤسسات حسابرسی ، این حرفه دستخوش تحولات زیادی گردیده است . در دهه ی ۱۹۸۰ میلادی ، انجمن حسابرسان مستقل آمریکا ممنوعیت های خود را برای تبلیغات تعدیل کرد و نیاز به خدمات حسابرسی در شرکتهایی که در نتیجه ی ترکیب های تجاری به وجود می آمدند موجب گردید ادغام مؤسسات حسابرسی و به دنبال آن کاهش تعداد این مؤسسات متوقف گردد . بحران های سالهای۱۹۸۲-۱۹۸۱ نیز صاحبکاران را به رابطه خدمات حسابرسی و حق الزحمه ی حسابرس حساس کرد .(نیک بخت و تنانی-۱۳۸۹)
هزینه ی خدمات حسابرسی و حق الزحمه ی برآوردی آن ، به عوامل متعددی بستگی دارد که میزان اهمیت این عوامل در کشورهای مختلف متفاوت است . اما در نظر گرفتن حسابرسی به عنوان یک کالای همگن و قیمت گذاری غیر رقابتی آن ، استقلال و کیفیت خدمات حسابرسی را به خطر می اندازد .(بزرگ اصل-۱۳۸۸) . بررسی پیشینه ی پژوهشی در زمینه ی حق الزحمه ی حسابرسی حاکی از آن است که عوامل مؤثر بر حق الزحمه ی حسابرس عبارتند از عوامل مربوط به عرضه کنندگان خدمات حسابرسی و عوامل مربوط به تقاضاکنندگان خدمات حسابرسی . از جمله عوامل مربوط به عرضه کنندگان می توان به شهرت و اعتبار مؤسسه ی حسابرسی ، استقلال حرفه ای مؤسسه ی حسابرسی ، اندازه ی مؤسسه ی حسابرسی ، کیفیت حسابرسی و تخصص مؤسسه ی حسابرسی اشاره کرد .همینطور از جمله عوامل مربوط به تقاضاکنندگان خدمات حسابرسی می توان به ریسک شرکت صاحبکار و یا دعاوی حقوقی شرکت صاحبکار اشاره کرد .(مهرانی و اوانکی-۱۳۹۰) .اما عوامل دیگری نیز بر چسبندگی هزینه حسابرسی تاثیر گذار هستند که در قسمت پیشینه ی پژوهش به یافته های پژوهشگران درباره ی این عوامل اشاره خواهیم کرد .
علاوه بر نکات گفته شده باید به این نکته توجه کرد که حسابرسی مستقل پایه ی شفافیت اقتصادی ، اعتماد مردم به بازار سرمایه و پاسخگویی دولت به مردم است ، لذا نباید همانند کالا یا خدمات معمولی با آن برخورد شود . با مقایسه حق الزحمه ی حسابرسی در کشورهای مختلف می توان به این نکته پی برد که حق الزحمه های دریافتی از سوی حسابرسان در ایران قابل مقایسه با سایر کشورها مخصوصاً کشورهای پیشرفته نیست . (امانی و دوانی-۱۳۸۸) .
اما با وجود این که حق الزحمه های حسابرسان در ایران بسیار کمتر از حسابرسان سایر کشورهاست ، آگاهی از رفتار هزینه ی حسابرسی برای صاحبکاران و خود حسابرسان می تواند نتایج مهمی را در بر داشته باشد . آگاهی از رفتار هزینه ی حسابرسی با بهره گرفتن از آزمودن چسبندگی هزینه ی حسابرسی می تواند به کمک کردن جهت فهمیدن قیمت گذاری خدمات حسابرسی و رقابت موجود در بازار حسابرسی به صاحبکاران و حسابرسان کمک های شایان و درخور توجهی نماید . علاوه بر این خدمات حسابرسی به ما اجازه می دهد به طور کامل تر مدل چسبندگی را توسعه دهیم . زیرا به وسیله ی بازار خدمات حسابرسی ما قادر خواهیم بود عوامل بیشتری از حق الزحمه های حسابرسی را در اختیار داشته باشیم . علاوه بر این خیلی مهم است که بین چسبندگی هزینه و چسبندگی قیمت تمایز قائل شویم . تفاوتهایی که بین این چسبندگی ها وجود دارد به این صورت است که چسبندگی هزینه در ادبیات حسابداری مدیریت مورد بررسی قرار می گیرد اما چسبندگی قیمت در اقتصاد مورد بررسی قرار می گیرد . چسبندگی هزینه اشاره به حرکاتی دارد که در کل هزینه ها رخ می دهد و تحت کنترل مدیران خرید شرکت می باشد، در صورتی که چسبندگی قیمت یا چسبندگی هزینه ی حسابرسی اشاره به قیمت یک کالای تک دارد . چسبندگی حسابرسی در واقع مذاکره ای است که بین مدیران شرکت در حال حسابرسی و حسابرسان صورت می گیرد . (ویلیرس و همکاران[۲۲]-۲۰۱۴).
۲-۵) نرخ تورم
با توجه به این که یکی از متغیرهای مستقل این پژوهش نرخ تورم می باشد ، لازم است توضیحاتی در مورد این متغیر بیان گردد .
رشد سطح عمومی قیمتها (تورم) عاملی است که قیمت هر کالا و خدمتی را افزایش می دهد . حسابرسی و حسابداری نیز خدماتی هستند که از این امر مستثنی نخواهند بود . حال چنانچه تورم در اقتصاد کشوری قابل ملاحظه باشد ، می تواند یکی از عوامل تأثیر گذار و با اهمیت در تعیین حق الزحمه ی حسابرسی ، هزینه های حسابداری و همچنین نوع رفتار و چسبندگی این هزینه ها باشد . در سالهای اخیر ، در ایران ، تورم به یکی از موضوعات بسیار مهم تبدیل شده است . به صورتی که قیمت ها در هر سال بر اثر تحریم ها و سایر عوامل اقتصادی بسیار افزایش یافته و قدرت خرید عموم مردم بسیار کمتر از سالهای گذشته شده است . حتی در این چند سال اخیر ، نرخ تورم به نرخی بسیار آشنا برای اکثر مردم جامعه تبدیل شده به طوری که آحاد مردم با اینکه تحصیلات آکادمیک در حوزه های مالی و اقتصاد ندارند ، آن را لمس کرده و به طور کامل با آن آشنایی دارند .
