حضرت سید الساجدین امام سجاد (ع) در دعای ۲۰ صحیفه سجادیه در بیان مکارم اخلاقی می فرمایند: «پروردگارا، توفیقم ده که با حسن سیرت و آرامش نفس روزگارم را بسر رسانم .توفیقم ده که در مخالفت با مروت ،و در فضایل پیشرو و در بخشش و بخشایش از خود گذشته و در سرزنش خویشتن دار و در بخشش از خود گذشته، نسبت به همه دستگیر و به هنگام سخن حقگو باشم.
این متن دعا که سرشار از مضامین اخلاقی است می تواند از سوی مربی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و آموزش داده شود.
در راستای آموزش ارزش ها با شیوه ی تحلیل دعا، مربی می تواند از متربی بخواهد که او متن دعایی را انتخاب نموده و درباره ی ارزش های دینی و اخلاقی آن در کلاس بحث نماید، این امر موجب تشویق متربی در مطالعه بیشتر وافزایش دقت و توجه به محتوای دعاها می گردد.
۶-۳-۲-۱۷٫روش بیان حکمت و برهان:
لازم به ذکر است که در این تحقیق حکمت هم به معنای پند حکیمانه به کار برده شده و هم به معنای دلیل و برهانِ انجام کار.
حیدری تفرشی( ۱۳۸۷: ۳۸) حکمت را معرفت حقیقی به جهان و پرورش قوه قضاوت صحیح توأم با دلیل و آموزش سخن گفتن به روش منطقی می داند.
اهمیت تعلیم و تعلم حکمت به قدری است که خداوند در قرآن کریم در سوره مبارکه جمعه آیه ۲ می فرمایند:« اوست که در میان مردم عرب که خواندن و نوشتن نمی دانستند، پیامبری از خودشان برانگیخت، پیامبری که آیات خدا را بر آنان تلاوت می کندو آنان را به وسیله ی کارهای شایسته و اخلاق نیکو رشد می دهد و قرآن و معارف آن (حکمت) را به ایشان می آموزد و ایشان پیش از این در گمراهی آشکار بودند.»
طباطبایی( ۱۳۸۷: ۵۵۳) تعلیم حکمت را بدین معنا می داندکه حق- هم در حوزه اعتقادات و هم در حـوزه ی عمـل- بیـان گردد و بـاورهای بـاطل و خرافی از افـکار مردم زدوده شـود و اعمـال
ناشایـست به آنان یـادآوری گردد. تعلیمات قرآن از چنیـن موقعیتـی برخوردار است در ایـن جا به
ذکر نمونه هایی می پردازیم:
به عنوان مثال: مردم گمان می کنند که زندگی دنیا اصالت دارد (جاثیه ۲۴)، در صورتی که قرآن می گوید: «این زندگی دنیا چیزی جز سرگرمی و بازیچه نیست و زندگانی به حقیقت سرای آخرت است». (عنکبوت، ۶۴). همچنین تصور می کند که بر جهان هستی تنها علل و اسباب طبیعی حاکم است(سبا، ۳۳) در صورتی که قرآن یاد آور می شود که «الا له الخلق و الامر» و یا خیال می کنند در اراده استقلال دارند، در صورتی که قرآن آنان را تخطئه می کند و می گوید «نمی خواهید مگر این که خدا بخواهد».(انسان، ۳۰) و می پندارید از قدرت و نیرو برخوردارند در صورتی که قرآن به آنان می آموزد که «ان القوه الله جمیعاً» (بقره، ۱۶۵) و بر این باورند که عزت در گرو داشتن مال و فرزند و یار و یاور است، در صورتی که قرآن بر خلاف آن نظر می دهد و می گوید «آیا عزت را نزد آنان می جویید در حالی که عزت، همه از آن خداست (نساء، ۱۳۹) و گمان می کنند کسانی که در راه خدا کشته شده اند، مرده اند در صورتی که قرآن اعلام می دارد که آن ها زنده اند (بقره، ۱۵۴) این ها و نظایر آن، همه واقعیت هایی ارزشمندند که غالباً مردم خلاف آن ها را حق می پندارند.
در این روش مربی با بهره گرفتن از بیان حکمتِ ارزش های دینی و اخلاقی، به آموزش آن ها اقدام می کند. جاذبه ی حکمت ها در میان افراد به میل شدید آن ها به دانستن ادله ی عقلی و منطقیست.
و مربی می تواند به کمک این میل و انگیزه به تعلیم ارزش ها از طریق بیان حکمت های آن ها بپردازد و بیان ادله عقلی از سوی مربی به متربی ،جهت ایجاد الزامِ عمل به ارزش ها و الزامِ پرهیز از عمل به ضد ارزش ها می تواند باعث افزایش قدرت درک و پذیرش آن ها گردد.
محمدی ری شهری و غلامعلی( ترجمه آریانی، ۸) چنین نقل می کند که لقمان را گفتند: حکمت از که آموختی؟ گفت از نابینایان ،که تا جایی نبینند، پای ننهند.
خداوند در سوره مبارکه نحل آیه ۱۲۵ می فرمایند: با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت نما، و با آن طریقی که نیکوتر است استدلال و مناظره کن.
مربی جهت استفاده از این روش بایستی اقسام مختلف حکمت را به خوبی شناخته و آموزش رابراساس آن ها سازمان دهی کند.
آریانی( ۱۳۸۶: ۱۵) اقسام حکمت را بدین گونه بیان می کند ۱- حکمت علمی ۲- حکمت عملی ۳- حکمت حقیقی.
هر یک از این حکمت ها به منزله ی پله های نردبان استواری است که انسان با بهره گیری از آن ها
، به قله ی کمال انسانیت، صعود می کند و جالب این که، پله ی اول این نردبان (حکمت علمی) را فرستادگان خداوند بنا نهاده اند. پله ی دوم (حکمت عملی) را انسـان خود بایـد بسازد و پـس از ساختـه شدن آن ، آخرین پله جهش به مقام انسـان کامل (یعنـی حکمت حقیقی) را خداوند متعـال آماده می سازد.
حکمت علمی: هر گونه دانستنی که برای صعود به مقام انسان کامل ضروری است (دانش مربوط به همه اعمال، عقاید و اخلاق) (اسراء: ۳۹).

این حکمت نخستین فلسفه بعثت انبیاء الهی است (آل عمران: ۱۶۲) .
۲- حکمت عملی: برنامه رسیدن به مرتبه انسان کامل است. از نگاه قرآن هم دانش و هم عملی که مقدمه تکامل انسان است «حکمت نامیده می شود» با این تفاوت که دانش پله اول و عمل پله دوم است.
۳- حکمت حقیقی: نورانیت و بصیرتی که در نتیجه ی به کار بستن حکمت عملی در زندگی برای انسان، حاصل می گردد. حکمت حقیقی جاذبه ای عقلانی بر ضد کشش های نفسانی است. مهم ترین حکمت حقیقی بیم از خداوند است (فاطر: ۲۸).
چند نمونه از حکمت های کوتاه اما پند آموز حضرت امیر المؤمنین علی(ع):
حکمت ۳۶۲: هر کس از آبروی خود بیمناک است از جدال بپرهیزد.
حکمت ۲۸۸: هر گاه خدا بخواهد بنده ای را خوار کند دانش را از او دور سازد.
حکمت ۲۹۷: عبرت ها چه فراوانند و عبرت پذیران چه اندک.
چند نمونه از حکمت های پند آموز حضرت لقمان (ع):
حکمت ۳۹۴ :
نثر الداز: لقمان گفت: «کسی که ظاهرش زشت و لباسش مندرس است، بر شما خوار و سبک نیاید؛ چرا که خدای متعال به دل ها می نگرد و به عمل ها پاداش می دهد.
حکمت ۱۹۸:
ابن ابی الدنیا- به نقل از حسن-: لقمان به پسرش گفت: «از دروغ بپرهیز؛ زیرا مانند گوشت گنجشک، لذیذ است و هر کس اندکی از آن خورده باشد، نمی تواند از خوردن آن خودداری کند (محمدی ری شهری و غلامعلی،ترجمه آریانی، ۱۳۸۶).
نقل است که روزی لقمان در کـنار چشمه ای نشسته بود . مـردی که از آن جـا می گذشت ، از او
پرسید: چند ساعت دیگر به دِه بعدی خواهم رسید؟
لقمان گفت: راه برو.
آن مرد پنداشت که لقمان، سخن او را نشنیده است و گفت: مگر نشنیدی؟ پرسیدم که چند ساعت دیگر به دهِ بعدی خواهم رسید.
لقمان گفت: راه برو.
آن مرد پنداشت که لقمان، دیوانه است و به رفتن ادامه داد. هنوز چند قدمی راه نرفته بود که لقمان به بانگ بلند گفت: ای مرد! یک ساعت دیگر بدان ده خواهی رسید.
مرد گفت: چرا اول نگفتی؟
لقمان گفت: چون راه رفتن تو را ندیده بودم و نمی دانستم تُند می روی یا کند. حال که دیدم دانستم که یک ساعت دیگر به ده خواهی رسید (همان: ۸).
مربی می توانـد با بیـان حکمت های پنـدآموز و مستـدل به آموزش ارزش هـا بپـردازد و از سـوی
دیگر،همچنین می تواند با طرح سوالاتی متربیان را ترغیب کند تا حکمت های نهفته در ارزش ها را بیان نماید و به اندیشه و مطالعه وادار شوند.
به طور مثال: آیا می دانید حکمت عبادت چیست؟
حکمت روزه چیست؟
حکمت انفاق چیست و چه حاصلی را در پی دارد؟
۶-۳-۲-۱۸٫روش تحلیل آیات قرآن:
خداوند در سوره ی مبارکه اسراء آیه ی ۹ می فرمایند:
«إن هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم و یبشر المومنین الذین یعملون الصالحات انّ لهم اجراً کبیرا»
به راستی این قرآن به آیینی که از همه آیین ها استوار تر و جامع تر است هدایت می کند و به آن مؤمنانی که کارهای شایسته می کنند نوید می دهد که برای آنان پاداشی بزرگ خواهد بود.