شکل (۲-۸) نمای ازفرایندتبدیل دانش (افرازه ب ،۱۳۸۱).
درجدول شماره ۲-۳، مثالهایی در رابطه با فرآیندهای تبدیل شکلهای گوناگون دانش به یکدیگر آورده شده است.
جدول (۲۳-) تبدیل دانش بین شکلهای نهان و آشکار آن
نهان به نهان (اجتماعی کردن ) مانندنشت هاومباحثات یک گروه |
نهان به اشکار (بیرونی سازی ) مانندگفتگوی درون گروه ،پاسخ به پرسش ها |
آشکار به نهان (درونی سازی ) مانند آموختن ازطریق خواندن /شنیدن گزارش |
آشکار به آشکار (ترکیب ) مانند ارسال گزارش از طریق پست الکترونیکی |
منبع: (افرازه ،عباس ،۱۳۸۱)
البته باید توجه داشت که این فرآیندها در انزئا رخ نمیدهند، بلکه در ترکیبات مختلف و در موقعیتهای کاری ما بین افرادی که با یکدیگر مشغول به کارند، به وقوع میپیوندد.
خلق دانش، نتیجه تاثیر متقابل افراد و دانش آشکار و پنهان است، به واسطه تعامل فرد با دیگران، دانش نهان، برون سازی شده به اشتراک گذارده می شود، همچنین افراد در این فرایندها از راه مدیریت دانش با به دست آوردن بینش و تجربه سازمانی خود یا توسط کارکنان دیگر، دانش را خلق، منتشر و درونی می کنند .
از آنجا که همه فرایندهای این مدل مهماند، بنابراین لازم است آنها را در مدیریت دانش به صورت یکپارچه مورد توجه قرار داده با اندیشیدن تدابیر و برنامه ریزیهای لازم و نیز با عنایت به موقعیت سازمان مورد نظر، توازن بین این فرایندها را بر قرار کرد (هانسن ،ترنی ،۱۹۹۹).
استفاده از فناوری در چهارچوب مدل نوناکا و تاکوچی
در این بخش از نوشتار، با توجه به آشنایی کسب شده با مدل ” نوناکا تاکوچی “، به طرح موضوعاتی مرتبط با فناوری اطلاعات در زمینه دانشهای ضمنی و آشکار در چهارچوب مدل مذکور پرداخته می شود.
در ادامه در مورد این فناوریها به صورت اجمالی توضیحاتی ارائه خواهد شد:
استفاده از فناوری در فرایند دانش پنهان به پنها ن : معمولی ترین راهی که دانش پنهان، شکل گرفته و به اشتراک گذارده می شود، از ملاقات های رو در رو و تجارب مشترک و معمولاً غیر رسمی است.
امروزه حجم و تعداد ملاقاتها و دیگر ارتباطاتی که بین فرد از طریق ابزارهای هم زمان، (گروه افزار) صورت می گیرد، در حال گسترش است. این ابزارها، یا برای تکمیل ملاقاتهای عادی استفاده میشوند یا در برخی موارد برای جایگزینی آنها مورد استفاده قرار میگیرند.
گروه افزارها، محیط و فضایی مجازی را فراهم میآورند که در درون آن، شرکت کنندگان میتوانند، انواع خاصی از تجربیات را به اشتراک بگذارند. نوع جدیدتری از گروه افزارها، ملاقات های هم زمان – زمان واقعی برای به اشتراک گذاشتن تجربه و دانش را پشتیبانی می کنند. ملاقات های هم زمان میتوانند، شامل کنفرانس ویدئویی و نوشتاری، ارتباط هم زمان و گپ زدن و گپ نوشتاری باشند .
در حال حاضر، ملاقات های هم زمان ، بیش از آنکه جانشین ملاقات های رو در رو باشند، تکمیل کننده سامانه های همکاری جاری و کنفرانسهای تلفنی است. از این رو، به نظر می رسد، این ابزار برای تبادل دانش آشکار، مناسب تر از دانش پنهان باشد .
یکی دیگر از ابزار تبادل این نوع دانش، استفاده از سامانه های مکان متخصصان است . چنانچه هدف فر د، پیدا کردن شخصی با علایق مشترک نباشد، بلکه هدف، دریافت راهنمایی از یک متخصص باشد، در این صورت، سامانههای مکان متخصصان به منظور ارائه نام افرادی که در زمینه خاصی اطلاعات دارند، مورد استفاده قرار میگیرند؛ ساده ترین شکل چنین سامانههایی، موتورهای جستجو برای یافتن افراد است . البته مفید واقع شدن این امر به تعداد، نوع به روز بودن و ملاک هایی که برای پیدا نمودن متخصص در این گونه موارد موجود است، بستگی دارد.
استفاده از فناوری در فرایند دانش پنهان به آشکا ر : با توجه به تجربیات ” نوناکا ” ، به تبدیل دانش پنهان به آشکار (بیرون سازی )، شامل ایجاد قالب فکری مشترک و بررسی و موشکافی از راه مکالمه است. سامانه های همکاری و دیگر گروه افزارها، این نوع از تعاملات انسانی را تا حدی پشتیبانی می کنند .
دیگر ابزاری که می تواند به کمک فناوری اطلاعات و ارتباط ات در این زمینه مورد استفاده قرار گیرند، عبارت اند از :
-
- بانکهای اطلاعاتی، هم زمان ابزار بالقوه دیگری برای جذب دانش پنهان هستند؛ گروه های خبری و دیگر محل اجتماعات، بر خلاف مباحثات گروهی مرسوم، معمولاً بر روی همه بازند و برخی از مشخصههای مشابه را در پرسش هایی که می تواند، طرح و پاسخ داده شود، به اشتراک می گذارند؛ برخی از مشکلات تجربه شده در گروه های خبری اینترنت، همچون حقه بازی، سوءاستفاده شخصی و ارسال پیامهای نا مربوط درون سازمانهاست .
استفاده از فناوری در فرایند دانش آشکار به آشکار: فناوری زمینه تبدیل دانش آشکار به آشکار افراد، نقش واضح تر و بیشتری نسبت به دیگر موارد دارد. در این راستا، بکارگیری فناوری برای مدیریت و جستجوی مجموعههای دانش آشکار به خوبی شکل گرفته است، هر چند هنوز موقعیت برای تقویت ایجاد دانش؛ یعنی غنی سازی اطلا عات جمع آوری شده به هر شکل، مثل بازآرایی آن به شکلی که مفید تر باشد، تبدیل آن به دانش آشکار و کسب و تسخیر آن در شکل های دایمی همچون گزارش، پست الکترونیکی یا صفحه وب، موجب در دسترس قرار گرفتن آن در تمامی سازمان می شود. در حقیقت فناوری در تسخیر و کسب دانش، از طریق ایجاد اسناد الکترونیکی دخیل بوده و به این شکل، آن را در دسترس مخاطبان بیشتری قرار میدهد، از این رو، گسترش و تسخیر آن، به هدف بسیاری از طرحهای مدیریت دانش تبدیل شده است.
پیامد توسعه تسخیر دانش، آن است که می توان به کمک فناوری، انگیزه افراد ر ا تقویت کرد ( ممکن است ، افراد انگیزه استفاده از ابزار موجود برای تسخیر دانش را نداشته باشند) در این باره، فناوری با کاهش موانع و ایجاد اسناد الکترونیکی و در اختیار قرار دادن ابزار مناسب جستجو، انگیزه ها را تقویت می کند. همچنین با بکارگیری علم رده بندی و طبقه بندی اسناد، میتوان دامنهای از دانش را به صورت نقشه دانش یا رده بندی ، رمزگذاری کرده در اختیار کاربران قرار داد. این امر کمک بزرگی است که فناوری اطلاعات به مدیریت دانش می کند.
استفاده از فناوری فرایند دانش آشکار به پنهان : فناوری اطلاعات به کاربران در ایجاد دانش پنهان جدید نیز کمک می کند. از آنجا که جذب دانش پنهان، پیش از نیاز لازم برای فعالیت سازنده است، سامانه مدیریت دانش، باید علاوه بر بازخوانی اطلاعات، استفاده و فهم آن نیز آسان کند. به عنوان مثال ، سامانه ممکن است از طریق تحلیل اسناد و طبقه بندی، فرادادههایی را ایجاد کند تا پشتیبان کاوش و پیمایش سریع اطلاعات موجود باشد. احتمالاً روند آینده به این صورت است که زیر ساختارهای اطلاعات این گونه فناوری را به منظور تسهیل حالتهای گوناگون استفاده از اطلاعات همچون؛ جستجو، کاوش، یافتن و ابستگیها، بیشتر اعمال کرده و سپس اطلاعات را از را ساده کردن و ایجاد دانش، ارزشمند تر نمایند.(افرازه ۱۳۸۴،صص ۶۱-۶۳).
۲-۱-۱۹-۷- مدل پایه های ساختمان دانش
این مدل توسط ” پروبست” ، روب و رمهاردت ( ۲۰۰۲) به نام “مدل پایه های ( سنگ بنای ) ساختمان مدیریت دانش” نام گذاری شده است. همان گونه که پیشتر گفته شد، با توجه به جنبه کاربردی تر این مدل، در پایان مطالب این بخش، آن را به عنوان مدل نسبتاً کاملی که نکات مثبت همه مدلها را تقریباً در بر میگیرد مورد توجه بیشتر قرار خواهیم داد. طراحان مدل یاد شده، مدیریت دانش را به صورت سیکل دینامیکی میبینند که در چرخش دایم است. مراحل این مدل، شامل هشت جزء متشکل از دو سیکل؛ درونی و بیرونی است.
-
- سیکل درونی: به وسیله بلوکهای کشف (شناسایی)، کسب ، توسعه، تسهیم ،کاربرد (بهره برداری) و نگهداری از دانش، ساخته می شود.
-
- سیکل بیرونی: شامل بلوکهای اهداف دانش و ارزیابی آن است که سیکل مدیریت دانش را مشخص مینماید. کامل کننده این دو سیکل “بازخور” است.
شکل شماره ۲-۹ اجزای مدل مذکور را نمایش می دهد.