۳-۸-۲ فریدمن آزمون[۳۷]:
در این تحقیق جهت رتبه بندی شاخص‌ها و عوامل از آزمون فرید من استفاده شده است. آزمون فریدمن برای مقایسه چندین جامعه وابسته مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع آزمون فریدمن جانشین ناپارامتریک آزمون تحلیل واریانس دوعاملی میباشد که هیچ فرض خاصی برای استفاده از این آزمون وجود ندارد. با توجه سطح مقیاس سنجش شاخصهای مربوط به مدل سه شاخگی که از نوع رتبه ای می باشند و عدم آگاهی از چگونگی توزیع و واریانس جامعه آماری، آزمون ناپارامتریک فریدمن به جانشین پارامتریک آن، یعنی تحلیل واریانس دوعاملی ترجیح داده شده است. آزمون مذکور نیز، مثل سایر آزمون های ناپارامتریک از رتبه داده ها در محاسبه آماره آزمون و تحلیل متغیرها استفاده می نماید.
۳-۸-۳ مدل یابی معادلات ساختاری:
فرایند مدل یابی معادلات ساختاری شامل یکسری گام هایی است که به محقق توصیه می‌شود، حتماً به طور متوالی (پی در پی) از این گام ها پیروی کند. این گام ها عبارتند از؛
بیان مدل
تخمین مدل
اصلاح مدل
آزمون فرضیه
تفسیر مدل
ابلاغ یا نوشتن گزارش تحقیقاتی
مدلسازی معادلات ساختاری با بیان یک مدلی که می خواهد تخمین زده شود، شروع می‌شود. اگر چه واژه مدل و بیان مدل ممکن است برای بسیاری از افراد مشخص نباشد ولی در ساده ترین سطح، یک مدل یک عبارت آماری درباره روابط میان متغیرهایی است. این مدل ها در زمینه رویکردهای تحلیلی مختلف، اشکال مختلفی به خود می گیرند. این مرحله شامل فرمول بندی یک عبارت درباره یک مجموعه ای از پارامترها است. این پارامترها در زمینه مدلسازی معادلات ساختاری، ماهیت روابط میان متغیرها را نشان می دهد. در مدلسازی معادلات ساختاری، اندازه و علامت این پارامترها تعیین می‌شود، این پارامترها به دو دسته ثابت و آزاد تقسیم می شوند(آذر،معماریان، ۱۳۷۳).
پارامترهای ثابت شده، پارامترهایی هستند که از داده های تحقیق محاسبه نمی شوند و ارزش آنها معمولاً با صفر ثابت می‌شود. پارامترهای آزاد، پارامترهایی هستند که از روی داده ها تخمین زده می شوند و محقق معتقد است که این پارامترها دارای مقادیر غیر صفر هستند.الگوی پارامترهای ثابت و آزاد در مدل معادلات ساختاری، جزء اصلی و عمومی مدل معادلات ساختاری را تعریف می کند:(حیدری،۱۳۸۴)
-
- مدل اندازه گیری:جزیی از مدل معادلات ساختاری است که طی آن متغیرهای مکنون مشخص می شوند. متغیرهای مکنون، متغیرهای غیرقابل مشاهده ای هستند که به وسیله کوواریانس میان یک یا چند شاخص نشان داده می شوند. متغیرهای مکنون بیانگر یکسری سازه تئوریکی هستند که مانند مفاهیم انتزاعی که مستقیماً قابل مشاهده نیستند و از طریق سایر متغیرهای قابل مشاهده، ساخته و مشاهده می شوند. مثال هایی از این متغیرهای مکنون شامل؛ خود مفهومی، افسردگی، طبقه اجتماعی و…. می باشند.
-
- مدل ساختاری:یک جزء از مدل معادلات ساختاری است که روابط میان متغیرهای مکنون و متغیرهای مشاهده شده را نشان می دهد، البته این متغیرهای مشاهده شده، شاخصهای متغیرهای مکنون نیستند. رگرسیون چندگانه در واقع یک مدل ساختاری بدون متغیرهای مکنون است و فقط به یک پیامد جداگانه محدود می‌شود. هنگامی که این دو مدل با هم ترکیب می شوند، یک مدل آماری جامعی را منجر می‌شود که می تواند برای ارزیابی روابط بین متغیرهایی که دارای خطای اندازه گیری هستند، مورد استفاده قرارگیرد. در شکل شماره ۳-۱ یک مدل معادلات ساختاری کامل که شامل مدل اندازه گیری و مدل ساختاری است، نشان داده شده است. علامت ٭ نمایانگر پارامترهای آزاد و عدد ۱ نمایانگر پارامترهای ثابت شده در مقدار یک است ( حیدر علی ،۱۳۸۴،صص ۸۵-۸۰).
در تحقیق حاضر از روش مدل معادلات ساختاری کامل که در شکل ۳-۱ نشان داده شده است استفاده
خواهد شد.
به منظور بررسی برازندگی مدل های معادلات ساختاری، انواع گوناگونی آزمون برازندگی ایجاد گردیده که همواره در حال مقایسه، توسعه و تکامل اند، اما هنوز درباره حتی یک آزمون بهینه نیز توافق همگانی وجود ندارد. در نتیجه، مقاله های مختلف شاخصهای مختلفی ارائه کرده و نگارش های مشهور برنامه مدل معادلات ساختاری نیز تعداد زیادی از شاخصهای برازندگی ارائه می دهند. لذا در جدول ۳-۴ برخی از قواعد سرانگشتی برای ارزیابی معادلات ساختاری( اسچیرمل و همکاران، ۲۰۰۳،ص ۵۵) که در میان اکثریت صاحب نظران مورد توافق و پذیرش واقع گردیده، ذکر شده است. در تحقیق حاضر جهت بررسی برازندگی مدل پیشنهادی از این قواعد استفاده شده است.
[۳۸]
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات
۴-۱ مقدمه:
تجزیه و تحلیل اطلاعات از اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های هر پژوهشی محسوب می‌شود. داده‌های خام با بهره گرفتن از فنون آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می‌گیرند. داده‌های مربوط به نمونه آماری این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری گردیده است که فرایند تحلیل آنها در این فصل انجام گردیده است. در بخش اول به کمک آمار توصیفی به توصیف و تبیین داده‌های جمعیت‌شناختی از جمله؛ جنسیت، سن، سمت سازمانی، سابقه خدمت، سطح تحصیلات و داده‌های اختصاصی در مورد نمونه آماری پرداخته می‌شود.
در بخش‌های دوم و سوم، فرضیه‌های مربوط به‌تأثیر هر یک از عوامل سه‌گانه در کاهش خطاهای انسانی در عملیات مالی با بهره گرفتن از آزمون تک‌نمونه‌ای تی مورد آزمون قرار می‌گیرد. همچنین، به‌منظور اولویت‌بندی هر یک از شاخص‌ها و عوامل از آزمون فریدمن استفاده خواهد شد. و در نهایت براساس نتایج به‌دست آمده از اولویت‌بندی عوامل و با بهره گرفتن از مدل کامل معادلات ساختاری مدلی جهت بررسی تأثیر هریک از عوامل سه‌گانه هم پیشنهاد می‌شود و سه فرضیه مطرح و با بهره گرفتن از آزمون تک‌نمونه‌ای تی و نرم‌افزار لیزرل فرضیه‌های مدل پیشنهادی مورد آزمون و تجزیه و تحلیل آماری قرار می‌گیرد.
بخش اول: توصیف داده‌های جمعیت‌شناختی و عمومی
در این بخش وضعیت توزیع داده‌های پژوهش برحسب متغیرهای جمعیت‌شناختی، در جدول شماره ۴-۱ نشان داده شده است.
۴-۲-۱توزیع جنسیت افراد در نمونه آماری
براساس جدول و شکل ۴-۱، مشخص می‌گردد که جنسیت افراد موجود در نمونه جمع آوری شده به‌طور یکسان در نمونه توزیع شده است، طوری‌که هر یک از گروه‌ها در حدود نیمی از حجم نمونه را به‌خود اختصاص داده‌اند.
۴-۲-۲توزیع سطح تحصیلات افراد در نمونه آماری
براساس جدول و شکل ۴-۲، مشخص می‌گردد که اکثریت افراد موجود در نمونه جمع آوری شده دارای تحصیلات کارشناسی بوده، به‌طوری‌که این گروه بیش از ۵۰ درصد از حجم نمونه را به خود اختصاص داده است.
۴-۲-۳ توزیع سمت سازمانی افراد در نمونه آماری
براساس جدول ۴-۳، مشخص می‌گردد اکثریت افراد موجود در نمونه جمع آوری شده، دارای سمت کارشناس بوده، به‌طوری‌که این گروه بیش از ۵۰ درصد از حجم نمونه را به خود اختصاص دادهاست. همچنین، سمت کارشناس ارشد، کارمند و مدیر- رئیس در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
۴-۲-۴ توزیع سن افراد در نمونه آماری
براساس جدول و شکل ۴-۴، مشخص می‌گردد؛ کوچک‌ترین فرد دانشگاه در نمونه جمع آوری شده دارای ۲۵سال سن و مسن‌ترین فرد دارای ۵۶ سال سن بوده، که دارای اختلاف سنی ۳۱ سال در نمونه آماری می‌باشند همچنین، متوسط سن افراد سازمان در نمونه آماری حدود ۳۷ سال (متولد ۱۳۵۱) و همچنین بیشترین فراوانی در شکل ۴-۴ نمودار هیستوگرام سن افراد در نمونه جمع آوری شده مربوط به افراد دارای ۴۰ سال سن میباشد. ۲۵% افراد کمتر از ۳۳ سال سن، ۲۵% دیگر افراد بیش از ۴۰ سال سن و باقی افراد (۵۰%) در میان این دو حد قرار دارند.
۴-۲-۵ توزیع سابقه خدمت سازمانی افراد در نمونه آماری
براساس جدول و شکل ۴-۵، مشخص می‌گردد؛ کمترین سابقه خدمت سازمانی افراد ۱ سال و بیشترین سابقه خدمت افراد ۳۲ سال بوده که دارای دامنه ۳۱ سال در نمونه آماری میباشد. همچنین متوسط سابقه خدمت افراد در نمونه آماری حدود ۱۳ سال و همچنین بیشترین فراوانی مربوط به افراد دارای سابقه خدمت ۱۰ سال میباشد. ۲۵% افراد کمتر از ۱۰ سال سابقه (چارک اول)، ۲۵% دیگر افراد بیش از ۱۶ سال سابقه (چارک سوم) و باقی افراد در این میان قرار دارند.
بخش دوم: آزمون فرضیه‌های پژوهش:
۴-۳-۱ آزمون تک‌نمونه‌ای تی
در این تحقیق جهت آزمون فرضیه‌ها از آزمون تک‌نمونه‌ای تی استفاده شده است. در این بخش توضیحاتی در مورد این روش آزمون آماری داده می‌شود.
آزمون تی، توزیع یا در حقیقت خانوادهای از توزیع‌ها است که با بهره گرفتن از آنها فرضیه‌هایی را درباره جامعه براساس نمونه‌ای از آن، آزمون می‌کنیم. اهمیت این آزمون در آن است که پژوهشگر را قادر می‌سازد با نمونه‌های کوچکتر اطلاعاتی درباره جامعه به‌دست آورد. این آزمون شامل خانوادهای از توزیع‌ها است (برخلاف آزمون z) و اینگونه فرض می‌کند، که هر نمونه‌ای دارای توزیع مخصوص به خود است، که شکل این توزیع از طریق محاسبه درجات آزادی مشخص می‌شود. به‌عبارت دیگر، توزیع تی تابعی از درجات آزادی است و هر چه درجات آزادی افزایش پیدا کند به توزیع طبیعی نزدیک‌تر می‌شود. خود درجات آزادی نیز تابعی از اندازه نمونه انتخابی هستند. هر چه تعداد نمونه بیشتر باشد بهتر است. از آزمون تی می‌توان برای تجزیه و تحلیل میانگین در پژوهش‌های تک متغیری یک گروهی و دو گروهی و چند متغیری دو گروهی استفاده کرد.
در این بخش، براساس نتایج حاصل از آزمون تی، میزان مؤثر بودن هر یک از شاخصهای موجود در مدل سه شاخگی (ساختاری، رفتاری و محیطی) با مبنای یک معیار (بیش از ) ۳ مورد بررسی قرار می گیرد.
مراحل بررسی به‌ترتیب شامل؛ آماده‌سازی داده‌ها برای آزمون، تعیین مقدار آماره آزمون، محاسبه مقدار
P-Value و مرحله تصمیم‌گیری برای پذیرش یا رد فرضیه، میباشد.
فرمول محاسبه آماره آزمون مطابق فرمول شماره ۴-۱ است.
که در این فرمول داریم:
ֿx: میانگین مشاهده شده در نمونه آماری
µ: میانگین مفروض در جامعه آماری
s: انحراف معیار نمونه آماری
n: حجم نمونه جمع آوری شده
۴-۳-۲ آزمون فرضیه اول:
براساس مدل سه شاخگی، سه فرضیه جهت بررسی سه عامل ساختارـ رفتارـ زمینه طرح شد و برای آزمون میزان مؤثر بودن هر یک از عوامل، از آزمون تک‌نمونه‌ای تی استفاده شد.
فرضیه اول در جدول ۴-۶ نشان داده شده است.
جدول ۴-۶: فرضیه اول پژوهش
