۴-۳-۱ مدل کاربرد ۵۲
۴-۳-۲ مدل معماری شبکه بر تراشه ۵۵
۴-۳-۳ مدل تحلیلی بررسی قابلیت زمانبندی ۵۷
۴-۳-۴ مدل تحلیلی توان ۶۲
۴-۳-۵ الگوریتم ژنتیک چند هدفه NSGA-II 63
۴-۴ نتیجهگیری ۷۴
فصل پنجم: ارزیابی نتایج ۷۶
۵-۱ مقدمه ۷۶
۵-۲ معیارهای ارزیابی ۷۶
۵-۳ معرفی محک مورد استفاده ۷۹
۵-۴ محیط شبیهسازی ۸۳
۵-۵ ارزیابی نتایج ۸۴
۵-۶ نتیجهگیری ۹۹
فصل ششم: جمعبندی و ارائه پیشنهادات ۱۰۰
۶-۱ مقدمه ۱۰۰
۶-۲ مرور مطالب ۱۰۱
۶-۳ کارهای آینده ۱۰۳
۶-۴ نتیجهگیری ۱۰۴
مراجع ۱۰۵
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل ۱‑۱ نمایی کلی از سیستم بر تراشه با دو ساختار ارتباطی (۱) گذرگاه (۲) نقطه به نقطه ۴
شکل ۱‑۲ مسئله نگاشت هستههای پردازشی به گرههای شبکه روی تراشه ۸
شکل ۱‑۳ مسئله نگاشت وظایف بر روی هستههای پردازشی شبکه ۹
شکل ۲‑۱ معماری شبکه روی تراشه ۱۵
شکل ۲‑۲ ساختار کلی مسیریاب در شبکه روی تراشه ۱۷
شکل ۲‑۳ همبندیهای مختلف شبکه بر روی تراشه، ۱) توری مدور، ۲) توری، ۳) SPIN، ۴) BFT، ۵) هشت وجهی، ۶) توری مدور تا خورده ۱۸
شکل ۲‑۴ دستهبندی الگوریتمهای مسیریابی ۲۱
شکل ۲‑۵ مسیرهای پیموده شده توسط الگوریتمXY 23
شکل ۲‑۶ شبه کد الگوریتم مسیریابیXY 23
شکل ۲‑۷ روشهای راهگزینی ۲۴
شکل ۲‑۸ راهگزینی مداری ۲۴
شکل ۲‑۹ راهگزینی بستهای ۲۵
شکل ۲‑۱۰ اجزای یک پیغام در راهگزینی خزشی ۲۶
شکل ۲‑۱۱ مسدود شدن یک بسته در شبکه و ایجاد بنبست ۲۷
شکل ۲‑۱۲ روشهای راهگزینی ذخیره و ارسال (a) و خزشی (b) 27
شکل ۲‑۱۳ تسهیم کردن کانال خروجی و رفع بنبست توسط کانال مجازی ۲۸
شکل ۳‑۱ طبقهبندی روشهای نگاشت ۳۰
شکل ۳‑۲ جریان طراحی الگوریتم در [۴۰] ۳۵
شکل ۳‑۳ ساختار ذره در الگوریتم PSO 39
شکل ۳‑۴ نگاشت کاربرد روی NOC به صورت مارپیچ ۴۱
شکل ۳‑۵ مثال ادغام دوجملهای (N=16) 42
شکل ۳‑۶ مفهوم انتخاب مسیر لوزی شکل ۴۴
شکل ۳‑۷ مسیر زیگزاک برای نگاشت هسته ۴۴
شکل ۳‑۸ روش نگاشت پویای سلسله مراتبی ۴۶
شکل ۴‑۱ نمونهای از شبکه روی تراشه ناهمگن ۵۱
شکل ۴‑۲ درگاه خروجی مسیریاب در داوری براساس اولویت ۵۷
شکل ۴‑۳ مثال تداخل مستقیم و غیرمستقیم جریانهای ترافیکی ۶۰
شکل ۴‑۴ نحوه عملکرد الگوریتم NSGA-II 65
شکل ۴‑۵ سطوح نامغلوب در الگوریتم NSGA-II 66
شکل ۴‑۶ محاسبهی فاصله ازدحام ۶۶
شکل ۴‑۷ مراحل الگوریتم ژنتیک NSGA-II 67
شکل ۴‑۸ ساختار کروموزوم ۶۸
شکل ۴- ۱۷- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر ریشه
۴- ۱-۹ – اثر تیمارها بر وزن خشک ریشه
مقایسه میانگین سطوح مختلف بسترهای کاشت (شکل ۴-۱۸) نشان داد که استفاده از سوپرجاذب به میزان ۱۰ گرم در کیلو گرم خاک (a3) سبب شد تا وزن خشک ریشه ۷۴/۱۴ گرم گردد. ولی در تیمار سوپرجاذب ۵ گرم در کیلوگرم خاک وزن خشک ریشه ۲۸/۵ گرم گردید.
جندقیان (۱۳۷۵) در پژوهشی با کارکرد سوپرجاذب در محیط کشت فیلودندرون نشان داد که با افزایش سوپرجاذب از صفر تا ۵۰ درصد حجمی، وزن تر و خشک ریشه و وزن تر وخشک اندام هوایی افزایش می یابد. زنگوی نسب و همکاران (۱۳۹۰) نشان دادند استفاده از پلیمر سوپرجاذب در وزن خشک ریشه اثر معنی داری دارد به طوریکه بیشترین وزن خشک و تر ریشه مربوط به تیمار ۴/. درصد پلیمر و دورآبیاری سه روز بود و کمترین وزن خشک و تر ریشه مربوط تیمار شاهد در تمام دورهای آبیاری بود.
مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری (شکل ۴-۱۹) نشان داد که استفاده از دور آبیاری ۵ روز سبب شد تا وزن خشک ریشه ۱۱۸/۱۱ گرم گردد. ولی در دور آبیاری ۱۰ روز وزن خشک ریشه ۵۹۱/۸ گرم شد.
مقایسه میانگین اثر متقابل بستر کاشت و دور آبیاری (شکل ۴-۲۰) نشان داد که بیشترین وزن خشک ریشه در تیماری که سوپرجاذب ۱۰ گرم در کیلوگرم خاک به همراه دور آبیاری ۵ روز به میزان ۶۲/۱۶ گرم و در تیمار ۱۰۰ درصد خاک و در دور آبیاری ۱۰ روز وزن خشک ریشه ۲۹/۴ گرم مشاهده گردید.
شکل ۴- ۱۸- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک ریشه
شکل ۴- ۱۹- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک ریشه
شکل ۴- ۲۰- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک ریشه
استفاده از ورمیکمپوست اثرات مثبتی روی ماده خشک و جذب عناصر غذایی گیاه دارد. اثر مطلوب ورمیکمپوست احتمالاﱠ بدلیل مقادیر نسبتاً بالای عناصر غذایی و از رو افزایش فراهمی عناصر غذایی ماکرو و میکرو میباشد (جات و اهلاوات، ۲۰۰۸). کومار و همکاران (۲۰۱۱) افزایش عملکرد را با افزایش مقدار ورمیکمپوست گزارش نمودند. این افزایش عملکرد احتمالاً بدلیل وجود مقادیر بالاتر نیتروژن در دسترس میباشد که برای تولید پروتئینهای ساختاری ضروری هستند. علاوه بر عناصر غذایی و مواد آلی، ورمیکمپوست دارای مقادیر زیادی مواد هیومیکی میباشد که این مواد از طریق بهبود زیست فراهمی عناصر غذایی خاص، بویژه آهن و روی (چن و همکاران، ۲۰۰۴) و اثر مستقیم بر متابولیسم گیاهی (نادری و همکاران، ۲۰۰۲) باعث افزایش رشد وعملکرد گیاه میگردند (تارتورا، ۲۰۱۰).
تحت شرایط کم آبیاری فرآورده های فتوسنتز بیشتر به ریشهها تخصیص داده می شود. برخی از گیاهان در پاسخ به خشکی و کم آبیاری میزان جذب آب را از طریق حفظ نسبی رشد و افزایش نسبت ریشه به اندام هوایی افزایش داده و لذا آب قابل دسترس خاک به مقدار بیشتری در اختیار گیاه قرار میگیرد (سینکی و همکاران، ۲۰۰۷).
۴-۱-۱۰- اثر تیمارها بر وزن تر برگ
مقایسه میانگین سطوح مختلف بسترهای کاشت (شکل ۴-۲۱) نشان داد که استفاده از ۵۰ درصد خاک + ۱۵درصد ضایعات برنج + ۲۰ درصد ورمی کمپوست + ۱۵درصد کود دامی (a11) سبب شد تا وزن تر برگ ۴۷/۲۹ گرم گردد. ولی در تیمار شاهد وزن تر برگ ۷۳/۷ گرم است. رشتبری و علیخانی (۱۳۸۹) نشان دادند بیشترین مقدار وزن تر برگ، قطر ساقه و طول بوته از تیمار چهار درصد ورمیکمپوست و آبیاری نرمال بدست آمد. به نظر میرسد افزایش رشد گیاه در شرایط تنش خشکی به دلیل بهبود حاصله در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در نتیجه کاربرد ورمی کمپوست باشد (رهبریان وهمکاران، ۲۰۱۰). یوما و مالاتی (۲۰۰۹) دلیل نسبی برتری ورمی کمپوست را در افزایش رشد گیاه و وزن تر برگ را به علت تولید مواد هیومیک و سایر مواد محرک رشد نظیر هورمون های رشد گیاهی، در طول فرایند تولید ورمی کمپوست توسط ریز موجودات و در نتیجه افزایش توده، فعالیت و تنوع زیستی میکروبی و بهبود حاصلخیزی خاک دانستند.
مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری (شکل ۴-۲۲) نشان داد که استفاده از دور آبیاری ۵ روز سبب شد تا وزن تر برگ ۵۱۵/۱۸ گرم گردد. ولی در دور آبیاری ۱۰ روز وزن تر برگ ۴۷۴/۱۵ گرم شد.
شکل ۴- ۲۱- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر برگ
شکل ۴- ۲۲- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر برگ
۴-۱-۱۱- اثر تیمارها بر وزن خشک برگ
مقایسه میانگین سطوح مختلف بسترهای کاشت (شکل ۴-۲۳) نشان داد که استفاده از ۵۰درصد خاک + ۱۵درصد ضایعات برنج + ۲۰ درصد ورمی کمپوست + ۱۵ درصد کود دامی(a11) سبب شد تا وزن خشک برگ ۸۸/۱۳ گرم گردد. ولی در تیمار ۱۰۰ درصد خاک وزن خشک ریشه زیتون ۲۳/۳ گرم است.
مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری (شکل ۴-۲۴) نشان داد که استفاده از دور آبیاری ۵ روز سبب شد تا وزن خشک برگ ۶۱۵/۸ گرم گردد. ولی در دور آبیاری ۱۰ روز وزن خشک برگ ۹۹۱/۶ گرم شد.
مقایسه میانگین اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری (شکل ۴-۲۵) نشان داد که بیشترین وزن خشک برگ در تیمار ۵۰ درصد خاک + ۱۵ درصد ضایعات برنج + ۲۰ درصد ورمی کمپوست + ۱۵درصد کود دامی به همراه دور آبیاری ۵ روز (a11b1) به میزان ۷۲/۱۴ گرم مشاهده شد و کمترین وزن خشک برگ در تیمار ۱۰۰درصد خاک و دور آبیاری ۱۰ روز (a1b2) به میزان ۸۷/۲ گرم میباشد.
این موضوع با گزارش رشتبری و علیخانی (۱۳۸۹) مطابقت دارد. رشتبری و علیخانی (۱۳۸۹) نشان دادند در استفاده از ورمی کمپوست بیشترین وزن خشک اندام هوایی (برگ) در شرایط آبیاری نرمال (FC75/.) بدست آمد. استفاده از ورمی کمپوست اثرات مثبتی بر روی ماده خشک، عملکرد دانه و میزان پروتئین، جذب عناصر غذایی توسط گیاه دارد. اثر مطلوب ورمی کمپوست احتمالا به دلیل مقادیر نسبتا زیاد عناصر غذایی و از این رو افزایش فراهمی عناصر غذایی ماکرو و میکرو میباشد (جات و اهلاوات، ۲۰۰۸).
استفاده کمپوست تفاله زیتون در مقادیر ۱۰ درصد و بالاتر بدلیل داشتن مواد سمی باعث کاهش رشد گیاه می شود اما مصرف ۴ تا ۸ درصد بدلیل داشتن مقادیر مواد سمی کمتر باعث تقویت خاک و رشد بهتر گیاه می شود (دیلک و یاسمین،۲۰۱۳). کاپاسو (۱۹۹۵) نشان داد که پلی فنلهای موجود در تفاله روغن زیتون باعث سمیت میکرو ارگانیسمهای خاک می شود و این یکی از دلایل اساسی عدم استفاده مستقیم آن در خاکهای زراعی میباشد.
شکل ۴-۲۳- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک برگ
شکل ۴- ۲۴- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک برگ
شکل ۴- ۲۵- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک برگ
۴-۱-۱۲- اثر تیمارها بر نیتروژن برگ
مقایسه میانگین سطوح مختلف بسترهای کاشت (شکل ۴-۲۶) نشان داد که استفاده از بستر کاشت حاوی ۵۰ درصد خاک + ۲۵ درصد ضایعات برنج + ۲۵ درصد کمپوست زباله شهری (a13) سبب شد تا نیتروژن ۲۹۵/۱ درصد گردد ولی در تیمار شامل ۱۰۰ درصد خاک (شاهد) نیتروژن گیاه ۶۸۳/۰ درصد است.
مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری (شکل ۴-۲۷) نشان داد که استفاده از دور آبیاری ۵ روز سبب شد تا نیتروژن ۱۸۴/۱ درصد گردد. ولی در دور آبیاری ۱۰ روز نیتروژن ۱۵۲/۱ درصد شد.
مقایسه میانگین اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری (شکل ۴-۲۸) نشان داد که بیشترین نیتروژن گیاه در تیماری که شامل ۵۰ درصد خاک + ۲۵ درصد ضایعات برنج + ۲۵ درصد کمپوست زباله شهری به همراه دور آبیاری ۵ روز (a13b1) به میزان ۳۲۰/۱ درصد مشاهده گردید و کمترین ارتفاع ساقه اصلی در تیمار ۱۰۰ درصد خاک به همراه دور آبیاری ۱۰ (a1b2) روز به میزان ۶۳/۰ درصد است.
عبدالعزیز (۲۰۰۷) بیشترین محتوای نیتروژن و کربوهیدرات را در تیماری که از کمپوست استفاده گردید مشاهده کرد. احتمالاً خواص فیزیکی و شیمیایی هیومیک اسید موجود در کمپوست، از طریق افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی و افزایش هورمون های تنظیم کننده رشد و همچنین افزایش فعالیت میکروارگانیسم ها (لیوس و پانک، ۲۰۰۵) باعث افزایش تجمع ازت توسط گیاه می شود و با افزایش ازت رشد گیاه و از آن جمله ارتفاع افزایش می یابد. نتایج آزمایش هو و بارکر (۲۰۰۴) نیز نشان دادند که کمپوست ضایعات باعث جذب مقادیر بالایی از عناصر نیتروژن، کلسیم، پتاس و منیزیم در برگ گیاه گوجه فرنگی می گردد. استوس و همکاران (۲۰۰۸) نیز در بررسی خود افزایش طول بوته گیاه را با بهره گرفتن از کمپوست زباله شهری گزارش نمودند. این محققین دلیل این امر را وجود مقادیر زیاد عناصر غذایی به ویژه نیتروژن و فسفر در کمپوست زباله شهری میدانند.
یکی از دلایل عدم اختلاف معنیدار، میزان جذب نیتروژن در تیمار آبیاری ناقص ریشه در مقایسه با تیمار با آبیاری کامل، افزایش تراکم ریشه در نتیجه تیمار آبیاری ناقص ریشه و لذا سطح تماس بالاتر آن با خاک و همچنین افزایش توانایی ریشه در جذب مواد غذائی از خاک گزارش شده است (هو و ژانگ، ۲۰۰۹). بهعلاوه نتایج پژوهشی دیگر نشان داد که اعمال تیمار آبیاری ناقص ریشه سرعت معدنی شدن نیتروژن آلی در خاک را افزایش میدهد. همچنین آبیاری مجدد بخشی از ریشه که مدتی خشک مانده، موجب افزایش سرعت نیترات زائی می شود (قیصری و همکاران، ۱۳۸۵). در این شرایط، نیتروژن بیشتری در اختیار گیاه قرار گرفته و میزان جذب بیشتر نیتروژن در تیمارهای آبیاری ناقص ریشه در مقایسه با تیمارهای کم آبیاری معمولی را فراهم می شود.
شکل ۴- ۲۶- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر نیتروژن برگ
شکل ۴- ۲۷- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر نیتروژن برگ
شکل ۴- ۲۸- اثرمتقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر نیتروژن برگ
۴-۱-۱۳- اثر تیمارها بر فسفر برگ
مقایسه میانگین سطوح مختلف بسترهای کاشت (شکل ۴-۲۹) نشان داد که استفاده از بستر کاشت حاوی ۵۰ درصد خاک + ۱۵ درصد ضایعات برنج + ۲۰ درصد ورمی کمپوست + ۱۵ درصد کود دامی (a11) سبب شد تا فسفر گیاه ۲۸۷/۱ درصد گردد. همچنین بین بسترهای کاشت ۱۱a و ۱۳ aاختلافی مشاهده نشد ولی در تیمار شامل ۱۰۰ درصد خاک (شاهد) فسفر گیاه (۷۸۳/۰ درصد) مشاهده شد.
استوس و همکاران (۲۰۰۸) نیز در بررسی خود افزایش طول بوته را با بهره گرفتن از کمپوست گزارش نمودند، این محققین دلیل این امر را وجود مقادیر زیادی عناصر غذایی به ویژه نیتروژن و فسفر در کمپوست زباله شهری دانستند. از طرفی می توان دلیل مزیت نسبی ورمی کمپوست به کمپوست زباله شهری در افزایش رشد گیاه را به علت تولید مواد هومیک و سایر مواد محرک رشد نظیر هورمونهای رشد گیاهی، در طول فرایند تولید ورمی کمپوست توسط ریز موجودات و در نتیجه افزایش زیست توده، فعالیت و تنوع زیستی میکروبی و بهبود حاصلخیزی خاک دانست. جات و اهلاوات (۲۰۰۸) معتقدند استفاده از ورمی کمپوست اثرات مثبتی روی ماده خشک، عملکرد دانه و میزان پروتئین، جذب عناصر غذایی توسط گیاه دارد. اثر مطلوب ورمیکمپوست احتمالا به دلیل مقادیر نسبتا بالاتر عناصر غذایی و از این رو افزایش فراهمی عناصر غذایی ماکرو ومیکرو میباشد.
نتایج مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری (شکل۴-۳۰) نشان داد که استفاده از دور آبیاری ۵ روز سبب شد تا فسفر ۲/۱ درصد گردد. ولی در دور آبیاری ۱۰ روز فسفر ۱۶۵/۱ درصد شد.
شکل ۴- ۲۹- اثرسطوح مختلف بسترهای کاشت بر فسفر برگ
شکل ۴- ۳۰- اثرسطوح مختلف دور آبیاری برفسفر برگ
فصل پنجم
بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱- تجزیه واریانس داده ها
تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مقادیر متفاوت سوپرجاذبهای طبیعی و مصنوعی در خاک بر شاخص های رشد گیاه شامل ارتفاع ساقه اصلی، طول ریشه، کلروفیل، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک برگ، نیتروژن و فسفر برگ تأثیر معنیداری در سطح یک درصد داشته است.
۵-۲- اثر بستر کشت بر شاخص های رشد گیاه
نتایج نشان داد که کمترین رشد در تیمار شاهد دیده شد. کمترین ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن ریشه، ساقه و برگ و تعداد شاخه های جانبی در تیمار شاهد به طور معنیدار کمتر از تیمارهای سوپرجاذبها و ضایعات آلی بود. بیشترین ارتفاع ساقه اصلی زیتون در بستر ۵۰ درصد خاک، ۱۵ درصد ضایعات برنج، ۲۰ درصد ورمی کمپوست و ۱۵ درصد کود دامی (۸/۱۰۰سانتیمتر) به دست آمد که افزایش معنیدار نسبت به تیمار ۱۰۰ درصد خاک (شاهد) با ارتفاع ساقه اصلی، ۸۳/۶۶ سانتیمتر داشت. هیومیک اسید موجود در ورمیکمپوست، از طریق افزایش ظرفیت تبادل یونی خاک و هورمونهای رشد، همچنین افزایش فعالیت میکروارگانیسمها باعث افزایش رشد و ارتفاع گیاه می شود (لوییس و پانک، ۲۰۰۵). استفاده از ورمیکمپوست اثرات مثبتی روی ماده خشک و جذب عناصر غذایی گیاه دارد. اثر مطلوب ورمیکمپوست احتمالاﱠ بدلیل مقادیر نسبتاً بالای عناصر غذایی و از اینرو افزایش فراهمی عناصر غذایی ماکرو و میکرو میباشد (جات و اهلاوات، ۲۰۰۸).
اضافه کردن سوپرجاذب در هر دو حالت خشک و مرطوب شده نیز ارتفاع گیاه را افزایش داد. استفاده از ۱۰ گرم سوپرجاذب مرطوب شده سبب افزایش قابل ملاحظه طول ریشه و وزن خشک ریشه در مقایسه با شاهد و تیمارهای دیگر شد. شیخ مرادی و همکاران (۱۳۸۹) نشان دادند که استفاده از سوپرجاذب عملاً باعث نگهداری آب در خاک و کاهش تعداد دفعات آبیاری گردید که باعث افزایش نفوذ ریشه وعمق و توسعه آن در خاک و در نتیجه طول ریشه افزایش یافت. مطالعات پانایوتیس و همکاران (۲۰۰۴)، موسوی نیا (۱۳۸۴) و شفیعی (۱۳۸۲)، تاثیر پلیمرهای سوپرجاذب را در انبوهی و رشد ریشه تایید کردند.
منبع: www.advantageaustria.org
طی مقایسه ای که گروه تحقیقات اقتصادی [۲۹] نیوزلند، بین تعداد شاغلین صنعت ورزش با دیگر صنایع در نیوزلند انجام داده، مشخص شده است که تعداد شاغلین صنعت ورزش بیش از صنعت بیمه و بیش از مجموع کل شاغلین در جنگلداری، ماهیگیری و صنعت نفت و معدن بوده است. همچنین اطلاعات نشان میدهد که در حالیکه میانگین افزایش اشتغال از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ در نیوزلند ۱۳ درصد بوده است اما اشتغال در ورزش ۲۵ درصد رشد داشته است (ساندرسون، ۲۰۰۰).
اشتغال در ورزش و مشاغل مربوط به آن در استرالیا:
با توجه به سرشماری سال ۲۰۱۱ در استرالیا، یک درصد از مردم در بخش ورزش مشغول به کار هستند که این رقم در سال ۲۰۰۶ هم یک درصد بود. شاغلین در ورزش در سال ۲۰۰۱۱، ۹۵۵۹۰ نفر میباشد که نسبت به سال ۲۰۰۶ ( ۷۹۱۵۶ نفر)، ۲۱ درصد افزایش یافته است، در حالی که کل اشتغال در استرالیا طی این مدت ۱۱ درصد افزایش یافته است. از ۹۵۵۹۰ نفری که در بخش ورزش شاغل هستند ۵۸ درصد مرد و ۴۲ درصد زن هستند. در مقایسه با کل اشتغال که ۵۳ درصد مرد و ۴۷ درصد زن هستند. ۹۸ درصد از شاغلین در فوتبال و ساخت قایق مرد هستند در مقابل اکثر اسب سوارها و مربیان ژیمناستیک زن هستند که بترتیب ۸۵ و ۸۱ درصد از شاغلین میباشد.
جذب گردشگران
تحقیقات نشان میدهد که عمدهترین دلایل مسافرتها که پیش از این برای گذراندن تعطیلات بوده است، در دهههای اخیر جای خود را به موارد مرتبط با کسب تجربه و سلامتی مانند مسافرتهای ورزشی و فعال داده است. ورزش یکی از متداولترین عوامل ایجاد کننده زمینه برای گردشگری است. گردشگری ورزشی علاوه بر اینکه با هیجانهای ورزشی همراه است، موجب کسب تجربه های اجتماعی فراوانی برای تیمهای مختلف است. مسافرت برای تماشا یا مشارکت در ورزش، دو مشخصه اصلی آن است که باعث تحصیل ارز خارجی در قبال خدماتی مانند هتلداری، حمل و نقل، رستورانداری، بازدید از اماکن دینی و خرید از مغازهها برای کشور میزبان شده و یکی از منابع عمده درآمدزایی برای برگزارکنندگان رقابتهای ورزشی به شمار میرود. به عنوان مثال، مسابقات جام جهانی فرانسه موجب افزایش ۴ میلیارد دلاری درآمدهای صنعت گردشگری این کشور نسبت به مدت مشابه در سالهای گذشته شد (خواجهپور، ۱۳۸۸).
دیری و جاگو[۳۰] (۲۰۰۶) بیان کردند که گردشگری ورزشی نقش مهمی در اقتصاد ملی و محلی دارد و به نظر میرسد از توانایی بالقوه برای افزایش آن برخوردار است. سهم گردشگری ورزشی استرالیا سالانه ۳ میلیارد دلار برآورد شده است (شفیعزاده، ۱۳۸۸) و بطور متوسط هر گردشگر ورزشی در استرالیا روزانه ۱۳۰ دلار هزینه می کند (معینفرد، ۱۳۸۷).
مطالعات انجام شده حاکی از آن است که گردشگری ورزشی المپیک سیدنی، ۶٫۱ میلیارد دلار بر اقتصاد این کشور تأثیر گذاشته است. گردشگری ورزشی در کشورهای صنعتی بین ۱ تا ۲ درصد تولید ناخالص داخلی و ۴ تا ۶ درصد صنعت گردشگری این کشور را به خود اختصاص داده است بر اساس گزارش سازمان جهانگردی، رشد گردشگران جهانی، ۴٫۳ درصد در سال اعلام شده است که با احتساب این رشد در سال ۲۰۲۰ درآمد حاصل از آن به ۲ تریلیون دلار خواهد رسید. این در حالی است که رشد گردشگری ورزشی ۱۰ درصد در سال اعلام گردیده است (گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، ۱۳۸۹).
درآمدزایی و جذب گردشگری حاصل از بازیهای بزرگ ورزشی، یکی از دلایل عمده توسعه شهرها، جادهها، هتلها، تسهیلات ورزشی، درمانی و ارتباطی است. سالیانه حدود ۹۵ درصد میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی تنها در ۳۰ کشور پیشرفته جهان و تنها ۵ درصد باقیمانده در کشورهای در حال توسعه انجام میگیرد. بنابراین سود حاصل از میزبانی، جذب گردشگر و درآمدزایی این رویدادها نیز از آن این کشورها می شود.
درآمد گردشگری ورزشی کانادا در سال ۲۰۰۷، ۲ میلیارد دلار بوده است که ۲۵ درصد کل گردشگری در این کشور است. گردشگری ورزشی، تقریباً ۲۴۰۰۰ شغل جدید ایجاد کرده است (گردشگری ورزشی در کانادا، ۲۰۰۹).
رشد رسانه های ورزشی
ورزشهای تماشایی که اغلب در ردیف ورزشهای حرفهای قرار میگیرند، سهم قابل ملاحظهای از فعالیتهای رسانهای را به خود اختصاص می دهند. این قبیل ورزشها منشاء پیدایش مشاغلی هستند که محصول آنها تولید، تنظیم و چاپ اطلاعات ورزشی است (عسکریان، ۱۳۸۳). بدون شک پخش رسانهای رویدادهای ورزشی، مهمترین عوامل تأثیرگذار بر توسعه صنعت ورزش بوده است. خبرنگاران یکی از مهمترین عوامل توسعه ارتباطی، اجتماعی و فرهنگی کشورها محسوب میشوند. مطبوعات و رسانههای ورزشی بیشترین تأثیر را بر افکار عمومی دارند. پیشرفت و کامیابی ورزش در قرن حاضر تا اندازه زیادی به نقش رسانه ها گره خورده است. در این میان رادیو و تلویزیون به دلیل وسعت پیام پخش شده و مخاطبان بیشتر، نقش ویژهای را ایفاء می کنند. هیچ عامل منحصر به فردی بیش از تلویزیون بر میزان محبوبیت و افزایش دستمزد بازیکنان حرفهای مؤثر نبوده است. حق پخش تلویزیونی بزرگترین منبع درآمدی المپیک و جام جهانی است. فیلیپس[۳۱] (۱۹۹۸)، پوشش زنده تلویزیونی ورزشها را نوعی تئاتر زنده میداند.
مبلغ پرداختی اتحادیه فوتبال لیگ برتر انگلستان برای فصل ۲۰۰۳، بابت درآمدهای تلویزیونی به باشگاهها حدود ۸
۸ میلیون پوند بوده است ( جلیلیان، ۱۳۸۳).
امروزه شبکه های رسانهای علاوه بر انتشار اخبار و وقایع ورزشی، یکی از منابع عمده درآمدی بخش ورزش محسوب می شود. امتیاز پخش تلویزیونی که تا المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا تنها ۳۳ درصد درآمد المپیک را تأمین میکرد که در سال ۲۰۰۲، ۵۰ درصد درآمد حاصل از این بازیها را به خود اختصاص میدهد (گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، ۱۳۸۹).
مطالعات نشان میدهد که حق پخش تلویزیونی و تبلیغات رقابتهای جام جهانی فوتبال، حدود ۹۰ درصد کل درآمد فدراسیون جهانی فوتبال را تشکیل میدهد. پخش آگهی نیز یکی از امتیازات اقتصادی رسانههاست. به عنوان مثال امتیاز پخش تلویزیونی جام جهانی ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶ حداقل به مبلغ ۱٫۷ میلیارد دلار فروخته شده است (همان).
عواید حاصل از فروش برنامه های تلویزیونی بازیهای المپیک تابستانی در جدول (۲-۹) آورده شده است (سجادی، ۱۳۸۹):
منابع درآمدی المپیک
دوره
میزبان
سال
شبکه تلویزیونی
مبلغ قرارداد (دلار)
هفده
رم
۱۹۶۰
ABC
۱۱۷۸۲۵۰
هیجده
توکیو
۱۹۶۴
ABC
۱۵۷۷۷۷۰
نوزده
مکزیکو
۱۹۶۸
ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﺴﺎﺟﯽ
۸۲%
ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ
۳۳%
(۴-۱-۱-۳ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﺑﺎزار
ﮔﺸﺎﯾﺶ ﺑﺎزار ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﻣﻬﻢ اﺻﻼﺣﺎت، ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در ﺣﻔﻆ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﻦ اﯾﻔﺎ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﭼﯿﻦ ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﺑﺎزار دو اﻗﺪام را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ: -۱ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺑﺎزار- ﮐﺎﻫﺶ
-۲ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ. ۱۸ ﺑﺎ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﺑﺎزار، ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری WTOﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی دوﻟﺖ در ﺑﺎزار ﭼﯿﻦ ﮔﺸﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺮورش ﮐﺎرآﻣﺪی اﻗﺘﺼﺎدی ﮔﺮدﯾﺪ. در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﯿﺰ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﯿﻨﯽ ﻧﺎﮔﺮﯾﺰ از رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ.
(۲-۱-۳ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ، ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮاﻣﻞ در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی
اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ورودیﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی- ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻣﺎدی و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮔﺮدد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ- ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﮐﺎرآﻣﺪی، اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی-ﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ- ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ. در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﮐﻠﯽ ﭼﯿﻦ در ﻣﻮرد اﺻﻼﺣﺎت و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺷﺎره ﺷﺪ. در ﺑﺨﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﻦ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ.
(۱-۲-۱-۳ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ
اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن در ﺑﺮرﺳﯽ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﻦ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺎدی ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ-
ﻧﻤﺎﯾﺪ. اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ذﺧﺎﯾﺮ داﺧﻠﯽ ﮔﺴﺘﺮده و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮدد.
(۱-۱-۲-۱-۳ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ داﺧﻠﯽ
ﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻫﻤﻮاره از ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﺎدی ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. در زﻣﺎن ﺷﺮوع اﺻﻼﺣﺎت در
، %۳۲ ﺑﻮد. ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ذﺧﺎﯾﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی دوﻟﺖ ﺣﺎﺻﻞ ۱۹۷۹GDPﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﺧﻠﯽ از ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد، ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری داﺧﻠﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﯽﺷﺪ. اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﮐﺰزداﯾﯽ از GDPﺗﻮﻟﯿﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﯽﮔﺸﺖ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﺧﻠﯽ ﭼﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﻬﻢ ذﺧﺎﯾﺮ داﺧﻠﯽ ﭼﯿﻦ از ﺑﻪ ۵۳/۹% در ﺳﺎل ۲۰۱۰ ﺻﻌﻮد ﮐﺮد و ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﺧﻠﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪﻃﺒﯿﻌﺘﺎً. اﻓﺰاﯾﺶ ذﺧﺎﯾﺮ داﺧﻠﯽ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری داﺧﻠﯽ اﯾﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل و رﺷﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ
(Gouli,2010).ﻣﯽآورد
- Foreign Direct Investment ١
(۲-۱-۲-۱-۳FDI( ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ (
اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﻦ و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ آن در ﺗﺠﺎرت و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری و ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ارزان و ﻓﺮاوان، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮازﯾﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر از اواﯾﻞ دﻫﮥ ۱۹۹۰ ﺷﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻫﺪاف FDIﺷﺪن ﻣﻮج ﺗﻮﻟﯿﺪی ﭼﯿﻦ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی آن ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺑﺮآوردﻫﺎی دوﻟﺖ ﭼﯿﻦ در ﺳﺎل ۲۰۰۷، ۲۸۶۰۰۰ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺧﺎرﺟﯽ در ﭼﯿﻦ ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﯿﺶ از ۴۲ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﯽ اﯾﺠﺎد
ﮐﺮده و ۳۱/۵% از ارزش ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس آﻣﺎر اﻋﻼم ﺷﺪه، ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ-ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ در ﭼﯿﻦ از دو ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ۱۹۸۵ ﺑﻪ ۹۲ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ۲۰۰۸ و ۱۰۶ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ۲۰۱۰ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺠﺎرت و ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﺳﺎل ۲۰۰۹ ﭼﯿﻦ ﭘﺲ از آﻣﺮﯾﮑﺎ دوﻣﯿﻦ ﮐﺸﻮر درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻧﻤﻮدار ۱-۳ ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی ورود ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ-
(Marrison,2011:9).ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﭼﯿﻦ را ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺳﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ
ﺑﻪ ﭼﯿﻦ، ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻرFDIﻧﻤﻮدار:۱-۳ ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی ﺳﺎﻻﻧﻪ ورودی
ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭼﯿﻦ ﺑﻪ دو دﻟﯿﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد؛ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﻓﺮاوان و ارزان ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺻﺎدرات - ۲ ﺑﺎزارﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﮔﺴﺘﺮده ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻓﺮوش را ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد. ﻣﻀﺎف ﺑﺮ اﯾﻦ، ﺳﯿﺎﺳﺖ دوﺳﺘﺎﻧﮥ ﭼﯿﻦ در ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺧﺎرﺟﯽ و ﺗﺴﻬﯿﻼت وﯾﮋه آن، ﭼﯿﻦ را ﺑﺪل ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺟﺬاب ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﺣﻀﻮر در ﯾﮏﮐﺸﻮر ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، اﺻﻼح ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی دوﻟﺖ، ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر، اﯾﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل، ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ
و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً رﺷﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و درآﻣﺪزاﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺣﺠﻢ ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﺎرﺟﯽ در ﭼﯿﻦ
(Ito&Hahn,2010:52).اﻧﺘﻘﺎل اﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزار را ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ
ﺟﺪول:۶-۳ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ
در ﺻﺎدراتFDIﺳﻬﻢ
در ﺗﻮﻟﯿﺪات FDIﺳﻬﻢ
در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ FDIﺳﻬﻢ
FDIﻣﯿﺰان
حالت دوم که بیشتر موارد را به خود اختصاص داده و در این رساله هم مورد نظر است استعمال آن در معنای مسلمانان غیر شیعی اثناعشری است. واژه «مخالف» و مشتقات آن را ائمه (علیهمالسلام) بیشتر درباره کسانی استعمال کردهاند که از جهت اصل انتساب به اسلام با شیعه اثناعشری مشترک بوده، اما در امر یا اموری با آنان اختلاف داشتهاند. توجه به روایات زیر این مطلب را روشنتر میکند.
امام صادق (علیهالسلام) در روایتی برای عدهای از شیعیان نقل میکنند:
«قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ یَا قَنْبَرُ قُمْ فَاسْتَبْشِرْ فَاللَّهُ سَاخِطٌ عَلَى الْأُمَّهِ مَا خَلَا شِیعَتَنَا أَلَا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ شَرَفاً وَ شَرَفُ الدِّینِ الشِّیعَهُ أَلَا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ عِمَاداً وَ عِمَادُ الدِّینِ الشِّیعَهُ أَلَا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ سَیِّداً وَ سَیِّدُ الْمَجَالِسِ مَجْلِسُ شِیعَتِنَا أَلَا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ شُهُوداً وَ شُهُودُ الْأَرْضِ سُکانُ شِیعَتِنَا فِیهَا أَلَا وَ إِنَّ مَنْ خَالَفَکمْ مَنْسُوبٌ إِلَى هَذِهِ الْآیَهِ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خاشِعَهٌ عامِلَهٌ ناصِبَهٌ تَصْلى ناراً حامِیَه؛ امیرالمؤمنین فرمودند: ای قنبر! برخیز و بشارت بده که خداوند بر امت غضبناک است، بجز بر شیعیان ما. آگاه باشید که هر چیزی شرفی دارد و شرف دین شیعه است، آگاه باشید که هر چیزی ستونی دارد و ستون دین شیعه است، آگاه باشید که هر چیزی سید و آقایی دارد و سید و آقای مجالس، مجلس شیعیان ماست، بدانید که هر چیز شهودی دارد و شهود زمین شیعیان مایند، بدانید که هر که مخالف شما باشد، به این آیه منسوب است: در آن روز رخسار طایفهاى ترسان است و همه کارشان رنج و مشقت است و پیوسته در آتش فروزان دوزخ معذبند.»[۷۳]
این حدیث، «مخالف» را به صراحت در مقابل شیعه قرار میدهد و به قرینه ابتدای روایت که فرمود: «خداوند بر امت غضبناک است» و سپس شیعه را از امت استثنا کرد، به روشنی فهمیده میشود که «مخالف» در اینجا کسی است که از امت اسلام محسوب میشود اما در مقابل شیعه قرار دارد.
در باب غسل میت از امام رضا (علیهالسلام) روایت شده که فرمودند:
«وَ إِن حَضَرَک قَوْمٌ مُخَالِفُونَ فَاجْهَدْ أَنْ تُغَسِّلَهُ غُسْلَ الْمُؤْمِنِ وَ أَخْفِ عَنْهُمُ الْجَرِیدَهَ؛ اگر کسی از مخالفان حضور داشت، باز تلاش کن که میت را به روش اهل ایمان غسل دهی و جریده را از آنان مخفی کن.»[۷۴]
در این روایت، قطعاً مقصود از «مخالف»، غیر امامی است، زیرا بحث در کیفیت غسل و تکفین میت است و اینکه به دلیل وجود عدهای از مخالفین، اجرای غسل و تکفین میت بر طبق دستور شیعه مشکل است. قرینه دیگر که دلالتش بیشتر است، دستور امام (علیهالسلام) به مخفی کردن جریده است، که بر طبق فقه شیعه مستحب است، اما فقهای غیرامامی آن را جایز نمیدانند. این مسأله به وضوح مقصود از «مخالف» را در این روایت معین میکند.[۷۵]
از این روایات، به عنوان نمونهای از دهها روایت مشابه استفاده میشود که واژه «مخالف» و یا مشتقات آن در لسان ائمه (علیهمالسلام) غالباً برای اشاره به مسلمانان غیرشیعه استعمال میشده است.
در میان علمای امامیه نیز استعمال واژه «مخالف» و مشتقات آن به معنای مسلمان غیرشیعی کاملاً رایج و متداول بوده، بهگونهای که این واژه در حالت اطلاق، بیتردید منصرف به مسلمان غیرشیعی است. در اینجا به عنوان نمونه کلام دو تن از علمای امامیه را ذکر میکنیم:
شیخ طوسی (رحمهالله) در باب غسل میت عبارت «اهل الخلاف» را برای اهل سنت استعمال کرده و چنین نوشته است:
«وَ لا یَنبَغِی لِلمُؤمِنِ مِن أن یُغَسِّلَ أهلَ الخِلافِ فَإنِ اضطُرَّ إلَیهِ غَسَلَهُ غُسلَ أهلِ الخِلافِ وَ لا یَترُک مَعَهُ الجَرِیدَهَ؛ شایسته نیست برای مؤمن که اهل خلاف را غسل دهد، اما اگر اضطراری وجود داشته باشد، باید او را به روش اهل خلاف غسل دهد و جریده به همراه او نگذارد.»[۷۶]
علامه مجلسی (رحمهالله) در شرح روایتی از امام صادق (علیهالسلام) که فرمودند: «ذَرُوا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ أَخَذُوا عَنِ النَّاسِ وَ إِنَّکمْ أَخَذْتُمْ عَنْ رَسُولِ اللَّه؛ مردم را رها کنید؛ زیرا آنها (دین خود را) از مردم گرفتند، اما شما از رسول الله.»[۷۷] چنین مینویسد:
«ذَرُوا النَّاسَ أیِ اترُکوا المُخالِفِینَ وَ لا تَتَعَرَّضُوا لِمُعَارَضَتِهِم وَ مُجَادَلَتِهِم، أو لِدَعوَتِهِم أیضاً تَقِیَّهً؛ مردم را رها کنید، یعنی مخالفین را رها کنید و با آنها معارضه و مجادله نکنید، یا حتی آنها را به اقتضای تقیه دعوت ننمایید.»[۷۸]
کلمات علما، چه در کتب فقهی و چه کلامی، مملو از استعمال واژه «مخالف» در این معناست و نیازی به توضیح بیشتر در این زمینه نیست.
برخی از مصادیق مخالفت در روایات
بنا بر آنچه در معنای مخالف گفته شد، مخالف به کسی که حتی یکی از آموزههای قطعی شیعه (اعم از اعتقادی و فقهی و…) را نپذیرد، اطلاق میشود. با این حال، مخالفت با برخی از عقاید و احکام شیعی به صورت خاص مورد توجه قرار گرفته و در مورد آنها احکامی صادر شده است که در زیر به برخی از این عناوین اشاره میکنیم.
اعتقاد به تجسیم و تشبیه
تجسیم و تشبیه از عقاید باطلی است که در ادیان غیرابراهیمی مانند هندوئیسم، بودیسم و… به کثرت و در ادیان ابراهیمی نیز به ندرت به چشم میخورد. نمونه بارز آن در ادیان ابراهیمی، اعتقاد مسیحیان به تثلیث است که حضرت مسیح (علیهالسلام)را یکی از سه خدا میدانند.
بر اساس آیات و روایات، پیامبران الهی جز دعوت به توحید و یگانه پرستی رسالتی نداشتهاند و این عقاید خرافی، پس از آنان توسط بدعت گذاران در این ادیان رسوخ کرده است.
اسلام که نفی کننده این خرافات و بدعتهاست، خود نیز پس از پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) از این انحرافات عقیدتی در امان نماند و اعتقاد به تجسیم و تشبیه در میان برخی از فرقههای اسلامی نیز رسوخ کرد.
معنای تجسیم: تجسیم به معنای اعتقاد به جسمیت خداوند متعال و نسبت دادن او به ماده است که در نتیجه آن تحیّز، قرار داشتن در جهت و مکان خاص و نیز قابلیت تقسیم در جهات سه گانه طول و عرض و عمق نیز ثابت میشود.[۷۹] اثبات صورت و دست و پا و سایر اعضا و جوارح برای خداوند متعال نیز از نتایج تجسیم است. از پیامدهای دیگری که بر مسأله تجسیم مترتب میشود، قابلیت رؤیت است که در اکثر کتب کلامی به همراه مسأله تجسیم بحث میشود.
برخی از فرقههای مسلمان غیرشیعی بر این عقیدهاند.[۸۰] آنان برای اثبات ادعای خود به آیاتی مانند: الرَّحمنُ عَلَی العَرشِ استَوَی؛ (خداوند) رحمان بر عرش مستقر شد.،[۸۱] وُجُوهٌ یَومَئِذٍ نَاضِرَهٌ إلَی رَبِّهَا نَاظِرَهٌ؛ صورتهایی در آن روز شاداب است و به پروردگارش نظاره میکند،[۸۲] یَومَ یُکشَفُ عَن سَاقٍ وَ یُدعَونَ إِلَی السُّجُودِ فَلا یَستَطِیعُونَ؛ روزی که ساق نمایان میشود و از آنان خواسته میشود که به سجده روند، اما نمیتوانند.[۸۳] و آیات مشابه و نیز به برخی روایات استناد میکنند.
در مقابل، اعتقاد به تجسیم در روایات شیعی بسیار مورد مذمت واقع شده و ائمه (علیهمالسلام) مبارزه شدیدی با این اعتقاد باطل نمودهاند. روایات شیعه اعتقاد به جسمیت و سایر عقایدی که بر آن مترتب میشود را به شدت نفی و انکار کرده و صاحب آن را کافر شمرده است. هشام میگوید: نزد امام صادق (علیهالسلام) بودم که معاویه بن وهب و عبد الملک بن اعین وارد شدند. معاویه در خصوص روایت رؤیت شدن خداوند توسط پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و نیز اینکه مؤمنین، خداوند را در بهشت رؤیت میکنند از امام (علیهالسلام) سؤال کرد و پرسید: خداوند را در چه صورت و شمایلی میبینند؟ امام (علیهالسلام) در پاسخ فرمودند: «رؤیت بر دو وجه است، رؤیت قلب و رؤیت چشم. هر که از این رؤیت، دیدن با قلب را اراده کند، به راه صحیح رفته است، اما کسی که مرادش از رؤیت، رؤیت با چشم باشد، قطعاً به خداوند و آیات او کفر ورزیده است.»[۸۴] همچنین ابوبصیر از امام صادق (علیهالسلام) روایت میکند که فرمودند: «هر کس گمان کند که خداوند از چیزی یا در چیزی یا بر چیزی است، کافر است.» ابوبصیر میگوید از امام (علیهالسلام) درخواست توضیح و تبیین کردم، فرمودند: «مقصودم این است که چیزی او را فراگیرد یا او را نگه دارد یا چیزی بر او پیشی گیرد.»[۸۵]
معنای تشبیه: تشبیه در اصطلاح علم کلام به معنای اثبات صفات مخلوقات برای خداوند متعال است، در مقابل تنزیه که عبارت است از منزه دانستن ذات اقدس الهی از اتصاف به صفات مخلوقاتش، یا به تعبیر برخی دور دانستن خداوند از صفات بشر. قاضی سعید قمی در تبیین معنای تشبیه مینویسد:
«أمَّا مَعنَى (تَشبِیهِ اللّهِ بِخَلقِهِ)، فَهُوَ أن یَعتَقِدَ الشِّرکهَ بَینَهُمَا فِی ذَاتِیٍّ أو عَرَضِیٍّ، سَوَاءً فِی ذَلِک الوُجُودُ وَ الصِّفَاتُ الأُخَرُ، إذ لا یَصِحُّ الاستِثنَاءُ فِی الضَّوَابِطِ العَقلِیَّهِ، سِیَّمَا مَا یَجرِی الدَّلِیلُ فِیهِ بِخُصُوصِهِ؛ معنای تشبیه خداوند به مخلوقاتش این است که اعتقاد به اشتراک بین خدا و خلق داشته باشد در امری ذاتی یا عرضی و در این زمینه فرقی میان وجود و صفات دیگر نیست؛ زیرا قوانین عقلی قابل استثنا نیستند، به خصوص در موردی که دلیل خاصی بر آن وجود داشته باشد»[۸۶]
بنابراین، اثبات صفاتی از قبیل جسمیت، جوهر بودن، اثبات اعراض اعم از کمّ و کیف و به طور کلی اثبات هر صفتی از صفات مخلوقات برای خداوند متعال تشبیه شمرده میشود.[۸۷]
سیف الدین آمدی در بحث ابطال تشبیه، فصولی را سامان داده که مصادیق تشبیه را روشنتر میکند. برخی از مواردی که تحت این عنوان مطرح نموده از این قرار است: خداوند متعال جوهر نیست، خداوند متعال جسم نیست، خداوند متعال عرض نیست، محال است چیزی در ذاتش حادث شود، در جهت یا مکانی نیست، در زمان قرار نمیگیرد، در چیزی حلول نمیکند، متصف به درد و لذت و سایر اعراض نمیشود، عجز در او راه ندارد و کذب در کلامش محال است.[۸۸]
اینها صفاتی است که اختصاص به مخلوقات یا موجودات امکانی دارد و اثبات هر یک از این صفات و امثال آنها که مختص به مخلوقات است برای خداوند متعال، به معنای تشبیه کردن او به مخلوقاتش است.
این عقیده نیز پس از حکم عقل به بطلان آن، در آیات و روایات متعددی باطل دانسته شده و در برخی از روایات، کسی که قائل به تشبیه باشد کافر قلمداد شده است. از جمله آیاتی که به صراحت با این معنا مخالفت دارد، آیه شریفه لیس کمثله شیء؛ هیچ چیزی همانند او نیست.[۸۹] میباشد.
توجه به معنای تشبیه و تجسیم روشن میکند که تشبیه از لحاظ معنا اعم از تجسیم است، زیرا اعتقاد به جسمیت خداوند متعال، یکی از مصادیق تشبیه به حساب میآید. به عبارت دیگر، تشبیه کردن خداوند متعال به مخلوقاتش، میتواند در جهات مختلفی باشد که یکی از آنها اثبات جسمیت برای اوست، اما جهات دیگری نیز وجود دارند از قبیل لذت و شوق و درد و امثال آنها که ارتباط مستقیم با جسمیت ندارند.
البته این دو اصطلاح بسیار متداخلند و در بسیاری از مصادیق با هم مشترکند. از این رو در کتب کلامی، غالباً تشبیه و تجسیم در کنار یکدیگر مورد بحث قرار میگیرند.
منشأ اعتقاد به تجسیم و تشبیه: منشأ اعتقاد به تشبیه و تجسیم در میان مسلمانان، برداشت قشری و ناصحیح از صفاتی است که در قرآن و احادیث وارد شده و به نوعی تشبیه یا جسمیت از آنها برداشت میشود. قائلین به تشبیه و تجسیم، این صفات را بر ظاهرشان حمل نموده و تأویلی برای آنها قائل نیستند.
شهرستانی در الملل و النحل مینویسد:
«جمع زیادی از سلف،… صفات خبری مانند دست و صورت را برای خداوند ثابت میدانند و تأویلی برای این صفات قائل نیستند…. گروهی از متأخرین از این حد نیز فراتر رفته و معتقدند این صفات باید بر ظاهرشان حمل شوند و در نتیجه در تشبیه صرف گرفتار شدهاند.»[۹۰]
شیخ محمد ابوزهره در کتاب تاریخ المذاهب الاسلامیه مىنویسد:
«سلفیه هر صفت و شأنى که در قرآن یا روایات براى خداوند ذکر شده حمل بر حقیقت کرده و برای خداوند ثابت مىکنند… درحالىکه علما به اثبات رساندهاند که این عمل منجرّ به تشبیه و جسمیّت خداوند متعال خواهد شد…»[۹۱]
امامان شیعه (علیهمالسلام) و پیروانشان در طول تاریخ خود، اعتقاد به تشبیه و تجسیم را باطل و نامعقول دانسته، به شدت در مقابل آن ایستادهاند و پیروان این نظریه را گمراه و بی نصیب از معرفت و احیاناً کافر معرفی نمودهاند. در فصل آینده برخی از روایات وارده در این زمینه را ذکر و بررسی خواهیم نمود.
اعتقاد به جبر یا تفویض
یکی دیگر از عناوینی که در روایات به شدت مورد مخالفت ائمه (علیهمالسلام) قرار گرفته، اعتقاد به جبر یا تفویض است. در اینجا به صورت مختصر اشارهای به معنای هر یک از این دو مینماییم.
معنای جبر: جبر در اصطلاح علم کلام به معنای نفی اراده از عبد و نسبت دادن افعال او به پروردگار متعال است. البته معتقدین به جبر، به گروههایی تقسیم میشوند که در جزئیات این عقیده با یکدیگر تفاوتهایی دارند و میتوان آنها را در دو دسته کلی قرار داد:
دسته اول، جبریه خالصهاند که به اعتقاد آنها عبد نه فعلی دارد و نه کسبی؛ پیروان جهم بن صفوان که به جهمیه معروفاند، جبریه خالصه به شمار میآیند. به اعتقاد این دسته، انسان در افعالش متصف به استطاعت نمیشود، بلکه همانند سایر جمادات، افعالش به خلق الهی است و او در انجام دادن آنها اختیاری از خود ندارد. از این رو، این دسته نسبت افعال به عبد را نسبتی مجازی میدانند و معتقدند که همانگونه که نسبت دادن طلوع به خورشید، جاری شدن به آب، ابری شدن به آسمان، ثمره دادن به درخت و امثال این نسبتها مجازیاند، نسبت دادن اعمال انسان به وی نیز مجازی است.
دسته دوم، جبریه متوسطهاند. این گروه، ایجاد فعل را به عبد نسبت نمیدهند، بلکه چیزی به عنوان کسب را ثابت میکنند. توضیح مطلب این که به اعتقاد این دسته، افعال بندگان مخلوق خداوند متعال است، بنابراین ایجاد افعال به انسان ارتباطی ندارد. تنها چیزی که انسان در این میان انجام میدهد، کسب کردن افعالی است که به وسیله خداوند متعال خلق شدهاند. این عده، به حسب اختلافی که در خصوص کسب در میان خود دارند، یا هیچ تأثیری برای قدرت انسان در کسب قائل نیستند و تنها، مقارنت آن با خلق فعل از سوی خداوند متعال را باعث کسب آن فعل توسط بنده میدانند و یا در کسب فعل، نحوی از تأثیر را برای قدرت انسان نیز قائلاند. اشعریه، نجاریه، ضراریه و حفصیه از جبریه متوسطه به شمار میآیند.[۹۲]
معنای تفویض: تفویض در لغت به معنای واگذار نمودن است. «فَوَّضَ الأَمرَ إلَیهِ» یعنی کار را تسلیم او نمود.[۹۳]
در علم کلام، این واژه در معانی متعددی به کار رفته است. یکی از معانی مشهور و رایج این واژه تفویض در افعال بندگان است. اغلب معتزله معتقدند افعال انسان تنها با قدرت خودش و به صورت استقلالی انجام میشود. به عقیده آنها انسان اختیار تام دارد و خداوند متعال هیچ نقشی در واقع شدن افعال او ندارد. این همان معنایی است که در مقابل جبر قرار دارد.[۹۴]
معنای دیگر تفویض، سپردن امور به بندگان خاص از سوی خداوند است. این معنا دو صورت دارد: تفویض تکوینی و تفویض تشریعی. عدهای معتقدند که خداوند متعال پس از خلقت اولیه پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و ائمه (علیهمالسلام)، امور تکوینی عالم از قبیل خلق و رزق را به آنها واگذار نموده است. عدهای دیگر تفویض را در امور تشریعی تعریف نموده و معتقدند خداوند متعال، قانون گذاری و وضع احکام شرعی و حکم افعال مکلفین را به پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) و ائمه (علیهمالسلام) واگذار نموده است.
معانی دیگری از قبیل تفویض در تقسیم ارزاق، تفویض در اراده، تفویض در قول و… نیز برای تفویض ذکر شده است.[۹۵]
روایات متعددی از ائمه اطهار (علیهمالسلام) نقل شده که اعتقاد به جبر یا تفویض را مساوی با کفر دانستهاند. ما این روایات را در فصل سوم ذکر و بررسی خواهیم نمود.