۵-۳- تحلیل روند
۵-۳-۱- تحلیل روند خطی و پلی نومیال مرتبهی ۶ مجموع بارندگی ایستگاههای مورد مطالعه
نتایج تحلیل روند حاکی از نزولی بودن خط روند و کاهش بارش در کلیه ایستگاههای مورد مطالعه است. بر اساس معادله روند خطی و غیر خطی پلی نومیال مرتبه ۶ داده ها که در شکل (۴- ۶) تا (۴-۱۰) نشان داده شده است، که ضریب تعیین (۲ R ) در ایستگاه کرمانشاه حدود ۱۶/۰ میباشد یعنی ۱۶ درصد از تغییرات بارش توسط تغییرات زمان قابل توجیه است. با بررسی روند مدل پلی نومیال مرتبه ۶ درسال ۱۹۹۲ یک نوسان شدید و ۲۰۰۶ اوج خفیف که نشانه نوسان افزایشی است ودرسالهای ۱۹۸۱، ۲۰۰۰ و۲۰۱۰ سه حضیض خفیف با نوسان کاهشی مشاهده می شود. بررسی نمودار ایستگاه اسلام آباد غرب نشان میدهد که ضریب تعیین (۲ R ) حدود ۱۲/۰ است بنابراین میتوان بیان نمود که ۱۲ درصد تغییرات بارش توسط زمان قابل توجیه است. با بررسی روند مدل پلی نومیال درسالهای ۱۹۹۲ ۲۰۰۵ دو اوج شدید و در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۱۱ دو حضیض شدید مشاهده می شود. R2 مدل پلی نومیال ۲۴/۰ میباشد که بالاتر از مدل خطی است. بر اساس معادله روند خطی وغیر خطی پلی نومیال در ایستگاه روانسر شکل (۴-۸-) ضریب تعیین R2 حدود ۰۶/۰ میباشد یعنی ۶ درصد از تغییرات بارش توسط زمان قابل توجیه است. و بررسی پلی نومیال مرتبهی ۶ نشان میدهد که در سالهای ۱۹۹۳ و۲۰۰۶ یک نوسان افزایشی و در سالهای ۱۹۸۸، ۲۰۰۰ و۲۰۱۱ سه افت شدید مشاهده می شود. R2 پلی نومیال ۱۹/۰ میباشد. در ایستگاه کنگاور روند تغییرات میانگین بارش سالانه که جهت آشکار نمودن نوسانات بارش ترسیم گردیده نشان میدهد که بر اساس معادله روند خطی و غیر خطی پلی نومیال ضریب تعیین R2 حدود ۰۴/۰ میباشد یعنی ۴ درصد تغییرات بارش توسط زمان قابل توجیه است. با بررسی روند پلی نومیال در سالهای ۱۹۹۳ و۲۰۰۴ دو اوج شدید مشاهده می شود ودر سالهای ۱۹۸۹ و۲۰۱۱ سه حضیض مشاهده می شود. وبالاخره در ایستگاه سرپل ذهاب با بررسی روند خطی ضریب R2 ۲۲/۰ میباشد یعنی ۲۲ درصد از تغییرات بارش در این ایستگاه در دوره آماری ذکر شده توسط زمان قابل توجیه است. بنابراین از آنجایی که مقدار ضریب تعیین معادله روند پلی نومیال مرتبهی ۶ در کل ایستگاههای مورد مطالعه بالاتر از مدل خطی است لذا این مدل مناسب تر از مدل خطی میباشد.
شکل ۵-۶- روند خطی وپلی نومیال درجه ۶ بارش ایستگاه کرمانشاه (۲۰۱۲- ۱۹۸۸)
شکل ۵-۷- روند خطی وپلی نومیال درجه ۶ بارش ایستگاه اسلام آباد (۲۰۱۲- ۱۹۸۸)
شکل ۵-۸- روند خطی وپلی نومیال درجه ۶ بارش ایستگاه روانسر (۲۰۱۲- ۱۹۸۸)
شکل۵-۹- روند خطی وپلی نومیال درجه ۶ بارش ایستگاه کنگاور (۲۰۱۲- ۱۹۸۸)
شکل۵-۱۰- روند خطی وپلی نومیال درجه ۶ بارش ایستگاه سرپل ذهاب (۲۰۱۲- ۱۹۸
۵-۴- بررسی همبستگی مقادیر بارندگی ماهیانه واقعی و پیش بینی شده در ایستگاههای مورد مطالعه
نتایج بهدست آمده از بررسی همبستگی مقادیر بارندگی ماهیانه واقعی و پیشبینی شده در ایستگاههای مورد مطالعه که در جداول (۴-۶-) ثبت شده است، نشان میدهد که حداکثر بین مقادیر برابر ۳/۸۶ درصد در ایستگاه روانسر ، حداقل برابر ۲/۵ درصد در ایستگاه اسلام آباد غرب و متوسط بین مقادیر مذکور برابر ۶۳/۳۸ درصد میباشد. این مقادیر حداکثر و حداقل برای یک ایستگاه مشخص در همه سالها ثابت نبوده و نمیتوان گفت که در یک ایستگاه بخصوص، همبستگی بیشتر از ایستگاههای دیگر است، بلکه در هر سال وضعیت فرق میکند و امکان دارد ایستگاهی که در یک سال از بالاترین همبستگی برخوردار بودهاست، در سالهای بعد کمترین همبستگی را داشته باشد. مثلاً ایستگاه روانسر که در سال ۲۰۰۷-۲۰۰۱ دارای حداکثر همبستگی بین مقادیر است، در سال ۱۹۹۵-۱۹۸۸دارای برابر ۲/۷ میباشد که نزدیک به حداقل است. بعد از ایستگاه روانسر، ایستگاههای سرپل ذهاب در سال ۲۰۱۲-۲۰۰۷ و کرمانشاه در سال ۲۰۰۱-۲۰۰۷ به ترتیب دارای بیشترین همبستگی میباشند اما همچنانکه اشاره شد این وضعیت نمیتواند همیشه برقرار باشد و ممکن است در سالهای بعدی نتایج به کلی برعکس شود.
در مجموع میتوان گفت که با وجود مناسب بودن مدلهای انتخابی از نظر برقراری شرایط مدلسازی با روش آریما، مقدار در روابط رگرسیونی بین مقادیر بارندگی واقعی و پیشبینی شده ماهیانه در ایستگاههای مورد مطالعه، محدوده وسیعی از ۲/۵ تا ۳/۸۶ درصد را شامل میشود و این نشاندهنده دقت متفاوت مدلهای انتخابی در سالهای مختلف و برای ایستگاههای مختلف است و نمیتوان دقت مشخصی را برای یک مدل و در یک ایستگاه به طور ثابت درنظر گرفت.
جدول ۵-۶- معادله خط رگرسیون و ضریب همبستگی (R-Sq ) بین مقادیر واقعی و پیشبینی شده بارندگی ماهیانه در ایستگاههای مورد مطالعه
ردیف | نام ایستگاه | کد | میانگین ۶ سال | معادله خط رگرسیون | R-Sq (%) |
۱ | کرمانشاه | سینوپتیک | ۱۹۹۵- ۱۹۸۸ | Y = 1.84035 + 0.646361 X | ۶/۳۸ |
۲ | کرمانشاه | سینوپتیک | ۲۰۰۱- ۱۹۹۵ | Y = 5.52246 + 0.830612 X | ۹/۵۸ |
۳ | کرمانشاه | سینوپتیک | ۲۰۰۷-۲۰۰۱ | Y= 5.60189 + 0.883755 X | ۴/۶۳ |