سوالات به صورت «بسته- پاسخ» بوده که مجموعه ای از گزینه ها را به آزمودنی ها ارائه می دهد تا از میان آنها یکی را انتخاب نمایند. یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری، مقیاس لیکرت است. این مقیاس از مجموعه ای منظم از گویه ها که به ترتیب خاصی تدوین شده است، ساخته شده است. این گویه ها حالات خاصی از پدیده مورد اندازه گیری را به صورت گویه هایی که از لحاظ ارزش اندازه گیری دارای فاصله های مساوی است، عرضه می کند.(سرمد و بازرگان، ۱۳۸۰ ،۵۶) در تحقیق حاضر از مقیاس پنج گانه لیکرت برای اندازه گیری متغیرها و طراحی پرسشنامه استفاده شده است که به صورت زیر مقیاس بندی شده است. ارزش گذاری گزینه های هر سوال به این ترتیب که به گزینه خیلی زیاد، ارزش ۵ و به گزینه خیلی کم ارزش ۱ داده شده است. به عبارت دیگر ارزش گذاری گویه های هر سوال پرسشنامه بصورت زیر می باشد:
جدول۳-۲ صفات کیفی و ارزش های عددی گزینه های پرسشنامه
طیف کلی
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
خیلی کم
ارزش عددی
۱
۲
۳
۴
۵
۳-۶-۲ سنجش روایی
روایی پرسشنامه عبارت است از توانایی ابزار مورد نظر در اندازه گیری صفتی که پرسشنامه برای اندازه گیری آن طراحی شده است. در حقیقت پرسشنامه یک ابزار اندازه گیری است که قرار است ویژگی هایی از یک جمعیت را اندازه گیری کند. سوال این است که آیا این ابزار اندازه گیری که برای ارزیابی یک ویژگی در جامعه طراحی شده است به چه میزان می تواند این ویژگی را اندازه گیری کند. به این مسئله می پردازد که آیا همان چیزی را اندازه گیری می کنیم که واقعا قصد آن را داریم. هر قدر سوالات پرسشنامه ویژگی های مورد نظر را بهتر بسنجند، پرسشنامه دارای روایی بیشتری است. به طور کلی آزمونی دارای روایی است که برای اندازه گیری یک ویژگی کافی و مناسب باشد.
در محاسبه اعتبار تحقیق، سوال اصلی که محقق برای خود مطرح می کند چنین است، آیا شخص در حال اندازه گیری درست آن چیزی است که در اندیشه اندازه گیری آن است؟(ساروخانی، ۱۳۸۲ ، ۹۶).
اعتبار، چند نوع دارد: ۱- اعتبار محتوایی ۲- اعتبار تجربی ۳- اعتبار سازه ای
اگرچه سوالات این پرسشنامه از منابع معتبر استخراج گردیده است، لیکن برای بررسی روایی پرسشنامه مورد نظر در این تحقیق، از اعتبار محتوایی نیز جهت بومی سازی پرسشنامه استفاده شده است. از این رو ابتدا نسخه ای از پرسشنامه در اختیار استاد راهنما قرار گرفت تا روایی محتوایی پرسشنامه سنجیده شود و نظرات پیشنهادی ایشان در مورد پرسش نامه اعمال گردید. به گونه ای که بنا به نظر ایشان، برخی از سوالات که ثقیل، نامفهوم، دوپهلو یا بدون ارتباط به موضوع، قلمرو مکانی و جامعه آماری بودند از پرسشنامه حذف و برخی سوالات و گویه ها به شیوه ای رساتر و بهتر بیان شدند.
۳-۶-۳ سنجش پایایی
پیش از اطمینان نهایی به ابزارهای اندازه گیری و به کارگیری آنها در مرحله اصلی جمع آوری
داده ها، ضرورت دارد که پژوهشگر از طریق علمی، اطمینان لازم را نسبت به روا بودن به کارگیری ابزار مورد نظر و پایا بودن آن پیدا کند، در واقع روایی و پایایی ویژگی هایی هستند که هر ابزار سنجشی از جمله پرسشنامه باید دارا باشد
پایایی عبارت است از اینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود. به عبارت دیگر، ابزار پایا ابزاری است که از خاصیت تکرار پذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد .
در این پایان نامه برای تعیین پایایی پرسشنامه با تأکید بر همسانی درونی سؤالات از طریق محاسبه ضریب آلفای کرانباخ عمل شده که با استفاده نرم افزار۱۹ SPSS برای مجموعه سؤالات مربوط به هر متغیر اقدام شد. فرمول محاسبه ضریب آلفای کرانباخ به شرح زیر است:
ra = ضریب پایایی کل آزمون
j = تعداد بخش های آزمون
= واریانس نمرات هر بخش از آزمون
= واریانس نمرات کل آزمون
جدول۳-۳ ضرایب پایایی سوالات پرسشنامه
متغیر
شماره سوالات پرسشنامه
تعداد سوالات
ضریب آلفای کرانباخ
ارتباطات
۱ تا۴
۴