در مورد بنگاه میتوان گفت مجموعه هدف بنگاه از متوسط وزنی بنگاههای و به دست میآید. بنابراین ترکیب متوسط وزنی بنگاههای کارا، مرجع بنگاه را میسازد که میتواند به عنوان هدف برای این بنگاه غیر کارا مطرح شود (امامی میبدی، ۱۳۷۹).
نمودار(۳-۵): تحلیل نموداری روش DEA
۳-۶-۱۰-نکاتی در ارتباط با بهره گرفتن از روش DEA
در ارتباط با کاربرد روش DEA، برخی نکات به شرح زیر لازم به یادآوری است:
خطای اندازه گیری عوامل تولید و محصول، شکل و موقعیت منحنی مرزی کارا را تغییر میدهد.
اگر محصول و یا عامل تولید مهمی در نظر گرفته نشود، موجب اریب بودن نتایج کارایی خواهد شد.
مجموعه مرجع دارای مقادیر کارایی حداکثر (۱۰۰ درصد) بوده و مربوط به بهترین بنگاههای نمونه میباشند. با اضافه نمودن تعداد بنگاههای مورد مطالعه، احتمال دارد که بنگاههای جدید، کاراتر از بنگاههای مرجع باشند و بنابراین عملاً جایگزین مجموعه مرجع قبلی شوند. پس امکان دارد که با اضافه نمودن بنگاههای جدید، حتی سطح کارایی بنگاههای موجود کمتر از مقدار محاسبه شده در قبل تعیین شود، به عبارت دیگر اضافه نمودن تعداد بنگاهها در تحلیل DEA موجب افزایش مقدار کارایی بنگاههای موجود نخواهد شد و این نکته بسیار مهمی است.
اضافه نمودن عامل تولید یا محصول در DEA موجب کاهش مقدار کارایی فنی نمیشود.
زمانی که مشاهدات (بنگاهها) کم و تعداد محصول و عامل تولید زیاد باشد، تعداد زیادی از بنگاهها روی منحنی مرزی DEA قرار میگیرند. بنابراین لازم است مجموع متغیرها (عامل تولید و محصول) از سه برابر تعداد مشاهدات (بنگاهها) کوچکتر باشد.
در مجموع میتوان گفت روش DEA، کارایی نسبی واحدهای مختلف را تعیین کرده و راهکارهای عملی برای افزایش کارایی واحدها ارائه میدهد. این روش طی سالهای اخیر با روش های اقتصادسنجی ترکیب شده و در حال توسعه است (امامیمیبدی، ۱۳۷۹).
۳-۶-۱۱- برخی مزایا و اشکالات روش DEA
در روش DEA فرض بر این است که کلیه انحرافات، مربوط به عدم کارایی است، بنابراین هرگونه (خطای اندازه گیری، آب و هوا، اعتصابات و …) در میزان کارایی تأثیر میگذارد. به عبارت دیگر روش مرزی تصادفی در مواردی از روش DEA مناسبتر است، مخصوصاً در تحلیل کارایی بخش کشاورزی که داده ها از موارد خطا، آب و هوا و غیره تأثیر میپذیرند. از طرف دیگر در بخش خدمات و بخشهای دولتی روش DEA ارجح است زیرا:
اثرات تصادفی کمتر میباشد.
بنگاهها معمولاً به تولید چند محصول اشتغال دارند.
قیمتها به راحتی در دسترس نیست.
نیازی به فرض حداقل سازی هزینه و یا حداکثر سازی درآمد نمیباشد.
۳-۷-داده و اطلاعات
جامعه آماری تحقیق حاضر واحدهای کنسانتره استان آذربایجان غربی میباشد. برای تحلیل و اندازه گیری کارایی واحدهای کنسانتره استان آذربایجان غربی از پرسشنامه استفاده شده است. گفتنی است برای اینکه بتوان به نتایج حاصل از مدل تحلیل پوششی داده ها اعتماد کرد باید حداقل تعداد واحدهای تصمیمگیری مورد مطالعه از رابطه زیر محاسبه شود (یانگ و کوو[۴۳]،۲۰۰۳):
| (۳-۱۸) |
در رابطه فوق I تعداد نهادهها و O تعداد ستاندههاست. در تحقیق حاضر برای استان آذربایجان غربی سه نهاده تولید یعنی مقدار میوه مصرف شده (سیب و انگور)، نیروی کار، مقدار سوخت مصرفی (برق) به عنوان نهاده و مقدار تولید کنسانتره (سیب و انگور) به عنوان ستانده در نظر گرفته شد. بنابراین، حداقل تعداد واحدهای تصمیمگیری برای تجزیه و تحلیل برابر است با:
| (۳-۱۹) |
با توجه به اینکه تعداد نمونه انتخابی ۱۴ واحد و تعداد حداقل واحدهای تصمیمگیری برای تجزیه و تحلیل ۱۲ واحد است، لذا از این حجم نمونه قابلیت استخراج نتایج مورد اطمینان وجود دارد.
اطلاعات مربوط به مقادیر ستانده و نهاده برای کل ۱۴ واحد استان آذربایجان غربی به طور مجزا و تفکیک شده در جدول (۳-۱) نشان داده شده است[۴۴].
جدول( ۳-۱) اطلاعات مربوط به مقادیر ستانده و نهاده واحدهای کنسانتره استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۹۲
| شماره واحد | ستانده | نهادهها در دوره تولید | ||
| مقدارتولید (تن) | میوه (سیب و انگور) (تن) | کارگر (نفر) |
||
