“پژوهشگر پس از انتخاب و تعیین مسأله، اقدام به بیان فرضیه پژوهشی می کند. فرضیه در حقیقت راه حل پیشنهادی پژوهشگر برای پاسخگویی به مسئله است. به همین دلیل، تدوین یک فرضیه مناسب بستگی به چگونگی بیان یک مسئله دارد” (دلاور،۱۳۹۰: ۶۰).
با توجه به آنچه که در فصل اول بیان شد، پیش بینی می شود افزایش در سطوح محافظه کاری از سوی شرکت های ناشر از یک طرف بهبود در کیفیت اطلاعات مالی شرکت ها را به همراه داشته و از سوی دیگر با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان ذینفعان درگیر در فرایند عرضه های عمومی اولیه، منجر به کاهش قیمت گذاری های کمتر از واقع این سهام و در نهایت منجر به کاهش بازده غیرعادی اولیه سهام عرضه های اولیه گردد. از این رو، در این پژوهش که رابطه بین محافظه کاری و بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه را بررسی می کند، فرضیه هایی بشرح زیر مطرح می شود:
فرضیه اصلی : محافظه کاری با بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه، رابطه معکوس دارد.
فرضیه فرعی : رابطه محافظه کاری با بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه در شرکت های با سطح بالای عدم تقارن اطلاعاتی نسبت به شرکت های با سطح پایین عدم تقارن اطلاعاتی، قوی تر است.
۶-۳- قلمرو پژوهش
با توجه به موضوع مطرح شده در این پژوهش که رابطه بین محافظه کاری و بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه را در بین شرکت های حاضر در بورس اوراق بهادار ایران می سنجد، می توان گفت قلمرو مکانی پژوهش حاضر، بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
از بعد زمانی نیز، قلمرو زمانی پژوهش همانگونه که در فصل اول ارائه گردید، سالهای مالی ۱۳۸۲ الی ۱۳۹۱ را پوشش می دهد.
۷-۳- جامعه و نمونه آماری
“یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحد ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند” (سرمد و دیگران،۱۳۸۹: ۱۷۷). با توجه به این تعریف و موضوع پژوهش حاضر می توان گفت جامعه آماری این پژوهش را شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های ۱۳۸۲ لغایت ۱۳۹۱دانست که سهام آنها برای اولین بار به عموم عرضه شده اند.
از آنجا که به دلیل برخی ناهمگونی ها در بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، امکان بررسی تمامی آنها در رابطه با موضوع پژوهش حاضر وجود ندارد، بنابراین در نمونه گیری از روش غربال گری استفاده شد. به این ترتیب شرکتهایی در نمونه قرار گرفتند که تمامی شرایط زیر را به صورت همزمان دارا بودند:
۱ ـ سهام شرکت طی دوره تحقیق در بورس اوراق بهادار تهران برای اولین بار عرضه شده باشد.
۲ - شرکت جزء شرکت های سرمایه گذاری، واسطه گری مالی، بانک و بیمه نباشد.
۳ - طی فاصله زمانی ۴ هفته بعد از تاریخ عرضه اولیه و درج در تابلو ، توقف معاملاتی نداشته باشد.
-
- طی دوره تحقیق تغییر فعالیت یا سال مالی نداشته باشد.
-
- اطلاعات مورد نیاز در دسترس باشد.
-
- برای رعایت قابلیت مقایسه ، پایان سال مالی شرکت، منطبق با ۲۹ اسفند ماه باشد.
در پایان با در نظر گرفتن شرایط فوق نمونه انتخابی ۷۱ شرکت را در بر میگیرد. بنابراین می توان گفت در این پژوهش ۷۱ شرکت- سال به عنوان نمونه، مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
۸-۳- روش های گردآوری داده ها
برای جمع آوری اطلاعات درباره‌ی داده های مربوط به محافظه کاری و بازده غیر عادی اولیه به محل نگهداری صورتهای مالی در بورس اوراق بهادار مراجعه شده و اطلاعات مورد نیاز با بررسی اسناد و مدارک و صورتهای مالی ارائه شده و در برخی موارد با بهره گرفتن از لوح فشرده (که شامل اطلاعات صورتهای مالی و سابقه معاملاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد)، سایت اینترنتی بورس اوراق بهادار و یا با بهره گرفتن از بانک های اطلاعاتی"ره آورد نوین” و “تدبیر پرداز” گردآوری خواهد شد.
۹-۳- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه ها
با توجه به فرضیه مطرح شده در این پژوهش، مدل رگرسیونی زیر برای آزمون فرضیه مذکور به کار میرود:
MAAR(IPOit) = β۰ + β ۱ CONSit + β ۲ L(Size)it +β ۳ (LEV)it+ β ۴ (ROA)it+ β۵ L(Age)it +β۶ (MCON)it+β۷ L(OW.RAT)it +β۸ (TS)it +β۹ L(OFF SIZE)it +εit
به گونه ای که:
MAAR: بازده غیرعادی کوتاه مدت
β۰ : مقدار ثابت
CONS: محافظه کاری
Size: اندازه شرکت
LEV: اهرم مالی
ROA: نرخ بازده کل دارایی ها
(Age)L: سن شرکت
MCON: نوسان بازده شاخص بازار
OW.RAT: ساختار مالکیت سهامداران
TS: درصد عرضه اولیه سهام
OFF SIZE: حجم عرضه های اولیه
۱۰-۳- اندازه گیری متغیر های پژوهش
اولین گام برای آزمون فرضیه تحقیق، ارائه تعریف دقیق و مناسبی از متغیرهایی است که امکان اندازه گیری خصوصیات مورد توجه در تحقیق را میسر سازد. “متغیر کمیتی است که می تواند از واحدی به واحد دیگر یا از یک شرایط مشاهده به شرایط دیگر، مقادیر مختلفی را اختیار کند. به بیان دقیق تر، متغیر نمادی است که اعداد یا ارزش ها به آن منتسب می شود"(سرمد و دیگران،۱۳۸۹: ۳۹). “متغیر ها را معمولاً از نظر نقش آنها در تحقیق می توان به ۵ دسته تقسیم کرد: ۱. متغیر مستقل ۲. متغیر وابسته ۳. متغیر تعدیل کننده ۴. متغیر کنترل ۵. متغیر مداخله گر” ( سرمد و دیگران،۱۳۸۹: ۴۳).
متغیر های مورد مطالعه در این تحقیق، شامل متغیر وابسته، متغیر مستقل اصلی و متغیر های مستقل کنترل به شرح زیر می باشند:
الف- متغیر مستقل:
” متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق، مقادیری را میپذیرد تا تاثیرش روی متغیر وابسته مشاهده شود"( سرمد و دیگران،۱۳۸۹: ۴۳).
در این تحقیق، محافظه کاری شرکتها، متغیر مستقل تحقیق را تشکیل می دهد؛ که جهت اندازه گیری آن با توجه به نبود شاخص های بازار برای سهام عرضه های عمومی اولیه و همچنین نبود تعداد مشاهدات کافی برای استفاده از مدل های رگرسیونی جهت سنجش محافظه کاری، از مدل گیولی و هاین که مبتنی بر متغیرهای حسابداری است، استفاده می شود. گیولی و هاین در سال ۲۰۰۰ میلادی با بهره گرفتن از اقلام تعهدی، روشی را برای اندازه گیری محافظه کاری ارائه نمودند. طبق این روش، وجود مستمر اقلام تعهدی عملیاتی منفی در طی یک دوره زمانی بلند مدت در شرکت ها، معیاری از محافظه کاری بشمار می رود. یعنی هرچه قدر میانگین اقلام تعهدی عملیاتی طی دوره مربوطه منفی و بیشتر باشد، محافظه کاری بیشتر خواهد بود. در عین حال نرخ انباشتگی خالص اقلام تعهدی منفی، نشانگر تغییر درجه محافظه کاری در طول زمان می باشد.
شاخص محافظه کاری گیولی و هاین(۲۰۰۰) بصورت زیر محاسبه می شود:
در این تحقیق برای کاهش اثرات موقتی اقلام غیر عادی بزرگ که اقلام تعهدی را تحت تاثیر قرار می دهند، بر اساس تحقیقات گذشته نظیر ریچاردسون و همکاران(۲۰۰۵) و گارسیا لارا و همکاران(۲۰۰۹) شاخص محافظه کاری گیولی و هاین بوسیله بر آورد میانگین ۳ سال گذشته هر یک از داده ها محاسبه گردیده است.
ب- متغیر وابسته :
“متغیر وابسته متغیری است که تغییرات آن تحت تاثیر متغیر مستقل قرار میگیرد"( سرمد و دیگران،۱۳۸۹). متغیر مذکور در این تحقیق بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های اولیه می باشد که برای اندازه گیری بازده غیر عادی اولیه معمولا از متدولوژی استاندارد از جمله روش تحقیق آگاروال، لیل و هرناندز، چان و همکاران و کولی و سورت به شرح رابطه زیر استفاده می شود:
که در رابطه فوق:
Rit: بازده سهم i در زمان t
Pit: قیمت معاملاتی سهم i در زمان t
Pi0: قیمت عرضه اولیه سهم i در تابلو بورس اوراق بهادار
بازده کوتاه مدت پرتفوی بازار هم در مقاطع زمانی متناظر به شرح رابطه ذیل محاسبه می شود:
که در رابطه فوق:
Rmt: بازده پرتفوی بازار در زمان t
Mt: شاخص کل بازار در زمان t
M0: شاخص کل بازار در زمان عرضه اولیه سهم i در تابلو بورس اوراق بهادار
با در نظر گرفتن روابط فوق بازده کوتاه مدت تعدیل شده یا بازده غیر عادی سهام عرضه های عمومی اولیه از طریق رابطه زیر محاسبه می شود:
که در رابطه فوق:
MAARit: بازده کوتاه مدت تعدیل شده (بازده غیر عادی اولیه) سهم i در زمان t بعد از عرضه
