ارزشیابی آموزشی کمک می کند نیازهای آموزشی شناسایی شود، براساس این نیازها، برای نظام های درسی و آموزشی هدف گذاری شده و برنامه های آموزشی مطلوب تدوین شود. سپس برای تحقق هدفها، سازماندهی لازم به عمل آید و انجام امور هدایت و رهبری شود (بازرگان، ۱۳۸۳).

گوبا و لینکلن (۱۹۸۹) ارزیابی را توافق کردن در باره ارزش یا شایستگی پدیده های آموزشی می پندارند. بنا بر تعریف پاتون (۱۹۹۷) ارزیابی برنامه عبارت است از گردآوری اطلاعات در باره فعالیت ها، ویژگی ها و بروندادهای برنامه به منظور قضاوت در باره برنامه، بهبود اثربخشی برنامه، و یا اطلاع رسانی برای تصمیم گیری جهت برنامه ریزی آینده. استافیل بیم و وبستر (۱۹۸۹) ارزشیابی آموزشی را فرایند تعیین، تهیه و فراهم آوردن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در باره ارزش یا اهمیت هدفهای آموزشی برنامه ها، عملیات و نتایج آن به منظور هدایت تصمیم گیری، پاسخگویی و اطلاع رسانی تعریف می کنند(بازرگان، ۱۳۸۳).
مهمترین کاربردهای ارزشیابی آموزشی به شرح زیر است:
۱- آگاهی دقیق تر نسبت به هدف های یادگیری و نتایجی که باید از برنامه ها و فعالیت های آموزشی به دست آید و تصمیم گیری در باره آنها.
۲- حمایت از برنامه ها و فعالیت های آموزشی آغازین و جبرانی برای رفع کمبودها در نیل به هدف های آموزشی و توسعه انسانی؛
۳- تقویت تعهد و دلبستگی افراد نسبت به فعالیت های آموزشی و در نهایت تحقیق هدف های آموزشی؛
۴- فراهم آوردن زمینه لازم برای ایجاد ساختار، تشکیلات، جو سازمانی و توسعه نیروی انسانی مناسب برای تحقیق هدفها و در نهایت توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور؛
۵- پاسخگویی نسبت به فعالیت های آموزشی و اطمینان دادن به فرد و جامعه در قالب این فعالیت ها؛
۶- اطلاع رسانی در باره فعالیت های آموزشی(بازرگان، ۱۳۸۳).
یکی از جنبه های مورد ارزیابی در نظام های آموزشی، ارزیابی اثربخشی است. مفهوم اثربخشی عبارت است از این که تا چه اندازه بروندادهای مطلوب حاصل شده است. به کمک مفهوم اثربخشی به این سؤال پاسخ داده می شود که تا چه اندازه برونداد نظام آموزشی از مطلوبیت مورد نظر برخوردار است (بازرگان،
۱۳۸۳).
۱-۲- بیان مسأله
آموزش حرفه ای بخشی از آموزش عمومی است که آموزش کشاورزی زیر شاخه آن محسوب می شود. آموزش کشاورزی از طریق افزایش و تغییر در دانش، بینش و مهارت فراگیران موجب افزایش بهره وری آنان می شود، هزینه های تولید را کاهش می دهد و فرصت های شغلی بیشتری را برای اشتغال افراد فراهم می آورد. برای توسعه کشاورزی، آموزش به تنهایی کافی نیست ولی بدون شک یکی از عوامل مهم و ضروری است. مطالعات و بررسی های زیادی که در رابطه با نقش آموزش نیروی انسانی در بالا بردن بازده اقتصادی سرمایه گذاری در آموزش نیروی انسانی است ( موحد محمدی، ۱۳۸۲).
آدام اسمیت (۱۹۷۶) در کتاب ثروت ملل، توانایی اکتسابی و مفید همه اعضای جامعه را جزئی از سرمایه ثابت قلمداد نموده است. آلفرد مارشال (۱۹۲۰) اقتصادان معروف دیگر معتقد است: با ارزش ترین همه سرمایه ها آن است که در افراد بشر سرمایه گذاری شده است (ارسلان بد، ۱۳۷۰).
مؤسسات آموزشی و از جمله دانشکده های کشاورزی نقش کلیدی در آموزش نیروی انسانی ماهر تأثیرگذار در روند توسعه کشاورزی هر کشوری ایفا می کنند. بدیهی است اکثر صاحب نظران آموزش کشاورزی معتقدند فعالیت های آموزشی در سطح دانشکده های کشاورزی باید توام با کار عملی در سطح مزرعه باشد و یادگیری از طریق عمل مورد تأکید قرار گیرد چرا که آموزش های عملی بیش از سایر روش های آموزش در یادگیری یا تغییر نسبتاً پایدار رفتار بالقوه فرد موثر است. این بدان دلیل است که آموزش های عملی از جمله عملیات کشاورزی- مبتنی بر تجربه یعنی تأثیر متقابل فرد و محیط در یکدیگر است یعنی فرد از محیط (مزرعه) تأثیر پذیرفته و بر آن تأثیر می گذارد. در برخورد فرد با محیط برای یادگیری، اعضای حسی، دستگاه های عصبی، تجربه های قبلی، تمایلات و گرایش ها و هدفهای یاد گیرنده نقش مؤثری به
عهده دارند. در واقع کل شخصیت فرد در تمام ابعاد خود در آفریند تعامل قرار می گیرد و تغییر پیدا
می کند( شعبانی، ۱۳۷۱).
در طی آموزش های عملی کشاورزی در سطح مزرعه، در حقیقت شرایطی برای یادگیری و تغییر رفتار دانشجویان فراهم شده است به گونه ای که آنان فعالیت های مختلفی را انجام داده و شرایط متعددی را تجربه می کنند با این حال که یک نکته مهم در آموزش های عملی کشاورزی همواره این بوده است که آیا شرایط ایجاد شده مطلوب بوده است یا نه؟ آیا دانشجویان با کسب تجارب و انجام فعالیت های تعیین شده در سطح مزرعه به هدف های آموزشی رسیده اند یا نه؟ به عبارت دیگر میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی (اثربخشی) چقدر است؟ در راستای پاسخ به این سؤالات و سؤالاتی از این قبیل تحقیق حاضر با موضوع بررسی میزان اثربخشی درس عملیات کشاورزی در دانشگاه های شهرستان خرم آباد شکل گرفته است.
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
مؤسسات آموزش کشاورزی و از جمله دانشکده های کشاورزی نقش مهمی در فرایند توسعه کشاورزی ایفا می کند که از مهمترین آن تربیت افرادی است که دارای شایستگی کافی در زمینه ارائه خدمات توسعه روستایی و کشاورزی نظیر ترویج کشاورزی، تحقیق و آزمایش، تأمین نهاده ها، ایجاد بازاریابی، اعتبارات، تعاونی ها و نظایر آن می باشند. از آنجا که احتمالاً اکثر دانشجویان دانشکده های کشاورزی به طور مستقیم و غیرمستقیم درگیر کار با مردم روستایی خواهند شد صاحب نظران آموزش های حرفه ای کشاورزی مؤکداً توصیه می نمایند تربیت دانشجویان کشاورزی باید واجد چهار ویژگی باشد، اول این که آموزش باید
حتی الامکان با فرصت های اشتغال و شرایط مناطق روستایی متناسب و مرتبط باشد، دوم این که آموزش بجای محور قرار دادن مطالب آموزشی یا تولیدات، باید مردم را محور قرار دهد و سوم این که توجه به آگاهی از جنبه های اقتصادی- اجتماعی زندگی روستایی همراه با بهاء دادن به نقش کشاورزی در اقتصاد روستا را مدنظر قرار دهد و به عنوان مهمترین ویژگی آموزش کشاورزی به جای نظری باید عملی و کاربردی بوده، یادگیری از طریق عمل مورد تأکید قرار گیرد(یغما، ۱۳۷۴).
بدیهی است ماهیت درس عملیات کشاورزی در مجموعه دروس رشته های کشاورزی به گونه ای است که در صورت اجرای درست و مناسب آن می توان انتظار داشت منجر به ایجاد تغییرات مطلوب در دانش، مهارت و نگرش دانشجویان گردد. بنابراین انجام هر گونه مطالعه در مورد تحقق اهداف پیش بینی شده درس (اثربخشی ) دارای فواید نامبرده زیر است:
- به مربیان و مجریان درس در خصوص میزان تحقق اهداف پیش بینی شده آن بازخورد مناسب ارائه
می شود؛
- با اصلاح اهداف، روش ها و نحوه اجرای درس در هزینه ها، نیروی انسانی و زمان صرفه جویی می شود؛
- زمینه مناسبی جهت استفاده بهتر از امکانات و پتانسیل موجود در دانشکده های کشاورزی فراهم می شود؛
- زمینه ها و نیازهای آموزشی مربیان و کادر اجرایی درس دانشجویان مشخص گردیده، برنامه ریزی لازم جهت رفع آن با دیدی واقع بینانه امکان پذیر می گردد؛
- ارتباط مناسب و منسجم تری بین مباحث مطروجه در کلاس با فعالیتهای سر مزرعه بوجود می آید؛
- عناوین و موضوعات جدید برای آموزش دانشجویان مشخص می شود؛
- از مشارکت و توان فکری دانشجویان در اجرای برنامه های آموزشی خاص آنها استفاده می شود؛
- به طراحی مجدد برنامه درسی و اصلاح سرفصل درس و در نتیجه افزایش بهره وری دانشجویان کمک می شود؛
برنامه آموزش علمی کشاورزی با ویژگی ها و نیازهای جامعه کشاورزی و روستایی جهت دهی می شود.
۱-۴- هدف تحقیق
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درس عملیات کشاورزی در زیر نظام های آموزش عالی شهرستان خرم آباد می باشد.
۱-۴-۲- اهداف اختصاصی
۱- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر دانش دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۲- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر مهارت دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۳- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر نگرش دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۴- مشخص کردن تأثیر ویژگیهای دانشجویان در دیدگاه آنان نسبت به میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی
۱-۵- فرضیات تحقیق
۱- بین ویژگی های فردی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۲- بین ویژگی های اقتصادی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۳- بین ویژگی های اجتماعی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۴- بین دیدگاه دو گروه دانشجویان دختر و پسر در مورد میزان اثربخشی درس تفاوت معنی داری وجود دارد.