بند سوم: نقش بانک مرکزی اروپا در یوروسیستم
بر اساس بند۲ ماده ۹ اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی، بانک مرکزی اروپا تضمین می نماید که وظایف یوروسیستم را بوسیله فعالیت های مستقل خویش یا از طریق بانک های مرکزی ملی اجرایی خواهد نمود. بانک مرکزی اروپا در تطابق با این نقش قانونی چندین وظیفه خاص را اعمال خواهد نمود.به ویژه بانک مرکزی اروپا :
۱- مرکز تصمیم گیری سیستم اروپایی بانکداری مرکزی و یوروسیستم می باشد؛
۲- اجرای ثابت سیاست های بانک مرکزی اروپا را تضمین می نماید؛
۳- اختیارات قانونی و حق به وضع تحریم ها را اعمال خواهد نمود؛
۴- قانون گذاری جامعه اروپایی را آغاز نموده و به موسسات جامعه اروپایی و دول عضو اتحادیه اروپا راجع به پیش نویس قانون گذاری در حوزه صلاحیت های مقرر شده خویش مشاوره می دهد؛
۵- بر انطباق با مقررات مواد ۱۰۱ و ۱۰۲ معاهده جامعه اروپایی نظارت خواهد نمود؛
۶- آن دسته از وظایف اتحاد پولی اروپایی سابق که هنوز ضرورت دارد تا در مرحله سوم اتحاد پولی اروپا بواسطه انکه تمامی دول عضو اتحادیه اروپا در اتحاد پولی اروپا مشارکت ننموده اند را اجرایی نماید؛
به علاوه، بانک مرکزی اروپا در انطباق با توزیع اختیارات مقرر شده در معاهده جامعه اروپایی، منطقه یورو را در حدود صلاحیتی خود در جامعه بین المللی نمایندگی می نماید.
بند چهارم: مرکز تصمیم گیری سیستم اروپایی بانکهای مرکزی و یوروسیستم
یوروسیستم و سیستم اروپایی بانک های مرکزی بر اساس بند ۳ ماده ۱۹ اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی بوسیله دو نهاد تصمیم گیر بانک مرکزی اروپا یعنی شورای ریاست[۱۸۲]و هیئت اجرایی[۱۸۳] اداره می شوند. یک نهاد تصمیم ساز سوم یعنی شورای عمومی[۱۸۴] مادام که برخی دول عضو اتحادیه اروپا یورو را نپذیرفته اند بر اساس ماده ۴۵ اساسنامه وجود خواهد داشت.کارکردهای این نهادهای تصمیم گیر تابع معاهده جامعه اروپایی، اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی و قواعد شکلی مربوطه خواهد بود. نهادهای تصمیم گیر بانک مرکزی اروپا دارای عملکرد دوگانه می باشند.۱- اداره خود بانک مرکزی اروپا.۲- اداره یوروسیستم و سیستم اروپایی بانک های مرکزی.
نهادهای تصمیم گیر بانک مرکزی اروپا اختصاصا برای تصمیم گیری سیاست پولی در یک منطقه ارزی واحد مناسب می باشند. این رویکرد دو لایه همراه با شورای ریاست و هیئت اجرایی که به هر دو صلاحیت های مستقل تصمیم گیری در حوزه های صلاحیتی خاص خودشان اعطاء شده توانایی بانک مرکزی اروپا را برای واکنش سریع به تحولات بازار تضمین می نماید.
بند پنجم: ساختار بانک مرکزی اروپا
۱-شورای ریاست
شورای ریاست نهاد اصلی تصمیم گیر بانک مرکزی اروپا است و برای اتخاذ مهم ترین و راهبردی ترین تصمیمات برای یوروسیستم واجد صلاحیت می باشد.
الف-ترکیب شورای ریاست بانک مرکزی اروپا
شورای ریاست از شش عضو هیئت اجرایی و روسای بانک های مرکزی دول عضو که یورو را به عنوان ارز واحد پولی خود پذیرفته اند تشکیل شده است. عضویت در شورای ریاست بانک مرکزی اروپا شخصی و غیر قابل انتقال است بدین معنا که قابلیت واگذاری به اشخاص ثالث را ندارد.با این حال، بر اساس ماده ۱۰ اساسنامه سیستم اروپایی بانکهای مرکزی ، دو استثناء برای آن وجود دارد.
۱- در وضعیت امور مالی،یک رییس بانک مرکزی که ناتوان از شرکت کردن در جلسات شورای ریاست بانک مرکزی اروپا باشد می تواند یک شخص جایگزین برای رای دادن خویش بر اساس بند ۳ ماده ۱۰ اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی منصوب نماید؛
۲- اگر یک عضو شورای ریاست از رای دادن برای یک دوره طولانی برای نمونه یک ماه بازداشته شود، می تواند یک شخص جایگزین را بر اساس بند۳ ماده ۳ قواعد شکلی در تطابق با بند ۲ ماده ۱۰ اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی منصوب نماید.این مقرره برای چندین بار برای تحت پوشش قرار دادن بیماری مزمن یک رییس بانک مرکزی یا در زمانی که قبل از اینکه جانشینی منصوب شده باشد رییس بانک مرکزی مقام خود را ترک نموده باشد استفاده شده است.
اعضای هیئت اجرایی در تصمیم گیری شورای ریاست بانک مرکزی اروپا از حقوق و مسئولیت های مشابه روسای بانک های مرکزی برخوردار هستند از این رو باید شورای ریاست بانک مرکزی اروپا را متضمن ماهیت فراملی بانک مرکزی اروپا دانست. مداخله هیئت اجرایی هم چنین تضمین می نماید که شورای ریاست نظر متخصصین امری را که مسئول اجرای سیاست های بانک مرکزی اروپا هستند در نظر می گیرد.رییس شورای وزرای اقتصادی و مالی اروپا و یک عضو از کمیسیون اروپایی که معمولا کمیسر امور اقتصادی و پولی می باشد می توانند در جلسات شورای ریاست بانک مرکزی اروپا شرکت نمایند اما از حق رای دادن برخوردار نمی باشند.رییس شورای وزرای اقتصادی و مالی اروپا می تواند یک پیشنهاد برای بررسی به شورای ریاست بدهد. به دنبال انعقاد یک موافقت نامه غیررسمی بین شورای وزاری اقتصاد و مالی و بانک مرکزی اروپا،رییس یوروگروپ[۱۸۵] مسئولیت های رییس شورای وزرای اقتصادی و مالی را متقبل می شود. این موافقت نامه تضمین می نماید که وقتی یک دولت غیرعضو در منطقه یورو ریاست چرخشی شورای ریاست بانک مرکزی اروپا را بر عهده می گیرد شورای وزرای اقتصادی و مالی همچنان بوسیله یک وزیر اقتصادی و مالی یک دولت عضو منطقه یورو در جلسات شورای ریاست بانک مرکزی اروپا نمایندگی شود.
بر اساس بند ۲ ماده ۳ قواعد شکلی بانک مرکزی اروپا ،تمامی روسای بانک های مرکزی اروپا می توانند بوسیله یک شخص از بانک های مرکزی ملی در جلسات شورای ریاست همراهی گردند.افراد همکاری کننده به صورت کلی اعضای نهادهای تصمیم گیر بانک های مرکزی ملی یا مقامات ارشد آن هستند.
ب-صلاحیت های شورای ریاست بانک مرکزی اروپا
شورای ریاست در تطابق با بند یک ماده ۱۲ اساسنامه سیستم اروپایی بانک های مرکزی مسئول تمامی تصمیمات به جز آنهایی است که صراحتا به هیئت اجرایی تفویض شده است. شورای ریاست در ارتباط با اهداف و وظایفی که به یوروسیستم تفویض شده است به ویژه مسئول تنظیم سیاست پولی برای حوزه یورو می باشد.در این چهارچوب،شورای ریاست بانک مرکزی اروپا راهبرد سیاست پولی و چهارچوب عملیات بانک مرکزی اروپا را مشخص نموده،تصمیمات ضروری را برای نمونه راجع به نرخ های بهره بانک مرکزی اروپا اتخاذ نموده و دستورالعمل هایی را که باید بوسیله بانک های مرکزی ملی عضو یوروسیستم به منظور اجرای عملیات سیاست پولی دنبال شود را می پذیرد.سایر صلاحیت ها شامل :
۱- صدور دستور العمل هایی برای تمامی دیگر عملیات بانک های مرکزی ملی و هم چنین برای معاملات ارزی کشورهای عضو منطقه یورو ؛
۲- پذیرش مقرراتی که بانک مرکزی اروپا می تواند در زمینه اعمال معاهده جامعه اروپایی یا از طریق نمایندگی از شورای اتحادیه اروپا به تصویب برساند؛
۳- تجویز صدور اسکناس های یورو و حجم خاصی از مسکوکات یورو برای منطقه یورو؛
۴- برقراری قواعدی برای استاندارد سازی حسابداری و گزارش عملیات بانک های مرکزی ملی؛
۵- آغاز فرایند قانون گذاری جامعه اروپایی و ایفای نقش مشورتی بانک مرکزی اروپا و تصمیم گیری راجع به نمایندگی بین المللی یوروسیستم؛
۶- تصمیم گیری راجع به تخصیص منابع مالی به بانک مرکزی اروپا و تملک نتایج مالی آن و پذیرش قواعد حاکم بر تخصیص درآمد پولی در میان بانک های مرکزی دول عضو منطقه یورو؛
۷- پذیرش گزارش سالانه و حسابرسی سالانه از بانک مرکزی اروپا؛
به علاوه،شورای ریاست یک رکن عالی تصمیم گیری برای اداره خود بانک مرکزی اروپا می باشد.این شورا قواعد شکلی را برای بانک مرکزی اروپا به تصویب رسانیده و شرایط اشتغال اعضای هیئت اجرایی و کارکنان بانک مرکزی اروپا را معین نموده و بودجه بانک مرکزی اروپا را مشخص می نماید.
ج-قواعد عمومی رای دهی
شورای ریاست بانک مرکزی اروپا در تطابق با اصل یک دولت عضو،یک رای گام برمی دارد.این بدان معناست که به جز تصمیمات راجع به مسایل خاص مالی،رای یک دولت بر دیگری تفوق ندارد. بنابراین رای رییس کل بانک مرکزی بزرگترین کشور عضو حوزه یورو به همان اندازه اهمیت رای رییس بانک مرکزی کوچک ترین دولت عضو در نظر گرفته خواهد شد.این اصل این واقعیت را منعکس می نماید که اعضاء از جمله روسای بانک های مرکزی ملی به عنوان صلاحیت شخصی خودشان و نه در نمایندگی از کشورها یا بانک های ملی مرکزی شان منصوب شده اند. در عوض، آنها می بایست در ارتباط با منافع منطقه یورو به صورت عام گام بردارند.این نکته نیزحایز اهمیت است که اعضای هیئت اجرایی زمانی که شورای ریاست تصمیم گیری راجع به شرایط و قیود اشتغال آنها را بررسی می نمایند از حق رای برخوردار نمی باشند.[۱۸۶]
شورای ریاست معمولا بوسیله اکثریت ساده آرا اعضای بانک های ملی مرکزی دول عضو به اتخاذ تصمیم می پردازد.در صورت برابری آراء، رییس شورای ریاست از رای تعیین کننده برخوردار است.این قوانین تضمین می نمایند که تصمیمات نمی توانند به وسیله یک اقلیت اعضای شورای ریاست مسدود شده و اینکه بانک مرکزی اروپا صلاحیت خویش را می تواند در هر زمان ممکن اعمال کند. با این حال در دو وضعیت خاص حد نصاب دو سوم آرا دول عضو شرکت کننده ضرروی می باشد:
۱-اگر شورای ریاست تشخیص دهد که عملکردهای غیرمرتبط با یوروسیستم بوسیله یک بانک مرکزی ملی با اهداف و وظایف یوروسیستم مغایرت دارد؛
۲-در صورتی که شورای ریاست راجع به استفاده از روش های عملیاتی کنترل پولی به جای سایر روش های مندرج در اساسنامه سیستم اروپایی بانکداری مرکزی به تصمیم گیری بپردازد.
همچنین در یک مورد نیز اتفاق آرا پیش بینی شده است و آن در موردی است که پیشنهاد راجع به اصلاح اساسنامه از طریق فرایند تسهیل شده اصلاح بر اساس ماده ۴۱ اساسنامه سیستم اروپایی بانکداری مرکزی باشد.[۱۸۷]
۲-هیئت اجرایی بانک مرکزی اروپا
هیئت اجرایی بانک مرکزی اروپا رکن عملیاتی تصمیم گیر بانک مرکزی اروپا می باشد. این رکن مسئولیت تمامی تصمیماتی را بر عهده دارد که به صورت روزانه اتخاذ می شود.بواسطه ماهیت سیاست پولی، بانک مرکزی اروپا ملزم است تا سریعا نسبت به تغییر شرایط متغیر در بازارهای پولی و سرمایه واکنش نشان داده و آن را اصلاح نماید. این وظیفه تنها بوسیله رکنی که اعضای آن به صورت دائم و انحصاری در اجرای سیاست های بانک مرکزی اروپا دخیل هستند می تواند انجام پذیرد.
الف-ترکیب هیئت اجرایی بانک مرکزی اروپا
هیئت اجرایی متشکل از شش عضو یعنی رییس،نایب رییس و چهار عضو دیگر که همگی آنها اشخاص شناخته شده و واجد تجربیات حرفه ای در موضوعات پولی و بانکداری هستند می باشند.انتصابات بوسیله سازش مشترک کشورهای حوزه یورو در سطح سران دولت ها یا حکومت ها بر مبنای پیشنهاد شورای اتحادیه اروپا و پس از مشورت با پارلمان اروپایی و شورای ریاست بانک مرکزی اروپا انجام می گیرد. قبل از استقرار بانک مرکزی اروپا،شورای موسسه پولی اروپا در ماه می ۱۹۹۸ راجع به شش نفر از اولین هیئت اجرایی بانک مرکزی اروپایی مورد مشاورت قرار گرفت.[۱۸۸]
اعضای هیئت اجرایی بر مبنای عملکرد تمام وقت منصوب می گردند.مدت انتصاب و شرایط آنها از جمله حقوق،مزایا و عواید و سایر مسایل تامین اجتماعی تابع قراردادهای با بانک مرکزی اروپا و بوسیله شورای ریاست بانک مرکزی اروپا مشخص می شوند.در باب این موضوعات، شورای ریاست بر مبنای پیشنهادات از سوی کمیته متشکل از سه عضو منصوب شده بوسیله شورای ریاست بانک مرکزی اروپا و سه عضو که به وسیله شورای اتحادیه اروپا منصوب شده اند عمل می نماید. سه عضو منصوب شونده از سوی شورای ریاست بانک مرکزی اروپا همگی از روسای فعلی یا سابق بانک های مرکزی دول عضو و سه عضو منصوب شونده از سوی شورای اتحادیه اروپا همگی از اعضای شورای وزاری اقتصادی و مالی اروپایی می باشند.
ب-مسئولیت های هیئت اجرایی بانک مرکزی اروپا
اصلی ترین مسئولیت های هیئت اجرایی عبارتند از :
۱-فراهم نمودن مقدمات تشکیل جلسات شورای ریاست؛
