به کارگیری مکر و حیله^[۵۸]جنگی در حقوق بین الملل موضوعه منع نشده است بند ۲ مادّه ۳۷ پروتکل یکم کنوانسیون های ژنو کاربرد حیله در جنگ را منع نمی کند. مادّه مذکور مقرر می دارد :مکر و حیله اعمالی هستند که دشمن را به انجام اعمال بی احتیاط می کند لیکن اعمال خیانت کارانه و پیمان شکنانه محسوب نمی شود . مانند اعمالی چون استتار، دام افکندن، عملیّات فریب کارانه و خبر رسانی غلط.
۲.۱.۳.۲-جنگ در ادیان
۲.۱.۳.۲.۱جنگ در تورات جنگ در تورات جنگی خشن و خشک می باشد. در تثنیه باب ۳، جملات ۱۵ و ۱۶ آورده که ؛ «ساکنان آن شهر را به دم شمشیر بکش و آن را با هر چه در آن است و بهایمش را به دم شمشیر هلاک نما . همه غنیمتش را در میان کوچه هایش جمع کن و شهر را با تمامی غنیمتش برای یهوَه خدایت با آتش و الکل بسوزان , که آن شهر تا ابد بنا نشود.» ^[۵۹]و باز در همین باب جملات ۱۰ تا ۱۵ می گوید: «چون به شهری نزدیک آیی تا با آن جنگ نمایی آن را برای صلح ندا کن و اگر ترا جواب صلح بدهد و دروازه ها را برای تو بگشاید آن گاه تمامی قومی که در آن یافت شوند به تو جزیه دهند تو را خدمت نمایند و اگر با تو صلح نکرده، با تو جنگ نمایند پس آن را محاصره کن و چون یهوه خواست آن را به دست تو سپارد جمیع ذکورانش را به دم شمشیر بکش لیکن آنان و اطفال و بهائم و آن چه در شهر باشد یعنی تمام غنیمتش را برای خود به تاراج ببر و غنایم دشمن خود را که یهوه خدایت به تو دهد بخور … .^[۶۰]»

۲.۱.۳.۲.۲-جنگ در مسیحیت
گرچه خود حضرت مسیح مبشر صلح و مهربانی بود ، امّا دنیای مسیحیت در کار جنگ با غیر مسیحیان به کشتارهای وحشتناک دست زد. هم چون جنگ های صلیبی. مسیحیان برخلاف دستور انجیل که می گوید« خوشا به حال صلح کنندگان زیرا ایشان پسران خدا خوانده خواهند شد. »^[۶۱]جنگ های تهاجمی صلیبی را با اجازه ی پاپ به انجام رسانیدند.
فرمان پاپ اوربان ^[۶۲]دوم ( سال ۱۰۸۸ – ۱۰۹۹) که به درخواست امپراطور قسطنطنیه در ۲۸( نوامبر ۱۰۹۵. م _)صادر شد. عبارت است از؛ «ثروت دشمنان مال شما خواهد بود و شما مالک دارایی آن هایید .خزائن و نفایس آن ها را می توانید به غنیمت ببرید. کسانی که مرتکب هر گونه معصیت گردیده باشند ؛ زنا، قتل ، غارت گری، ایجاد حریق عمدی و سوزاندن خانه و ابنیه مردم بلاعوض تبرئه خواهند شد، به شرط این که وارد این جنگ مقدس شوند.» این همه خشونت در حالی است که حضرت عیسی مسیح پطرس را به خاطر به کار بردن شمشیر سرزنش می کند و تکیه کلام ایشان بر صلح و کردار شایسته می باشد .
۲.۱.۳.۳- جنگ در اسلام
۲.۱.۳.۳.۱- معنای جنگ و جهاد
معنای لغوی جنگ وجهاد:در لغت نامه دهخدا ذیل واژه جنگ آمده است، جنگ به معنای قتال، جهاد، ستیزه، نبرد و حرب است. در بین این معانی واژه های قتال و حرب و جهاد برگرفته از زبان عربی است^[۶۳] . مؤلف مجمع البحرین در توضیح واژه قتال چنین آورده است: قاتِلوا یعنی جاهدوا، پس قتال مرادف جهاد بیان شده است و در ذیل لغت جهد اظهار شده است، که جهاد به (کسر جیم)، مصدر جاهَدَ, یُجاهِد می باشد^[۶۴]. جهاد و مجاهده, کلمه ای است که؛ شرعاً به معنای بذل مال و جان برای اعتلای کلمه اسلام و اقامه شعائر ایمان است. و در حقیقت در مبارزه در راه خدا هست^[۶۵]. به طور کلی هرگاه واژه جنگ برای مبارزه در راه خدا استعمال شود، از واژه جهاد استفاده می شود. ریشه لغت جهاد از جهد به معنای مشقت است، و یا از جهد به معنای، طاقت است. به هر جال واژه جهاد را چه از جهد( به فتح اول ) به معنای کوشش و تلاش و چه از معنای طاقت و سختی بگیریم، ما حصل لغوی جهاد کوشش و بذل تمامی امکانات آدمی در راه ا کاری تا جایی که توانایی او اجازه دهد باشد، معادل واژه جنگ در فرهنگ انگلیسی کلمه ”war”است که به مفهوم درگیری و جنگ مسلحانه است و تعریف جنگ در زبان انگلیسی وضعیتی است که در آن دو یا چند کشور و یا گرو مردمی در طی یک برهه زمانی علیه یکدیگر مبارزه می کنند .
۲.۱.۳.۳.۲ماهیت و اهداف جنگ اسلامی
تاریخ مسلمین همانند تاریخ بسیاری از جوامع دیگر عاری از جنگ نبوده است. پیامبر اکرم (ص) هرچنددرابلاغرسالتخویش،اصلرابردعوتمسالمتآمیزگذاردهبود،امادرپارهایازمواقعبهسببشرایطخاصسیاسیواجتماعی،شیوهمسالمتآمیزِدعوتآنحضرت،بهجنگوشیوهقهرآمیزمنجرمیشد. مانند؛رفتارپیامبر(ص)درقبالسرانمشرکقریش،کهبهمخالفتشدیدباآنحضرتبرخاستهبودند، امابابررسی آیاتمربوطبهجنگبهخوبیمیتواندریافتکهاینرفتار،رفتاردفاعیبوده،نهتهاجمیوماجراجویانه. زیرا پیامبراکرم(ص)،درطولسیزدهسالاقامتخویشدرمکهازاصلدعوتبهرهجستوجو دراینراهبهرغماذیتوآزارمشرکانازشیوههایدیگراستفادهنکرد. پسازبیعتبخشیازمردممدینهدرعقبهمسلمانانازهرلحاظنیرومندشدندوپیامبربامهیاشدنشرایطزمانیومکانیوهجرتازمکهبهمدینهازسویخداوند، دستورمقابلهباکفارقریشواستفادهازرفتارمبتنیبردفاعرادریافتکرد. واین آیهزیرنازلشد: (أذِنَ للذین یقاتلونَ بِأنّلهم ظُلِمواو إنّاللهِ علی نَصرِهم لَقدیر)^[۶۶]. اذن ورخصت دفاع ومقابله بادشمنان اسلام به جنگجویان داده شد؛ چرا که آنان از دشمن سخت ستم کشیدند وظلم دیده ا ند وخداوند بریاری آنها قادروتوانااست.
به هرحال از آیات قرآن کریم، چنین استفاده میشود که؛ جنگ درمکه به اسلام تجویز شده است ، وپیامبراکرم(ص) نیز آنرا به عنوان یک رفتار و یک ابزار در روابط خارجی پذیرفته واز آن بهره جسته است.ولی جنگ در اسلام دارای شرایط وقواعد خاصی است که میتوان آنرا درچند بند ذیل خلاصه کرد:
دراکثر آیات قرآن،جهاد و قتال با کفارومشرکان مقید به قید« فی سبیل الله»شده است، به این معنا که خیر،صلاح ورحمت برای همگان میباشد ودر نهایت تعبّد وفرمان برای خالق یکتا صورت می گیرد.
باید با کسانی که معترض ومهاجمند مبارزه وجهاد کرد؛ آیه شریفه (وقاتلوافی سبیل الله الذین یقاتلونکم)^[۶۷], مقید به این معنا است که جهاد در حقیقت دفعورفع تهاجم است، با کسانی که فتنه وآشوب بر میانگیزند وخلق خدارا منحرف میکنند وبه حقوق وحدود تجاوزمیکنند: (وقاتلواهم حتی لاتکون فتنه[وباآنها پیکار نمایید تا فتنه( بت پرستی وسلب آزادی ازمردم ) باقی نماند]^[۶۸].
جنگ و جهاد باید در محیطها وسازمانهای امن وصلح ممنوع باشد، تا شاید دشمنان ومحاربان به تفاهم وفراگرفتن دعوت اسلامی گرایند. جهاد درحدود مسجدالحرام صورت نمیگیرد؛ (ولاتقاتلوهم عندالمسجدالحرام) ودرماههای حرام نیزممنوع است مگرآنکه دشمن نقض حدود وپیمان شکی کند: «(الشهرالحرام بالشهر الحرام والحرمات قصاص)^[۶۹].
و در نهایت ازحدودی که اسلام تبیین نموده است، نبایدهیچ جنگجوی مسلمانی تجاوز کند؛۰ولاتعتدوا ان الله یحب المعتدین)^[۷۰].بخشی از آن حدودی که خداوند در جنگ ها تبیین نموده اند عبارتند از :
ـ سربازان نباید به زنان آزار برسانندو متعرض ایشانبشوند، گرچه به آنان و فرماندهان ناسزا بگویند.
پرده دری میکنید به خانه ها وارد شوید و چیزی از اموالشان را ستانید مگر آنچه از لشکرگاهشان یافتید و زنی را نیازارید به هیجان وا مدارید گرچه به ناموس شما دشنام گویند و به فرماندهان و نیکان …شفابخش دهد چه اگر نیرو وتوان و عقل هایشان کم است و ما دستور داشته ایمکه حتی اگر مشرک باشند با آنها کاری نداشته باشیم .
از غنایم قبل از قسمت و تقسیم دزدی نکنید یا خیانت نکنند.
۴- مثله نکنید و مثله یعنی قطع اعضاء همچنین ؟؟؟؟؟؟ شده است (وقتی که با صبر و به آرامی صورت بگیرد )یا حبس می کند تا اینکه بمیرد.
۵- خیانت نکنید ؛ در عهدهایشان و پیمان هایشان و در ؟؟؟؟ که به دشمن می دهند.
۶- پیران ناتوان که در جنگ داخل نمی شوند = نکشید.
۷- کودکان را نکشید.
۸- زاهدانی که ترک دنیا کرده اند را نکشید.
۹- زنان را نکشید مگر اینکه بکشند کسی را.
۱۰- قطع نکنید درختان را مگر اینکه از روی اضطراب یا اینکه به صلاح مسلمین همان طور که خداوند فرمودند : (سوره حشر آیه ؟؟؟ + ترجمه )
۱۱- نسوزانند ؟؟؟؟ را مگر به ضرورت ؟؟؟؟؟؟باشد.
۱۲- زرع و کشتار را نسوزانید.
۱۳- از سم در سرزمین آنها استفاده نکنیم.
۱۴- هنگامی که ملاقات کردید ؟؟؟؟ از مسلمین را پس او را به اسلام دعوت کنید ( این در احادیث ذکر شده است ؛ نکشید و نجنگید تا اینکه دعوت کنید آنان را به اسلام )
پس اگر پذیرفتند دست از آنها بکشید و آنها را به هجرت به سوی دار الاسلام دعوت کنید پس او را قبول کنید و از او دست بکشید.
۱۵- دست و پای ؟؟؟؟ حلال گوشت را قطع نکنید مگر اینکه چاره ایی نباشد ؟؟؟؟ برای خودشان.
۱۶- اگر از هجرت به دار الاسلام ابا کردند و ؟؟؟؟ ماندند؛ حکم آنها همچون به اعراب مسلمان می باشد و همانگونکه با آنان رفتار می شود با مابقی رفتار می شود ولی در باب غنایم و تقسیم آنها چیزی به آنها نمی رسد.
۱۷- اگر هم از پذیرش اسلام و هم هجرت ابا کردند پس آنان را ؟؟؟؟؟
دعوت کنید پس اگر قبول کردند از آنان دست بکشید.
۱۸- پس اگر نپذیرفتند ؟؟؟؟؟ با آنها بجنگید.
۱۹- بنا ء هایشان را ؟؟؟؟ نکنید.
۲۰- آب ها رو به رویشان ؟؟؟؟ همانطور که ؟؟؟؟؟ آمده است که :
علی (ع) بعد از اینکه آب را از معاویه گرفت…
……………………………………………………………………………..
جنگ در اسلام ( کتاب الاسیر فی الاسلام میانجی )
امام علی در جنگهایی که داشتند به مبارزین وصیت کردند :
به تمام شرایطی که ذکر شده و علاوه بر آن به :
۱- دشمنان را از پشت نکشید.
۲- مجروحان را نباید کشت.
۳- هنگامی که بر مردان دست یافتید،عورت آنها را آشکار نکنید.
۴- پوشش ها را هتک نکنید
۵- داخل خانه ها بودن اذن نشوید.