همچنین این کلمه برای تصمیم گیری های راهبردی نیز به کار برده می شود مفهوم انعطاف پذیری استراتژیک تلویحا در پذیرش مفاهیم بازاریابی نیز هست، به این دلیل که اجرای بازار یابی الزام می کند که شرکتها باید برای هماهنگی با تغییرات حال و بالقوه نیاز مشتریان تغییر کنند. برای دستیابی به سازگاری و تصمیمات استراتژیکی که تصمیم گیرندگان اتخاذ می کنند، بعضی از انواع انعطاف پذیری مورد نیاز است. ظرفیت های بازار یابی از ظرفیت های انعطاف پذیری استراتژیک جدا و متفاوت هستند ( COMBE & GREENLEY 2001) .
گروال[۲۴] شواهد عملی ارائه داد که نشان میدهد در مواقع بحرانی بخصوص بحرانهای شدید رقابتی با تمرکز بر ظرفیت های ارزیابی ممکن است سود آوری کمتری در مقایسه با به کارگیری ظرفیت های انعطاف پذیری استراتژیک داشته باشیم. انعطاف پذیری استراتژیک می تواند مزیت رقابتی ویژه را به شرکت ارائه دهد،زیرا بعضی از ظرفیتهایی که می توانند گزینه هایی را برای تصمیم گیرندگان ایجاد کنند و در محیط های متغیر و بحرانی کاربرد داشته باشند، به سختی می توانند توسط رقبا مورد تقلید قرار بگیرند(Sanchez1995). استفاده از انعطاف پذیری استراتژیک احتمالا سازگاری موفقیت آمیز و عملکرد ممتازی را برای شرکت ایجاد می کند که مشکل تقلید را برای رقبا تشدید می کند.در نتیجه در اختیار داشتن ظرفیت ها ومنابع به منظور انعطاف پذیری استراتژیک در شکل های مختلف آن برای تصمیم گیرندگان بسیار مهم است. به همین دلیل به نظر می رسد برخی از سیاست گذاران شرکتها تمایل بیشتری بر ایجاد انعطاف پذیری استراتژیک دارند (Combe& Greenly2001). کلمه انعطاف پذیری استراتژیک می تواند در دو سطح مورد استفاده قرار بگیرد. ابتدا در سطح شرکت که به توانایی شرکتها برای پاسخ دهی سازگاری موفقیت آمیز با تغییرات محیطی اطلاق می شود. دوم در سطح تصمیم گیرندگان حوزه ای که در آن انتخابهای متناوب و جدید در تصمیم گیری های استراتژیک ایجاد و مورد ملاحظه قرار می گیرد ( Greenly & Oktemgil 1998).
این دو کابرد مانع الجمع ( ناسازگار) نیستند چون ایجاد انتخابهای متفاوت به وسیله تصمیم گیرندگان پیش شرطی برای سازگاری شرکت ها با محیط متغیر است (Sharfman 1997 & Sanchez) به عبارت دیگر برای به وجود آمدن انعطاف پذیری استراتژیک در سطح شرکت تصمیم گیرندگان باید ظرفیت هایی را به منظور انعطاف پذیری استراتژیک دارا باشند. محققان استراتژی کلمه انعطاف پذیری را برای بیان ظرفیت جهت پاسخ سریع به تغییرات و همترازی مجدد با محیط به کرات به کار برده اند (Sanchez 1995) . هاریگان[۲۵] انعطاف پذیری استراتژیک را اینگونه توضیح می دهد توانایی شرکت برای تجدید موقعیت خود در بازار ، تغییر برنامه ها یا پیاده سازی استراتژیهای شرکت می باشد.
برای اهداف این مطالعه انعطاف پذیری به درجه ای اطلاق می شود که در آن شرکت بطور رایج منابع را بصورت تعهد نشده نگهداری میکند تا بتواند در مواقع تغییرات محیطی آنها را جذب کند ( tan & wang 2009).برای سنجش انعطاف پذیری از چهار متغیر موجودی کالا ،هزینه های بازاریابی ،هزینه تحقیق و توسعه و سود انباشته استفاده می شود. موجودی کالا در ارتباط با انعطاف پذیری عملیاتی می باشد ودر بین این اقلام کمترین قدرت نقدشوندگی را دارد ،زیرا که زمان وهزینه زیادی صرف می شود تا به صورت نقدی درآید.هزینه بازار یابی در ارتباط با انعطاف پذیری تاکتیتکی وهزینه تحقیق و توسعه در ارتباط با با انعطاف پذیری استراتژیک می باشند .این دو هزینه از منابعی تامین می شوند که مدیریت اختیار بیشتر واجبار کمتری در تخصیص آنها وجود دارد. سود انباشته در ارتباط با انعطاف پذیری استراتژیک است وبیشترین قدرت نقدشوندگی رادربین این اقلام دارد .
۲-۸ انعطاف پذیری ،کارایی و رابطه آن ها با عملکرد
موازنه انعطاف پذیری وکارایی تصمیمی است درباره چگونگی تعادل منابع تعهد نشده یک شرکت ما بین نیازهای رقابتی انعطاف پذیری و کارایی.وقتی شرکت منابع تعهد نشده خود را مصرف می کندکه انعطاف پذیری سازگار خود را در ازای کارایی بالا مبادله کند. دو دیدگاه متضاد در رابطه با چنین موازنه ای وجود دارد دیدگاه اول بحث می کند که ممکن است انعطاف پذیری تحت شرایط متلاطم تحقیقات سازمانی ریسک دار تسهیل کند. بنابراین اثر افزایش بر عملکرد دارد. دیدگاه دوم بیان می کند که ذخیره کردن منابع باعث عدم کارایی می شود و به عملکرد صدمه می زند. .(Tan & Peng 2003) تغییرات دائمی و آمادگی برای آینده در شرکت هایی که بسیار انعطاف پذیرند، مانند هزینه های بی منفعت هستند.چنین شرکت هایی به وسیله غیر کارابودن عملکرد شرکت را به مخاطره می اندازند. کاملا بر عکس سازمان های بسیار تخصص یافته که در راه حلهای بهینه به دام افتاده اند بوسیله شرکت های خلاق تر کنار گذاشته می شوند. ( Schumpeter 1942 ). در یک طرف این مباحثه بیان می شود انعطاف پذیری سپر تکنیکی شرکت در برابر نوسانات محیطی است، بنابراین اثر افزایندگی بر عملکرد دارد. ( Cyert & Mrach 1963;Thompson 1976)
انعطاف پذیری مقدمه ای برای تحقیقات به شمار می آید مخصوصا در محیط های که تحولات سریع زیر بنایی و رقابت صعودی وجود دارد .Volberda 1978)) از سوی دیگر مطرح می شود که از نیاز به انعطاف پذیری ممکن است بعنوان یک بهانه برای انباشتن منابع استفاده شود که موجب ایجاد عدم کارایی و کاهش عملکرد خواهد شد.(Jensen & Mecking1976 ;Fama1980)
بخاطر انعطاف پذیر باقی ماندن ،شرکتها نیاز مندند در زمان های مناسب منابع جمع آوری کنند تا سطح مناسبی از ظرفیت های مازاد را برای زمان های سخت بسازند .چنین انعطاف پذیری در محیط های متلاطم بسیار مهم است. زیرا شرکت به منابع مازاد فعالیت هایش نیاز دارد. چنین منابعی برای شرکت هایی که در موقعیت پیشرفت نیستند و برای احیای خود تلاش می کنند بسیار با ارزش هستند زیرا منابع آزاد می توانند از شرکت حمایت کند و در برابر حملات مقاومت کند.Finney,2008))
بطور بر عکس، سازمان هایی که بسیار انعطاف پذیرند، بدلیل تلاش سختشان برای رویارویی با تغییرات دائمی و آمادگی برای آینده از پا در آمده اند زیرا که آنها از هزینه های تجریباتی که هیچ سودی در آنها نیست در رنج هستند. ( March, 1991) این گونه سازمان ها با نادیده گرفتن حقیقت غیر قابل اجتناب محدود بودن منابع مشهود و نامشهود بقای شرکت را به مخاطره می اندازد.( Tan & Zeng 2009)
شکل شماره ۳-الگوی نظری تحقیق
۲-۹ انعطاف پذیری در مقابل کارایی
بی شک منابعی که شرکتها بر آن تسلط دارند محدود است در ضمن می دانیم که سود آوری نیازمند کارایی است کارایی به تشریفات اداری نیازمند است که این تشریفات مانع انعطاف پذیری است در حالیکه انعطاف پذیری لازمه تحقیقات است.نتیجه اینکه شرکتها با یک موازنه بین کارایی و انعطاف پذیری روبه رو می شوند. Adler & Borys 1996))چنین رابطه ای نشان می دهد که کارایی و انعطاف پذیری ممکن است بعنوان دو انتهای یک زنجیره دیده شوند. همان طور که در شکل ۳ نشان داده شده است
شکل۳-رقابت بین انعطاف پذیری و کارایی :دیدگاهی بر انتخاب یک استراتژی برگرفته از (Tan & Zeng 2009)
طبق نظر پفر و سالانسیک[۲۶] شرکتها مجبورند در عوض منابع با ارزشی که از شرکتها یا افراد دیگر می گیرند کنترل بعضی از منابع خود را واگذار کنند ، که این اجبار نشان از محدود بودن منابع شرکتها دارد. از آنجا که کارایی و انعطاف پذیری نیازمند سرمایه گذاری منابع هستند بنگاه هایی که منابع محدود دارند ملزم به انتخاب بین آن دو می شوند. شرکتها اگر مایل به افزایش کارایی هستند باید از انعطاف پذیری چشم پوشی کنند. بر عکس این مطلب هم صادق است. انتخاب و اصلاح بهینه مصرف در طول خط تعادل ابزاری برای دستکاری ظرفیت شرکت در پاسخگویی به تغییرات محیطی است.
تعیین سطح بهینه مصرف منابع جز اصلاحات استراتژیک است. بدلیل اینکه پروژه های تحقیقاتی و پروژه های سود آور بر سطح مصرف منابع تاثیر گذار هستند ، از اجزا اصلاحات استراتژیک به حساب می آیند. دغدغه اصلی مطالعات در این زمینه چگونگی تخصیص منابع بین سود آوری منابع مطمئن قدیمی است. تحقیقات ویژگی هایی مثل ریسک پذیری، آزمایشات، انعطاف پذیری، کشف و نوآوری و هزینه را شامل می شود. در حالیکه ویژگی های سود آوری موشکافی، کارایی ،پیاده سازی واجرا هستند. محققان استراتژی واژه کارایی را برای شرکتهای به کار می برند که ظرفیت پاسخگویی به نیازهای محیطی را دارند (.(Sanchez 1995 محققانی مثل قماوات و کاستا[۲۷] اظهار می دارند که بین انعطاف پذیری محض و کارایی بسیار بالا شرکتها باید بصورتی متعادل باقی بمانند.
طبق نظر پورتر[۲۸] انتخاب بهینه ماندن در یکی از دو انتهای طیف است. پورتر می گوید که وقتی یک شرکت هردو هدف را بطور همزمان دنبال مجبور است منابع شرکت را به هر دو استراتژی تخصیص دهد و در نتیجه منفعت مکمل هایی که بطور معمول از عوامل مختلف هر نوع سازمان حاصل می شود را از دست می دهد و بنابراین در میانه راه می ماند.
اگر چه شرکت های کارا بوسیله سود آوری در محیط آرام مزیت های رقابتی خود را حفظ می کنند و بطور تخصصی کار می کنند ولی برای باقی ماندن در محیطی متلاطم که سریعا تغییر می کند، نیازمندند که بطور عمومی تر کار کنند و راه های جدیدی برای رقابت ابداع کنند. چنین فرایند سازگاری بر این موضوع تاکید دارد. که تعادل بین تحقیقات وانتفاع(و الزاما انعطاف پذیری و کارایی ) لازمه بقا شرکت است.
۲-۱۰ ارتباط انعطاف پذیری و عدم اطمینان
قماوات و کوستا پیوند نزدیکی بین انعطاف پذیری و عدم اطمینان می بیند و می گوید:” هر چه عدم اطمینان بیشتری باشد نیاز به دانستن درباره آینده بیشتر می شود، بنابراین بسیار با ارزش است که انتخابها را به صورت باز نگهداریم” . هاتن[۲۹] مواردی را ذکر می کند که شرکتها برای اینکه بتوانند با موفقیت وارد بازاری شوند که رقبای مستحکم و قدر دارد، باید از ظرفیت پایین خود استفاده کنند و برای این دوره گذار نیاز به منابع مازاد و انعطاف پذیری دارند. در این موارد به منابع مازاد بعنوان راهکار رقابتی نگریسته می شود، تا نتیجه عملکرد های غیر کارا. وقتی منابع مازاد موجود باشد نو آوری و تحقیق بیشتری انجام می پذیرد زیرا چنین منابعی در برابر عدم اطمینان تحمل و انعطاف پذیری برای شرکت ایجاد می کند. برخلاف عدم کارایی که تاثیر مخرب آن برعملکرد واضح است منفعت انعطاف پذیری قابل مشاهده نیست مگر به آن نیاز شود.در این مطالعه به منابع مازاد بعنوان نتیجه یک انتخاب سنجیده نگریسته می شود نه نشانه ای از عدم کارایی.
۲-۱۱ پیشینه تحقیق
این عقیده که« رفتار شرکت مانند کلکسیونی از منابع است» برای اولین بار توسط پنرز[۳۰] مطرح شد. ومرفلت[۳۱] واژه «دیدگاه بر اساس منابع» [۳۲]را متداول کرد و تحلیل شرکتها از دیدگاه منابع را مطرح کرد.. مدت زمان نه چندان کوتاه است که موازنه ای بین کارایی وانعطاف پذیری و همچنین تاثیر منابع بهینه بر بقا و رشد شرکتها تشخیص داده شده است ولی تحقیقات تجربی در این زمینه محدود است.
۲-۱۱-۱ تحقیقات خارجی
چنگ (۱۹۹۷ )[۳۳] مطالعه ای با عنوان” منابع سازمانی و پاسخ به تغییرات محیطی :اثر الگوی تخصیص منابع” انجام داد. او در این مطالعه بررسی کرد که آیا منابع راکد تاثیرات متفاوتی بر وسعت پاسخ شرکت به تغییرات محیطی ایجاد می کند یا خیر. او از ۳۰ شرکت هواپیمایی بعنوان نمونه استفاده کرد و نشان داد که رابطه بین منابع مازاد و وسعت پاسخ محیطی شرکت مطابق با الگوی تخصیص منابع آن است. نتایج نشان داد که شرکت هایی که تمرکز بیشتری بر بازار های خارجی دارند، منابع مازاد بیشتری دارند و پاسخ محیطی آنها گسترده تر است و بر عکس شرکت هایی که کارایی تاکید دارند، منابع مازاد و وسعت پاسخ آنها کاهش می یابد.
پائول آدلر[۳۴](۱۹۹۹) مطالعه گستردهای بر روی شرکت تویوتا در رابطه با پارادوکس مدیریتی کارآیی و انعطافپذیری انجام داد. مطالعه وی مشخص کرد که سازمان (NVMMI) در موازنه بـین انعطافپذیری و کارآیی مـکرراً جابجایی در بـکارگیری و ارجحیت آندو ایجاد می کند. این یک ظرفیت استثنایی برای ایجاد هر دو از مکانیسم پیشرفتدهنده چنین ارتباطی است.
لو[۳۵] ( ۲۰۰۰ ) مطالعه ای با توجه به رویکرد ظرفیت های پویا در تجارت بین المللی انجام داد. تحقیقات او نشان داد که سه عنصر اساسی ظرفیت های پویا یعنی تملک ظرفیت ،تخصیص منابع ( تخصیص ظرفیت) و به روز کردن ظرفیت ( آموزش پویا) پایه اصلی توسعه بین المللی و عملکرد های جهانی هستند. مالکیت ظرفیت ها برای دستیابی به مزیت رقابتی و تعیین اصلی استراتژی حیاتی هستند تخصیص ظرفیتها برای کاهش فشار های بیرونی و انحصاری کردن فرصت های رشد ضروری هستند . اساس و پایه توسعه مزیتهای پایدار و ایجاد منابع جدید به روز کردن ظرفیتهاست. تحلیل ها نشان داد که هر کدام از این ظرفیتها برای موفقیت دائمی در دنیای امروز ضروری است. دنیایی که توسعه سریع تکنولژی و تجارت جهانی از ویژگی های آن هستند.
مکداک[۳۶](۲۰۰۱) درباره دو استراتژی مهم مدیریت ،رویکرد مبتنی بر منابع وظرفیتهای پویا تحقیقاتی انجام داد.اودر این مطالعه به بررسی چگونگی رابطه دو رویکرد در شرکتها پرداخت ودرضمن درباره چگونگی عملکرد مدیریت در رابطه با اولویت تخصیص زمان و فعالیتهای شرکت باتوجه به رویکردها تحقیق کرد.نتایج نشان داد که این دو رویکرد باهم اهمیت پیدا می کند، در برخی شرایط این رویکرد ها مکمل ودر بعضی شرایط جانشین یکدیگرند.
دانیل[۳۷](۲۰۰۲ ) در تحقیق خود با عنوان ” منابع راکد و عملکرد شرکت” منابع را به سه دسته در دسترس، بالقوه و بازیافتنی تقسیم کرد و رابطه آنها را با عملکرد شرکت مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه او تاثیر صنعت بر عملکرد شرکت را کنترل کرد و نشان داد رابطه منابع راکد با عملکرد شرکت با حذف اثر صنعت قوی تر می شود و هم چنین در رابطه با منابع بالقوه و بازیافتنی استفاده از معیارهای سال جاری رابطه قویتری را نسبت به استفاده از معیارهای گذشته نشان می دهد.
تن[۳۸] ( ۲۰۰۳ ) در این مطالعه بر چگونگی تاثیر منابع سازمانی بر عملکرد شرکت در اقتصاد های در حال تحول تحقیق می کند.در ان مطالعه از ۱۵۳۲ شرکت از اقتصاد در حال رشد چین استفاده شده است. تئوری سازمان غرض می کند منابع راکد علیرغم هزینه های آن تاثیری مثبت بر عملکرد شرکت دارد و بر خلاف آن تئوری نمایندگی پیش بینی می کند که منابع راکد عدم کارایی به وجود می آورد و از عملکرد شرکت جلوگیری می کند. نتایج نشان می دهند که مطابقت با تئوری سازمان ها وقتی بیشتر است که بیشتر بر منابع راکد جذب نشده تمرکز باشد و تئوری نمایندگی وقتی اعتبار بیشتری دارد که بر منابع راکد جذب شده تاکید شده باشد. بعلاوه در این مطالعه مشخص شد که تاثیر منابع بر عملکرد غیر خطی است.
تن (۲۰۰۷)مطالعه در رابطه با ایجاد تعادل بین کارایی وانعطاف پذیری در محیط های متلاطم انجام داد.در این تحقیق رابطه بین مطلوبیت منابع و عملکرد شرکت را در دوره تغییرات اقتصادی چین مورد آزمون قرار گرفت.نتایج مشخص کرد که کارایی باعث افزایش عملکرد می شود .کارایی مانند انعطاف پذیری فقط در دامنه مشخص تاثیر مثبت بر عملکرد شرکت دارند.در پشت این نقطه مشخص هزینه نگهداری انعطاف پذیری بر منفعت چیره می شود وباعث کاهش عملکرد می شود.
تن(۲۰۰۹) در مورد مصرف بهینه منابع ،انعطاف پذیری و عملکرد در محیطی که در حال تحول سازمانی است، مطالعاتی کرده است. مطالعات وی بر پایه داده های سالهای ۱۹۹۲-۱۹۹۶-۱۹۹۸ در کشور چین بوده است. او به نتایج زیر دست یافته است:
۱- تأثیر مصرف بهینه منابع مشروط به درجهای است که منابع مختلف برای عوامل تولید به کار گرفته میشوند.
۲- تأثیر غیر خطی است و فقط در یک طیف بهینه معتبر است.
۳- مفاهیم عملکرد طی زمان تغییر می کند.
سیدهو (۲۰۰۷)[۳۹] مفاهیم تحقیقات و انتفاع را مورد مطالعه قرار داد. او برای این تحقیق ۳ جنبه عرضه، تقاضا و فضای جغرافیایی در نظر گرفت و داده ها را از طیف وسیعی از صنایع تولیدی جمع آوری کرد.نتایج تحلیلهای آماری مطابق با مباحث تئوری بود و نشان داد که حجم عرضه، تقاضا و فضای اکتشاف و تحقیقات به محیط بستگی دارد. وقتی عرضه تحقیقات و نوآوری در محیط های پویا وارزش آفرین با انقلابات تکنولژی همراه می شود ، سود آوری در محیط هایی با پویایی کمتر به نوآوری صدمه می زند. در مدل بر عکس وقتی جنبه تقاضای تحقیقات در فضایی با پویایی کمتر قصد سود آوری دارد، نو آوری در محیطی پویا به آن صدمه می زند. گستردگی فضا بین محیط های پویاو غیر پویا تقسیم می شود.
فینی[۴۰](۲۰۰۷)مطالعه ای باعنوان پیشگامان بازار،متاخرین ودیدگاه مبتنی بر منابع انجام داد.او برای شرکتهای پیشگام دو توانایی فرض کرد، اول اینکه در آمدی بیشتر ازمیانگین دارند واین درآمد به واسطه اینست که اولین شرکتی است که به بازاروارد می شود ودوم اینکه به گونه ای به بازار وارد شده است که دیگر شرکتها سعی در تقلید آن دارند.نتایج نشان داد که پیشگامان بسیار کمی در طولانی مدت موفق باقی می مانند.اغلب پیشگامان برای ورود نوآوری خود به بازار بسیار سنگین سرمایه گذاری می کنند به نحوی که وقتی شرایط بازار تغییر می کند نمی تواند مجموعه ای جدید از منابع را برای سازگاری با بازار فراهم کنند.ولی پیشگامان عاقل بر اساس منابع شرکت نوآوری مجدد می کند.
۲-۱۱-۲ تحقیقات داخلی
از آنجایی که تاکنون تحقیقی در خصوص ایجاد تعادل بین کارایی و انعطاف پذیری در ایران انجام نشده است ،فقط به بیان ادبیات در موردانعطاف پذیری مالی بسنده می شود.
تأمین منابع و وجوه مورد نیاز به ویژه در بحرانهای اقتصادی بسیار مورد توجه سرمایه گذاران واعتباردهندگان و بطور کلی بازارهای مالی است.در این بین روشها والگوهای متعددی برای تأمین مالی شرکتها وجود دارد،اما بسیاری از شرکتها سعی می کنند به نحوی تأمین مالی کنند تا در صورت نیاز و یا بروز وقایع پیش بینی نشده ،قدرت انجام واکنش مناسب و توانایی جذب منابع مورد نیاز خود را داشته باشند که از این الگوی تأمین مالی در ادبیات مالی، بعنوان انعطاف پذیری مالی یاد می شود.از آنجایی که انعطاف پذیری مالی یکی از مهمترین انواع انعطاف پذیری است، بیشتر تحقیقات مربوطه در ایران در این زمینه انجام شده است.
وهاب بشیری در سال( ۱۳۸۸) در مورد اثر انعطافپذیری بر ساختار سرمایه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی کردند. انعطافپذیری مالی از طریق مراحل چرخه حیات سازمان (تولد، رشد، بلوغ) تعریف عملیاتی شده است. شرکتها در مرحله تولد، رشد و بلوغ به ترتیب از کمترین تا بیشترین درجه انعطافپذیری مالی برخوردارند. جهت شناسایی وضعیت شرکتها در هر کدام از مراحل چرخه حیات، از پنج شاخص یا ویژگی استفاده شده است که عبارتند از سود انباشته، جریان نقدی عملیاتی، سود سهام پرداختی، دارایی پولی و اندازه شرکت.
خدیجه عیسی زاده (۱۳۸۹) در رابطه با نقش سرمایه فکری بر انعطاف پذیری و عملکرد شرکتها تحقیق کرد ارزیابی عملکرد مالی از متغیر های نرخ بازده دارایی ها،کسب سرمایه ، بازده غیرعادی انباشته ومتغیر تاخیری آنها و برای ارزیابی انعطاف پذیری مالی از متغیر های جریان های نقد آزاد جریانهای نقدی عملیاتی و همچنین متغیر تاخیری هریک از آنها استفاده شده است . در انجام این تحقیق ۷۳ شرکت از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به روش حذف سیستماتیک انتخاب شدند .نتیجه بدست آمده از این تحقیق حاکی از تاثیر مثبت ،معنادار و قوی سرمایه فکری بر جریان نقد آزاد و تاثیر مثبت و نسبتا قوی بر جریان نقدی عملیاتی وتاثیر مثبت ومعنا دار ضعیف بر نرخ بازده دارایی ها و بازده غیرعادی انباشته شده است .همچنین تاثیر سرمایه فکری بر کسب سرمایه در سطح ۹۰% و۹۵ % اطمینان تائید نشد .
محسن مرادی (۱۳۸۹) مطالعه ای با عنوان (انعطاف پذیری سازمانی وعملکرد : مطالعه موردی شرکتهای تولیدی ناحیه صنعتی اراک) انجام داد . در این تحقیق قابلیت های مورد نیاز برای انعطاف پذیری سازمانی ورابطه آن با سطح عملکرد سازمان مورد بررسی قرار گرفت .بر اساس نتایج حاصل ، داشتن تیم مدیریت با ترکیب مناسب ومختلف از لحاظ: سن ، تجربه و سابقه کار در صنایع مختلف ، تمرکز در سطح استراتژیک و تمرکز کمتر در سطح عملیاتی تصمیم گیری ها و زیر نظر داشتن محیط و بررسی رخدادها در انعطاف پذیری سازمانی موثر است.همچنین انعطاف پذیری سازمانی نقش موثری در عملکرد سازمان دارد ، به ویژه اگر سازمان ها در محیطهای متلاطم و در حال تغییر قرار داشته باشند .
فردین غلامی(۱۳۹۰)مطالعه ای تحت عنوان تاثیر انعطاف پذیری مالی بر میزان سرمایه گذاری و ارزش آفرینی شرکتها انجام داد.در این تحقیق برای شناسایی انعطاف پذیری مالی از ظرفیت مازاد(استفاده نشده) بدهی استفاده شده است وسرمایه گذاری وارزش آفرینی شرکتها با بهره گرفتن از مخارج سرمایه ای وبازده سهام،تعریف عملیاتی شده اند.نمونه مورد استفاده تحقیق شامل ۷۷ شرکت بورس تهران و دوره تحقیق سالهای ۱۳۷۸-۱۳۷۷میباشد.نتایج بدست آمده از تحقیق بیانگر این امر است که برخلاف انتظار،انعطاف پذیری مالی تاثیر مثبتی بر میزان سرمایه گذاری شرکتها ندارد و برعکس تاثیر منفی داشته است.دیگر نتایج نشان می دهد که انعطاف پذیری مالی تاثیر مثبت وبا اهمیت بر ارزش آفرینی شرکتها داشته است.
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱ مقدمه
در این فصل ابتدا به تبیین روش تحقیق و تشریح متغیرهای موردنظر و روش محاسبه آنها پرداخته شده است. در ادامه نیز ضمن مشخص کردن جامعه و نمونه آماری، ابزار گردآوری و چگونگی تحلیل آنها بیان می شود.
۳-۲ روش تحقیق
تحقیق حاضر از نظر طبقه بندی براساس اهداف، از نوع کاربردی است. به علاوه از نوع تحقیقات شبه تجربی و در حوزه تحقیقات توصیفی(غیر آزمایشی) است. هم چنین با توجه به اینکه در این تحقیق برای محاسبه متغیرها از اطلاعات گذشته استفاده شده است، از نوع تحقیقات پس رویدادی است.
به علاوه از لحاظ تئوری از نوع تحقیقات اثباتی و از نظر استدلال، روش استقرایی است که کار با مشاهده، اندازه گیری و حرکت آغاز می شود و در مسیر تعمیم نتیجه ها پیش میرود(بلکویی،۱۳۸۱).
از دیدگاهی دیگر روش مورد استفاده تحقیق حاضر از نوع هم بستگی است. روش مزبور در مورد پژوهشهایی نظیر این سودمند است که هدف آنها کشف رابطه بین متغیرهای مختلف میباشد، که با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره انجام می شود.
۳-۳ بیان مساله و سوالات تحقیق
دیدگاه مبتنی بر منابع راهی برای مشاهده شرکت و دستیابی به استراتژی است که در سال ۱۹۹۴ توسط همل و پراهالد معرفی شد. اساساً این دیدگاه شرکت را همانند مجموعه ای از منابع متصور می کند که این منابع به روشی باهم ترکیب شده اند که باعث تفاوت شرکتها از یکدیگر می شود و به نوبه ی خود اجازه می دهد شرکت، محصولات و خدمات خود را به بازار ارائه کند. این دیدیگاه بر این مطلب تمرکز دارد که شرکت چه منابعی را در اختیار دارد و چگونه این منابع می توانند به شکلهای متفاوت مورد استفاده واقع شوند که بازده بیشتری را به همراه داشته باشند. تشخیص این موضوع که شرکتهای متفاوت منابع متفاوتی دارند بسیار مهم است ولی به این معنی نیست که بازار و محیطی که در آن فعالیت می کنند اهمیت ندارد. چالش اصلی، تشخیص فرصتهای موجود در بازار است که با منابع شرکت در ارتباط هستند.
برعکس، منابع نیز برای ارائه مزیتهای رقابتی نیاز به هماهنگی با محیط خود دارند؛ بازارها تغییر می کنند و به این معنا است که منابع شرکتها برای اینکه بتوانند با بازار در ارتباط باشند، نیاز دارند که همگام با زمان تغییر کنند. این فرضیه اصلی، یک شاخه از دیدگاه مبتنی بر منابع است که دیدگاه ظرفیتهای پویا(RBV) را تشکیل می دهد(Teece,Pisano & Shuen,1997). درحالی که تمرکز RBV بر انواع منابع و ویژگیهای این منابع که از لحاظ استراتژیکی مهم هستند ؛ DCA بر این مطلب تاکید می کند که چگونه منابع نیاز دارند همگام با زمان تغییر کنند تا با بازار مرتبط باشند(Powell, Thomas & Mcgree,2004). در نتیجه برای آزمون موازنه انعطاف پذیری و کارایی در محیطی متلاطم و متغیر، نیاز به همراهی این دو دیدگاه باهم می باشد؛ زیرا که ظرفیتهای پویا از منابع دارای مزیت رقابتی ساخته می شوند.
برای اهداف این مطالعه،انعطاف پذیری به درجه ای اطلاق می شود که به طور متداول منابع شرکت برای تولید محصولات و خدمات مصرف می شوند و انعطاف پذیری به درجه ای اطلاق می شود که شرکت بطور رایج منابع را به طور تعهدنشده نگه داری می کند تا برای جذب، تحمیل یا پاسخ به تغییرات محیطی آماده باشند(Meihich,1997).
بر این اساس پرسش اصلی اینست که چه منابعی شرکت را قادر می سازد که فعالیتهای خود را به موقع دنبال کند و برای ایجاد تعادل بین انعطاف پذیری و کارایی در نتیجه داشتن بهترین عملکرد، این منابع کمیاب چگونه باید تخصیص داده شوند.
۳-۴ فرضیه های تحقیق
فرض موازنه بین انعطافپذیری و کارآیی یکی از بادوامترین عقاید در ادبیات مدیریت بنگاهها است. دو دیدگاه متضاد در رابطه با چنین موازنهای وجود دارد. دیدگاه اول بحث می کند که ممکن است انعطافپذیری تحت شرایط محیط متلاطم، تحقیقات سازمانی ریسکدار را تسهیل کند، بنابراین باعث افزایش عملکرد می شود. دیدگاه دوم بیان می کند که ذخیره کردن منابع باعث عدم کارآیی می شود و به عملکرد صدمه میزند (Tan &Peng 2003). به عبارت دیگر سرمایه گذاری در انعطافپذیری مستلزم این است که شرکت منابع مازاد داشته باشد (March 1958) و این منابع مازاد کارآیی را کاهش دهد.
پفر وسالانسیک معتقدند که سازمانهایی می توانند بر نیازهای محیط پرتلاطم فائق آیند که انعطاف پذیری کافی داشته باشند.چنین انعطاف پذیری ممکن است در طول دوره هایی از آشفتگی محیطی بسیار مهمتر باشد ((D’Aveni1994;Meyer1982.این جمله بطور تلویحی بیان میکند همه منابع ظرفیت ایجاد انعطافپذیری را ندارندو فقط منابعی که نسبتا نقدهستندمی توانند انعطاف پذیری استراتژیک را تامین کنند.ما باید انتظار داشته باشیم که دیگر منابع به همان اندازه انعطاف پذیری استراتژیک ایجاد کنند.ویلیامسون [۴۱]بر این باوراست که منابع مشخصی مثل موجودی کالا که کاملا مورد مصرف قرار نگرفته اندولی جز عناصر تولیدی به حساب می آیند،بدلیل هزینه های تبدیل نمی توانند بسرعت با هدف انعطاف پذیری استراتژیک به کار گرفته شوند.به عبارت دیگر منابع نقد تر که مشهود و در دسترس هستند بیشتر احتمال داردکه کاربرد ناگهانی بعنوان هزینه یا سرمایه گذاری داشته باشد(Sanchez1995,Bourgeois1981,Singh1986) .
<p><strong>ماه نخشب</strong><br />حالا/ ماهک نخشب گستاخ و رها/ میخیزد از چاه/ به تاب میشود بی تاب/ درماندابهای تُنک (همان: ۴۱۵)<br /><strong>آدم و حوّا</strong><br />و یاس/ که از جان بامداد و بوی خوشِ ژرف تنزیلی/ بالایی مییافت و/ یکسان از لبان آدم و حوّا/ تبسّمی به نشان دلاویزی خویش میچید/ تنها و آیهای غریب و لبخندی خشک ماند (همان:۱۱۴)<br /><strong>لیلی</strong><br />رفتارهای تابانه گپهای لیل و لیلی (همان:۱۸۶)<br /><strong>کتایون</strong><br />از لبخندِ تو مپرس/ کتایون بیدار را مانَد/ دور از دیارو/ روبریار (همان:۳۱۲)<br />م.موید از بین شخصیتهای شاهنامه، به سیاوش توجهی ویژه نشان میدهد. او کتاب سیمابهای سیمین خود را در وصف سیمین دانشور سروده است. داستان سووشون دانشور که در سوگ سیاوش نوشته شده بسیار معروف است شاید ا<p>در محصولات بدون گلوتن که عملا نباید از آرد گندم استفاده شوند، آرد گندم حذف شده و از نشاسته آن ( گندم ) و یا اینکه از آردهای جایگزین که فاقد گلو
برگزاری جلسات و سمینارهای موثر در زمینه تسهیم دانش
تدوین دستورالعمل های حرفه ای برای تسهیم دانش و تجربه کارکنان
دعوت از افراد متخصص و باتجربه و حتی بازنشستگان سازمان به شکل مستمر، به منظور استفاده از دانش وتجربه آن ها
ارائه راهکار جهت تقویت تعاملات اجتماعی و حرفه ای کارکنان
۵-۶ - پیشنهاد به سایر محققین
انجام تحقیق در جامعه آماری بزرگتر به منظور درک بهتر روابط میان متغیر ها
تحقیقات آینده می توانند تغییرات مختلفی را که در طی زمان در زمینه سرمایه روا نشناختی، توانمندسازی روان شناختی، و رفتار شهروندی سازمانی روی می دهد به طور طولی بررسی کنند.
انجام تحقیق در زمینه عوامل و متغیر های موثر در ایجاد و توسعه سرمایه روانشناختی و توانمندسازی روانشناختی
انجام تحقیقات بیشتری برای شناخت بهتر تأثیرات متغیرهای مختلف بر تسهیم دانش
بررسی میزان تاثیر هر یک از ابعاد متغیر توانمندسازی روانشناختی بر تسهیم دانش
بررسی میزان تاثیر هر یک از ابعاد متغیر سرمایه روانشناختی بر تسهیم دانش
منابع :
آقایار،سیروس.(۱۳۸۲ ). توانمندسازی روشی نوین در محیط رقابتی. ماهنامه تدبیر، شماره ۳۵ ،ص ۳۹-۲۸
احمدی ، سید علی اکبر و صالحی ، علی . ( ۱۳۹۱). مدیریت دانش. انتشارات دانشگاه پیام نور
اسکات، سینتا دی ؛ و ژافه ، دنیس تی. ( ۱۹۹۱ ) . تواناسازی کارکنان ،( ترجمه ی مهدی ایران نژاد پاریزی). کرج: مؤسسه ی تحقیقات و آموزش مدیریت.
اسلامی ،حسن. (۱۳۸۶) . رفتار شهروندی سازمانی . تدبیر شماره ۱۸۷ ،ص۷-۱
اورعی یزدانی، حمی. (۱۳۸۱) . نگرشی بر توانمندسازی.انتشارات مطالعات بازرگانی،تهران.
ایران زاده،سلیمان؛ بابائی هروی،صادق. ( ۱۳۸۹) .توانمندسازی کارکنان در سازمانهای نوین. انتشارات فروزش، تبریز
ایران نژاد پاریزی ، مهدی. ( ۱۳۷۸) . روش های تحقیق در علوم اجتماعی . تهران نشر مدیران
باواخانی ، آناهیتا .(۱۳۸۸). تاثیر فرهنگ سازمانی بر مدیریت دانش . نقد کتاب ماه (کلیات)، شماره ۱۴۱، ص ۴۲-۴۵
بلانچارد، کارلوس و راندولف.( ۱۹۹۶ ). مدیریت تواناسازی کارکنان. (ترجمه مهدی ایران نژاد).نشر مدیران، تهران.
پزشکی راد، غلامرضا ؛ علیزاده، ندا ؛ زمانی میاندشتی ، ناصر و شعبانعلی قمی، حسین. (۱۳۹۰). بررسی عوامل موثر بر تسهیم دانش . مجله بین المللی علوم و فنآوری کشاورزی. دوره ۱۳، شماره ۴، ص ۵۰۱-۴۹۱
پور سلطانی زرندی، حسین، امیرجی نقندر, رامین.(۱۳۹۲). ارتباط تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی معلمان تربیت بدنی شهر مشهد در سال ۱۳۹۰٫ نشریه مدیریت ورزشی، شماره ۱۶
جمشیدیان، عبدالرسول و فروهر ، محمد.( ۱۳۹۲). سرمایه روانشناختی سازمان، تحولی در مزیت رقابتی سرمایه انسانی . انتشارات آییژ
جواهری کامل،مهدی.( ۱۳۸۸) .تاثیر عدالت سازمانی،رابطه رهبر- عضو، اعتماد و توانمندسازی روانشناختی بر رفتارهای شهروندی سازمانی. دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس،سال ششم،.شماره ۲۴ ،صص ۷-۲۴
حسن زاده، رمضان. (۱۳۸۷). روش های تحقیق در علوم رفتاری . تهران: ساوالان ، چاپ ششم
حسینی، سید یعقوب.(۱۳۸۲). آمار ناپارامتریک ( روش تحقیق و نرم افزار آماری)spss10. انتشارات دانشگاه علامه طبابایی
خاطری،نسرین.( ۱۳۸۵ ). بررسی دیدگاه مدیران و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نسبت به برخورداری کارکنان از مولفه های توانمندسازی.پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
خاکی، غلامرضا.( ۱۳۷۸). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامهنویسی. تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مرکز تحقیقات علمی کشور؛ کانون انتشاراتی درایت، چاپ اول، ۴۳۰ص.
خلیفه سلطانی، حشمت ، والی ، فرزانه و صحت، سعید. (۱۳۹۳). تاثیر سرمایه روانشناختی مدیران بر بهبود عملکرد کارکنان: مطالعه در شرکت بیمه ملت شهر تهران. دوره ۹ شماره ۳۳ ص ۴۷-۶۸
خوئی نژاد، غلامرضا .(۱۳۸۰). روش های پژوهش در علـوم تربیتـی. تهـران:سـازمان مطالعـه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
دانایی فرد ، حسن ؛ خائف الهی ، احمد و حسینی ، سیدمجتبی .(۱۳۹۰). تاملی بر ارتقائ تسهیم دانش در پرتو رفتار شهروندی سازمانی. پژوهش های مدیریت عمومی ، سال چهارم ، شماره ۱۴، ص ۸۴-۶۳
دانایی فرد ، حسن و حسینی ، سیدمجتبی .(۱۳۹۱). تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر تسهیم دانش : مطالعه نقش میانجی فرهنگ سازمانی. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال هفتم، شماره۲۸ ، ص ۱۳۰-۱۰۹
داورپناه ، محمدرضا. (۱۳۸۲). مدیریت دانش ، عاملی راهبردی برای توسعه سازمانی .کتابداری و اطلاع رسانی،دوره ۶، شماره ۴
دلاور، علی. ( ۱۳۸۳). کاربرد آمار در کامپیوتر به زبان ساده (SPSS) .انتشارات دواوین
دلاور،علی.( ۱۳۸۳ ).روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی.نشر ویرایش، ص ۲۱۹
دنیس، ت.( ۱۳۸۴ ). مهارتهای مدیریت برتر: توانمندسازی زمینه ای برای مدیریت توانمند. ترجمه بهزاد رمضانی.نشر نی،تهران.
رحمان سرشت ، حسین و شیخی، نرگس. (۱۳۹۳).نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در اثرگذاری عوامل نگرش شغلی بر تسهیم دانش. دوره ۶ ، شماره ۳ ،ص ۴۸۱-۵۰۲
رضایی کلیدبری،حمیدرضا و باقر سلیمی ،سعید .(۱۳۸۷). نقش عدالت سازمانی در تقویت رفتار شهروندی سازمانی.
رمزدن، پ.( ۱۹۹۷ ).یادگیری رهبری در آموزش عالی(ترجمه ی عبدالرحیم نوه ابراهیم) .دانشگاه علوم پایه دامغان و موسسه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی.
ساروخانی، باقر.( ۱۳۸۲).روشهای تحقیق در علوم اجتماعی: بینشها و فنون، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ اول، ۵۴۴ ص.
سبحانی نژاد، مهدی؛ یوزباشی، علیرضا؛ شاطری، کریم. ( ۱۳۸۹).رفتارشهروندی سازمانی مبانی نظری، همبسته ها و ابزارهای سنجش. تهران،موسسه نشر یسطرون، چاپ اول.
سرمد، زهره. بازرگان، عباس و حجازی، الهه.( ۱۳۸۰ ). روش های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ پنجم، انتشارات آگاه، ص ۱۰۲
سکاران، اوما.( ۱۳۸۱ ). روش های تحقیق در مدیریت. مترجم؛ محمد صائبی و محمود شیرازی. تهران موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، ص۲۹۴-۲۹۵
سلیمی، قاسم ، کشاورزی ، فهیمه و حیدری، الهام .( ۱۳۹۳). مطالعه تجربی توانمندسازی روانشناختی و بلوغ رفتار تسهیم دانش دانشجویان دکتری دانشگاه شیراز. فصلنامه علمی-پژوهشی رهسافتی نو در مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت . سال پنجم، شماره ۳، ص ۱-۲۲
شارع پور، محمود. (۱۳۸۰). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. نامه انجمن جامعه شناسی. تهران. نشر کلمه.
شرکت مشاوران توسعه آینده.(۱۳۸۵).مدیریت دانش ( مفاهیم ، تجربه ها و پیاده سازی).
طاهری، سید محمود و ماشین چی ، ماشاءلله.(۱۳۸۷). مقدمه ای بر احتمال و آمار فازی.نشر دانشگاه شهید باهنر(کرمان)
علی پور، درویشی.(۱۳۹۰). ارائه مدل عوامل موثر بر تسهیم دانش گروه های آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی. مجله مدیریت فنآوری اطلاعات دوره ۴، شماره ۱۰ ، ص ۱۱۶-۹۱
تن می باشد استفاده می شود( غلات فاقد گلوتن) .<br />از این محصولات نمی توان انتظار کیفی در حد معمول داشت ولی نیاز مصرف کننده را تامین میکند .<br />مواد جایگزین به جای مواد اولیه اصلی در فرمول استاندارد:<br />در این پژوهش ارد گندم به کلی حذف شده و از نشاسته نیز با توجه به نتایج پژوهش های گذشته و عدم حصول کیفیت صرف نظر شده است، و از ارد برنج(به علت فقدان گلوتن) برای جایگزینی با ارد گندم استفاده شده است.<br /><a href="https://nefo.ir/"><img class="alignnone wp-image-64″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-11.png” alt="مقاله - پروژه” width="328″ height="103″ /></a><br /><strong>۱-۶ برنج</strong><br />برنج گیاهی یکساله از خانواده گرامینه<sup>[۴۱]</sup> و از جنس اوریاز ستیوا - ال<sup>[۴۲]</sup> می باشد و بعد از گندم مهمترین محصول زراعی به حساب می آید.(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />در بین غلات موجود در دنیا برنج ، تنها غله ای است که فقط به عنوان غذای انسان کشت می شود . این گیاه سرشار ازمواد نشاسته ای است اما میزان پروتئین و چربی ان کم است . .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />برنج از ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در شمال کشور تایلند کشت می گردیده است. سپس به چین ، هندوستان ، ایران و خاورنزدیک و ازآنجا به جنوب اروپا رفته و در قرن ۱۷ کشت برنج در شمال و جنوب امریکا متداول گردید. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br /><strong>۱-۶-۱ ارزش تغذیه ای برنج</strong><br />قسمت عمده دانه برنج را کربوهیدرات ها تشکیل داده اند که قسمت بیشتر ان نشاسته می باشد و این مواد بیشتر در اندوسپرم قرار دارند .<br />از دیگر ترکیبات برنج مواد پروتئینی وترکیبات چربی ، مواد معدنی و و یتامین ها<br />می باشد .پس از نشاسته،پروتئین مهمترین ترکیب شیمیایی برنج به شمار می رود، میزان ان با توجه به فرایند برنج اسیاب شده از ۵ تا ۱۰ درصد متفاوت می با شد. قسمت اعظم پروتئین برنج از نوع گلوتنین می باشد.کیفیت پروتئین از نقطه نظر تغذ یه ای اهمیت زیادی دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />۱۷نوع اسید امینه در پروتئین برنج وجود دارد که شامل تمامی اسید های امینه ضروری می باشد. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />برنج دارای مقداری چربی است که بیشتر ان در موقع اسیاب کردن همراه جوانه وپوسته حذف می گردد،وجود چربی در برنج باعث کاهش دوام ان می گردد ولی به دلیل جدا شدن ان بهنگام اسیاب کردن دوام برنج اسیا ب شده بیشتر از برنج اسیاب نشده است. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />ترکیبات دیگری در برنج موجود است که شامل قند ها ،همی سلولز،فیبر ،مواد معدنی ،اسید امینه های ازاد ،اسید های چرب با زنجیر کوتاه ،ترکیبات فسفر(مخصوصا به صورت استر های اینوزیتول و اسید فسفریک ) انزیم ها و رنگدانه ها می باشند.<br />خاکستر برنج شامل املاح کلسیم ، اهن ،پتاسیم،منیزیم، گوگرد،فسفرو مقادیر بسیار جزئی از عناصر دیگر است. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />میزان هریک از این مواد در قسمت های مختلف دانه برنج متفاوت است.<br />در جدول ۱-۷ ارزش تغذیه ای برنج دانه بلند با پوست مشاهده می کنید .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)</p><p> </p><table><tbody><tr><td>ترکیبات</td><td>میزان</td></tr><tr><td>کربوهیدرات ( گرم )</td><td>۹۵/۷۵</td></tr><tr><td>قند ها ( گرم )</td><td>۱۲/۰</td></tr><tr><td>فیبر رژیمی ( گرم )</td><td>۳/۱</td></tr><tr><td>چربی ( گرم )</td><td>۶۶/۰</td></tr><tr><td>پروتئین ( گرم )</td><td>۱۳/۷</td></tr></tbody></table>ستفادهی موید از نام سیاوش به دلیل توجّهی است که سیمین دانشور به این نام داشته است.<br /><strong>۴-۲-۲-۱۱ </strong><strong>اقتباس</strong><br />«در اصل لغت به معنی پرتو نور و فروغ گرفتن است و در اصطلاح اهل ادب، آن است که حدیثی یا آیتی از کلام اللّه مجید یا بیت معروفی بگیرند و چنان در نظم و نثر بیاورند که معلوم باشد قصد اقتباس است نه سرقت و انتحال»(همایی،۲۳۹:۱۳۸۹).<br />اقتباس ایجاز در کلام است و آگاهی شاعر را از موضوعات مختلف نشان میدهد.اقتباس نوعی آشتی و تفاهم ساخت و محتوی است.<br />اقتباسهای اشعار م.موید بیشتر بر گرفته از آیات قرآن و احادیث است که طراوت و تازگی خاصی به شعرش بخشیده و معنویت اشعارش را دو چندان کرده است گویی شاعر دست مخاطب را گرفته و او را با خود از فرش به عرش برده و در بوستان گهر خیز قرآن به سیر و سلوک عرفانی پرداخته است.<br />مگر تو بازو بگشایی/ بر چشم آرام و فروتن و آبی/ هلّلویاه/ پس/ به سوی تو چشمان خود را بر میافرازم آمین (م. مؤید،۱۷۳:۱۳۸۸)<br />اقتباس از کتاب زبور داوود- مزمور ۱۲۳ (به سوی تو چشمان خود را بر میافرازم که بر آسمانها جلوس فرمودهای)<br />به چشمهای غمگینِ شادمانِ آن بلندِ بلند/ که کوهی است پیر/ پیرو پیرتر و غمگین/ و بدانید که جز این نیست/ اموال تان و اولادتان فتنهاند (همان:۱۷۵)<br />اقتباس از سورهی انفال آیهی ۲۸ (و اعملوا انّما اموالکم و اولادکم فتنه)<br />و شبنم/ نوشداروی همیشه پگاهِ همیشه/ آمین/ به تحقیق آفریدیم انسان را در رنج آمین (همان:۱۷۵)<br />اشاره به سورهی بلد آیهی ۴ (لَقَد خلقنا الانسان فی کَبَد)<br />بسان آبی/ قدیسهای پایای بی فرجام/ ایستای رفتن و نرفتن/ همه چیز هلاک پذیر است مگر وجه او (همان:۱۷۷)<br />اقتباس از سوره قصص آیهی ۸۸ (لااله الّا هُوَ کلّ شیءٍ هالک الّا وجهه)<br />و شکست استخوان/ و سپری شدنِ جوان سیاه گیسو/ سست شد استخوان از من و شعلهور شد سر از پیری (همان:۱۷۸)<br />اقتباس از سورهی مریم آیه ۴ (قال ربّ انی و هن العظم منّی و اشتعل الرأس شیبا)<br />آن جا/ خداوند ارمیا را فرمود: ای ارمیا چه میبینی؟ گفتم: شاخهای از درخت بادام./ خداوند مرا گفت: نیکو دیدی زیرا که من بر کلام خود دیده بانی میکنم تا آن را به انجام رسانم (همان:۳۸۴)<br />اقتباس از عهد عتیق/ کتاب ارمیا/ ۱۱<br /><strong>۴-۲-۳ </strong><strong>سطح فکری</strong><strong> (Philosophical Level)</strong><br />زبان نه تنها سبکها را به هم نزدیک میکند بلکه اندیشههای نزدیک به هم میتوانند سبکهای مشابه تولید کنند. وجود منظومههای عرفانی و حماسی مشابه در یک دوره و یا حتی در دورههای مختلف این مسئله را آشکار میکند و نشان میدهد که چگونه سطح فکری آثار میتوانند به هم نزدیک شوند با این وجود، سطح فکری جزر و مدهای اندیشهی هنرمند یا شاعر را بهتر نشان میدهد. بررسی سطح فکری هر اثر از یک نظر حسّاستر از سطوح دیگر است زیرا سطح فکری هر اثر واکنشهای صریحتری نسبت به سبک و روشهای دیگر نشان میدهد. به عنوان مثال : در سبک خراسانی، اگر چه شاعران در تولید و گسترش این سبک، ویژگیهای زبانی و ادبی خاص را میپذیرند؛ امّا از نظر فکری میتوانند بسیار دور از هم باشند. در بررسی یک اثر از لحاظ فکری مسائلی همچون، درونگرا یا برونگرا بودن، بدبین یا خوش بین بودن نویسنده، عشق گرا یا عقل گرا بودن، غم گرا یا شادی گرا بودن و تلقّی شاعر به جهان و زندگی، عشق و مرگ مطرح میشود.<br />زبان، ساخت خود را از اندیشه میگیرد. جهان بینی و نوع نگرش، زاویهی دیدی به شاعر میدهد و این زاویهی دید جهان او را ساخت و سبک ویژه میبخشد. سبک اندیشه همیشه سبک زبان را مشخّص میکند به همین دلیل است که در طول تاریخ، نظریه پردازی برای سبک و سبک شناسی همیشه نوع نگرش و جهان بینی هنرمند مورد توجّه بوده است.<br /><a href="https://feko.ir/"><img class="alignnone wp-image-69″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-3.png” alt="پایان نامه - مقاله - پروژه” width="321″ height="108″ /></a><br /><strong>۴-۲-۳-۱ </strong><strong>اشعار م. مویّد و نوع نگرش او به جهان</strong><br />اوّلین مسئلهای که باید در نوع نگرش م.مویّد مورد توجّه قرار گیرد این است که اشعارش متعلّق به چه دورهای است. او شاعر معاصر است و سبک شعری او برگرفته از موج نوی شعر نوین است. بیگمان نوع بودن شاعر در جهان و دورهای که در آن زندگی میکند نه تنها اندیشهی او را شکل میدهد بلکه فرمهای بیانی و زبانی او را نیز تعیین میکند. م. مؤید در شمار شاعران موج نو به حساب میآید. برخی از شاخصههای شعریاش، او را نسبت به سایر موج نوییها متمایز میسازد. اهمیت ویژهی او به فرم، ساختار، زبان، اسطورهها و نیز توجّه به تنالیته ی کلمات و بهره جستن از استعاره و تشبیه و کنایه جهت خلق واقعیاتی نو از مفاهیمی مستعمل مجموعه شعرش را برجسته کرده است.<br />م.مویّد واژهی «چشم» را ۱۴۳ بار در مجموعه شعر «نرگسِ هنوز» به کار برده است، همچنین او واژهی قلب و دل را ۷۷ بار در این مجموعه تکرار کرده است. شاید این مسئله نشانگر نوع نگاه او با چشم سر و همچنین چشم دل به جهان باشد. او هوشمندانه با چشم سر همه پدیدههای خدادادی را مینگرد و با چشم دل به آنها میاندیشد و حضور خالقی مقتدر را بر آنها مسلّط میبیند.<br />- آن چه میماند/ گفتار مطلق است در سکوت مطلق/ چشم تو و چشم تو/ به روی خویش لبخند میزنی/ به شماری یک/ چشم تو با چشم تو/ این که من است و چشم توست/ با/ خویشتن که تو چشم است و من است/ و دیگر من نیست (همان: ۱۹۲)<br />با باد دلاویز میشود/ برهوت/ با باد/ دل/ آویز/ این همه پیراهن سپید/ شکافای شب خرّم تابستان (همان: ۱۸۳)<br />سطح فکری و اندیشگانی اشعار م.مؤید، دارای نظم منسجم و ساختارمند است و بافت زبانی اشعار او گاه یادآور زبان فروغ است و گاهی زبان رویایی و احمدی را تداعی میکند.امّا وجه غالب، تلفیق لحن نثر گذشتههای دور با زبان شعر امروز است که از فیلتر ذهن شاعر گذشته و فضایی کاملاً انحصاری به شعرهای او بخشیده است. زبان شعر مؤید، زبانی خود بسنده است، چندان که دایرهی واژگانی شاعر، بیشتر محصول خلّاقیت و آفرینش اوست تا انباشتههایی که در فرایند مطالعه یا تأثیرپذیریها، گرد آمده باشد. معماری تصاویر اشعار مؤید حکایت از تسلّط او به شعر کهن و توانمندی خاقانی وار شاعر به شعر دارد. میتوان گفت جهان شعر مؤید و زبان آوری و واژه آفرینی او بی شباهت به جهان شعری خاقانی نیست با این تفاوت اساسی که، بنیهی معنایی شعر خاقانی را با دایره المعارفی از علوم متفاوت باید کشف کرد؛ حال آن که شعر م.مؤید بیانی خود بسنده و خود ارجاع دارد و این قیاس، تنها از بُعد تکنیکِ خلقِ واژگانتازه قابل طرح است. حضور تصاویر شاعرانهی م.مؤیّد به برخورد قناعت آمیز شاعر با واژگان اشاره دارد که به «ایجاز» می انجامد. بیان موجز مشخصهی شعر همهی شاعران خلّاق است.<br /><strong>۴-۲-۳-۲ </strong><strong>برون گرایی</strong><br />اگر بخواهیم آثار م.مؤیّد را از منظر درون گرایی و برون گرایی مورد بررسی قرار دهیم بی شک باید به جنبهی برون گرایی او بیشتر توجّه کنیم. او در اشعارش به جنبهی درون گرایی و ذهنی هم توجّهی خاص نشان میدهد. امّا برون گراییاش بر درون گرایی او ارجحیت دارد. عناصر طبیعی در اشعارش موج میزند. او به واقعیت مدرنی از شعر سپید رسیده است. مؤیّد توانسته موقعیت واژگان را به خوبی درک کند. او آموخته که هر واژه میتواند بیش از یک معنا داشته باشد و این توان را به دست آورده است که با وسعتهای معنایی هر واژه بازی کند. مؤیّد از وسعت واژگان کمک میگیرد تا آنچه در درون او نهفته است را به شکل برونی و عینی به نمایش همگان بگذارد. رسالت شاعر در این است که با واژگان شعرش بیشترین معناها را بیافریند، در واقع او از استعداد و ظرفیتهایی که هر واژه میتواند داشته باشد به سادگی گذر نمیکند بلکه به نوعی آنها را باور میکند و از این طریق است که توانسته از زبان روزمره فاصله بگیرد. وجود مظاهر طبیعت آنقدر با بسامد بالایی در اشعار مؤیّد به کار رفته که به یقین میتوان او را از شاعران برونگرا به حساب آورد هر چند که ردّپای درون گرایی نیز در آثارش هویداست.<br />اصطلاحاتی همچون باران، شب، روز، آب، باد، خاک، خورشید، صبح، آفتاب، ماه، دریا، آسمان، گل، جهان، تابستان، زمستان و … در مجموعه نرگس هنوز جزء موتیفهای زبانی و فکری شاعر و جزء واژگان برونگرا هستند.<br /><strong>۴-۲-۳-۳ </strong><strong>تقدیر و جبرگرایی</strong><br />تقدیر به معنای اندازه و تعیین قدر و مقدار است و تقدیرگرایی از مسائل دیرینهای است که در تمام تمدّنها به صورت یک مسألهی بارز مطرح بوده و علاقهی نوع انسانها به سوی آن کشیده شده است. از لحاظ فلسفی، تقدیرگرایی با مفاهیمی مانند جبرگرایی، شکست باوری و قضا و قدر تفاوت دارد. و از نظر عرفانی تقدیر از طرف حق، هدایت است و کسی که ترک تدبیر کند به تقدیر راضی شود. «نقطهی مقابل آن، جبرگرایی و سلب مسئولیت از انسان است که به معنای نفی مهمترین ویژگی انسان و پوچی و بیهودگی هر نظام تربیتی و اخلاقی و حقوقی و از جمله نظام تشریعی اسلام است. زیرا در صورتی که انسان، اختیاری در انجام کارهایش نداشته باشد دیگر جایی برای وظیفه و تکلیف و امر و نهی و پاداش و کیفر باقی نخواهد ماند، بلکه مستلزم پوچی و بی هدف بودن نظام تکوین نیز میباشد و در صورتی که انسان اختیار و مسئولیتی نداشته باشد شایستهی دریافت پاداش و نعمتهای جاودانی و رضوان الهی نخواهد شد و هدف آفرینش، نقض خواهد گردید» (مصباح یزدی، ۱۳۸۴: ۱۴۴).<br />اگر بخواهیم اشعار م.مویّد را از دیدگاه تقدیرگرایی و جبرگرایی بسنجیم با توجّه به واژگان به کار رفته در اشعارش و عدم حضور واژگانی چون تقدیر، طالع، جبر، بخت، قضا و قدر نه میتوان او را شاعری تقدیرگرا و نه جبرگرا دانست و باید او را شاعری میانه رو و متعادل فرض کرد که راه احتیاط و محافظه کارانه را در پیش گرفته و به عنوان شاعری میانه رو شناخته شده است.<br /><strong>۴-۲-۳-۴ </strong><strong>عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار م. مویّد</strong><br />یکی از باورهای بنیادین عارفان و صوفیان این است که «علم عشق در دفتر نباشد» و آنچه راهرو و سالک میخواهد و میجوید، نه از راه علم و عقل و نه با شیوهی اندیشه و استدلال که تنها از راه دل پیراسته و با شیوهی شهود و مکاشفه به دست میآید و از این جاست که نه تنها عارفان و صوفیان راهی جز راه عالمان و فیلسوفان بر میگزینند، که راه و رسم آنان را با طنز و طعنه یاد میکنند. عقل اگرچه شریفترین مخلوق خداوند بوده لیکن در ادبیات صوفیانهی فارسی اغلب زیردست محبّت و عشق قرار داده شده است و حتّی ضدّ آن به شمار آمده و مورد مذمّت واقع شده است. یکی از دلایل اینکه عشق را جنون نامیدهاند، ناسازگاری آن با عقل است. به نظر غالب ادبا، عشقِ جسمانی مخالف و متّضاد عقل است و به نظر غالب عرفا نیز عشق معنوی و الهی فراتر از عقل است و عقل از ادراک آن درمانده است. اگرچه در اشعار م.مویّد کاربرد واژگانی همچون عقل و عشق نسبت به باران، چشم ،آب، آسمان، گل و … دارای بسامد بالایی نیستند ولی پر واضح است که با اندکی تأمّل در کاربرد واژگانی او راحت میتوان پی به عشق گرایی او برد و آثار عقل ستیزی را در اشعارش مشاهده کرد.<br />م.مویّد روایت گری است که با حفظ فاصلهی چشم گیر از بیان روایی ملموس، کوشیده است با آمیزهای از فلسفه و عرفان شعر بیافریند و حُسن اشعارش نیز این است که به رغم دارا بودن فضای ایدئولوژیک و تهمایههای فلسفی، توانسته است شعر به شکل مطلق باقی بماند. زبانِ خاصّ این شاعر حالتی پریمیتیو (Preimitive) را القا میکند و همین حالت بدوی بودن زبان، شعرش را «صمیمانهی غیر صمیمی» جلوه میدهد. همانطور که استراوینسکی میگوید: «صمیمانهی غیر صمیمی بودن، بهتر از بیخود صمیمی بودن است». م.مویّد از معدود شاعرانی است که اشعارش میتواند ذهنیت مخاطبان را ارتقا ببخشد و چیزی به داشتههای ادبی ذهنشان بیفزاید. او اصولاً به دنبال بیان ستایش انگیز در شعرش نیست و سرودههایش فوران بیتابیهای ویژهای است که برای ورود به قلمرو آن باید با کدها و کلیدواژههایش ارتباط برقرار کرد. بیشتر اشعار م.مویّد نگاه معنوی آشنایی دارد و درون مایههای بیشتر اشعارش، متأثّر از عرفان وحدت وجودی است و حتّی برخی شعرها، با اشارهای که به آیات و احادیث میکند وجهای مذهبی به خود میگیرد. امّا خلاقیّت در بافتهای ارگانیک اشعارش، نگاه ایدئولوژیک او را تحتالشّعاع برجستگیهای شعری متن قرار داده است. شاعر گاه چنان غرق معنویت شعر است که قسمت عمدهی برخی از سرودههایش را در بیخویشیها رها میکند و آن چه میآفریند بی شباهت به «شطحیات» بعضی عرفای گذشته نیست.<br /><strong>۴-۳ </strong><strong>بررسی سبک شناختی اشعار فرامرز محمّدی پور</strong><br />در این بخش به بررسی سبک شناختی دو مجموعه شعر محمدی پور به نامهای «دلم را بخشیدم به دریا» و «پیشانی بهار» میپردازیم از طرفی چون اشعار این دو مجموعه کوتاه بوده ابتدا، اشعار را در ذیل آورده تا نقد و بررسی آن آسانتر صورت گیرد.<br /><strong>الف- اشعار مجموعهی «دلم را بخشیدم به دریا</strong><strong>»</strong><br /><strong>شهود</strong><br />باد میخواند / باران مینویسد / زمین دفتر عاشقانههاست / و خدا زیباست / خوابم نمیبرد / وقتی مثل ماه فکر میکنم / خدا - بامن / من- تا خدا / و ناگهان شعر …<br />(محمّدی پور،۱۱:۱۳۸۶)<br /><strong>نکته</strong><br />شاعر شدم / که حسود نباشم / بهار فصل دانایی است / و خوشدلی / خورشیدی / که سرنوشت سطرهای سیاهم را / رنگین کمان مینویسد.(همان:۱۲)<br /><strong>تماشا</strong></p>
<p><strong>ماه نخشب</strong><br />حالا/ ماهک نخشب گستاخ و رها/ میخیزد از چاه/ به تاب میشود بی تاب/ درماندابهای تُنک (همان: ۴۱۵)<br /><strong>آدم و حوّا</strong><br />و یاس/ که از جان بامداد و بوی خوشِ ژرف تنزیلی/ بالایی مییافت و/ یکسان از لبان آدم و حوّا/ تبسّمی به نشان دلاویزی خویش میچید/ تنها و آیهای غریب و لبخندی خشک ماند (همان:۱۱۴)<br /><strong>لیلی</strong><br />رفتارهای تابانه گپهای لیل و لیلی (همان:۱۸۶)<br /><strong>کتایون</strong><br />از لبخندِ تو مپرس/ کتایون بیدار را مانَد/ دور از دیارو/ روبریار (همان:۳۱۲)<br />م.موید از بین شخصیتهای شاهنامه، به سیاوش توجهی ویژه نشان میدهد. او کتاب سیمابهای سیمین خود را در وصف سیمین دانشور سروده است. داستان سووشون دانشور که در سوگ سیاوش نوشته شده بسیار معروف است شاید ا<p>در محصولات بدون گلوتن که عملا نباید از آرد گندم استفاده شوند، آرد گندم حذف شده و از نشاسته آن ( گندم ) و یا اینکه از آردهای جایگزین که فاقد گلو
شرکت فایرست ویو، ابزاری را برای سنجش آمادگی در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری توسعه داده است. در این ابزار هشت عامل را مورد سنجش قرار داده و بر اساس آن میزان آمادگی ساز
شرکت فایرست ویو، ابزاری را برای سنجش آمادگی در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری توسعه داده است. در این ابزار هشت عامل را مورد سنجش قرار داده و بر اساس آن میزان آمادگی سازمان را در این حوزه میسنجد. همان طور که در شکل زیر هم مشخص است این حوزههاعبارتاند از: شناسایی مشتریان، استراتژی، اهداف سازمانی، شناخت ذینفعان، فرآیند، فناوری، بهکارگیری و سنجش.
شکل ۲-۸- مدل First Wave(http://www.first Wave.net)
شرکت مشاورهای ACCPAC ابزاری را برای سنجش آمادگی مدیرت ارتباط با مشتری توسعه داده است که در آن بر اساس چهار مورد مراقبت از مشتری، بازاریابی، اتوماسیون نیروی فروش و نیز سؤالاتی در مورد کل سازمان آمادگی در این زمینه را مورد سنجش قرار میدهد (http://www.first Wave.net).
۲-۲۶-۶- مدل شرکت TGO
شرکت مشاوره TGO که در زمینه پیادهسازیسیستمهای مدیریت ارتباط با مشتری و ERP فعالیت میکند، ابزاری را توسعه داده است که بر اساس حوزههای زیر آمادگی سازمان در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری را میسنجد:
منابع لازم برای اجرای مدیریت ارتباط با مشتری
اهداف سازمانی
فلسفه مدیریت ارتباط با مشتری در سازمان
میزان تجربه در موارد مواجهه با مشتری
زیرساخت فناوری اطلاعات
آموزش
پشتیبانی نرمافزار
سنجش نتایج
پیشبینی آینده (http://www.tgo.ca).
۲-۲۶-۷- مدل شرکت Atfocus
شرکت Atfocus نیز برای سنجش میزان آمادگی سازمان در حوزه مدیریت ارتباط با مشتری، پرسشنامهای طراحی کرده است که این ابزار عوامل زیر را مورد توجه قرار داده است:
موقعیتیابی استراتژیک
اثربخشی و کارایی عملیات
مدیریت عملکرد (http://www.atfocus.ca).
۲-۲۶-۸- مدل پاین و فرو[۳۳]
پاین و فرو در سال ۲۰۰۵ طی یک هم اندیشی با متخصصان باتجربه در زمینه اجرای مدیریت ارتباط با مشتری و فناوری اطلاعات، فرآیندهای بین وظیفهای خاصی را برای مدیریت ارتباط با مشتری تعریف کردند که شامل: ۱- توسعه استراتژی ۲- ایجاد ارزش ۳- ادغام بین کانالها ۴- مدیریت اطلاعات ارزیابی عملکرد، هست. بر مبنای همین دیدگاه این محققان مدلی را برای مدیریت ارتباط با مشتری ارائه کردند که دارای دو بعد اصلی میباشد که شامل چهار مؤلفه کلیدی اجرای مدیریت ارتباط با مشتری و پنج فرآیند بین وظیفهای[۳۴] مدیریت ارتباط با مشتری میشود، که در شکل زیر نشان داده شده است (سید جوادین، ۱۳۸۶، ص ۴).
شکل ۲-۹- مدل پاین و فرو (سید جوادین، ۱۳۸۶، ص ۱۳)
۲-۲۶-۹- مدل سنجش قابلیت CRM (CRM - CA)
گروه متا[۳۵] که یکی از شرکتهای معتبر در زمینه مشاوره و تحقیقات CRM است مدلی برای سنجش قابلیتهایCRM (CRM-CA) توسعه داده است که دو جنبه زیر را بررسی میکند:
۱- آمادگی (درجه آمادگی برای اجرای برنامههایCRM)
۲- بلوغ (درجه ثبات برای اجرای فرآیندها و برنامههایCRM)
هدف از این ابزار، پیشبینی نقاط ضعف برنامه CRM و تسهیل نمودن استراتژی کاهش ریسک در زمینه برنامه ریزی و بودجهبندی برنامه CRM است. این مدل بررسی میکند که یک سازمان بر اساس فرآیندهای استانداردشده و قابلاستفاده مجدد، مشروعیت[۳۶]، ارگانیک شرکت، مقدار تعهّد و یکپارچگی فرآیندهایCRM کجا واقع شده است. این روش به طور عمده بر روی فرآیندهای داخلی و قابل پیشبینی بودن فرآیندها و نتایجشان متمرکز است و کمتر بر محتوا و اثرات فعالیتها و قابلیتهایCRM در بازاریابی، فروش و خدمات به مشتری تکیه کرده است (خانلری، ۱۳۸۵).
۲-۲۶-۱۰- مدل بلوغ مدیریت ارتباط با مشتری گارتنر[۳۷]
مؤسسه تحقیقات گارتنر برای تدوین مدلی جهت سنجش بلوغ CRM، هشت صفت مختلف را مورد بررسی قرار داده است. این شرکت با استفاده از مدل های دیگر و نیز با بهرهگیری از تجزیه و تحلیلهای موردی، بلوغ CRMشرکتها را رتبهبندی نموده است. مدل مذکور، هشت عامل اساسی را برای موفقیت در زمینه CRM در نظر میگیرد. این عوامل عبارتند از: (خانلری، ۱۳۸۵)
۱- چشمانداز CRM | ۵- فرآیندها |
۲- استراتژی CRM | ۶- اطلاعات |
۳- تعامل پیوسته با مشتریان ارزشمند | ۷- تکنولوژی |
۴- مشارکت سازمانی |
مان را در این حوزه میسنجد. همان طور که در شکل زیر هم مشخص است این حوزههاعبارتاند از: شناسایی مشتریان، استراتژی، اهداف سازمانی، شناخت ذینفعان، فرایند، فناوری، بهکارگیری و سنجش.
شکل ۲-۸- مدل First Wave(http://www.first Wave.net)
شرکت مشاورهای ACCPAC ابزاری را برای سنجش آمادگی مدیرت ارتباط با مشتری توسعه داده است که در آن بر اساس چهار مورد مراقبت از مشتری، بازاریابی، اتوماسیون نیروی فروش و نیز سؤالاتی در مورد کل سازمان آمادگی در این زمینه را مورد سنجش قرار میدهد (http://www.first Wave.net).
۲-۲۶-۶- مدل شرکت TGO
شرکت مشاوره TGO که در زمینه پیادهسازیسیستمهای مدیریت ارتباط با مشتری و ERP فعالیت میکند، ابزاری را توسعه داده است که بر اساس حوزههای زیر آمادگی سازمان در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری را میسنجد:
منابع لازم برای اجرای مدیریت ارتباط با مشتری
اهداف سازمانی
فلسفه مدیریت ارتباط با مشتری در سازمان
میزان تجربه در موارد مواجهه با مشتری
زیرساخت فناوری اطلاعات
آموزش
پشتیبانی نرمافزار
سنجش نتایج
پیشبینی آینده (http://www.tgo.ca).
۲-۲۶-۷- مدل شرکت Atfocus
شرکت Atfocus نیز برای سنجش میزان آمادگی سازمان در حوزه مدیریت ارتباط با مشتری، پرسشنامهای طراحی کرده است که این ابزار عوامل زیر را مورد توجه قرار داده است:
موقعیتیابی استراتژیک
اثربخشی و کارایی عملیات
مدیریت عملکرد (http://www.atfocus.ca).
۲-۲۶-۸- مدل پاین و فرو[۳۳]
پاین و فرو در سال ۲۰۰۵ طی یک هم اندیشی با متخصصان باتجربه در زمینه اجرای مدیریت ارتباط با مشتری و فناوری اطلاعات، فرآیندهای بین وظیفهای خاصی را برای مدیریت ارتباط با مشتری تعریف کردند که شامل: ۱- توسعه استراتژی ۲- ایجاد ارزش ۳- ادغام بین کانالها ۴- مدیریت اطلاعات ارزیابی عملکرد، هست. بر مبنای همین دیدگاه این محققان مدلی را برای مدیریت ارتباط با مشتری ارائه کردند که دارای دو بعد اصلی میباشد که شامل چهار مؤلفه کلیدی اجرای مدیریت ارتباط با مشتری و پنج فرایند بین وظیفهای[۳۴] مدیریت ارتباط با مشتری میشود، که در شکل زیر نشان داده شده است (سید جوادین، ۱۳۸۶، ص ۴).
شکل ۲-۹- مدل پاین و فرو (سید جوادین، ۱۳۸۶، ص ۱۳)
۲-۲۶-۹- مدل سنجش قابلیت CRM (CRM - CA)
گروه متا[۳۵] که یکی از شرکتهای معتبر در زمینه مشاوره و تحقیقات CRM است مدلی برای سنجش قابلیتهایCRM (CRM-CA) توسعه داده است که دو جنبه زیر را بررسی میکند:
۱- آمادگی (درجه آمادگی برای اجرای برنامههایCRM)
۲- بلوغ (درجه ثبات برای اجرای فرآیندها و برنامههایCRM)
هدف از این ابزار، پیشبینی نقاط ضعف برنامه CRM و تسهیل نمودن استراتژی کاهش ریسک در زمینه برنامه ریزی و بودجهبندی برنامه CRM است. این مدل بررسی میکند که یک سازمان بر اساس فرآیندهای استانداردشده و قابلاستفاده مجدد، مشروعیت[۳۶]، ارگانیک شرکت، مقدار تعهّد و یکپارچگی فرآیندهایCRM کجا واقع شده است. این روش به طور عمده بر روی فرآیندهای داخلی و قابل پیشبینی بودن فرآیندها و نتایجشان متمرکز است و کمتر بر محتوا و اثرات فعالیتها و قابلیتهایCRM در بازاریابی، فروش و خدمات به مشتری تکیه کرده است (خانلری، ۱۳۸۵).
۲-۲۶-۱۰- مدل بلوغ مدیریت ارتباط با مشتری گارتنر[۳۷]
مؤسسه تحقیقات گارتنر برای تدوین مدلی جهت سنجش بلوغ CRM، هشت صفت مختلف را مورد بررسی قرار داده است. این شرکت با بهره گرفتن از مدل های دیگر و نیز با بهرهگیری از تجزیه و تحلیلهای موردی، بلوغ CRMشرکتها را رتبهبندی نموده است. مدل مذکور، هشت عامل اساسی را برای موفقیت در زمینه CRM در نظر میگیرد. این عوامل عبارتند از: (خانلری، ۱۳۸۵)
۱- چشمانداز CRM | ۵- فرآیندها |
۲- استراتژی CRM | ۶- اطلاعات |
۳- تعامل پیوسته با مشتریان ارزشمند | ۷- تکنولوژی |
۴- مشارکت سازمانی |
تن می باشد استفاده می شود( غلات فاقد گلوتن) .<br />از این محصولات نمی توان انتظار کیفی در حد معمول داشت ولی نیاز مصرف کننده را تامین میکند .<br />مواد جایگزین به جای مواد اولیه اصلی در فرمول استاندارد:<br />در این پژوهش ارد گندم به کلی حذف شده و از نشاسته نیز با توجه به نتایج پژوهش های گذشته و عدم حصول کیفیت صرف نظر شده است، و از ارد برنج(به علت فقدان گلوتن) برای جایگزینی با ارد گندم استفاده شده است.<br /><a href="https://nefo.ir/"><img class="alignnone wp-image-64″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-11.png” alt="مقاله - پروژه” width="328″ height="103″ /></a><br /><strong>۱-۶ برنج</strong><br />برنج گیاهی یکساله از خانواده گرامینه<sup>[۴۱]</sup> و از جنس اوریاز ستیوا - ال<sup>[۴۲]</sup> می باشد و بعد از گندم مهمترین محصول زراعی به حساب می آید.(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />در بین غلات موجود در دنیا برنج ، تنها غله ای است که فقط به عنوان غذای انسان کشت می شود . این گیاه سرشار ازمواد نشاسته ای است اما میزان پروتئین و چربی ان کم است . .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />برنج از ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در شمال کشور تایلند کشت می گردیده است. سپس به چین ، هندوستان ، ایران و خاورنزدیک و ازآنجا به جنوب اروپا رفته و در قرن ۱۷ کشت برنج در شمال و جنوب امریکا متداول گردید. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br /><strong>۱-۶-۱ ارزش تغذیه ای برنج</strong><br />قسمت عمده دانه برنج را کربوهیدرات ها تشکیل داده اند که قسمت بیشتر ان نشاسته می باشد و این مواد بیشتر در اندوسپرم قرار دارند .<br />از دیگر ترکیبات برنج مواد پروتئینی وترکیبات چربی ، مواد معدنی و و یتامین ها<br />می باشد .پس از نشاسته،پروتئین مهمترین ترکیب شیمیایی برنج به شمار می رود، میزان ان با توجه به فرایند برنج اسیاب شده از ۵ تا ۱۰ درصد متفاوت می با شد. قسمت اعظم پروتئین برنج از نوع گلوتنین می باشد.کیفیت پروتئین از نقطه نظر تغذ یه ای اهمیت زیادی دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />۱۷نوع اسید امینه در پروتئین برنج وجود دارد که شامل تمامی اسید های امینه ضروری می باشد. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />برنج دارای مقداری چربی است که بیشتر ان در موقع اسیاب کردن همراه جوانه وپوسته حذف می گردد،وجود چربی در برنج باعث کاهش دوام ان می گردد ولی به دلیل جدا شدن ان بهنگام اسیاب کردن دوام برنج اسیا ب شده بیشتر از برنج اسیاب نشده است. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />ترکیبات دیگری در برنج موجود است که شامل قند ها ،همی سلولز،فیبر ،مواد معدنی ،اسید امینه های ازاد ،اسید های چرب با زنجیر کوتاه ،ترکیبات فسفر(مخصوصا به صورت استر های اینوزیتول و اسید فسفریک ) انزیم ها و رنگدانه ها می باشند.<br />خاکستر برنج شامل املاح کلسیم ، اهن ،پتاسیم،منیزیم، گوگرد،فسفرو مقادیر بسیار جزئی از عناصر دیگر است. .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)<br />میزان هریک از این مواد در قسمت های مختلف دانه برنج متفاوت است.<br />در جدول ۱-۷ ارزش تغذیه ای برنج دانه بلند با پوست مشاهده می کنید .(حسین عزیزی،زهرا هادیان، ۱۳۹۰)</p><p> </p><table><tbody><tr><td>ترکیبات</td><td>میزان</td></tr><tr><td>کربوهیدرات ( گرم )</td><td>۹۵/۷۵</td></tr><tr><td>قند ها ( گرم )</td><td>۱۲/۰</td></tr><tr><td>فیبر رژیمی ( گرم )</td><td>۳/۱</td></tr><tr><td>چربی ( گرم )</td><td>۶۶/۰</td></tr><tr><td>پروتئین ( گرم )</td><td>۱۳/۷</td></tr></tbody></table>ستفادهی موید از نام سیاوش به دلیل توجّهی است که سیمین دانشور به این نام داشته است.<br /><strong>۴-۲-۲-۱۱ </strong><strong>اقتباس</strong><br />«در اصل لغت به معنی پرتو نور و فروغ گرفتن است و در اصطلاح اهل ادب، آن است که حدیثی یا آیتی از کلام اللّه مجید یا بیت معروفی بگیرند و چنان در نظم و نثر بیاورند که معلوم باشد قصد اقتباس است نه سرقت و انتحال»(همایی،۲۳۹:۱۳۸۹).<br />اقتباس ایجاز در کلام است و آگاهی شاعر را از موضوعات مختلف نشان میدهد.اقتباس نوعی آشتی و تفاهم ساخت و محتوی است.<br />اقتباسهای اشعار م.موید بیشتر بر گرفته از آیات قرآن و احادیث است که طراوت و تازگی خاصی به شعرش بخشیده و معنویت اشعارش را دو چندان کرده است گویی شاعر دست مخاطب را گرفته و او را با خود از فرش به عرش برده و در بوستان گهر خیز قرآن به سیر و سلوک عرفانی پرداخته است.<br />مگر تو بازو بگشایی/ بر چشم آرام و فروتن و آبی/ هلّلویاه/ پس/ به سوی تو چشمان خود را بر میافرازم آمین (م. مؤید،۱۷۳:۱۳۸۸)<br />اقتباس از کتاب زبور داوود- مزمور ۱۲۳ (به سوی تو چشمان خود را بر میافرازم که بر آسمانها جلوس فرمودهای)<br />به چشمهای غمگینِ شادمانِ آن بلندِ بلند/ که کوهی است پیر/ پیرو پیرتر و غمگین/ و بدانید که جز این نیست/ اموال تان و اولادتان فتنهاند (همان:۱۷۵)<br />اقتباس از سورهی انفال آیهی ۲۸ (و اعملوا انّما اموالکم و اولادکم فتنه)<br />و شبنم/ نوشداروی همیشه پگاهِ همیشه/ آمین/ به تحقیق آفریدیم انسان را در رنج آمین (همان:۱۷۵)<br />اشاره به سورهی بلد آیهی ۴ (لَقَد خلقنا الانسان فی کَبَد)<br />بسان آبی/ قدیسهای پایای بی فرجام/ ایستای رفتن و نرفتن/ همه چیز هلاک پذیر است مگر وجه او (همان:۱۷۷)<br />اقتباس از سوره قصص آیهی ۸۸ (لااله الّا هُوَ کلّ شیءٍ هالک الّا وجهه)<br />و شکست استخوان/ و سپری شدنِ جوان سیاه گیسو/ سست شد استخوان از من و شعلهور شد سر از پیری (همان:۱۷۸)<br />اقتباس از سورهی مریم آیه ۴ (قال ربّ انی و هن العظم منّی و اشتعل الرأس شیبا)<br />آن جا/ خداوند ارمیا را فرمود: ای ارمیا چه میبینی؟ گفتم: شاخهای از درخت بادام./ خداوند مرا گفت: نیکو دیدی زیرا که من بر کلام خود دیده بانی میکنم تا آن را به انجام رسانم (همان:۳۸۴)<br />اقتباس از عهد عتیق/ کتاب ارمیا/ ۱۱<br /><strong>۴-۲-۳ </strong><strong>سطح فکری</strong><strong> (Philosophical Level)</strong><br />زبان نه تنها سبکها را به هم نزدیک میکند بلکه اندیشههای نزدیک به هم میتوانند سبکهای مشابه تولید کنند. وجود منظومههای عرفانی و حماسی مشابه در یک دوره و یا حتی در دورههای مختلف این مسئله را آشکار میکند و نشان میدهد که چگونه سطح فکری آثار میتوانند به هم نزدیک شوند با این وجود، سطح فکری جزر و مدهای اندیشهی هنرمند یا شاعر را بهتر نشان میدهد. بررسی سطح فکری هر اثر از یک نظر حسّاستر از سطوح دیگر است زیرا سطح فکری هر اثر واکنشهای صریحتری نسبت به سبک و روشهای دیگر نشان میدهد. به عنوان مثال : در سبک خراسانی، اگر چه شاعران در تولید و گسترش این سبک، ویژگیهای زبانی و ادبی خاص را میپذیرند؛ امّا از نظر فکری میتوانند بسیار دور از هم باشند. در بررسی یک اثر از لحاظ فکری مسائلی همچون، درونگرا یا برونگرا بودن، بدبین یا خوش بین بودن نویسنده، عشق گرا یا عقل گرا بودن، غم گرا یا شادی گرا بودن و تلقّی شاعر به جهان و زندگی، عشق و مرگ مطرح میشود.<br />زبان، ساخت خود را از اندیشه میگیرد. جهان بینی و نوع نگرش، زاویهی دیدی به شاعر میدهد و این زاویهی دید جهان او را ساخت و سبک ویژه میبخشد. سبک اندیشه همیشه سبک زبان را مشخّص میکند به همین دلیل است که در طول تاریخ، نظریه پردازی برای سبک و سبک شناسی همیشه نوع نگرش و جهان بینی هنرمند مورد توجّه بوده است.<br /><a href="https://feko.ir/"><img class="alignnone wp-image-69″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-3.png” alt="پایان نامه - مقاله - پروژه” width="321″ height="108″ /></a><br /><strong>۴-۲-۳-۱ </strong><strong>اشعار م. مویّد و نوع نگرش او به جهان</strong><br />اوّلین مسئلهای که باید در نوع نگرش م.مویّد مورد توجّه قرار گیرد این است که اشعارش متعلّق به چه دورهای است. او شاعر معاصر است و سبک شعری او برگرفته از موج نوی شعر نوین است. بیگمان نوع بودن شاعر در جهان و دورهای که در آن زندگی میکند نه تنها اندیشهی او را شکل میدهد بلکه فرمهای بیانی و زبانی او را نیز تعیین میکند. م. مؤید در شمار شاعران موج نو به حساب میآید. برخی از شاخصههای شعریاش، او را نسبت به سایر موج نوییها متمایز میسازد. اهمیت ویژهی او به فرم، ساختار، زبان، اسطورهها و نیز توجّه به تنالیته ی کلمات و بهره جستن از استعاره و تشبیه و کنایه جهت خلق واقعیاتی نو از مفاهیمی مستعمل مجموعه شعرش را برجسته کرده است.<br />م.مویّد واژهی «چشم» را ۱۴۳ بار در مجموعه شعر «نرگسِ هنوز» به کار برده است، همچنین او واژهی قلب و دل را ۷۷ بار در این مجموعه تکرار کرده است. شاید این مسئله نشانگر نوع نگاه او با چشم سر و همچنین چشم دل به جهان باشد. او هوشمندانه با چشم سر همه پدیدههای خدادادی را مینگرد و با چشم دل به آنها میاندیشد و حضور خالقی مقتدر را بر آنها مسلّط میبیند.<br />- آن چه میماند/ گفتار مطلق است در سکوت مطلق/ چشم تو و چشم تو/ به روی خویش لبخند میزنی/ به شماری یک/ چشم تو با چشم تو/ این که من است و چشم توست/ با/ خویشتن که تو چشم است و من است/ و دیگر من نیست (همان: ۱۹۲)<br />با باد دلاویز میشود/ برهوت/ با باد/ دل/ آویز/ این همه پیراهن سپید/ شکافای شب خرّم تابستان (همان: ۱۸۳)<br />سطح فکری و اندیشگانی اشعار م.مؤید، دارای نظم منسجم و ساختارمند است و بافت زبانی اشعار او گاه یادآور زبان فروغ است و گاهی زبان رویایی و احمدی را تداعی میکند.امّا وجه غالب، تلفیق لحن نثر گذشتههای دور با زبان شعر امروز است که از فیلتر ذهن شاعر گذشته و فضایی کاملاً انحصاری به شعرهای او بخشیده است. زبان شعر مؤید، زبانی خود بسنده است، چندان که دایرهی واژگانی شاعر، بیشتر محصول خلّاقیت و آفرینش اوست تا انباشتههایی که در فرایند مطالعه یا تأثیرپذیریها، گرد آمده باشد. معماری تصاویر اشعار مؤید حکایت از تسلّط او به شعر کهن و توانمندی خاقانی وار شاعر به شعر دارد. میتوان گفت جهان شعر مؤید و زبان آوری و واژه آفرینی او بی شباهت به جهان شعری خاقانی نیست با این تفاوت اساسی که، بنیهی معنایی شعر خاقانی را با دایره المعارفی از علوم متفاوت باید کشف کرد؛ حال آن که شعر م.مؤید بیانی خود بسنده و خود ارجاع دارد و این قیاس، تنها از بُعد تکنیکِ خلقِ واژگانتازه قابل طرح است. حضور تصاویر شاعرانهی م.مؤیّد به برخورد قناعت آمیز شاعر با واژگان اشاره دارد که به «ایجاز» می انجامد. بیان موجز مشخصهی شعر همهی شاعران خلّاق است.<br /><strong>۴-۲-۳-۲ </strong><strong>برون گرایی</strong><br />اگر بخواهیم آثار م.مؤیّد را از منظر درون گرایی و برون گرایی مورد بررسی قرار دهیم بی شک باید به جنبهی برون گرایی او بیشتر توجّه کنیم. او در اشعارش به جنبهی درون گرایی و ذهنی هم توجّهی خاص نشان میدهد. امّا برون گراییاش بر درون گرایی او ارجحیت دارد. عناصر طبیعی در اشعارش موج میزند. او به واقعیت مدرنی از شعر سپید رسیده است. مؤیّد توانسته موقعیت واژگان را به خوبی درک کند. او آموخته که هر واژه میتواند بیش از یک معنا داشته باشد و این توان را به دست آورده است که با وسعتهای معنایی هر واژه بازی کند. مؤیّد از وسعت واژگان کمک میگیرد تا آنچه در درون او نهفته است را به شکل برونی و عینی به نمایش همگان بگذارد. رسالت شاعر در این است که با واژگان شعرش بیشترین معناها را بیافریند، در واقع او از استعداد و ظرفیتهایی که هر واژه میتواند داشته باشد به سادگی گذر نمیکند بلکه به نوعی آنها را باور میکند و از این طریق است که توانسته از زبان روزمره فاصله بگیرد. وجود مظاهر طبیعت آنقدر با بسامد بالایی در اشعار مؤیّد به کار رفته که به یقین میتوان او را از شاعران برونگرا به حساب آورد هر چند که ردّپای درون گرایی نیز در آثارش هویداست.<br />اصطلاحاتی همچون باران، شب، روز، آب، باد، خاک، خورشید، صبح، آفتاب، ماه، دریا، آسمان، گل، جهان، تابستان، زمستان و … در مجموعه نرگس هنوز جزء موتیفهای زبانی و فکری شاعر و جزء واژگان برونگرا هستند.<br /><strong>۴-۲-۳-۳ </strong><strong>تقدیر و جبرگرایی</strong><br />تقدیر به معنای اندازه و تعیین قدر و مقدار است و تقدیرگرایی از مسائل دیرینهای است که در تمام تمدّنها به صورت یک مسألهی بارز مطرح بوده و علاقهی نوع انسانها به سوی آن کشیده شده است. از لحاظ فلسفی، تقدیرگرایی با مفاهیمی مانند جبرگرایی، شکست باوری و قضا و قدر تفاوت دارد. و از نظر عرفانی تقدیر از طرف حق، هدایت است و کسی که ترک تدبیر کند به تقدیر راضی شود. «نقطهی مقابل آن، جبرگرایی و سلب مسئولیت از انسان است که به معنای نفی مهمترین ویژگی انسان و پوچی و بیهودگی هر نظام تربیتی و اخلاقی و حقوقی و از جمله نظام تشریعی اسلام است. زیرا در صورتی که انسان، اختیاری در انجام کارهایش نداشته باشد دیگر جایی برای وظیفه و تکلیف و امر و نهی و پاداش و کیفر باقی نخواهد ماند، بلکه مستلزم پوچی و بی هدف بودن نظام تکوین نیز میباشد و در صورتی که انسان اختیار و مسئولیتی نداشته باشد شایستهی دریافت پاداش و نعمتهای جاودانی و رضوان الهی نخواهد شد و هدف آفرینش، نقض خواهد گردید» (مصباح یزدی، ۱۳۸۴: ۱۴۴).<br />اگر بخواهیم اشعار م.مویّد را از دیدگاه تقدیرگرایی و جبرگرایی بسنجیم با توجّه به واژگان به کار رفته در اشعارش و عدم حضور واژگانی چون تقدیر، طالع، جبر، بخت، قضا و قدر نه میتوان او را شاعری تقدیرگرا و نه جبرگرا دانست و باید او را شاعری میانه رو و متعادل فرض کرد که راه احتیاط و محافظه کارانه را در پیش گرفته و به عنوان شاعری میانه رو شناخته شده است.<br /><strong>۴-۲-۳-۴ </strong><strong>عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار م. مویّد</strong><br />یکی از باورهای بنیادین عارفان و صوفیان این است که «علم عشق در دفتر نباشد» و آنچه راهرو و سالک میخواهد و میجوید، نه از راه علم و عقل و نه با شیوهی اندیشه و استدلال که تنها از راه دل پیراسته و با شیوهی شهود و مکاشفه به دست میآید و از این جاست که نه تنها عارفان و صوفیان راهی جز راه عالمان و فیلسوفان بر میگزینند، که راه و رسم آنان را با طنز و طعنه یاد میکنند. عقل اگرچه شریفترین مخلوق خداوند بوده لیکن در ادبیات صوفیانهی فارسی اغلب زیردست محبّت و عشق قرار داده شده است و حتّی ضدّ آن به شمار آمده و مورد مذمّت واقع شده است. یکی از دلایل اینکه عشق را جنون نامیدهاند، ناسازگاری آن با عقل است. به نظر غالب ادبا، عشقِ جسمانی مخالف و متّضاد عقل است و به نظر غالب عرفا نیز عشق معنوی و الهی فراتر از عقل است و عقل از ادراک آن درمانده است. اگرچه در اشعار م.مویّد کاربرد واژگانی همچون عقل و عشق نسبت به باران، چشم ،آب، آسمان، گل و … دارای بسامد بالایی نیستند ولی پر واضح است که با اندکی تأمّل در کاربرد واژگانی او راحت میتوان پی به عشق گرایی او برد و آثار عقل ستیزی را در اشعارش مشاهده کرد.<br />م.مویّد روایت گری است که با حفظ فاصلهی چشم گیر از بیان روایی ملموس، کوشیده است با آمیزهای از فلسفه و عرفان شعر بیافریند و حُسن اشعارش نیز این است که به رغم دارا بودن فضای ایدئولوژیک و تهمایههای فلسفی، توانسته است شعر به شکل مطلق باقی بماند. زبانِ خاصّ این شاعر حالتی پریمیتیو (Preimitive) را القا میکند و همین حالت بدوی بودن زبان، شعرش را «صمیمانهی غیر صمیمی» جلوه میدهد. همانطور که استراوینسکی میگوید: «صمیمانهی غیر صمیمی بودن، بهتر از بیخود صمیمی بودن است». م.مویّد از معدود شاعرانی است که اشعارش میتواند ذهنیت مخاطبان را ارتقا ببخشد و چیزی به داشتههای ادبی ذهنشان بیفزاید. او اصولاً به دنبال بیان ستایش انگیز در شعرش نیست و سرودههایش فوران بیتابیهای ویژهای است که برای ورود به قلمرو آن باید با کدها و کلیدواژههایش ارتباط برقرار کرد. بیشتر اشعار م.مویّد نگاه معنوی آشنایی دارد و درون مایههای بیشتر اشعارش، متأثّر از عرفان وحدت وجودی است و حتّی برخی شعرها، با اشارهای که به آیات و احادیث میکند وجهای مذهبی به خود میگیرد. امّا خلاقیّت در بافتهای ارگانیک اشعارش، نگاه ایدئولوژیک او را تحتالشّعاع برجستگیهای شعری متن قرار داده است. شاعر گاه چنان غرق معنویت شعر است که قسمت عمدهی برخی از سرودههایش را در بیخویشیها رها میکند و آن چه میآفریند بی شباهت به «شطحیات» بعضی عرفای گذشته نیست.<br /><strong>۴-۳ </strong><strong>بررسی سبک شناختی اشعار فرامرز محمّدی پور</strong><br />در این بخش به بررسی سبک شناختی دو مجموعه شعر محمدی پور به نامهای «دلم را بخشیدم به دریا» و «پیشانی بهار» میپردازیم از طرفی چون اشعار این دو مجموعه کوتاه بوده ابتدا، اشعار را در ذیل آورده تا نقد و بررسی آن آسانتر صورت گیرد.<br /><strong>الف- اشعار مجموعهی «دلم را بخشیدم به دریا</strong><strong>»</strong><br /><strong>شهود</strong><br />باد میخواند / باران مینویسد / زمین دفتر عاشقانههاست / و خدا زیباست / خوابم نمیبرد / وقتی مثل ماه فکر میکنم / خدا - بامن / من- تا خدا / و ناگهان شعر …<br />(محمّدی پور،۱۱:۱۳۸۶)<br /><strong>نکته</strong><br />شاعر شدم / که حسود نباشم / بهار فصل دانایی است / و خوشدلی / خورشیدی / که سرنوشت سطرهای سیاهم را / رنگین کمان مینویسد.(همان:۱۲)<br /><strong>تماشا</strong></p>
ب) کارکرد فضایل
یکی از تأثیرات تقوا و فضائل در طرز تفکّر و شناخت آدمی جلوگیری از تأثیرات اضداد است.
فضائل؛ دو کارکرد و تأثیر در ادراک ایجاد میکنند: ۱- یکی این که عقل را از قید و بند آزاد میکنند. گرد و غبارها را فرو مینشانند و ۲- دوّم این که خود باعث نوعی ادراک مستقیم و جدید میشوند.
نکته دیگر اینکه: در انسان، علاوه بر همه قوای عقلانی و ادراکی یک حسّ مرموز دیگر وجود دارد که میشود آن را «حسّ الهامگیر» نام نهاد. علوم امروز نیز این نظریه را تأیید میکند، میگوید: یک حسّ اصیلی در انسان وجود دارد که از هر قوه و حسّ دیگر مستقل است. این حسّ در همه افراد با اختلاف و شدّت و ضعف موجود است و مانند سایر قوا و حسّها قابل رشد و نموّ و تربیت است، این حسّ همان است که ما آن را میتوانیم به حسّ شهود و یا اشراق و یا حسّ کسب معارف غیبی نام نهیم. گاهی همانند برقی جهیدن میگیرد و زمانی مثل جرقهای در ذهن انسان، مطلبی را القاء میکند و زمینه پیدایش معارفی جدید برای انسان میشود.[۱۴۵]
پس پاکسازی دل از رذایل اخلاقی و آراستن آن به ارزشهای انسانی و الهی دو سود بزرگ را متوجّه انسان میکند:
۱- این که راه زندگی را خوب درک کنی و عقل و خرد روشن و بازی پیدا نمایی و از فطانت و هوشیاری خاصی برخوردار شوی.
۲- حقایقی از جهان بالا بر ضمیر تو القاء میکند و به یک رشته مطالب، ملهم میشوی که هرگز دستیابی بر آنها از طریق عقل و خرد و حواس دیگر امکانپذیر نیست.[۱۴۶]
«علوم اشراقی و شهودات عرفانی»
علوم اشراقی و شهودات عرفانی که برای سالکان طریق خودشناسی و خودسازی حقیقی دست میدهد نمونهای از ادراکاتی است که به واسطه فضیلتمندی و عمل به دستورات شریعت به آنها الهام و یا القاء میگردد. از جمله این علوم که بر اثر اعمال صالح و دوری از گناهان به انسانها داده میشود علم تعبیر خواب است. در قرآن مجید در این باره میخوانیم:
﴿وَ کَذلِکَ یَجْتَبِیکَ رَبُّکَ وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْوِیلِ الْأَحادِیثِ﴾[۱۴۷].
همان طور که دانسته شد علم تعبیر خواب از علومی نیست که انسان در کلاس درس و یا کتاب و کتابخانه آن را بیاموزد بلکه از علومی است که خداوند به بندگان خاص خود که از معرکه گناهان گریخته و دامن خود را به کثافات آن نیالودهاند عطاء میکند و در دل آنان نوری را قرار میدهد که بر اثر آن از ظاهر رؤیا عبور کرده و باطن آن را مییابند.
امیر بیان حضرت علی۷ در حدیثی بسیار زیبا این حقیقت مهم را که خداوند منّان در هر برههای از زمان دل بندگان خاصّی را به نور معرفت روشن می کند و در گوش جانشان زمزمه آگاهی و دانش را طنینانداز می کند بیان میدارد. این سروش در جان بندگان خاصّ علّتی جزء آراستگی آنان به فضائل اخلاقی و دوری جُستن آنان از رذیلتهای نفسانی ندارد آنان در سفری طولانی و سیری إلی الله، جان و دل خود را از هر گونه پستی و پلشتی پیراستهاند و خود را به زیباییهای اخلاقی آراسته و موجبات تابش نور معرفت را در وجودشان فراهم ساختهاند.
«و ما بَرِحَ للهِ عَزَّت آلاؤه فی البرهه بعد البرهه و فی أزمان الفترات عبادٌ ناجاهم فی فکرهم و کلَّمهم فی ذات عقولهم فاستصبحوا بنور یقظهٍ فی الأبصار و الأسماع و الأفئدهِ یُذکّرون بأیام الله و یخوَّفون مقامه».[۱۴۸]
«خداوند که نعمتهایش بزرگ باد، در هر عصر و زمان، به ویژه در دوران فترت (که جای پیامبران خالی است) بندگانی دارد که (از راه الهام و اشراق) در اندیشه و عقل با ایشان سخن میگوید و چشم و گوش و دل آنان را به نور هُشیاری روشن میسازد. آنان چراغ هدایت را با نور بیداری در گوشها و دیدهها و دلها بر میافروختند و روزهایِ خدایی را به یاد میآوردند و مردم را از جلال و بزرگی خدا میترساندند.
حکمت، نوعی از شناخت و بصیرت قدسی
در حقیقت این بندگان با بندگی خداوند و کسب رضای الهی به صفای باطنی رسیدند و قلوب خویش را فرودگاه فرشتگان الهی نمودهاند و الهامات رحمانی را با جان خویش پذیرا شدند. اینان همانانی هستند که با حکمتهای ربانی و اسرار الهی پذیرایی شدند.
خداوند در این باره میفرماید:
﴿یُؤْتِی الْحِکْمَهَ مَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَهَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[۱۴۹].
برخی از مفسران بزرگ حکمت را به معانی زیر معنی کردهاند:
معرفت و شناخت اسرار جهان هستی، آگاهی از حقایق قرآن، رسیدن به حق از نظر گفتار و عمل و معرفت و شناسایی خدا.
اما در هر صورت، این آیه بیانگر تابش نور معرفت و حقایق بر قلب و جان کسانی است که با تخلّی از رذایل و تحلّی به فضایل شایستگی این گونه ادراکات را کسب نمودهاند. این بصیرت قدسی همان چیزی است که ما قائلیم به کسانی داده میشود که در مسیر حق ره میپویند و به گناه آلوده نمیشوند.
«عارف میگوید: روح و روان انسان بسان آئینه است. همان طور که اگر آئینه تمییز و پاک باشد صُوَر محسوسات در آن منعکس میشود، همچنین ضمیر انسانی اگر از اخلاق نکوهیده و صفات زشت و کردارهای بد، پاک گردد، حقایقی از جهان غیب در آن منعکس میگردد».[۱۵۰]
قرآن نمونههای دیگری از این نوع معرفت را در داستان بوی پیراهن یوسف بیان میکند. برادران یوسف۷ با این که او را میدیدند امّا تا یوسف۷ خود را به ایشان معرفی نکرد او را نشناختند در حالی که وقتی کاروان برادران از سرزمین مصر به سوی کنعان به راه افتاد حضرت یعقوب۷ از آن فاصله بسیار دور بوی یوسف۷ را استشمام نمود. قرآن مجید در این باره چه زیبا میفرماید:
﴿وَ لَمَّا فَصَلَتِ الْعِیرُ قالَ أَبُوهُمْ إِنِّی لَأَجِدُ رِیحَ یُوسُفَ لَوْ لا أَنْ تُفَنِّدُونِ﴾[۱۵۱].
البته این استشمام و یا دیدن و شنیدن و ادراک و معرفت بستگی به مراتب سیر و سلوک هم دارد. باید به این نکته توجه کرد که «ظهور تجلّیات إلهی، مترتّب بر حصول استعداد و حالات روحی سالک بر اثر اطوار ریاضت نفسانی اوست نه این که عارف هر وقت به هر گونه بخواهد برایش ظهور تجلّیات روی آورد.».[۱۵۲]
لذا میبینیم که جناب یعقوب۷ حضرت یوسف۷ را در چاه کنعان نمیبیند و بوی او را استشمام نمیکند امّا بوی پیراهنش را از راه دور (مصر) مییابد.
شیخ اجل سعدی شیرازی هم در ذیل حکایت هشتم از باب دوّم گلستان به این موضوع اشاره میکند:
یکی پرسید از آن گم کرده فرزند | که ای روشنروان پیر خردمند | |
ز مصرش بوی پیراهن شنیدی | چرا در چاه کنعانش ندیدی؟ |
و از زبان یعقوب نبی۷ چنین پاسخ میدهد:
بگفت احوال ما برق جهانست | دمی پیدا و دیگر دم نهانست | |
گهی بر طارم اعلی نشینیم | گهی تا پشت پای خود نبینیم | |
اگر درویش بر یک حال ماندی |
در عمل زیان دیده با مراجعه به سازمان دولتی مربوطه به سهولت می تواند به هدف خود برسد زیرا رسانه دولتی نسبت به اشخاص دیگر از تمکن مالی بیشتری برای پرداخت خسارت برخوردار است، ولی اگر این نظر پذیرفته شود که تنها بین انتشار و ورود زیان رابطه سببیت عرفی وجود دارد، در این صورت، سازمان مربوطه مسؤول خواهد بود، و نویسنده مسئولیتی ندارد با وجود این به نظرمی رسد به لحاظ حقوقی می توان عمل نویسنده را مقتضی ورود زیان یا سبب آن دانست. عمل چاپ یا نشر یا پخش یا پردازش موجب تحقق مسئوولیت نویسنده است: شاید هم بتوان گفت انتشار دهنده (سازمان) مباشر و نویسنده همه مسبب هستند و برابر ماده ۳۳۲ قانون مدنی اصولاً مباشر مسئول است مگر اینکه سبب اقوی از مباشر باشد . ولی این شرط یک شرط ساده نیست ، بلکه شرط متاخر است که اثر آن به گذشته بر می گردد و با وقوع آن، تقصیر نویسنده کشف می شود. به دیگر سخن نویسنده ی یک مطلب زیانبار به اشخاص ثالث در واقع از همان زمان نگارش مرتکب تقصیر شده است ، لیکن شناسایی این تقصیر وابسته به یک امر خارجی است که همان چاپ یا نشر و پردازش می باشد. به همین دلیل تحمیل بار مسئوولیت بر ایجاد کنندگان هر یک از اجزاء سبب ( تقصیر) چندان دشوار به نظر نمی رسد، لیکن تقصیر هر یک از ایجاد کنندگان مقتضی ، شرط صرف نظر از فقدان عمد یا عدم آنها با توجه به اوضاع و احوال خارجی و شرایط حاکم بر همان جزء باید به گونه ی مستقل مورد ارزیابی قرار گرفته ، احراز شود.
چنانچه دخالت اسباب و علل دیگر در ورود زیان به گونه ای باشد که نتوان به لحاظ عرفی یا قانونی رابطه سببیتی میان فعل آن ها و ورود زیان احراز کرد، مسئوولیت تنها متوجه صاحب امتیاز خواهد بود، لیکن جایی که نقش نویسنده به اندازه ای بزرگ و مشهور است که بدون ابتکار وی مدیر مسؤول هر گونه توان یا امکان انتساب مطالب توهین آمیز یا افتراگونه را نمی یافت، در انتساب مطالب زیانبار به مدیر مسئوول جای تردید است.
بند۳ : مسئولیت گزارشگر
گزارشگر شخصی است که اخبار و مطالبی را برای انتشار در یک رسانه جمع آوری و گزارش
می کند.بنابراین گزارشگر ممکن است موضوع یا مطلبی را گزارش دهد که متضمن توهین یا افترا به دیگری باشد و در اثر گزارش مزبور خسارتی به بار آید.در این گونه موارد همان طور که در بحث مبنای مسئوولیت رسانه های صوتی و تصویری گفتیم ، نداشتن قصد یا علم ، نمی تواند دفاع موجهی به شمار رود، مگر درتخفیف مسئوولیت بدین ترتیب اگر گزارشگری در خصوص جلسات دادرسی محاکم گزارش نادرست برای انتشار در رسانه ها بفرستد ، بر طبق ماده ی یک قانون مسؤولیت مدنی مسئوول انتسابات افتراء آمیز یا اهانت باری خواهد بود که ممکن است ، شبکه های کارفرمای این گزارشگر براساس گزارش وی، در مورد شخصی به عمل آورد . البته برای احراز مسؤولیت گزارشگر توجه به الزامات حرفه ای وی نیز باید مورد توجه قرار گیرد . در حقوق مطبوعات ایران در مورد مسئوولیت گزارشگر ها تصریحی به عمل نیامده است ، لیکن به لحاظ مسؤولیت مدنی می توان وی راه مانند نویسنده دانست .
نویسنده به طور کتبی به تهیه ی مفاد مطبوعات کمک می کند ،برخلاف گزارشگر که غالباً به طور شفاهی یا تصویری گزارش می کند. با این تفاوت که گزارشگر درباره ی آنچه اتفاق افتاده یا می افتد ، - خبر می دهد و به اعلان واقعیات می پردازد ، در حالیکه نویسنده بیش تر به تحلیل و اظهار نظر مبتنی بر اندیشه اقدام می کند . ماده ۵ « آیین نامه صدور اجازه ی تاسیس ، انحلال و نظارت بر فعالیت وسایل ارتباط جمعی خارجی و نمایندگان وابسته ی به آنها » مقرر کرده است ؛ « مسئوولیت نظارت و پیگیری مطالب خلاف واقع عنوان شده ی نمایندگان و خبرنگاران رسانه های همگانی خارجی ، با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است . و این وزارتخانه بطور مستقیم یا طرق دیگر ، نسبت به اعاده ی حقوق جمهوری اسلامی ایران اقدام و عند اللزوم به اخراج نماینده یا خبرنگار رسانه های خارجی و تعطیل دفتر نمایندگی مبادرت خواهد نمود » به این ترتیب به نظر می رسد ، با توجه به اصول کلی مربوط به مسئوولیت مدنی و ماده یک قانون مسئوولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹ اگر گزارش یک گزارشگر متضمن مطالب اهانت بار یا افترا آمیز باشد و به لحاظ عرفی رابطه سببیت میان این گزارش و ورود زیان بیش تر و قوی تر از دیگر اسباب زیان باشد ، می توان وی را در صورت احراز تقصیر نوعی یا حرفه ای مسئوول شناخت البته در صورتی که گزارشگر سازمان دولتی گزارش یک برنامه زنده را به عهده داشته باشد باید تفکیک قاًئل شد بین موردی که رسانه دولتی مورد نظر از گزارشگر متخصص و حاذق استفاده نموده است یا خیر و در صورتی که رسانه در این خصوص مقصر قلمداد گردد طبیعتآ رسانه مذکور پاسخگو خواهد بود.
بند ۴: مسؤلیت مدیر پخش
از زمانی که فعالیت رسانه ای به مدیر پخش یا انتشار واگذار می گردد به لحاظ فنی و عرفی ،خسارت به تقصیر وی منسوب می شود .زیرا وی می تواند برنامه هایی را که احتمال می دهد زیانبار هستند پخش نکند .البته با استناد به ماده ۱۱و ۱۲ قانون مسؤلیت مدنی رجوع به مدیر شبکه و یا سازمان مربوطه بهتر از رجوع به مدیر پخش است زیرا مفاد مواد مذکور مبتنی بر مصالح اجتماعی می باشد .
اقتضای عدالت اجتماعی در این است که کسی که از این رهگذر سود می برد ،زیان های ناشی از ان را تحمل کند[۴۴۹] .(من له الغنم فعلیه الغرم)به علاوه چون انتخاب مدیران با سازمان مربوطه است و او باید کار را به کاردان بسپارد و به گونه ایی عمل کند که از زیان رساندن به دیگران جلوگیری شود،به نظر می رسد که باید او را نیز برای جبران خسارت مسؤل شناخت.
چنانچه شبکه ای وابسته به یک سازمان خصوصی باشد صاحب ان سازمان یا شخص حقوقی مذکور با توجه به ترکیب و اجزاء ان مسؤل پرداخت خسارات به بار امده می باشد .(آراء مورخ پنج مه ۱۸۹۲،۱۸۹۲مارس ۱۳ مارس ۱۸۷۹و۲۳اوت ۱۹۰۰بخش کیفری دیوان تمیزفرانسه )[۴۵۰].
ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان سال ۱۳۴۸ در این باره مقرر می دارد :
«هرگاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد ،خسارت شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد و در صورتی که اموال شخص حقوقی به تنهایی تکافو نکند ،ما به التفاوت از اموال مرتکب جرم جبران میشود.»
با بهره گرفتن از ملاک ماده مذکور می توان گفت در صورتی که اموال یک رسانه به تنهایی برای پرداخت خسارت کافی نباشد ما به التفاوت از اموال مدیر پخش یا کارمندان مقصر جبران میگردد.
همچنین از تبصره چهارم ماده هشت قانون مطبوعات ۱۳۶۴ میتوان وحدت ملاک گرفت و رسانه را مسؤل شناخت . این ماده مقرر میدارد :
« صاحب امتیاز در قبال خط مشی کلی نشریه مسؤل است و مسئول یکایک مطالبی که در نشریه به چاپ می رسد و دیگر امور در رابطه با نشریه به عهده مدیر مسؤل خواهد بود[۴۵۱].»
بند ۵ : مسؤولیت ریاست سازمان
با توجه به اینکه ریاست سازمان در رسانه های دولتی توسط حاکمیت یا دولت تعیین میگردد، مباحثی که در خصوص مسؤلیت مدیر پخش یا عوامل دیگر مطرح گردید، در خصوص بالاترین مقام رسانه نیز مطرح می باشد.به عبارت دیگر بر اساس مسؤلیتهای مقررشده برای ریاست سازمان ،بر اساس درجه تقصیر هریک از کارمندان بالاخص ریاست سازمان جبران خسارت نیز تعیین خواهد شد .
لیکن البته بنابر نظر بعضی از حقوقدانان درجه تقصیر معیار دقیقی نیست. در فرض تعدد سببها اگر یک سبب مقصر و سبب دیگر غیر مسبب باشد خسارت به کسی نسبت داده می شود که مقصر است و اگر هر دو مقصر باشند مسئولیت بین آنها تقسیم می گردد. در مورد معیار تقسیم نظریه های مختلف وجود دارد.[۴۵۲]
بنابر آنچه از قانون مدنی(ماده۳۳۵) و قانون مجازات اسلامی وفقه امامیه بر می آید، اگر هر دو نفر مقصر باشند یا هیچ یک مقصر نباشند، هر دو سبب عرفی ضرر و مسئول به شمار می آیند. در حقوق ایران باتوجه به قوانین مختلف می توان گفت ، قاعده عمومی تقسیم مسئولیت به طور تساوی است و به دیگر سخن معیار تساوی به عنوان قاعده عمومی در حقوق ایران پذیرفته شده که داریا دلایل موجهی است.[۴۵۳]
همانگونه که قبلاً نیز بیان شده رئیس سازمان صرفآارائه کننده خط مشی های کلی بوده است و در انتخاب مدیران ارشد خودمیبایستی نقش ایفا کند .بدیهی است در رسانه های دولتی به دلیل اینکه برنامه ها و اخبارمهم با صلاحدید بالاترین مقام سازمان و یا فرد منتخب او پخش خواهد شد در خصوص این
برنامه ها مسؤلیت اصلی به دوش ریاست سازمان خواهد بود .به عنوان مثال در خصوص پخش بعضی از دادگاه های علنی یا مصاحبه ها یا سریالهای خاص و برنامه هایی که در جامعه با حساسیت همراه می باشد آنچه بدیهی است نقش انکار ناپذیر ریاست سازمان مربوطه است که به همان میزان مسؤلیت او را نیز افزایش می دهد.زیرا در این فرض میزان تأثیر عمل رئیس سازمان بیشتر از اسباب دیگر بوده و باتوجه به اینکه معیار در تعدد اسبا و عرف می باشد، در عرف رسانه ای در مواردی که ذکر گردید رئیس سازمان مسئول اصلی خسارات وارده می باشد .
بند۶ : مسؤلیت دولت
شناسایی مسئولیت برای دولت برای دولت از دستاورد های حقوقی نوین به شمار می رود .در عصر فئودالی شخص حاکم به سبب اعمالش مسئول شناخته نمیشد ،زیرا او خودش هم قانونگذار بود و هم قاضی و طبیعتاً مسئولیتی برای او ایجاد نمی شد .بعد ها این مصونیت گسترده از شخص حاکم به دولت منتقل شد و سپس دامنه ان به تدریج کمتر شده به طوری که امروزه نظریه مصونیت دولت غیر قابل دفاع شده است.به ویژه که حوزه های جدید فعالیت دولت منجر به دلایل جدیدی علیه مصونیت دولت می شود وچارچوب انحصار مسؤلیت در کارمندان یا کارگران که در حقوق انگلستان مبتنی بر نظریه «مصون از خطا بودن ملکه» بیش از پیش است در هم شکسته میشود .در حقوق فرانسه که مسئولیت مبتنی بر تقصیر شخصی است ،مسئولیت انحصاری کارمند به سطح خیلی محدودی کاهش یافته است و در حقوق آلمان نیز مسئولیت شخص کارمند طبق قانون مدنی ۱۸۹۶ ایجاد شده بود و این روند تا تصویب قانون اساسی وایمار(۱۹۱۰)ادامه داشت.
برخی از کشورها در یک گام جدید ،مسؤلیت ثانوی یا درجه دوم[۴۵۴] برای دولت پذیرفته اند .مثلآدر سوئیس ویوگسلاوی ،دولت صرفاً زمانی مسؤل خواهد بود که نتوان دعوایی علیه کارمند اقامه کرد ولی این راه حل امروزه به ندرت وجود دارد و تنها در کشورهای مکزیک،گواتمالا،فنلاندودر کانتونهای سوئیس دیده میشود .بسیاری از کشورهامصونیت دولت را حذف کرده اند و مسئولیت مستقیم دولت را ایجاد کرده اند[۴۵۵].
در حقوق ایران قانون مسئولیت مدنی ،مسئولیت اقدامات و عملکرد کارمندان دولت و شهرداری هاو مؤسسات وابسته به آنها را مسؤلیت شخصی کارکنان مزبور تلقی کرده است .ماده ۱۱ قانون مذکور مقرر میدارد)
«کارمندان دولت و شهرداری ها و مؤسسات وابسته به آنها که به مناسبت انجام وظیفه عمداً یا در
نتیجه ی بی احتیاطی خسارتی به اشخاص وارد نمایند ،شخصاً مسئول جبران خسارت وارده می باشند ،ولی هرگاه خسارت وارده مستند به عمل آنان نبوده و مربوط به نقض وسائل ادارات یا مؤسسات مزبور باشد در این صورت جبران خسارت بر عهده اداره یا مؤسسه مربوطه است ولی در مورد اعمال حاکمیت دولت هرگاه اقداماتی که بر حسب ضرورت برای تأمین منافع اجتماعی طبق قانون به عمل اید ،موجب ضرر دیگری شود ،دولت مجبور به پرداخت خسارت نخواهد بود.»
نفی مسئولیت دولت در این خصوص با دو ایراد اساسی یعنی امکان عدم استطاعت مالی کارمند مسئول و در نتیجه بدون جبران ماندن خسارت وارده از یک سو و پیچیدگی تشخیص کارمند مسئول از سوی دیگر مواجه شده است .به همین دلیل گفته میشود که دولت نیز که چون سایر کافرمایان اداره و رهبری سازمانهای دولتی را بر عهده دارد ،به حکم منطق و عدالت باید مسؤل جبران زیانهایی باشد که مآموران او به مناسبت انجام وظایف خود به دیگران وارد میسازند[۴۵۶].
اشکالات دیگر نیز بر ماده ۱۱ وارد شده است [۴۵۷]، از جمله اینکه تفکیک بین اعمال حاکمیت و اعمال تصدی قابل خدشه است و ضابطه دقیقی برای آن وجود ندارد. همچنین محدودیت مسئولیت دولت و مؤسسات عمومی به خسارات ناشی از نقض وسایل ، آن هم در غیر اعمال حاکمیت ، با گسترش
فعالیت های دولت و زیانهای ناشی از آن و تحول اخطار و عقاید مراجع به وظائف و مسئولیتهای دولت و حقوق شهروندی در سبز فایل سازگار نیست .[۴۵۸]
در مورد زیان های ناشی از فعالیت های صوتی و تصویری دولتی تعیین شخص مسئول امر بسیار پیچیده ایست که نمی توان حکم کلی درباره آن داد ،زیرا همانگونه که در مطالب قبل نیز بیان شد اشخاص متعددی در تهیه یک برنامه نقش دارند .مثلآدر یک فیلم می توان به کارگردان ،مدیر تولید و بازیگران ،هیأت نظارت وزارت ارشاد یا واحد نظارت پخش تلویزیون اشاره نمود .البته گاهی نقش رسانه پخش کننده بارزتر است. همان طور که ماده ۱۶قانون خط مشی کلی و اصول برنامه های سازمان صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۱ مقرر کرده است:
«صدا وسیما با حضور دائمی خود در جامعه باید همواره منعکس کننده صدیق وقایع در رویداد های مهم اجتماعی باشد و واقعیت ها را به اطلاع مردم برساند.»
بنابرین در مورد برنامه های پخش شده از رسانه های صوتی و تصویری دولتی ، چناچه پخش این
برنامه ها سبب ورود خسارت شود ،با توجه به مبانی حقوقی که بیان شد ،مسؤلیت مدنی دولت ،در صورت احراز تقصیر کارمند ،منتفی است و باید سبب عرفی قوی تر در ایجاد ضرر رامسؤل جبران خسارت شناخت.[۴۵۹]
گفتار دوم : رسانه های خصوصی
با توجه به اینکه اشخاص خصوصی حقیقی یا حقوقی نیز تصدی رسانه هایصوتی وتصویری تخصصی را برعهده دارند یا تهیه و ساخت فیلم های سینمایی را مستقلاً یا با مشارکت دیگران انجام
می دهند. یا به تکثیر نوارهای صوتی و تصویری رایانه ای در سطحی وسیع اقدام می کنند ، مسئولیت متصدیان این رسانه ها به طور مستقل یا به علت تقصیر های ارتکابی عوامل و کارکنان آنها در برابر اشخاص ثالث همان گونه که گفته شد ، در قالب مسؤولیت ناشی از فعل غیر، ممکن است ، مطرح شود که در زیر به فرض اخیر و به ویژه به شیوه ی احراز رابطه سببیت آن می پردازیم . مسؤولیت های ناشی از فعل غیر یا
مسؤولیت های نیابتی چهره ی حمایتی دارد و فلسفه ی پیدایش انها اصولاً لزوم جبران کامل خسارت زیان دیده می باشد . در خصوص مبنای حقوقی مسؤولیت مذکور در حقوق ایران بنابر آنچه پیش از این نیز گفته شد ، می توان به ماده ی ۱۲ قانون مسؤولیت مدنی استناد کرد که مقرر می دارد ؛ « کارفرمایانی که مشمول قانونکار هستند ، مسوول جبران خساراتی می باشند که از طرف کارکنان اداری و یا کارگران آنان در حین انجام کار یا به مناسبت آن وارد شده است ، مگر اینکه محرز شود ، تمام احتیاط هایی که اوضاع و احوال قضیه ایجاب می نموده ، به عمل آورده یا اینکه اگر احتیاط های مزبور را به عمل می آورند ، باز هم جلوگیری از ورود زیان ، مقدور نمی بود . کارفرما می تواند به وارد کننده ی خسارت ، در صورتی که مطابق قانون مسؤول شناخته شود ، مراجعه نماید . » بدین ترتیب مسؤولیت رسانه های خصوصی در برابر تخلفی که کارکنان مانند مصاحبه کننده ، گزارشگر ، نویسنده و … صورت می دهند ، مسؤولیت ناشی از فعل غیر می باشد ، خواه از شخصیت حقوقی برخوردار باشد و خواه نباشد . در ضمن در صورتی متصدی رسانه به عنوان کارفرما مسؤول فعل کارکنانش شناخته خواهد شد که یک رابطه معتبر کارگر و کارفرمایی بین صاحب امتیاز یا مدیر مسؤول رسانه ی مربوطه و مصاحبه کننده و گزارشگر و … وجود داشته باشد .
در رسانه های صوتی وتصویری به لحاظ مالکیت آنها ،رابطه میان اشخاص دخیل در تهیه و پخش یک اثر با مسئول یا مدیر رسانه یا تهیه کننده آن اثر علی الاصول تابع مقررات کار وگاه تابع مقررات اجاره اشخاص است وهمانگونه که بیان شد ماده ۱۲ قانون مسئولیت مدنی که در حقوق ما تازگی دارد بر مصالح گوناگون اجتماعی مبتنی است .
همچنین متون قانونی دیگری چون «آئین نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون های آگهی و تبلیغاتی» مدیر مسئول را پاسخگو دانسته است. یابه موجب تبصره دوم ماده ۲۱آئین نامه ایجاد
سالن های نمایش ، فیلم های ۱۶ میلیمتری و نظارت بر فعالیت آنها مصوب ۱۳۶۹ مدیران سالن های نمایش مسؤل نمایش فیلم و مدیر سینما مسئول شناخته می شوند.
در هر حال تعیین مسئولیت برای هریک از اشخاص فوق نافی مسئولیت عامل اصلی ورود زیان نیست و چناچه کارفرما احتیاط لازم را انجام داده باشد وارد کننده شخصآ مسئول خواهد بود.البته بار اثبات این امر بر عهده کار فرماست.[۴۶۰]
نکته دیگر حائز اهمییت ،تقسیم مسئولیت در مواردی است که اشخاص مختلفی در هریک از رسانه ها برای تصدی فعالیت هر یک از قسمت های مختلف انتخاب شده باشند به عنوان مثال به جای یک ناظر دو ناظر و یا دو مدیر شبکه انتخاب شده باشند .سؤال این است که مسئولیت این اشخاص در برابر فعل واحد چگونه است؟
برخی از حقوقدانان در جواب این سؤال قائل به مسئولیت تضامنی بر اساس نظریه برابری اسباب و شرایط هستند.[۴۶۱]در حقوق ایران علیرغم اصل شخصی یا اشتراکی بودن مسئولیت و استثنایی بودن مسؤولیت تضامنی جز در عرصه فعالیت های تجاری[۴۶۲]باید در چنین مواردی قائل به مسئولیت تضامنی شد زیرا ماده ۱۴قانون مسؤلیت مدنی در این باره مقرر می دارد :
«در مورد ماده ۱۲ هرگاه چند نفر مجتمعآ،زیانی وارد اورند متضامنآ مسئول جبران خسارات وارده هستند .در این مورد میزان مسئولیت هر یک از انان با توجه به نحوه مداخله هر یک ،از طرف دادگاه تعیین خواهد شد .»
لذا در فرض تعدد افراد مسؤول ،مسؤلیت هریک از مدیران در برابر اشخاص ثالث تضامنی است اما در بین خودشان مسؤولیت انان با توجه به نحوه مداخله هر یک از طرف دادگاه تعیین خواهد شد.
در این مورد ماده ۵۰ قانون تعهدات سوئیس مقرر میدارد :
«۱-هر گاه چند نفر با هم سبب ورود خسارت شده باشند ، متضامناً مسئول جبران ان هستند بدون اینکه موردی برای تفکیک میان محرک ،مباشر اصلی و معاون او باشد.
۲-دادرس در مورد اینکه ایا اشخاص مزبور حق رجوع به یکدیگر را دارند یا نه و حسب مورد میزان این رجوع اظهار نظر خواهد کرد.»